Persbericht

Persbericht
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
19 december 2006
Vici-toekenningen
Blijde kerstboodschap voor dertig Nederlandse toponderzoekers
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft dertig excellente
wetenschappers een zogeheten Vici-subsidie toegekend. Deze subsidie bedraagt maximaal
1.250.000 euro. Hiermee moet hij of zij in vijf jaar tijd een eigen onderzoeksgroep opbouwen.
De Vici-subsidie is bestemd voor excellente, zeer ervaren onderzoekers die met succes een
vernieuwende onderzoekslijn hebben ontwikkeld. De wetenschappers behoren tot de top van hun
onderzoeksveld. Daarnaast hebben ze bewezen dat ze als coach voor jonge onderzoekers kunnen
optreden.
166 Onderzoekers schreven een beknopte vooraanvraag. NWO nodigde 66 onderzoekers uit om hun
aanvraag verder uit te werken. De onderzoekers moesten hun voorstel onder andere mondeling komen
toelichten voor een beoordelingscommissie. Op basis van internationale en nationale adviezen werden
uiteindelijk 30 voorstellen voor honorering geselecteerd. Onder de geselecteerde kandidaten bevinden
zich zes vrouwen, dat is twintig procent.
NWO betaalt bijna zeventig procent van elke subsidie. De universiteit of het instituut draagt ruim dertig
procent bij. Alles bij elkaar gaat het om circa 37,5 miljoen euro.
De Vici-subsidie is een van de drie subsidievormen van de Vernieuwingsimpuls. De andere twee subsidies
zijn de Veni-subsidie (voor pas gepromoveerden) en Vidi-subsidie (voor ervaren postdocs).
De Vernieuwingsimpuls is opgezet in samenwerking met het Ministerie van OCW, de KNAW en de
universiteiten.
Noot voor de redactie:
De bijlage bevat een lijst van gehonoreerde onderzoekers.
Nadere informatie over de onderzoekers (onder andere contactgegevens) is te verkrijgen via:

Kim van den Wijngaard (NWO, persvoorlichter)

t: +31 (0)70 344 0826, [email protected]
Nadere informatie over het beleid achter de Vernieuwingsimpuls is te verkrijgen bij:

Helga Varwijk (NWO, afdeling Centrale Programma's en Instituten)

t: +31 (0)70 344 0848, [email protected]

Anko Wiegel (NWO, afdeling Centrale Programma's en Instituten)

t: +31 (0)70 344 0644, [email protected]

