DE ZEVEN STERKE TROEVEN VAN DE REGIO

Nieuwsbrief Slotevenement
Kroon op en schouders eronder!
IN deze uitgave:
Slotevenement reeks economische debatten
P2 Schouders onder de sectoren
De zeven sterke troeven van
de regio Arnhem Nijmegen
P3 R
egio kan uitgroeien tot intelligent
community
P4 D
o something different. Start today.
Just do it!
Nederland mag dan negen topsectoren hebben, de regio
Arnhem Nijmegen koestert zeven eigen groeibriljanten. ‘Laten
we wat sterk is nóg sterker maken,’ zegt Ronald Migo in zijn
welkomstwoord op de laatste van de economische debatten.
Een fonkelend
Nieuwjaar!
brede verdeling heeft het bijkomende
gunstige effect dat de regio minder
gevoelig is voor conjuncturele invloeden.
De bijeenkomst op 12 december 2011
vormde de afsluitende ontmoeting van een
reeks debatten over de economische agenda
in de regio Arnhem Nijmegen. De bijeenkom­
sten zijn verspreid over een periode van ruim
een jaar gehouden. Alle economisch sterke
clusters kwamen aan bod:
9 december 2010
Debat Logistiek
5 april 2011
Debat EMT
28 april 2011
Werkconferentie
11 en 19 mei 2011
Debatten
Brede Economie
12 december 2011
Slotdebat
Ondernemers, onderwijs, onderzoekers en
overheden – de vier O’s – ontmoetten elkaar,
wisselden kennis en ideeën uit, benoemden
belemmeringen en actiepunten en brachten
vooral een enorme boost aan positieve
energie op gang. Ronald Migo, algemeen
directeur van de Kamer van Koophandel
Centraal Gelderland en gastheer tijdens de
debattenreeks: ‘Dit is een regio om trots op
Annemarie Scholtis
Tijdens de bijeenkomsten is opnieuw
helder geworden dat de regio zeven
economische clusters heeft die ijzersterk
zijn en die bovendien de potentie hebben
om te groeien. Het zijn Health, Semicon­
ductors, Mode & Vormgeving, Energie& Milieutechnologie, Logistiek, Maak­
industrie en Brede Economie. Het motto
‘Kroon op en Schouders eronder’ verwijst
naar de vele economische kansen die
deze sterke clusters hebben.
te zijn, met enorme economische kansen
en een brede en aantrekkelijke basis. De
slotbijeenkomst in december noem ik daarom
geen afsluiting maar een markerings­punt.
Een nieuw jaar is net begonnen; laten we
dit jaar gebruiken om onze economische
kansen met elkaar te verzilveren. Ik wens u
een uitstekend en economisch fonkelend
Nieuwjaar!’
Cijfers en trends
Annemarie Scholtis, directievoorzitter
van de Rabobank Rijk van Nijmegen,
onderschrijft de gekozen clusters.
Statistieken tonen namelijk dat de werk­
gelegenheidsgroei het afgelopen decen­
nium in precies deze sectoren beter is dan
het landelijke gemiddelde, met een enorme
positieve uitschieter voor EMT. De mooie
Goed ondernemerschap
‘Gemeten naar economische groei en
kracht staat onze regio op de 24e plaats in
de Nederlandse regioranking en we scoren
een 5,9,’ zegt Scholtis. De regio heeft de
ambitie een flink aantal plaatsen te stijgen.
Door de huidige financiële en economi­
sche crisis zal Nederland, inclusief onze
regio echter te maken krijgen met een
trager groeipad. Scholtis zoekt de oplos­
sing in goed ondernemerschap en geeft
diverse tips voor ondernemers. ‘Wees
kostenbewust, maar blijf investeren in
mensen, in innovatie en in verhoging van
de arbeidsproductiviteit. Ga bovendien op
alle terreinen slimme verbindingen aan.
Natuurlijk is er spanning en wantrouwen
in de markt en banken lijken bedrijven
minder snel krediet te verlenen, maar er is
nog steeds sprake van groei in de krediet­
verlening van de Rabobank aan het MKB,’
houdt ze de toehoorders voor.
Prachtige regio
‘We hebben een prachtige regio die gebaat
is bij een goed samenspel tussen alle
publieke en private regionale partijen,
inclusief de banken. Want samenwerken
doe je niet alleen,’ vult Migo tot slot aan.
De regio krijgt daarbij een steuntje in de
rug van de Verenigde Naties, die 2012
hebben uitgeroepen tot Jaar van de
Coöperatie.
