PowerPoint-presentatie - LEADER Holland Rijnland

Voedsel voor MIJ, voor de BOER,
voor de MEDICUS:
hoe kan gezondheid een motor zijn
voor plattelandsontwikkeling
Dr. Gaston Remmers
Leader Holland Rijnland
Nieuwkoop
14 November 2016
Deze presentatie…
1. Wie ben ik
2. Wat is Personalised Food?
3. Van ambitie naar praktijk
a.
Waarop loopt de kennis- en productontwikkeling rondom
voeding en gezondheid vast
• Rol van eindgebruikers
• Rol van kennisontwikkeling
• Rol van samenwerking
4. Hoe kan het dan wel? Voorbeelden
Gaston Remmers
• Patient Advocate
Inspire2Live – kanker
preventie
• Platform Patient en Voeding
– mede-oprichter
• HABITUS | voor gezonde
habitat ontwikkeling
Wie van u beschouwt zich gezond?
Nieuwe definitie van gezondheid
Voorheen:
• ‘een staat van complete fysiek, mental en social
welbevinden, en niet slechts de afwezigheid van ziekte’
(WHO, 1948)
Nieuw:
• ‘het vermogen om jezelf aan te passen aan en regie te
voeren in het licht van fysieke, emotionele of sociale
uitdagingen’ (Huber et al, 2011 (in BMJ))
 focus op weerbaarheid!
Gezondheid
20ste eeuw
21ste eeuw
Ziek of Gezond
•
•
•
•
•
Je bent of ziek of gezond
Leidt to een verwarde en misleidende
identiteit van ‘patient zijn’ of ‘gezond zijn’
Leidt er toe dat het potentieel van hen die
‘ziek zijn’ wordt onderschat (bv in werk:
als je kanker hebt, dan ben je een risico
voor werkgever)
Neiging om je gezond voor te doen, terwijl
je dat niet bent -> om maar aardig /
geaccepteerd te worden -> overbelasting
Neiging to slechte zelfzorg als je ‘gezond’
bent of voelt
Weerbaarheid
•
•
•
•
•
Gezondheid is een doorgaand
dynamisch proces
Resilience opbouwen vraagt een
integralere focus op gezondheid
(fysiek, mentaal, sociaal, spiritueel,
systemisch…)
Je kunt volkomen gezond zijn
wanneer je ziek bent
Leidt tot waardering van de ‘kracht
van kwestbaarheid’
Leidt tot toename van
behandel/onderhoudsmogelijkheden
(niet alleen via voeding!)
Waarom Personalised Food?
EN DE VOEDING DIE HIJ/ZIJ NODIG
HEEFT OOK
Wat is Personalised….
• … Medicine: specifieke therapie ontworpen
voor het individu (in plaats van generieke medicijnen voor een
grote groep van ‘gemiddelde’ patienten)
• … Food: voedsel dat past bij iemands’
specifieke constitutie / levensfase / levenstijl /
conditie (in plaats van voedsel voor een grote groep ‘gemiddelde’
burgers)
De uitdaging van Personalised Food
in een Notedop
• https://youtu.be/e9QT-BSUtf4
•
•
•
•
•
Deze animatie is een co-productie van Innovatie
Netwerk (nu Innovatie Agro&Groen), SIGN and Habitus,
en is gebaseerd op het project over Personalised Food,
o.l.v. CAH Vilentum Almere / OMFL
De animatie is vrij beschikbaar in het Engels, Nederlands
en Duits
Zeer geschikt voor onderwijsdoeleinden, om een gesprek
In te leiden enz.
De animatie en de achtergrondsrapportage zijn te vinden
op YouTube, en op www.habitus.nu/personalised-food, op
www.patientENvoeding.nl en op www.innovatienetwerk.org
De groeiende patienten beweging
rondom voeding
De clash….
‘Ik ben uniek’
‘De voedselchaos’
50 % gebruikt
voedingssupplementen
of een alternatieve voeding
(Meijer et al, 2004)
Eigen enquête (n=288):
2/3 experimenteert met
voeding, 3/4 bereid DNA af te
staan voor ontwikkeling PF
Onvrede betreft niet alleen inname van
ander voedsel, ook zoektocht naar
ander perspectief op samenhang
tussen voeding en gezondheid
(bv ayurveda)
Patiënten agenda rondom voeding
1.
2.
3.
4.
5.