Zie ook www.nwo.nl/vernieuwingsimpuls
Namen en beschrijvingen van eerdere toekenningen zie: www.nwo.nl/vernieuwingsimpuls
06-xx
Persbericht
Bijlage bij persbericht over de Vici-toekenningen
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
20 december 2005
De bewuste wil voorbij
Prof. Dr. H. (Henk) Aarts (m) 01-08-1966, Tegelen, UU - Psychologie
Menselijk gedrag is grotendeels doelgericht. Mensen hebben de indruk dat hun doelgericht gedrag via
een bewuste wil verloopt. Dit onderzoek gaat na of mensen ook onbewust doelgericht gedrag kunnen
vertonen en waar hun bewuste ervaring van doelgericht gedrag vandaan komt.
Oorzaken van opkomst en neergang
Dr. B.J.P. (Bas) van Bavel (M) 24-06-1964, UU - Geschiedenis
Dit onderzoek wil verhelderen waarom gebieden economisch opkomen en weer neergaan. De manier
waarop mensen de uitwisseling van grond, arbeid, kapitaal en goederen organiseren, lijkt hierin cruciaal.
Dit wordt onderzocht voor drie prominente pre-industriële voorbeelden: Irak, Italië en de Nederlanden.
Op zoek naar nieuwe elementaire deeltjes
Prof. dr. S.C.M. (Stan) Bentvelsen (m) 06-05-1965, UvA – Hoge Energie Fysica / NIKHEF
Dit onderzoek richt zich op de speurtocht naar nieuwe zware elementaire deeltjes met behulp van de
toekomstige deeltjesversneller in Genève, de Large Hadron Collider. Ontdekkingen van deze nieuwe
vormen van materie zijn noodzakelijk voor een samenhangende beschrijving van de wereld van
elementaire bouwstenen. Anderzijds kan hiermee het raadsel over het heelal ontsluierd worden, waarvan
96% bestaat uit vooralsnog onbekende vormen van materie en energie.
Keuzes in de zorg
Prof. Dr. H. (Han) Bleichrodt (m) 19-11-1965, Almelo, EUR, Economie
De stijgende kosten van zorg maken dat niet alle zorg uit de publieke middelen kan worden vergoed. Dit
onderzoek analyseert hoe keuzes in de zorg moeten worden gemaakt en geeft aan welke zorg wel en
welke niet moet worden vergoed.
Ontstekingscellen en de hersenen in gesprek
Prof.dr. G.E. (Guy) Boeckxstaens (m) 15-01-1963, Mortsel (B), AMC – Maag-, Darm- en Leverziekten
Om efficiënt te kunnen reageren op infectie en ontsteking staan de hersenen rechtstreeks in contact met
ontstekingscellen in de darm. De taal die deze celsystemen met elkaar spreken wordt ontrafeld zodat
geneesmiddelen kunnen worden ontwikkeld die ontstekingscellen het zwijgen opleggen.
Computer leert hoe mensen denken
Prof. dr. R. (Rens) Bod (m) 24-05-1965, UvA - ILLC/Cognitiewetenschappen
Taal, muziek en redeneren hebben gemeenschappelijk dat mensen er goed in zijn en computers niet.
Dankzij nieuwe statistische leertechnieken kunnen computers menselijke taal nu beter begrijpen dan
voorheen. De onderzoekers breiden deze leertechnieken uit naar menselijk denken in het algemeen.
Bacteriën met wiskunde te lijf
Prof.dr. M.J.M. (Marc) Bonten (m) 16-10-1964, Weert, UMCU-Julius Centrum
Met behulp van wiskundige modellen zal de verspreiding van bacteriën, die niet meer gevoelig zijn voor
antibiotica, bestudeerd worden. Hiermee kan de wereldwijde toename van dit almaar groeiende
probleem verminderd worden.
Het liefdesleven van biomoleculen
Dr. A.M.J.J. (Alexandre) Bonvin (m), 7-11-1964, Sion (Zwitserland), UU – NMR Spectroscopie
Nu ons DNA bekend is, ligt de uitdaging in het begrijpen van de relaties (interacties) tussen de eiwitten
in onze cellen. Met nieuwe methoden willen de onderzoekers deze relaties ophelderen. Deze kennis kan
bijdragen aan het ontwikkelen van medicijnen.
06-xx (pagina 2 van 5)
Persbericht
Bijlage bij persbericht over de Vici-toekenningen
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
20 december 2005
Mathematical Foundations of Secure Computation
Prof. dr. R.J.F. (Ronald) Cramer (m) 03-02-1968, Centrum voor Wiskunde en Informatica & UL Mathematisch Instituut
Hoe kunnen we ondanks onderling wantrouwen toch wederzijds geheime data verwerken waarbij een
ieder controle heeft over dissipatie van zijn geheimen? Standaard cryptografie (encryptie) voldoet hier
niet. Fascinerende nieuwe interacties met algebra en meetkunde geven aanleiding tot fundamentele,
efficiëntere oplossingen.
To pee or not to pee
Dr. P.M.T. (Peter) Deen (m) 11-12-1960, Bovenkarspel, RUNMC – Fysiologie
Onze nieren filteren en zuiveren dagelijks 180 liter bloed, waarvan we 1.5 liter uitplassen. Het terughalen
van de resterende 178.5 liter gaat via samenwerkende eiwitten, maar gaat soms fout. De onderzoekers
ontrafelen dit samenspel en hoe het fout kan gaan.
Voorspellen en ontwerpen van structuren met Darwin