*Bekijk de presentatie van Annemarie Scholtis
op www.kvk.nl/slotevenement
Nieuwsbrief Slotevenement | 2
Schouders
onder de
sectoren
In de debatten is duidelijk naar voren
gekomen dat de regio zeven sterke
sectoren kent. Tijdens het slotevent
hielden vertegenwoordigers van de vier
O’s deze zeven nog eens in deelsessies
tegen het licht, met in het achterhoofd
de vragen waar de sector vandaan komt,
waar ze nu staat, waar ze naar toe gaat
en hoe dat doel is te bereiken.
1. Health
De combinatie van geneeskunde en medi­
sche technologie (o.a. computer modelling)
is uniek en biedt volop kansen voor de
ontwikkeling van nieuwe medi­cijnen. De
sector Health zal uit haar schulp moeten
kruipen en de aanwezige kennis en kunde
op professionele wijze moeten gaan ver­
markten. Knelpunten, zoals patent­eigendom
en financiering van jonge bedrijven, vragen
hierbij aandacht.
2. Semiconductors
Boegbeelden als NXP, ASML, ALSI en
Solmates produceren chips, of onderdelen
daarvan. De chips worden steeds geavan­
ceerder. NXP heeft hiervoor in Nijmegen
een unieke infrastructuur opgebouwd.
Het is zaak technologische kennis vast te
houden en te faciliteren. Voor de toekomst
is een Novio Tech Campus een must. Hier
kan kruisbestuiving plaatsvinden tussen
medische technologie en semiconductors.
3. Mode & Vormgeving
Arnhem staat stevig op de kaart als
modestad. De sector werkt aan nieuwe
verbindingen tussen de creatieve industrie
en de maakindustrie, zodat er levensvatbare
cross overs ontstaan. Dat vraagt onder
andere om goed ondernemerschap en een
aantrekkelijk ondernemersklimaat, inclusief
ondersteuning vanuit de overheden. Wat
nog ontbreekt is voldoende organiserend
vermogen om de hele cyclus van ontwerp
tot productie in de regio te laten plaats­
vinden. Wellicht dat het Dutch Fashion
Design Center hierin een rol kan spelen.
>> lees verder op pagina 3
De regio als meeting point voor Europa
Bell: ‘Regio kan uitgroeien
tot intelligent community’
Robert Bell, mede-oprichter van het Amerikaanse Intelligent
Community Forum, was gastspreker tijdens het slotevent van
de reeks economische debatten. Hij voerde de aanwezigen in
vogelvlucht langs diverse regio’s in de wereld om de ‘Intelligent
Community Indicators’ te benoemen; de indicatoren die regio’s
slim en succesvol maken. Bell vindt dat onze regio in potentie
alles in huis heeft om uit te groeien tot ‘intelligent community’.
Vorig jaar werd Brainport Eindhoven
uitgeroepen tot slimste regio van de
wereld. Voor de verkiezingen van 2012
zijn Barcelona en Frankfurt in de race.
Deze jaarlijkse regioverkiezing wordt
georganiseerd door het Intelligent
Community Forum (ICF), een Amerikaan­
se denktank die onderzoekt hoe lokale
gemeenschappen erin slagen een eco­
nomisch welvarende en sociale samen­
leving op te bouwen. Daaruit destilleert
het ICF best practices en succesindicatoren
die als bouwstenen kunnen dienen
voor andere regio’s.
Breedband, educatie en innovatie
De eerste succesindicator van een slimme
regio is de aanwezigheid van breedband,
een verzamelterm voor snelle IT- en tele­
fonieverbindingen. Robert Bell, medeoprichter van het ICF, noemt snelle
verbindingen voor internet en telefonie
zonder twijfel de belangrijkste aanjagers
van de economie in de 21e eeuw. De tweede
indicator is educatie. Het is noodzakelijk
om slimme kenniswerkers op te leiden,
want IT-toepassingen zijn zonder uit­
zondering in elk beroep van belang.
‘Get smarter faster!’ aldus Bell. De derde
indicator is innovatie. Om nieuwe produc­
ten te ontwikkelen die hun weg vinden
naar de consument is nauwe samenwer­
king nodig tussen bedrijfsleven, kennis­
instellingen en overheden. ‘Samenwerking
vraagt om visie, flexibiliteit en vertrouwen.
Er is bovendien goed leiderschap nodig
om de innovatiemotor op gang te brengen
en te houden,’ zegt Bell. Hij noemt het
voorbeeld van Taipei in Taiwan. Deze regio
dreigde onbereikbaar te worden door het
enorme verkeersaanbod. De stad koos voor
het creëren van cyber space, waardoor de
Nieuwsbrief Slotevenement | 3
IT-investeringen omhoog schoten en de
regio nu een ‘amazingly connected city’
is. Soms is er een crisis nodig om de regio
wakker te schudden en tot innovatie te
brengen,’ verklaart Bell.
