handleiding voeren debat over kerndoelen

Handleiding debatteren over kerndoelen
Debatteren heeft alleen zin als er keuzen gemaakt kunnen worden!
Inleiding
Deze korte handleiding – in tegenstelling tot wat de titel doet vermoeden –
begint met een aantal aanbevelingen hoe een debat (schriftelijk) voor te
bereiden. Het behoeft immers geen betoog dat deze aanbevelingen tevens
kunnen worden gebruikt om tijdens een debat de kwaliteit van ingebrachte
argumenten te wegen op kwaliteit en relevantie.
Verder zijn reciproce (wederkerige) argumentatie en congruent abstractieniveau
een absolute voorwaarde voor resultaatgericht debatteren. Degene die het debat
leidt, dient zich hiervan voortdurend bewust te zijn.
De kwaliteit van de voorbereiding bepaalt dus impliciet de kwaliteit van het
debat, vandaar …...
Algemeen
LEXICOGRAFIE
Debat wordt lexicografisch omschreven als redetwist (In de politieke arena is
het debat echter een formele vorm van een aan regels gebonden discussie. Het
debat kent een vaste structuur en spelregels met als doel anderen te overtuigen.)
Kerndoel wordt idem omschreven als een doel ‘centraal’ in zijn soort (in het
politieke jargon: een uiteindelijk te bereiken maatschappelijke effect).
Doelgroep idem als groep waarop een initiatief gericht is. En kenmerk
tenslotte als waarneembare hoedanigheid waardoor een doelgroep te
onderscheiden is.
Debat over kerndoelen voorbereiden
(SUB)KERNDOEL
EN
Kerndoelen worden veelal in subkerndoelen (ondersoorten) ingedeeld. Dit om
te voorkomen dat simultaan over meerdere BME’s in relatie tot meerdere
doelgroepen / kenmerken wordt gedebatteerd. Met alle verwarring vandien.
Denk aan veiligheid (sociale, fysieke et cetera en de talrijke doelgroepen, vaak
weer verschillende per subkerndoel). Kwaliteit èn resultaat van het debat wordt
mede bepaald door verwarring over BME’s en doelgroepen te voorkomen.
OORZAAK /
AANLEIDING
Maatschappelijke noden ontstaan of door endogene of door exogene factoren en
niet zelden door combinaties van beide. Inventariseer deze vooraf. Stel
vervolgens vast of en in welke mate deze factoren kunnen worden
weggenomen. Niet in alle gevallen zal het op de voorhand duidelijk zijn of de
voorgestelde te ontwikkelen activiteiten effectief zullen zijn. Laat staan in welke
mate. Vermeld deze activiteiten onder de titel experiment.
Naast noden zijn er ook reeksen van wensen. Aanleiding varieert van ‘niemand
pakt de handschoen op’ tot ‘luxe’wensen.
Schets kort oorzaken / aanleidingen en onzekerheden.
OMVANG
PROBLEEM EN
DEFINITIES
Een ander aspect betreft duidelijkheid over het ‘probleem’ als zodanig. Vaak is
de omvang van het vermeende probleem onduidelijk. Een heldere
probleemdefinitie en inzicht in de omvang ervan is onontbeerlijk. Anders zal
een debat zelden leiden tot heldere conclusies.
1
PLANNING
Naast kwantiteits- en kwaliteitsaspecten vormt de tijdplanning van de te
bereiken BME’s een vast onderdeel van de voorbereidingen. Vrijblijvendheid
dient zo veel als mogelijk te worden voorkomen.
GEGEVENS,
INFORMATIE EN
KENNIS
Veel verwarring wordt veroorzaakt door gegevens en informatie willekeurig
door elkaar te gebruiken. Gegevens representeren feiten en niets meer.
Analyseren van gegevens genereert informatie. Geef duidelijk aan wat gegevens
zijn en wat informatie.
Idem wat informatie is en wat kennis. Ervaringsdeskundigheid is vereist om
informatie tot kennis te transformeren.
COMPLEETHEID
VAN GEGEVENS
Gegevens worden op veel plaatsen – binnen en buiten de eigen organisatie –
verzameld en geordend. Compleetheid blijft echter een onzekere factor.
KEUZE UIT
INFORMATIE(BRONNEN)
Er wordt beschikt over vele informatiebronnen zoals ambtelijke stukken,
mondeling verstrekte informatie door deskundigen, kranten-, radio- en tvberichten, informatie verstrekt door belangengroepen of de eigen achterban,
eigen onderzoek, informatieavonden met burgers en last-but-not-least
aangesproken worden door individuele burgers.
BESTAANDE OF
NIEUWE BME’S
BESTAANDE
INSPANNINGEN
RESPONS
Zelden zijn ‘nieuwe’ maatschappelijke wensen of noden onderwerp van debat.
Het betreft veelal aanscherping van maatschappelijke effecten. Al dan niet in
combinatie met herdefiniëring van doelgroepen en / of nadere precisering van
de groepskenmerken. Dus is het zaak om vooraf zicht te hebben op ‘wat-er-alwordt-gedaan’.
Niet vergeten mag worden tijdens de voorbereidingen te inventariseren wat
derden – al dan niet door de gemeente ondersteund – bijdragen aan een BME.
Deze indirecte resultaatbijdrage wordt ‘respons’ genoemd.
