NIEUWSFLITS 13 `Onderhandelde zorg`, meer

NIEUWSFLITS 13
‘Onderhandelde zorg’, meer aandacht voor
participatieve zorg en begeleiding in het rusthuis
vraaggerichte,
Verhuizen van thuis naar het rusthuis is een ingrijpende ervaring. Op hoge leeftijd zijn
vertrouwde plek achterlaten, om er te gaan samenleven met andere ouderen in een
woonzorgcentrum, vergt een grote aanpassing van ouderen. Ook voor de familie is de
opname een scharniermoment. Vaak hebben ze vele jaren zorg verleend en nu moeten
ze veel verantwoordelijkheden uit handen geven. Bewoners en familieleden worden
steeds mondiger en weten goed wat ze wensen.
De zorg en begeleiding die medewerkers in het rusthuis bieden, is onder invloed van
de steeds ouder wordende bewonersgroep, sterk gewijzigd. Het personeel heeft meer
en meer oog voor het algemene welbevinden van ouderen, en niet langer alleen
aandacht voor het medisch of lichamelijk functioneren. Hoewel vaak miskend, bouwen
medewerkers in de rusthuizen meestal een grote deskundigheid op: in wondzorg, in
palliatieve zorg, over omgang met dementie, over zinvolle dagbesteding, met
observatie- en communicatieve vaardigheden, in ethische of spirituele thema’s, enz.
Met het project ‘Onderhandelde zorg’ wil Caritas Vlaams-Brabant en Mechelen meer
aandacht schenken aan de betekenis van participatie van bewoners en familie in het
woonzorgcentrum. Is het immers geen valkuil dat medewerkers zich zo sterk verdiepen
in het verbeteren en specialiseren van de geboden zorg, dat ze onvoldoende luisteren
en voeling houden met wat bewoners en familie bezighoudt?
LUCAS werkte in opdracht van Caritas een methodiekengids uit om het samenspel
tussen bewoners, familie en personeel in de rusthuizen een nieuw elan te geven. De
gids is een ideeënbundel met diverse methodieken om de stem van de bewoner en van
de familie te beluisteren en nog beter te waarderen. Rode draad in het verhaal is dat
werken aan onderhandelde zorg tijd vergt, maar niet vroeg genoeg kan starten.
Bovendien is een proactieve aanpak aangewezen. Hierbij pleit LUCAS voor een
levensloopbenadering met aandacht voor de stem van bewoners en familie doorheen
het hele verblijf (en niet enkel bij opname, eindfase of conflictsituaties).
Dit project sluit naadloos aan bij de internationale wetenschappelijke ontwikkelingen
naar meer persoonsgerichte, vraaggerichte zorgverlening, afgestemd op de noden en
wensen van kwetsbare ouderen en hun zorgende familieleden (Van Audenhove e.a.,
2009). Dit model van vraaggerichte zorg betekent dat men afstapt van
standaardoplossingen met een beperkt aantal keuzes of een enge visie op lichamelijke
zorg. Het gaat erom creatief te blijven zoeken en luisteren naar wat zorgafhankelijke
ouderen zelf kunnen inbrengen en hoe ook hun familieleden nog veel nauwer
betrokken en erkend kunnen worden voor hun inzet. De kwaliteit van leven in zijn
geheel staat hierbij voorop.
Op vrijdag 13 november 2009 kwamen 50 medewerkers uit de woonzorgcentra van
Vlaams-Brabant samen om te proeven van en oefenen met enkele methodieken van
‘Onderhandelde zorg’. Hoe kunnen we bewoners en familie optimaal leren kennen? Hoe
stemmen we onze dienstverlening af op de gewoonten en wensen die ze hebben,
rekening houdend met de eigen mogelijkheden van de voorziening? Hoe detecteren we
wanneer een familielid of een bewoner een sluimerende ontevredenheid heeft? Hoe
brengen we een boodschap van slecht nieuws gepast over?
De interactieve vormingsdag omvatte workshops en gedeelde leermomenten, die mee
werden voorbereid en begeleid door mensen uit de praktijk. Eén van deze cotrainers
verwoordt het als volgt. “Wat me aanspreekt in het project „Onderhandelde Zorg‟ is dat
het ons als hulpverlener leert om meer te kijken „vanuit de bewoner en vanuit de
familie‟ en minder vanuit de eigen bekommernissen. Het gaat erom beter te leren
begrijpen dat bewoners en familie spreken vanuit een behoefte. Het durven in vraag
stellen van het eigen handelen hoort daar ook bij. Vertrouwen en krediet krijgen zijn
bijzonder belangrijk en met „Onderhandelde zorg‟ kunnen we samen werken aan dat
partnerschap met bewoners en familie. Bovendien vind ik het mooi dat er meer
aandacht wordt gevraagd voor de continuïteit van het leven. Wat een 82-jarige heeft
meegemaakt beïnvloedt nog altijd hoe ze zich nu zal voelen en gedragen. Het is goed
om als hulpverlener voeling te hebben met het levensverhaal van bewoners”.
De opzet van het project is een nieuwe dynamiek in gang te zetten waarbij de
rusthuizen kritisch stilstaan bij hun bewoners- en familiegerichte begeleiding en
vervolgens actief aan de slag gaan met de voorgestelde methodieken. Daarom wordt
er ook na de vormingsdag de mogelijkheid geboden voor meer diepgaande
ondersteuning en begeleiding bij dit veranderingsproces in het eigen rusthuis (in
samenwerking met VOCA).
LUCAS streeft ernaar om door verbinding van wetenschap en praktijk vernieuwing
ingang te doen vinden in de residentiële ouderenzorg. Met dit project beogen we dat
bewoners, familieleden en personeel uit de rusthuizen zich nog beter als partners in
zorg kunnen ontwikkelen.
Meer informatie over LUCAS en dit initiatief in het bijzonder is te vinden op:
www.kuleuven.be/lucas
Contactpersonen: Prof. Dr. Chantal Van Audenhove, Dr. Nele Spruytte en Iris De
Coster
[email protected]
Spruytte, N., De Coster, I., Declercq, A., & Van Audenhove, C. (2009). Onderhandelde
zorg. Ondersteunende methodieken voor participatie van bewoners en familie in de
residentiële ouderenzorg. Leuven: LUCAS.
Van Audenhove, C., Spruytte, N., Detroyer, E., De Coster, I., Declercq, A., Ylieff, M.,
Squelard, G., & Misotten, P. (2009). De zorg voor personen met dementie:
perspectieven en uitdagingen. Uit de reeks : Naar een dementievriendelijke
samenleving. Koning Boudewijnstichting: Brussel. (Download PDF)
LUCAS brengt regelmatig nieuwsflitsen uit waarin u een overzicht vindt van nieuwe
onderzoeksprojecten, nieuwe publicaties, eventuele aankondigingen van studiedagen
en vacatureberichten.
Indien u anderen op deze nieuwsflitsen wil attenderen, kan u verwijzen naar
inschrijven.
Indien u deze nieuwsflitsen niet wenst te ontvangen, kan u zich hier uitschrijven
LUCAS - Kapucijnenvoer 39 bus 5310 - 3000 Leuven -www.kuleuven.be/lucas