Geschiedenis hoofdstuk 1: De Eerste Wereldoorlog, democratie en

Geschiedenis hoofdstuk 1: De Eerste Wereldoorlog, democratie en fascisme
Paragraaf 3: Democratie maakt plaats voor fascisme
Ontstaan van het fascisme
-
-
Na de Eerste Wereldoorlog, ontstond een nieuwe stroming, het fascisme, dat net als het
communisme de parlementaire democratie wilde afschaffen, omdat er volgens hen veel
werd gepraat, maar het weinig resultaat gaf.
De eerste fascistische leider was de Italiaan Benito Mussolini.
Na de Eerste Wereldoorlog was Italië er volgens Mussolini slecht van afgekomen, door de
slappe houding van het parlement: zij hadden meer gebiedsuitbreiding verwacht
In 1919 richtte Mussolini een paar politieke knokploegen op, die hij fasci di combattimento
(strijdgroepen) noemde
Deze politieke knokploegen groeide uit tot een grote politieke partij.
In 1922 werd Mussolini tot minister-president benoemd, waardoor hij een einde maakte aan
de parlementaire democratie.
In Nederland kwam de fascistische beweging NSB (Nationaal-Socialistische Beweging) en in
Duitsland de NSDAP (Nationaal-Socialstische Duitse Arbeiders Partij)
Kenmerken van het fascisme
Het fascisme:








Legt de nadruk vooral waar men tegen is.
Is nationalistisch
Gaat uit van de ongelijkheid van de mensen.
Kent het leidersbeginsel: je had een hoofdleider, met daaronder leiders, waar de mensen
naar luisteren. Hitler liet zich Früher noemen
Is totalitair: de staat moet het hele leven van mensen regelen en controleren.
Gaat meer uit van het gevoel, dan van het verstand.
Verheerlijkt de daad van geweld: er moet niet worden gepraat, maar gehandeld en het
liefst met geweld.
Geeft de vrouw een ondergeschikte plaats.
Aparte kenmerken van het Duitse fascisme
-
Naast de vorige kenmerken had het Duitse fascisme (nationaal-socialisme) ook de volgende
kenmerken:
 Het Duitse volk moet raszuiver zijn: allen blanken, geen etnische groepen. (rassenleer)
 Leefruimte voor Duitse volk: zij hadden het recht grondgebied te veroveren
Democratie moet plaats maken voor fascisme
Duitse keizerrijk valt, democratie in de Republiek van Weimar
-
In 1918 leek het onmogelijk dat de Duitsers gingen winnen, waardoor arbeiders en soldaten
zich onder leiding van communisten zich gingen verzetten tegen de oorlog.
Het leek erop dat er net als in Rusland (1917) een communistische revolutie zou uitbreken,
maar dat wilde de Duitse socialisten niet.
Welde wilde ze dat het keizerrijk verdween, wat gebeurde door de hulp van de rijkskanselier.
Duitsland sloot een wapenstilstand, waardoor er een einde kwam aan de oorlog.
Groen = begrip
rood = naam
blauw = jaartal
-
De socialisten, die de macht hadden, lieden door het Duitse leger de communisten
onderdrukken en lieten verkiezingen houden voor de Rijksdag (Duitse parlement)
In Berlijn waren de opstanden nog niet helemaal onderdrukt, waardoor de regering in
Weimar bijeen kwamen en zo de Republiek van Weimar ontstond.
In het parlement, waren zes grote partijen: communisten, socialisten, vooruitstrevende en
behoudende liberalen, katholieken en conservatieven.
Er waren geen partijen met een meerderheid, waardoor er een coalitieregering ontstond,
bestaande uit socialisten, katholieken en vooruitstrevende liberalen
Tijdens de economische crisis wordt de NSDAP de grootste partij
-
De NSDAP, opgericht in 1920, hadden de nazi’s als aanhangers en waren de eerste tien jaar
een kleine partij, maar groeide door de economische crisis uit tot de grootste partij.