Digitale insluiting en advocacy
Digital inclusion, oftewel digitale
insluiting, is de vierde indicator. Bell
spreekt in dit kader van ‘the elephant in
the room’; iedereen weet dat er een groot
probleem is, maar niemand durft erover
te praten en negeert het. ‘Fout!’ roept Bell.
‘Ouderen, mensen met een beperking,
immigranten en bevolkingsgroepen met
lage inkomens zijn onmisbaar voor de
gemeenschap. We hebben iedereen nodig.’
Als laatste noemt hij ‘advocacy’, goede
marketeers en ambassadeurs die op alle
mogelijke manieren de boodschap van de
regio uitdragen. Inwoners van de regio zijn
namelijk de beste ambassadeurs die je kunt
hebben. Deze vijf ingrediënten vormen
samen de sleutel tot een succesvolle regio.
Maar zo simpel als het in theorie klinkt, zo
moeilijk is het in de praktijk, houdt hij de
toehoorders voor.
Langs de meetlat
Uiteraard heeft Robert Bell de Stadsregio
Arnhem Nijmegen langs de indicator­
meetlat gelegd. Bell noemt de regio een
uitstekende kandidaat voor het predikaat
‘slimste regio van de wereld’, zeker
gezien de gunstige strategische positie als
meeting point voor Europa. Op het gebied
van infrastructuur en breedband zit de
regio goed. De aanwezigheid van een
hoog opgeleide beroepsbevolking en de
aanwezigheid van diverse topuniversiteiten
bieden innovatie alle kans en de overheden
kun je betrokken en meedenkend noemen.
Er is echter werk aan de winkel voor de
regio, wil ze een serieuze kandidaat zijn.
Soms is er een crisis
nodig om de regio
wakker te schudden en
tot innovatie te brengen
De Amerikaan heeft vier aanbevelingen
voor ons. ‘Stimuleer cross-sectorale
samenwerking om nieuwe economische
waarde te genereren, desnoods via
een soort membership-organisatie,
à la Brainport Eindhoven. Als tweede
noemt Bell het al eerder genoemde digital
inclusion. Zijn derde tip is innovatie,
waarbij hij oproept vooral de ogen open
te houden, want briljante ideeën hoef je
niet zelf te verzinnen, maar zijn overal
te vinden. Tot slot roept hij op te blijven
investeren in de jeugd. Want uiteindelijk
doen we het voor de jongere van nu, zodat
de huidige én toekomstige generaties
in een prettige gemeenschap kunnen
opgroeien, studeren, wonen en werken.
Meer informatie:
www.intelligentcommunity.org
>> vervolg Schouders onder de sectoren
4. Energie- en milieutechnologie
De snelle ontwikkelingen in de EMT vragen
om een nieuwe visie op energie­bronnen,
energiesystemen en energie­gebruik. In
de regio lopen diverse klein­schalige pilots
van slimme netwerken of zijn in ontwikke­
ling, zoals een smart grid test centre. De
volgende stap is opschaling, waarbij we
kunnen leren van ervaringen in het buiten­
land. Slimme energienetten maken lokale
duurzame energie toegan­kelijk voor de
participatieve gebruiker, is kosten­effectief,
energiebesparend en creëert bovendien
extra werkgelegenheid.
5. Logistiek
De regio moet haar strategische ligging
tussen Ruhr en Randstad beter uitbuiten.
In 2010 richtten ondernemers, onderwijs
en overheid voor twee jaar het Logistiek
Expertise Centrum op, om de sector in de
Liemers op de kaart te zetten. Er is sindsdien
hard gewerkt. Het onderwijs ontwikkelt
doorlopende leerlijnen (VMBO/MBO/HBO)
en kennisdeling komt van de grond. Er
vindt onderzoek naar innovatie plaats onder
de vlag van een Kennisakkoord Logistiek
en ook is er aandacht voor de positionering
van de gehele regio als logistieke hotspot.
Logistiek wordt bovendien in een breder
verband gezet, want het is veel méér dan
alleen vrachtwagens en wielen. De sector
staat inmiddels prominent op alle Gelderse
agenda’s. Absolute winst is het Rijksbesluit
de A15 door te trekken.
6 en 7. Brede Economie en Maakindustrie
Ondernemers in de detailhandel, horeca
en de vrijetijdseconomie zien elkaar tot
op heden niet als natuurlijke partners om
samenwerking mee te zoeken, maar lang­
zaam groeit het besef dat samenwerken
en verbinden loont en leidt tot versterking.
Goede afspraken en afstemming van initia­
tieven is daarbij wel noodzakelijk. Het RBT
KAN kan een coördinerende rol spelen in de
afstemming van evenementen. De ontwik­
kelingen in de detailhandel – denk bijvoor­
beeld aan de opkomst van het ‘nieuwe
winkelen’ – vragen in 2012 alle aandacht. De
KvK heeft daarom het project ‘De toekomst
van de detailhandel’ op haar agenda staan.