Betere diagnostiek (incl DNA analyse)
Betere voedingsproducten
Betere dietetiek
Beter onderzoek naar eetexperimenten van patienten
Meer en betere samenwerking tussen agri, health en
patienten
6. “Salutogene” samenleving
Nazorg
7. Opbouw patientenorganisatie
Ongeboren
kind
Levenseinde
Preventie
Platform Patient en Voeding
Momenteel betrokken organisaties en individuen
• Vereniging Spierziekten Nederland,
(VSN)
• BETER, vereniging voor mensen met
Hodgkin
• Inspire2Live
• VSOP
• Hart&Vaatgroep
• Stichting PHA Nederland, Pulmonale
Hypertensie
• Stichting Beeldgestuurde
Behandeling van Kanker en SKPS
www.patientENvoeding.nl
• Nierpatienten Vereniging Nederland,
NVN
• Diabetes Vereniging Nederland, DVN
• ME/CVS vereniging
• Longfonds/Astmafonds
• Dutch CAA Foundation
• Leven met Kanker Beweging (v/h NFK)
• Unie KBO
• Obsitasvereniging Nederland
• Duchenne project
• Diverse mensen op persoonlijke
Focus
Patientenverenigingen
Diagnose
Behandeling
Platform Patient en Voeding
Enz.
Aandoening
Vergoeding
Enz.
Voeding
Aandoening 1
Enz.
Aandoening 2
Voeding
Aandoening 3
Enz.
Aandoening 4
Resulaten sinds eind 2014
• Veel gesprekken gevoerd met individuele patiënten van diverse ‘komaf’, en met
diverse patientenverenigingen
• Veel positieve respons op het initiatief voor Platform, binnen patientenland
maar opvallend ook buiten de zorgsector, bv in binnen bedrijfsleven
• Publicatie ‘Opmaat patientenagenda rondom voedsel’
• Diverse interviews voor (vak)tijdschriften
• Lancering voedingssupplement voor Prostaatkanker nov 2015
• Ontwikkeling voedingscoalitie Voeding bij Prostaatkanker mrt 2016 (i.s.m. Erasmus
MC, Westland tuinders, Voeding Leeft)
• Bijdrage aan ontwikkeling Health Data Cooperatives
• Deelname aan European Nutrition for Health Alliance ENHA / ONCA, Berlijn
2015, Madrid 2016, aanzet voor europees patientennetwerk rondom voeding
• Workshop voeding en nierschade juni 2015
• Opbouw website www.patientENvoeding.nl , blogs
• STT conferentie – zorgtechnologie van de toekomst, mei 2015
• Organisatie symposium ‘BeyondRCT’ 21 mrt 2016 i.s.m. TNO / inspire2Live
www.BeyondRCT.net
• Opbouw Gezonde Darm kliniek
Het repertoire aan
Personalised Food Systems
Voedsel dat werkt voor MIJ
Voedsel dat werkt voor
MIJ
Voedsel dat werkt voor
IEDEREEN
HOE
kom je van ambitie naar praktijk?
(en waarop loopt de kennis- en productontwikkeling vast?)
Vragen om opgelost te worden…
Wil je meewerken
aan onderzoek?
Biomedisch
Onderzoek /
Zorg
Patiënten
/ burgers
Zit er in jouw product
wat je beweert?
Is jouw diagnostiek
betrouwbaar?
Zul jij mijn
product kopen?
Voedselproducenten
Kun je heel gericht voedsel telen met
bewezen gezondheidseffecten?
Vermarkting
Geef je voedsel de plek in de
gezondheidszorg die het verdient?
Logistiek
Wat is gemeenschappelijk?
ONZEKERHEID
…Patiënten hebben de meeste ervaring met het omgaan met
onzekerheid…
Waarop kun je bouwen?
ONZEKERHEID
CO-CREATIE
PATIËNTEN
(eindgebruikers)
Patients say:
Get a life!
Wat betekent dit?
• Vertrouwen bouwen is cruciaal
• Lerende, reflexieve modus
• Wacht niet met handelen tot alles is
uitgekristalliseerd
• Start concrete pilot projecten en dare to fail
• Eindgebruikers (communities) altijd meenemen /
leidend
• Formuleer een doel dat groter is dan één van de
partijen
Sociaal
Technologisch
Economisch
Rol Platform Patient en Voeding
• De boel versnellen en in de juiste richting helpen
• Wetenschappers / zorg helpen betere diagnostiek en
behandeling te ontwikkelen
• Voedselproducenten helpen beter producten te produceren
• Eindgebruikers (patienten, gezonde burgers) ‘empoweren’:
– helpen hun eigen kennis en ervaring serieus te nemen.
– Helpen het heft in eigen hand eigen hand te nemen mbt
gezondheid
• Dogma’s slechten en vertrouwen creeëren tussen partijen
• Kwaliteitsuitspraken over voeding, zorg, teelt, techniek
• Doel: zo snel mogelijk naar een community van 10.000+
Stapstenen om verder te komen
Stapstenen
• Rol eindgebruikers (patients first!)