MEETBAARHEID
Uiteindelijk te bereiken effecten en resultaatbijdrage per activiteit worden in
heldere en meetbare termen beschreven. Een absolute randvoorwaarde om een
helder debat te voeren. Meetbaarheid versterkt bovendien het vertrouwen.
OPLOSSINGSRICH
TINGEN
Niet zelden leiden meerdere wegen naar een BME. Maak een overzicht van
mogelijke activiteitenportfolio’s per BME. Ofschoon in een duale omgeving de
Raad worden geacht zich niet met oplossingen bezig te houden, is de praktijk
anders. Inventariseer de gedachte oplossingen en houd er rekening mee tijdens
de voorbereiding. Een kerndoelendebat zal aan kwaliteit winnen omdat partijen
worden ‘gedwongen’ zich te concentreren op het kerndoel.
FINANCIËN
Laat de financiën nimmer leidend zijn. Uitgangspunt is een BME! Vervolgens
of een BME technisch / organisatorisch haalbaar is en zo ja binnen welk
tijdsbestek. Vervolgens worden de kosten in beeld gebracht en tenslotte de
financieringsvraag gesteld.
TOETSEN AAN
RAADSPROGRAM
MA
In een Raadsprogramma wordt vastgelegd waar partijen het met elkaar over
eens zijn. Dus een soort van Kerndoelenboek van het algemeen bestuur. De
programmatische vertaling wordt in een begroting vastgelegd. Een
Raadsprogramma bevat normaliter meer (sub)kerndoelen dan in een
bestuursperiode kunnen worden gerealiseerd. Dus moet er worden gekozen.
Beargumenteer gemaakte keuzen.
2
GESCHILPUNTEN
Deelnemers aan een debat vertegenwoordigen verschillende maatschappelijke
stromingen met navenant standpunten. Deze verschillen in kaart brengen is een
standaard onderdeel van de voorbereidingen. Indien de verschillen niet van
principiële aard zijn maar ‘slechts’ van kwantitatieve en / of kwalitatieve aard
verdient het aanbeveling vooraf meerdere scenario’s uit te werken.
Aldus voorbereid is het gemakkelijker om het debat te sturen richting
(potentiële) geschilpunten om te trachten tot overeenstemming te komen in
plaats van adhesie te betuigen over aspecten waar men het over eens is.
Het debat zelf
VEREISTE
VAARDIGHEDEN
DEBATER
Debaters beschikken over een bijzonder arsenaal aan vaardigheden: kritisch
luisteren, adequaat reageren, scherp analyseren, aantrekkelijk presenteren en
deugdelijk argumenteren.
GENERIEKE
DOELEN
Professionele debaters houden de aandacht gevangen, weten informatie over te
dragen en creëren draagvlak. Minimale randvoorwaarden om een
kerndoelendiscussie te doen slagen.
INCIDENT OF
STRUCTUREEL
PROBLEEM
Niet zelden wordt een debat gevoerd op basis van incidenten. Een goede
voorbereiding voorkomt dit. Deelnemers aan het debat zullen desondanks op
basis van voorbeelden (per definitie een incidenten) trachten het debat naar hun
hand te zetten. Dit wordt voorkomen door aanvullende kwantitatieve en
kwalitatieve informatie aan de betreffende debater te vragen.
In het duale stelsel is het overigens niet de bedoeling incidenten in de Raad ter
discussie stellen. Deze zijn aan het College voorbehouden.
KERNDOELENDIS
CUSSIE IN
‘SCHEMA’
De bijlage bevat een schematisch overzicht van de belangrijkste stappen die
tijdens een kerndoelendiscussie gedaan moeten worden. Achter deze stappen
zitten werkprocessen die elders met behulp van een modelleertool zijn
vastgelegd.
3
bijlage
Debat Kerndoelen
stap 1
onderwerp van discussie (kan
elk onderwerp zijn)
stap 2
wat is het doel / welk
probleem moet aangepakt ?
stap 3
is er een hoger doel / een
superieur probleem ?
relatie met
programmabegroti
ng ?
stap 4
wat vormt het probleem en
omvang probleem ?
omschrijving van het probleem
stap 5
koppelen (potentiële)
doelgroep(en) aan probleem
omschrijving doelgroep(en)
stap 6
kenmerken (potentiële)
doelgroep(en) vaststellen
sociodemografische
gegevens
stap 7
wat moet er wanneer en in
welke mate bereikt worden
relatie met
programmabegroti
ng ?
stap 8
actuele, aan probleem
gekoppelde, productportfolio
relatie met
productbegroting
?
stap 9
visie op inhoud en aanpak
vaststellen
uitwerken, calculeren,
plannen et cetera
stap 10
gewenste (aangepaste ?)
productportfolio vaststellen
stap 11
onderlegger debat
concipiëren
volgens vast format
A
4
A
doelgroep / kenmerk +
BME + budget
stap 12
korte presentatie
debatonderwerp
stap 13
vaststellen draagvlak
doelgroep / kenmerk, BME
onvoldoende / geen draagvlak
stap 14
voldoende draagvlak
inventariseren standpunten /
alternatieven
besluitvorming
niet bespreekbaar
eigen standpunt nader
toelichten
stap 15
vaststellen draagvlak in 2de
aanleg
stap 16
besluitvorming
stap 17
wel bespreekbaar
stap 18
uitgewerkte alternatieven
voorhanden
geen uitgewerkte
alternatieven voorhanden
stap 19
aanpassen doelgroep /
kenmerk, BME en budget
vervolg:
stap 5
stap 20
vervolg:
stap 13
5