© ICF
Nieuwsbrief Slotevenement | 4
De hal van De Vereeniging was tijdens
de slotbijeenkomst deels omgebouwd tot
smidse. In een altijd boeiend spel van vuur
en metaal, ambacht en precisie werkten
Cees Pronk en zijn dochter Lotte als repre­
sentanten van de maakindustrie aan een
kroon. Pronk toonde het resultaat tijdens
de afsluiting. De kroon was voor de helft
prachtig gevormd, de andere helft bestond
uit nog onbewerkt metaal. ‘Precies zoals
het is’, zei Ronald Migo. ‘Dit slotevent wil
niet zeggen dat we klaar zijn. Integendeel;
nu begint het pas!’
Do something different.
Start today. Just do it!
Gedurende de debattenreeks werd regelmatig gewezen op het
belang van goede samenwerking tussen ondernemer, onderwijs,
onderzoek en overheid. In de plenaire afsluiting van het slotdebat
kijken lokale, regionale en provinciale overheden kritisch naar
hun eigen rol binnen de ‘vier O’s’.
Robert Bell stelt dat een slimme regio
gebaat is bij sterke leiders die niet bang
zijn voor samenwerking. Herkennen de
provinciale, lokale en regionale overheid
zich daarin?, vraagt Migo aan een vertegen­
woordiging van de drie overheden. De
wethouders Bert Jeene (Nijmegen) en
Michiel van Wessem (Arnhem) onder­
schrijven dit. Samenwerking is nodig en
biedt kansen; juist op het snijvlak van
wetenschap en praktijk komen immers de
meeste innovaties tot stand. De overheid
kan daar een ondersteunende rol in spelen.
Daarom start zowel Nijmegen als Arnhem
in 2012 met een Economische Raad.
Publiek Leiderschap
Gedeputeerden Annemieke Traag en
Jan Jacob van Dijk kijken er iets anders
tegenaan. ‘Het is een logische gedachte­
gang de regie bij de overheid te leggen,
en de overheid heeft zelf sterk de neiging
allerlei dingen naar zich toe te trekken,
maar dat is niet verstandig. Het bedrijfs­
leven initieert en de overheid volgt,’
aldus Van Dijk. Dat is Jeene te mager:
‘Als overheid maak je geen economie,
dat doen bedrijven, maar er is wel degelijk
behoefte aan publiek leiderschap.’
Gemeenschappelijke ambitie
De Stadsregio Arnhem Nijmegen ziet
als samenwerkingsverband van twintig
gemeenten wel een duidelijke rol voor
zichzelf weggelegd. Portefeuillehouder
Frank van Rooijen: ‘Ondanks de landelijk
spelende discussie over de WGRplusregio’s, zal de regionale samenwerking
rond het dossier Economie overeind
blijven. De overheid hoeft niet de lead
te hebben, maar de samenwerking van
de vier O’s – ondernemer, onderwijs,
onderzoek en overheid – kan veel beter.
Besef dat je je eigen belang het beste
dient als je je inzet voor een gemeenschap­
pelijke ambitie en visie. Annemarie
Scholtis plaatst ons op de 24e plaats in
een regioranking, terwijl wij de ambitie
hebben de best presterende regio na de
Randstad te zijn! Laat er een crisisbesef
ontwaken; voel de urgentie en toon lef!’
Aan het werk
Migo sluit zich daarbij aan. Hij wijst op
de Intelligent Community Movement; hoe
krijgen we in de regio zoiets van de grond,
vraagt hij de overheidsvertegenwoordigers
op het podium. Zij wijzen onder andere
op de mogelijkheid om als overheid
als launching customer op te treden,
het onderwijs zal nadrukkelijker met
de overheid in gesprek moeten om de
samen­werking gestalte te geven en vanuit
concepten als Food Valley, Health Valley
en Kiemt zal gezocht moeten worden naar
aansluiting met de maakindustrie. Migo:
‘Laten we oppassen niet te blijven hangen
in bestuurlijke taal, maar onze groeibril­
janten oppoetsen en aan het werk gaan.
Robert Bell zei: If you do what you have
always done, you will get what you always
got. En ik voeg daaraan toe: Do something
different. Start today! Just do it!’
Colofon
Nieuwsbrief naar aanleiding van het slotevenement ‘Kroon op en
schouders eronder’. Deze bijeenkomst vond plaats op 12 december 2011
in De Vereeniging te Nijmegen.
Industriële Kring voor
Nijmegen en omgeving
Tekst: Kamer van Koophandel Centraal Gelderland Beeld: Jack Tillmans
Ontwerp & Vormgeving: Mooijekind ontwerpers, Loenen (Veluwe)
Januari 2012