PP - UGent

Het inschrijvingsrecht:
hoeksteen voor meer gelijke
kansen?
Een juridische benadering
F. Ornelis (Universiteit Gent)
B. Steen (KU Leuven)
Het inschrijvingsrecht
Mensenrechtelijk kader
Evolutie tot gelijke kansendecreet
Gelijke kansendecreet
Kort overzicht regeling
Enkele juridische knelpunten
I. Het mensenrechtelijk kader
Vraagzijde: leerling en zijn ouders
Aanbodzijde: de onderwijsinstellingen
I. Het mensenrechtelijk kader
1. De vraagzijde
Recht op onderwijs (leerling)
Recht op vrije keuze (ouders)
 + discriminatieverbod
 Geen recht op toegang instelling van
keuze
I. Het mensenrechtelijk kader
2. De aanbodzijde
Officieel onderwijs
Organieke openbare
dienst
Benuttigingsgelijkheid
aanvaardingsplicht
Ges. vrij onderwijs
Functionele openbare
dienst
(actieve)
onderwijsvrijheid
weigeringsrecht
I. Het mensenrechtelijk kader
3. Botsing van grondrechten
Geen hiërarchie tussen grondrechten
Rechter lost conflict op
Wetgever kan grondrechten beperken
 evenredigheids- of
proportionaliteitsbeginsel
II. Evolutie tot aan gelijke
kansendecreet
3 fasen
Mensenrechtelijk kader onder druk
Non-discriminatieverklaring (1993)
Art. 32 § 1 Decreet Basisonderwijs (1997)
II. Evolutie tot aan DGOK-I
1. Fase één: grondwettelijk kader
onder druk
Discussie gemengd onderwijs
Opvang allochtone leerlingen
II. Evolutie tot aan DGOK-I
2. Fase twee: non-discriminatiepact
Convenant
Doelstelling: migrantenleerlingen
spreiden
Juridische beoordeling
Niet strijdig met mensenrechtelijk kader
Brengt geen wijziging in het
mensenrechtelijk kader
II. Evolutie tot aan DGOK-I
3. Fase drie: art. 31 § 2 Decreet basisonderwijs
Inperking weigeringsrecht: alleen criteria
die
“niet onbetamelijk” en “niet strijdig met
menselijke waardigheid” zijn
Ongrondwettelijk?
Voorstel oppositie
Raad van State en Arbitragehof: niet strijdig
met grondwet/internationaal recht
Toepassing: Tachkemoni-arrest
III. Het inschrijvingsrecht in het
DGOK-I
De regeling en achtergronden
Verzoenbaar met de actieve
onderwijsvrijheid?
“Overblijvende” knelpunten
Instemmen met het pedagogisch project
Weigeren
doorverwijzen
III. Het inschrijvingsrecht in het
DGOK-I
1.
De regeling
Achtergronden
Principe: recht op inschrijving
Voorwaarde: instemming pedagogisch project
Weigeren en doorverwijzen
Weigeren:
veiligheid (“volle school”)
tuchtrechtelijke uitsluiting
Doorverwijzen: te veel anderstalige lln
(kwantitatieve en kwalitatieve voorwaarden)
Rechtsbescherming:
LOP’s en CLR
III. Het inschrijvingsrecht in het
DGOK-I
2. Verzoenbaar met actieve onderwijsvrijheid?
Raad van State
in principe wel
bedenking: specifieke pedagogische projecten
Arbitragehof: arrest 8 oktober 2003
Géén absoluut inschrijvingsrecht (5 redenen)
Beperking onderwijsvrijheid = evenredig
III. Het inschrijvingsrecht in het
DGOK-I
3. Instemmen met het pedagogisch project
Inhoud van het pedagogisch project:
= “geheel van de fundamentele
uitgangspunten voor een school en haar
werking”
In overeenstemming met de mensenrechten?
III. Het inschrijvingsrecht in het
DGOK-I
Betekent instemmen ook inschrijven?
“de inschrijving wordt genomen na
instemming (…) met pedagogisch
project en schoolreglement”
Franse Gemeenschap: door de
inschrijving aanvaardt leerling het
project en reglement
III. Het inschrijvingsrecht in het
DGOK-I
Mogelijk knelpunt van pro forma
instemming:
Minister: geen voorafgaande inschatting
of leerling zal kunnen voldoen
RvSt: aanvaarden van de formele
instemming en inschrijving; evt. later
toevlucht tot tuchtrecht of ontbinding
overeenkomst
Toch: aarzeling bij spec. onderwijsproject
III. Het inschrijvingsrecht in het
DGOK-I
Rechtsleer: meer genuanceerd:
M.b.t. schoolreglement: geen
voorafgaande beoordeling mogelijk
M.b.t. pedagogisch project: ondanks
instemming kan toch een weigering tot
inschrijving volgen, indien
tegen objectief vaststelbare feiten
bestrijden project school
III. Het inschrijvingsrecht in het
DGOK-I
Wachtlijsten mogelijk?
Minister: uitgesloten (hoewel: autonomie
van de school voor procedure;
aanmeldingslijst)
RvSt, arrest 18 juli 2003: “inschrijving
kan op het eerste gezicht niet tegen de
wil van de ouders worden uitgesteld”
Comm Llnrechten: case ‘motivatieproef’
III. Het inschrijvingsrecht in het
DGOK-I
Selectie bij ‘overboeking’: chronologie
als criterium?
bv. Gent:buurtkinderen;Brussel:Ndlt.
gezin
- Minister: chronologie als enig
criterium
- Andere criteria mogelijk mits
respect voor decretale doelstellingen
III. Het inschrijvingsrecht in het
DGOK-I
4. Weigeren: definitieve uitsluiting
Niet inroepen van ‘te verwachten’
tuchtproblemen
Geen beperking vrijheid van onderwijs
Comm. Llnrechten: geen beoordeling
tuchtbeleid
III. Het inschrijvingsrecht in het
DGOK-I
4.Weigeren: veiligheid in gedrang
wegens materiële omstandigheden
Al langer aanvaard als principe
Consequent toepassen impliceert
hardere norm
Norm kan op verschillende
(school/klas/richting) niveaus
gehanteerd worden
III. Het inschrijvingsrecht in het
DGOK-I
5. Doorverwijzen
Ratio: keren ‘witte vlucht’
Aanvulling op versterkt
inschrijvingsrecht
Al in ND-verklaring
III. Het inschrijvingsrecht in het
DGOK-I
5. Doorverwijzen: voorwaarden
Criterium = thuistaal
Kwant. voorw.: min. 20% thuistaal ntNederlands en min. 10 % hoger dan in
LOP
Kwal. voorw.: inspanningen voor
allochtonen inzake taalvaardigheid,
nascholing, ouderwerking
III. Het inschrijvingsrecht in het
DGOK-I
5. Doorverwijzen:
Afdwingbaar i.t.t. ND-verklaring
Spec. vw. : onthaalklas, unieke richting,
buitengewoon onderwijs
Bescherming voor ped. project
III. Het inschrijvingsrecht in het
DGOK-I
5. Doorverwijzen: criterium
Taal als relevant
onderscheidingscriterium gezien
onderwijsdoelstelling
Doorverwijzing is enkel effectief voor
allochtone leerlingen
Indirecte discriminatie?
Positieve actie: geen goed criterium
IV. Slotbalans