• Voedselcoalities
• Nieuwe kennisinfrastructuur: BeyondRCTinitiatief, Health Data Cooperatives
Voedselcoalitie rondom voeding bij
prostaatkanker
Prostaatkanker
• biedt goede kansen voor voedselcoalitie
• Inspiratie uit Azie: frequentie en sterfte
aan prostaatkanker blijkt er veel lager
dan in Europa / VS
Prostaatkanker biedt goede kansen
• Veel onderzoek wereldwijd beschikbaar
• Erasmus MC groep (Prof Fritz Schroder, Dr.
Monique Roobol, Dr, Wytske van Weerden),
i.s.m. Danone (2005)
– Verdubbelingstijd van PSA waarde met een factor 2.6
vertraagd
– Groei van PK in muizen met zelfde factor vertraagd
• Recept al sinds 10 jaar beschikbaar, maar kwam
niet op de markt!
Kranse R, Dagnelie PC, van Kemenade MC, et al: Dietary intervention in prostate cancer patients: PSA response
in a randomized double-blind placebo-controlled study. Int J Cancer. 2005 Feb 20;113(5):835-40.
Limpens J, Schröder FH, de Ridder CM, et al: Combined lycopene and vitamin E treatment suppresses the
growth of PC-346C human prostate cancer cells in nude mice. J Nutr. 2006 May;136(5):1287-93.
Schröder FH, Roobol MJ, Boevé ER, et al: Randomized, double-blind, placebo-controlled crossover study in men
with prostate cancer and rising PSA: effectiveness of a dietary supplement. Eur Urol. 2005 Dec;48(6):922-30;
discussion 930-1. Epub 2005 Oct 17.
Voedingssupplement
Prostaat Kanker - PROSTAPREV
• O.a. Vit E, lycopeen (tomaten), soja isoflavonoiden
• Verduibbelingstijd PSA vertraagd met factor 2.6
• Onderzoek beshcikbaar sinds 2005 (Erasmus MC, Prof.
Schröder)
• Zelfs gepatenteerd, maar niet op de markt
• Door patienten betrokkenheid:
– Coordinerende groep opgericht
– Nu beschikbaar, incl follow-up research
– Financieel feedback mechanisme
Voedingssupplement voor
Prostaatkanker PROSTAPREV
Pranayur steunt de Stichting Wetenschappelijk
Onderzoek Prostaatkanker (SWOP). Van elke
verkochte verpakking doneren wij € 1,- aan SWOP.
Voor wie is dit interessant?
• Prostaprev is getest bij mannen die bestraald
zijn en radicale prostectomie hebben
ondergaan, en desondanks een oplopend PSA
hebben (ca 3.000 / jaar)
Afgeleid hiervan:
• Alle mannen die zich zorgen maken over het
ontstaan van prostaatkanker. Indicaties:
– Ouder dan ca 55 jaar
– met prostaatkanker in de familie
(Ca 2 miljoen in NL)
Wat als we een heel voedingspatroon
op prostaatkanker kunnen
afstemmen?
• Basis: meer groenten/fruit, minder vlees, suiker, zout en verkeerd
vet, meer bewegen
• Aangevuld met: inzichten relevant voor (prostaat)kanker
Terug redeneren vanuit het voedingssupplement
–
–
–
–
Tomaten met hoog lycopeen
Vit E (o.a spinazie…)
Soya
enz…
• Nieuwe inzichten (o.a. van patienten) toevoegen:
– Granaatappel
– Groene thee
– ??
Partnership ‘ecosysteem’
• ‘Ik kies Mijn Voeding voor Mijn Gezondheid’
Kernpartijen
– Erasmus MC (Prof. Chris Bangma) / ProstaatPartners
– Tuinbouwproducenten Westland – Katapultcentrum Vers+ (Rijks Zwaan, Koppert
Cress, Best Fresh Group, HarvestHouse, HZPC, Eminent)
– Platform Patient en Voeding / Inspire2Live
Ondersteunende partijen
– Gemeente Rotterdam
– Stichting Voeding Leeft (coaching expertise)
– InnovationQuarter / InnovatieNetwerk / Habitus (procesarchitecten en
netwerkmakelaars)
– DRIFT (Dutch Research Institute For Transitions - Erasmus Universiteit)
– Groene Hogescholen, Centre of Expertise Health
– … U?