Dr. M. (Marjolein) Dijkstra (v) 26-09-1967, Universiteit Utrecht - Zachte gecondenseerde materie
Miniscule bouwstenen kunnen spontaan assembleren tot grotere geordende structuren. Dit onderzoek
gebruikt het "natuurlijke selectie" principe van Darwin om dergelijke structuren te voorspellen en te
ontwerpen zodat ze bruikbaar zijn voor technologische toepassingen. Dit moet leiden tot dieper inzicht in
de stabiliteit en eigenschappen van zelfordenende structuren.
Ultrasnel optisch Internet
Dr. H.J.S. (Harm) Dorren (m) 14-07-1965, TUe - Telecommunicatie
In de toekomst zal het Internet vastlopen omdat elektronische Internetknooppunten de groei van het
dataverkeer niet kunnen bijhouden. Het onderzoek richt zich op ultrasnelle digitale optische
signaalverwerking, dat hiervoor een een oplossing kan vormen.
Nanodeeltjes bekeken door de röntgenmicroscoop
Dr. F.M.F. (Frank) de Groot 10-02-1964, Utrecht – Anorganische Chemie en Katalyse
Recente ontwikkelingen in de röntgenspectroscopie maken het mogelijk de electronische structuur van
individuele nanodeeltjes in beeld te brengen. Door deze experimentele mogelijkheden met veeldeeltjes
theorie te combineren, verschaft dit onderzoek unieke informatie over de werking van magnetische
nanomaterialen en katalysatoren.
Ouderwordende stamcellen
Prof.dr. G. (Gerald) de Haan (m) 21-08-1965, Drachten, UMCG-Celbiologie
In vrijwel ieder weefsel van het menselijk lichaam bevinden zich stamcellen. Stamcellen zorgen ervoor
dat door veroudering verloren gegane cellen weer worden aangevuld. De onderzoekers gaan genen
opsporen die ervoor zorgen dat stamcellen hun taak gedurende veroudering kunnen blijven uitoefenen.
Optimaal spreken en verstaan
Dr. P. (Petra) Hendriks (v), 10-08-1964, RUG - Nederlandse Taal en Cultuur
Als kinderen foutloos spreken, betekent dat nog niet dat ze alles ook goed begrijpen. De onderzoekers
gaan taalproductie en taalbegrip systematisch bestuderen bij kinderen, volwassenen, en autistische
jongeren. Zo kunnen ze vaststellen welke grammaticale kennis nodig is voor optimale communicatie.
Kansrijke Kunstmatige Intelligentie
Dr. T.M. (Tom) Heskes (m) 30-09-1966, RU Nijmegen - Informatica
Net als mensen, kunnen ook computers verschillende taken leren. In dit project zetten de onderzoekers
kansberekening in om dit te bewerkstelligen. Toepassingen voor o.a. het personaliseren van
gehoorapparaten en het lezen van gedachten m.b.v. brain-computer interfaces komen hiermee in zicht.
06-xx (pagina 3 van 5)
Persbericht
Bijlage bij persbericht over de Vici-toekenningen
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
20 december 2005
Relativistische elektronen op een chip
Dr. A.F. (Alberto) Morpurgo (m) 21-02-1968, Technische Universiteit Delft – Nanoscience
Grafeen is een net ontdekte geleider die maar één atoomlaag dik is. In dit materiaal gedragen de
elektronen zich als relativistische deeltjes die zich voortbewegen met de snelheid van het licht. Het
gedrag van deze deeltjes zal worden onderzocht met behulp van nano-elektronische schakelingen die
ook toepassingen in geïntegreerde elektronica kunnen hebben.
Stochastische analyse in oneindige veel dimensies en harmonische analyse
Prof. dr. J.M.A.M. (Jan) van Neerven (m), 23-12-1964, TU Delft - Delft Institute of Applied Mathematics
Stochastische differentiaalvergelijkingen beschrijven processen die aan toevalsfactoren onderheving zijn,
zoals verstoringen door een interne of externe ruisbron. Gebruikmakend van technieken uit de
harmonische analyse ontwikkelen we nieuwe wiskundige methoden om de kwalitatieve eigenschappen
van zulke processen beter te begrijpen.
Op zoek naar nieuwe aangrijpingspunten in kankertherapie
Dr. D.S. (Daniel) Peeper (m) 09-05-1964, Maarssen, NKI - Moleculaire Genetica
Bij de behandeling van kanker zijn slechts weinig medicijnen beschikbaar die onderscheid maken tussen
delende tumorcellen en delende gezonde cellen. De onderzoekers gaan met een nieuwe techniek de
genetische afwijkingen van tumorcellen gebruiken om specifieke aangrijpingspunten voor therapie te
vinden.
Op weg naar een onzichtbaar-licht microscoop
Dr. P.C.M. (Paul) Planken (m) 10-08-1964 TUD-Technische Natuurwetenschappen
Microscopen die 'kijken' met infrarood licht kunnen niet zo scherp zien. Dit onderzoek moet dat probleem
oplossen. De bedoeling is dat het leidt tot een microscoop die super-scherpe beelden kan maken zodat
we, bijvoorbeeld, in detail kunnen zien hoe een biologisch cel er in het infrarood uitziet.
Geadresseerde medicijnen
