Orientatie

Was de Tweede Wereldoorlog te voorkomen?
INTRODUCTIE
The Daily Sketch, 1 okt. 1938.
Zie ook de tekst van het artikel in The Telegraph na afloop van de
Conferentie van München in september 1938, die een aanstaande
oorlog leek te voorkomen.
Thema
Na de Eerste Wereldoorlog waren de internationale politieke spanningen niet voorbij. Het verdrag van
Versailles zette kwaad bloed in Duitsland door de vernederende en zware straf die het land moest
ondergaan. Economisch gezien stond Duitsland in de eerste jaren na de oorlog aan de rand van de
afgrond. In de periode 1923 -1929 ging het dankzij Amerikaanse leningen beter met de economie en
werden de verhoudingen tussen voormalige vijanden in Europa beter. Toen na het ineenzakken van de
New Yorkse beurs in 1929 de economie in het slop raakte, kwamen oude frustraties opnieuw
bovendrijven. Adolf Hitler maakte van de onvrede dankbaar gebruik en kon op die basis in 1933 de
macht grijpen. In hetzelfde jaar stapte Duitsland uit de Volkenbond. Hitler was uit op eerherstel en
maakte van Duitsland in enkele jaren tijd tot een militaire grootmacht.
Probleemstelling
Vanaf 1933 ging Duitsland zijn eigen weg en stevende af op een nieuwe oorlog. De andere Europese
landen probeerden juist uit alle macht de vrede te bewaren. Toch konden landen als Groot Brittannië
en Frankrijk een nieuwe oorlog niet voorkomen. Toegeven aan Hitler had juist een averechts effect. Na
de oorlog is er veel nagedacht of er in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog oorlog momenten zijn
geweest waarop de oorlog voorkomen had kunnen worden.
Eindproduct
Je schrijft een hoofdstuk voor een leerboek geschiedenis over de conferentie die de Tweede
Wereldoorlog voorkwam.
Bedenk een conferentie die de Tweede Wereldoorlog had kunnen voorkomen. Denk aan de plaats, de
deelnemende landen/personen, in welk jaar de conferentie plaats had moeten plaatsvinden, gemaakte
afspraken, enz. Schrijf over de denkbeeldige conferentie een hoofdstuk zoals die in een
geschiedenisboek had kunnen staan met foto’s, kaarten en tekst.
ORIENTATIE
Hoofdvraag-deelvragen
Hoofdvraag
Was de Tweede Wereldoorlog te voorkomen geweest?
Mogelijke deelvragen
̵
Wat zijn de oorzaken van de Tweede Wereldoorlog?
̵
Waarom hield Adolf Hitler zich na de conferentie van München niet
aan gemaakte afspraken?
̵
Was de Tweede Wereldoorlog ook uitgebroken als Adolf Hitler niet
had bestaan?
̵
Waren de politieke leiders van Frankrijk en Groot Brittannië naïef
in hun beeld van Hitler?
̵
Welke politieke, economische en sociale factoren hadden invloed
op het uitbreken van de oorlog?
Persoonlijke leervragen
Wat wil je zelf te weten komen tijdens de behandeling van dit thema? Wat zijn jouw persoonlijke
leerdoelen? Je kunt daarbij denken aan een vraag als: zou ik schrijvend beroep willen uitoefenen?
Voorkennis
Het kenmerkend aspect ‘de crisis van het wereldkapitalisme’ wordt bekend verondersteld.
Kernbegrippen
Nationalisme, communisme, crisis, fascisme, ideologie, nationaalsocialisme, wereldoorlog
Naast deze kernbegrippen spelen de volgende begrippen een belangrijke rol:
Het verdrag van Versailles, totalitaire staat, Productiemiddelen, Appeasement-politiek, Conferentie van
München, Weimarrepubliek, Volkenbond, Anschluss, dolkstootlegende, herstelbetalingen, As RomeBerlijn, Molotov-Ribbentrop-akkoord
De volgende namen zijn bovendien van belang: Chamberlain, Daladier, Hitler, Mussolini, Stalin
Beoordelingscriteria
In
1.
2.
3.
4.
5.
je eindproduct moet duidelijk worden dat je begrijpt:
welke belangrijke gebeurtenissen/markeringspunten er zijn in de aanloop naar WO-II
welke invloed de economie had op de politieke verhoudingen in Europa
hoe de machtsverhoudingen lagen in het vooroorlogse Europa
welke politieke, economische en sociale gevolgen de oorlogsdreiging had voor de betrokken landen
wat de betekenis is van de begrippen in de begrippenlijst.
Criteria waarop je eindproduct wordt beoordeeld:
̵
beheersing van de vaardigheden (domein A: zie eindtermen)
̵
mate van volledigheid (domein B: zie nrs 1 tot en met 5 hierboven)
̵
de kwaliteit van je eindproduct
30%
50%
20%
WERKWIJZER
Vooraf
Werkvorm
Deze opdracht doe je individueel.
Tijd
Voor de opdracht heb je ongeveer 6 tot 8 uur nodig. Ongeveer de helft
van de tijd gaat zitten in de bestudering van de kennisbank en de
bronnen.
Stappenplan
Stap 1
Lees je met behulp van de kennisbank in op het onderwerp en maak daarbij aantekeningen.
Stap 2
Maak een analyse van de oorzaken van de oorlog. Gebruik daarbij een hulpmiddel zoals een tijdlijn of
schema waarin je belangrijke gebeurtenissen weergeeft en kunt ordenen. Maak onderscheid in
verschillende soorten oorzaken, bijvoorbeeld economische, politieke, psychologische en strategische
oorzaken.
Stap 3
Bepaal aan de hand van de ordening van je materiaal in stap 2 op welk moment er volgens jou een
conferentie had moeten plaatsvinden.
Maak een opzet van je verhaal en van de vormgeving voor het hoofdstuk dat je gaat schrijven.
Schrijf het hoofdstuk voor een leerboek geschiedenis over de conferentie die de Tweede wereldoorlog
voorkwam (of had kunnen voorkomen).
KENNISBANK
StudioGeschiedenis.nl
Tijdvak 9, kenmerkende aspecten:
̵
Twee wereldoorlogen
̵
Communisme, fascisme, nationaalsocialisme
(met name nationaalsocialisme)
BRONNEN
Hyperlinks
Algemeen
̵
Duitslandweb: geschiedenis
tijdbalk met toelichtingen en teksten via het menu
̵
Geschiedenis.nl: Bijdragen over de (voor)geschiedenis van de
Tweede Wereldoorlog
Katardat:
̵
Ontwikkelingen vanaf 1933
̵
De uitverkoop van Tsjecho-Slowakije (sept. 1938-mrt 1939)
Appeasement
Histoforum: Appeasement
de opdrachten bevatten verwijzingen naar (primair) bronnenmateriaal
Verdrag van München
Go2war2:
̵
achtergronden bij verdrag van München
̵
het verdrag zelf
Historische atlassen
̵
̵
Sesam Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog (2 delen)
Grote atlas van de wereldgeschiedenis, p. 238-251
EINDTERMEN
Geschiedenis
Domein A: Historisch besef
6. De kandidaat kan:
̵
in het kader van een historische vraagstelling verklaringen geven voor historische gebeurtenissen,
verschijnselen en ontwikkelingen;
̵
onderscheid maken tussen verschillende soorten oorzaken.
Domein B: Oriëntatiekennis
Tijdvak 9, kenmerkende aspecten:
̵
Het voeren van twee wereldoorlogen
̵
Het in de praktijk brengen van totalitaire ideologieën: nationaal socialisme