Deze crisis begon in de VS in 1929, maar ook naar Europa toe, waar het Duitsland het ergst
trof, doordat zij al het geleende geld van Amerika moesten terug betalen.
Dit hadden zij geleend om de economie op te bouwen na de Eerste Wereldoorlog.
Veel bedrijven gingen failliet of moesten werknemers ontslaan, waardoor het werklozen
opliep tot 6 miljoen in 1932.
In 1932 werd de NSDAP met 37% de grootste partij, wat terugliep tot 33% tijdens de
verkiezingen.
Andere oorzaken van het succes van de nationaal-socialisten
-
Naast de crisis had de enorme groei van de NSDAP nog meer redenen:
Zwakke plekken van de Republiek van Weimar


-
Socialisten en katholieken wantrouwen elkaar
De vooruitstrevende liberalen wilden met de socialisten samenwerken, maar andersom
niet.
 Conservatieven waren tegen de parlementaire democratie
 Communisten waren tegen de parlementaire democratie
De drie partijen die de Republiek bestuurde werden het niet eens, waardoor veel mensen
zich aansloten bij de communisten of bij de NSDAP, zo ook veel conservatieven.
Dit kwam door de belofte van Hitler om Duitsland weer machtig te maken.
Ook het optreden van de nazi’s draagt bij tot hun succes





De nazi’s voerde op een moderne manier propaganda
De persoonlijkheid van Hitler maakte overal indruk, zo ontstond een Führerverering.
De mensen werd beloofd wat zij graag wilden
De parades van de partijlegers van de NSDAP staalde kracht en zelfvertrouwen uit. (SA en
SS)
De Joden werden de zondebok
Hitler wordt rijkskanselier
-
Na de verkiezingen hadden drie niet-democratische partijen de meerderheid van de Rijksdag.
De conservatieven wilden met Hitler samenwerken, omdat ze dachten dat ze hem voldoende
konden beïnvloeden.
Op 30 januari 1933 werd Hitler rijkskanselier, met in zijn regering twee ministers van zijn
eigen partij.
Groen = begrip
rood = naam
blauw = jaartal
-
Ondanks dat de nieuwe regering geen meerderheid had, had Hitler toch de macht in handen
na een half jaar.
Het nationaal-socialisme in de praktijk
-
De nazi’s noemde Duitsland het Derde Rijk, wat duizend jaar zou bestaan, maar het werden
er uiteindelijk 12, van 1933 tot 1945.
Het eerste rijk was het middeleeuwse Duitse Rijk en het tweede rijk het keizerrijk, van 1870
tot 1918
Industrie en landbouw in dienst van de oorlogsvoorbereiding
-
Hitler wilde leefruimte veroveren, waardoor zij een oorlog moesten beginnen en Hitler wilde
van niemand afhankelijk zijn, waardoor de industrie wapens moest gaan produceren en de
landbouw noodzakelijke voedingsmiddelen verbouwen.
‘Gelijkschakeling’ van het volk
-
-
Het volk moest een hechte eenheid worden onder leiding van de Früher, Hitler, waarvoor het
volk gelijkgeschakeld moest worden.
Om gelijkschakeling te bereiken werden mensen in nazi-organisaties bijeengebracht,
waarvan het lidmaatschap verplicht was:
 Werkgevers en werknemers werden in het Duitse Arbeidsfront georganiseerd.
 Kraft durch Freude (kracht door vreugde) zorgde voor ontspanning
 De Hitlerjugend (HJ) werd de enige jeugdorganisatie en voor meiden de Bund deutscher
Mädel (BdM): in 1936 werd een lidmaatschap verplicht voor jongeren van 10 tot 18
 Na de HJ of BdM kwam de Rijksarbeidsdienst, waarin je een jaar arbeid moest verrichten
Een ander middel voor gelijkschakeling was de beheersing van onderwijs en media:
 De scholen moesten de jeugd volgens de geest van de nationaalsocialisme opvoeden.
 Er kwam een nieuw ministerie voor Volksvoorlichting en Propoganda, met Joseph
Goebbels als minister.