Prof. Dr. K. (Klaas) Poelstra (m) 03-01-1964. RuG - Farmacokinetiek & Drug Delivery
De activiteit van alle lichaamscellen wordt gestuurd door signaalstoffen en het lijkt dus logisch deze
producten te gebruiken als medicijn. Helaas is dit vaak onmogelijk. Tijdens dit onderzoek worden
technieken ontwikkeld om signaalstoffen gericht te zenden naar cellen in de zieke lever.
Hersenen via directe verbindingen apparatuur laten bedienen
Dr. N.F. (Nick) Ramsey (m) 29-06-1961, UMCU - Neurochirurgie
Mensen kunnen door ziekte of een ongeluk het vermogen om te bewegen en te praten verliezen. In dit
onderzoek worden technieken ontwikkeld waarmee deze mensen via sensors in de hersenen computers
en hulpmiddelen kunnen bedienen. Daarvoor hoeven ze alleen te denken aan bepaalde bewegingen.
Methaan, broeikaseffect en planten
Prof. Dr. T. (Thomas) Röckmann (m) 22-01-1969, Geilenkirchen (Duitsland), UU – Fysische Geografie
Methaan is een belangrijk broeikasgas. Uit recent onderzoek blijkt dat planten methaan produceren. De
onderzoekers gaan analyseren of en hoe planten methaan kunnen vormen en welke rol dit speelt in de
methaankringloop in de atmosfeer.
Samenwerking tussen hersencellen
Prof. P. R. (Pieter) Roelfsema (m) 19-08-1965, Groningen, NIN – Vision & Cognition
Grote groepen cellen in de hersenschors zijn betrokken bij cognitieve processen zoals waarnemen,
denken en handelen. Dit onderzoek gaat na hoe al deze hersencellen met elkaar samenwerken tijdens
visuele waarneming om te begrijpen waarom het brein meer is dan de som van zijn delen.
06-xx (pagina 4 van 5)
Persbericht
Bijlage bij persbericht over de Vici-toekenningen
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
20 december 2005
Rowan
Galactische Archaeologie: De Lokale Groep en verder
Prof. dr. E. (Eline) Tolstoy (v) 01-08-1965, RuG - Sterrenkunde
Oude sterren die minder zwaar zijn dan onze Zon kunnen de langst levende objecten in het Heelal zijn,
met bijna dezelfde leeftijd als het Heelal zelf. Individuele sterren kunnen ons informatie verschaffen over
de toestand van het heelal vanaf het vroegste stadium tot aan vandaag. Dit project bestudeert oude
sterren in nabijgelegen sterrenstelsels en maakt gebruik van nieuwe technologische ontwikkelingen zogeheten "Adaptive Optics". Deze techniek kan snel de nauwkeurige correcties maken voor bewegingen
in onze atmosfeer die anders leiden tot een verlies aan scherpte. Dit resulteert in astronomische beelden
van bijzonder hoge kwaliteit - goed genoeg om individuele sterren in een groot aantal sterrenstelsels te
bestuderen. Deze technieken zullen een belangrijke rol spelen in toekomstige telescopen zoals
bijvoorbeeld de "Extremely Large Telescope" van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht ESO.
Aanpassing aan een warmere wereld
Prof. dr. M.E. (Marcel) Visser (m) 07-07-1960, Den Haag, NIOO-KNAW – Populatiebiologie van Dieren
Door klimaatsverandering zijn veel dieren niet langer aangepast aan hun verander(en)de omgeving. Om
niet te verdwijnen, zullen ze ook moeten veranderen. Maar hoe snel past een soort als de koolmees zich
aan, kunnen ze hun wereld bijhouden?
International rules
Prof. Dr. E (Erika) de Wet (v) 16-09-1967, Welkom (Zuid-Afrika), UvA – Rechtsgeleerheid
Society functions within a framework of legal rules that also limits the power of political decision-makers.
In the era of globalization, the rules are made increasingly on the international level. The research will
examine whether these internationalized rules provide sufficient protection for individuals against political
decisions which are also increasingly made on the international level.
Levensloop van de bloedvaten
Dr. J.C.M. (Jacqueline) Witteman (v) 27-07-60, Hillegom, EMC - Epidemiologie & Biostatistiek
Niet het langzaam dichtslibben van een bloedvat maar het scheuren van een instabiele plaque in de
vaatwand is de belangrijkste oorzaak van hart- en vaatziekten. De onderzoekers kijken met nieuwe
afbeeldingstechnieken hoe de groei van plaque gedurende het leven plaatsvindt en wanneer dit leidt tot
verstopping van een bloedvat.
Eind goed, al goed
Dr. C. (Claire) Wyman (v) 18-06-1958 Washington D.C. (Verenigde Staten van America) Erasmus MC Radiation Oncology/Genetics
Defecten in herstel van breuken in ons DNA, zoals het geval is in erfelijke vormen van borstkanker,
leiden tot kanker. Een cellulaire machine zet DNA uiteinden weer aan elkaar, waardoor kanker wordt
voorkomen. De onderzoekers ontsluieren de manier waarop de machine werkt door haar direct te
observeren.
06-xx (pagina 5 van 5)