Globale opzet
• Biomedische monitoring: reguliere controles
(o.a. PSA-waarden), aangevuld met
monitoring patientenervaringen (PROM’s)
• 100 PK-patienten volgen een
Coachingsprogramma rondom Voeding en
Leefstijl, en eten dagelijks voedsel waarvoor zij
kiezen via het bestelsysteem
• Toelevering van (verse) voeding op dagelijkse
basis via het gepersonaliseerde bestelsysteem
Zoekrichting Voeding bij
Prostaatkanker
• Balans tussen ‘evidence based’ en ‘experience based’
kennis
• Basis: gezond volwaardig voedsel voor ‘iedereen’, waar
brede wetenschappelijke consensus over bestaat
• Voeg toe: voeding specifiek voor (prostaat-)kanker
• Maak af met: inzichten van prostaatkanker patienten
• Gradient van “wetenschappelijk bewezen” naar
“aannemelijk, maar geen waterdicht bewijs”
• Acceptabel zowel voor de medische sector als voor
patienten
Algemene overwegingen
Chronische ontsteking en verhoogde insuline en IGF-1 productie vaak
aanwezig bij PK patienten
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Eet zo gevarieerd mogelijk en bij voorkeur onbewerkt
Consumeer ontstekingsremmend voedsel
Neem langzame verteerbare koolhydraten
Stabiliseren van bloedsuiker gehalte is essentieel
Eet veel groenten (rijk in sulphoraphane, indol-3-carbinol,
carotenoiden , isoflavonen)
Consumeer voedsel rijk in magnesium, kalium, zink en seleen
Zonlicht en vitamine D
Gematigd met vlees, vooral met rood vlees
Drink genoeg (bij voorkeur water of – groene – thee)
Specific phytonutrient sources (1)
References:
• Ting H, Deep G, Agarwal C, Agarwal R. The
strategies to control prostate cancer by
chemoprevention approaches. Mutation
research. 2014;760:1-15. /
• Lin, PH, W. Aronson and SJ Freedland, 2015:
Nutrition, dietary interventions and prostate
cancer: the latest evidence. BMC Medicine
(2015)
• Schröder FH, et al (2005): Randomized, doubleblind, placebo-controlled crossover study in men
with prostate cancer and rising PSA:
effectiveness of a dietary supplement. Eur Urol.
2005 Dec;48(6):922-30;
• (and many more)
Specific Phytonutrient sources (2)
Andere voorbeelden van
samenwerkingsverbanden
• Beter Eten Beter Leven project Brabant
• Boeiende voorbeelden hoe nieuwe coalities
met zorginstellingen te smeden zijn
CholFitty Kaas, kaas rijk aan omega-3 en linolzuur
•
Melkveehouderij De Ruurhoeve (Hoogeloon, Brabant)
•
Centrum voor Preventieve Geneeskunde (Kerkrade)
•
Boer was zelf patient
Ontwikkeling van kaas rijk aan Omega-3 en linolzuur (> 30%
dan Goudse kaas), op basis van andere voermelange voor koeien (o.a. rode klaver, mais, stro)
Stichting Curcumine Promotie Nederland
•
Nederlandse Curcuma Kwekers (kamerplant)
•
AMC - Amsterdam
•
Verstegen Spices&Sauces
•
Stichting Nationaal Fonds tegen Kanker
Samen onderzoek naar heilzame werking kurkuma
Recente ontwikkelingen
Diversiteit aan coalities
Probiotica –
Crohn &
Colitis /
Winclove
En wat
speelt er in
Holland
Rijnland?
‘Groeifactoren’
Immuun
gerelateer
de ziekten
Immunow
ell
Cerebral
Amyloid
Angiopathy
– CAA
Foundation
Taaislijm
Ziekte Dutch
Magic
Factory +
network
Diabetes2
– Voeding
Leeft
Prostaat
kanker–
platform
Patient en
Voeding
Data Beheer en
Eigenaarschap
Diabetes2 –
‘Bitter Gourd’
Green Health
Artrose –
Platform Pat
& Voeding,
Dietisten,
Vers+
Health Data
Cooperaties
Leren
Health Data Cooperaties
•
•
•
•
•
•
•
Gekoppeld aan solide ICT-infrastructuur
Cooperatief verband waarin burgers / patienten eigenaar zijn en blijven van hun data
Zij ‘lenen hun data uit’
Zeggenschap over wie er wat meer mag doen
Helpt behandelaars snel over de juiste informatie te beschikken, interessanter onderzoek mogelijk
Burgers kunnen zelf info toevoegen
Health Data Cooperatie kan ook een voetbalclub zijn
•
Stichting Mijn Data Onze Gezondheid, TNO, Medical Delta, PatientenFederatie
Dank!
Dr. Gaston Remmers
06-41 37 41 02
[email protected]
www.habitus.nu
www.patientENvoeding.nl