 Goebbels stelde een Rijkscultuurkamer in, waarvan iedereen die werkzaam was in media
of kunst lid van moest zijn. Joden mochten geen lid zijn, waardoor zij hun beroep niet
konden uitoefenen
SS wordt beruchtste terreurorganisatie
-
-
De SS, was een soort lijfwacht van de nazi-leiders en zij kregen steeds meer macht.
Ze kregen zij de opdracht tegenstanders uit te schakelen, waardoor ze de macht over de
concentratie kampen kregen en Heinrich Himmler, leider SS, de macht over de hele politie in
1936.
De SS bouwde het Waffen-SS op, hun leger, wat in de oorlog op belangrijke plaatsen aan het
front werd ingezet.
Duitsers en vrijwilligers konden zich aanmelden, zo ook 20.000 Nederlanders
Vooral de Joden worden vervolgd
-
Het doel van de nazi’s werd, om de Joden te laten emigreren, dit gebeurde door het leven
onmogelijk te maken door maatregelen vanaf 1933:
Duitsers mochten niets in Joodse winkels kopen, ze werden ontslagen, mochten geen gebruik
maken van het openbaar vervoer en voorzieningen.
Groen = begrip
rood = naam
blauw = jaartal
-
In 1935 werd de Neurenberg Wetten aangenomen, waarin stond dat het burgerschap Joden
werd ontnomen.
De Joden uit Duitsland vluchtte grotendeels naar Israël tussen 1933 en 1939, wat in handen
was van Engeland.
Hitler besloot de Joden te vermoorden met behulp van de Einsatzgruppen van de SS.
De SS vond doodschieten te omslachtig, waardoor er vernietigingskampen en crematoria
werden opgericht, waar Joden heen werden gebracht. (Auschwitz, Sobibor)
In de oorlog zijn tussen de 5 en 6 miljoen joden gedood en nog veel zigeuners.
Paragraaf 4: Verzet in Duitsland
Tegenstanders komen in concentratiekampen terecht
-
-
-
Doordat er zoveel mensen werden opgepakt, kwamen de gevangenissen vol te zitten,
waardoor ze besloten concentratiekampen op te richten in 1933, die bestonden uit houten
barakken, omgeven door prikkeldraad en wachttorens.
Sommige kampen waren er al voor de oorlog en alleen voor Duitsers, maar later kwamen er
ook in bezette gebieden kampen. (Dachau, Buchenwald, Mauthausen)
In de kampen kwamen niet alleen politieke tegenstanders, maar ook mensen met een lang
strafblad, homoseksuele, zwervers, zigeuners, Jehova’s getuigen en Joden die de anti-Joodse
wetten hadden overtreden.
Het leven was zwaar: slecht voedsel en kleren, mishandeling, zwaar werk, discipline was
streng.
De laatste maanden waren vreselijk, door ondervoeding en ziektes.
Activiteiten van verzetsgroepen
-
-
-
Verzet was in Duitsland heel moeilijk:
 Groot deel stond achter Hitler
 De meeste Duitsers zagen verzet tegen Hitler als landverraad.
Er kwam wel verzet onder de communisten, socialisten en in liberale, conservatieve en
kerkelijke kringen. Zij zorgden voor:
 Politieke gezochte personen konden onderduiken
 Anti-Hitler-pamfletten werden verspreid
 Inlichtingen werden doorgegeven aan tegenstanders van Duitsland
Er werden aanslagen op Hitler gepland, die allemaal mislukte.
Vanuit het leger ontstond een bedreiging voor de nazi’s, want veel hoge officieren waren
conservatieven.
In 1944 wilde officieren Hitler doden en vrede sluiten met de Geallieerden.
Op 20 juli 1994 plaatste luitenant Kolonel graaf Von Stauffenberg een tijdbom in het
hoofdkwartier, waarbij 4 mensen omkwamen, maar Hitler raakte licht gewond. Door deze
actie liet Hitler 5000 verraders ophangen.
Groen = begrip
rood = naam
blauw = jaartal