1 LIBERALE BEWEGING VOOR VOLKSONTWIKKELING V.Z.W. LIBERALE WERKING VERENIGING VOOR SOCIO-CULTURELE VERSLAG EDUCATIEVE OF CULTURELE ACTIVITEIT AFDELING: LVSW Brugge IN SAMENWERKING MET: Liberale Mutualiteit Brugge DATUM ACTIVITEIT: 17 september 2015 PLAATS: Revillpark 1, 8000 Brugge AANVANG: 14.00 u. EINDE: 16.30 u. VERANTWOORDELIJKEN: bestuur NAAM SPREKER: Koen Ringoot DESKUNDIGHEID SPREKER: licentiaat in de psychologie AANTAL AANWEZIGEN: 31 TITEL VAN DE ACTIVITEIT: het afnemend geheugen en wat eraan te doen VERSLAG MET BETREKKING TOT DE EDUCATIEVE WAARDE VAN DE ACTIVITEIT We maken het al van heel jongs af mee, maar zeker bij het ouder worden: vergeten! Via synapsen of hersenverbindingen onthouden we goed wat van pas komt en wat emotioneel is. Zo zullen de meeste mensen kunnen zeggen waar ze waren, toen ze hoorden van de dood van koning Boudewijn en de aanslagen van 11 september 2001 in New York. We concentreren ons tijdens deze uiteenzetting op: wat is het geheugen? Wat is vergeten? tips and trics om beter te onthouden! Wat is het geheugen? Het geheugen is het vermogen om informatie op te slaan en weer op te roepen. Het is zuiver hersenwerk. Hoe meer hersenverbindingen of synapsen, hoe slimmer de mens. Het geheugen zit vooraan, verbonden met het emotionele in de hersenen. Er zijn 3 soorten geheugen: het zintuiglijk of visueel of sensorieel geheugen: het duurt 1 seconde via het werkgeheugen om iets op te nemen, het kortetermijngeheugen: het duurt 30 seconden om iets op te nemen, het langetermijngeheugen: wat in het langetermijngeheugen van belang is of emotioneel is, vergeet je niet meer; dit geheugen is onbeperkt; hoe meer we het gebruiken, hoe beter ontwikkeld het is. Herhalen is een activiteit om iets te onthouden. Afhankelijk van het temperament en het karakter levert de mens inspanningen en concentreert zich om iets naar het langetermijngeheugen over te brengen. 2 Als je over een bepaald onderwerp al één en ander wist, dan onthoud je bijkomende informatie over dit onderwerp beter. Je kunt je enten op wat je al weet over het onderwerp. Ook kan je best in beelden onthouden, want dat lukt beter om iets naar het langetermijngeheugen over te brengen. Het geheugen kan je ook conditioneren of beïnvloeden door belonen en straffen: vb. je waarschuwt een kind voor het gevaar dat een hond kan opleveren. Negatieve prikkels onthoudt een mens beter. Soorten geheugen: procedureel geheugen: impliciet en onbewust, automatisme, waardoor het geheugen minder vol is; episodisch geheugen: opeenvolging van feiten; dit geheugen heb je nodig als je vb. niet meer precies weet waar je je sleutels hebt laten liggen; dan moet je reconstrueren wat je zoal gedaan hebt, sinds je je sleutels hebt weggelegd. Een wegbeschrijving is daar ook een voorbeeld van. Dementerenden kunnen dit niet meer: zo weten ze op den duur niet meer waar ze wonen; semantisch geheugen: betekenis van begrippen, wiskunde; autobiografisch geheugen, verbonden met taal; olfactorisch geheugen, verbonden met geuren; de reuk is het oudste geheugen dat de mens sinds de oertijd nodig had om voedsel te zoeken. Enkele principes: a. Hoe meer oefening, hoe meer synapsen; wat niet wordt geoefend, sterft af. b. Ideeën pikken van anderen; verweving van semantisch en episodisch geheugen. c. Emotie en geheugen vanuit de oertijd ontwikkeld met verschillen tussen man en vrouw. d. Het belang van het extern geheugen of de computer. Wat is vergeten? Vergeten is normaal; ons geheugen laat ons dikwijls in de steek. Het geheugen verzwakt al vanaf 23 jaar. Vergeten is ook normaal en gaat vanzelf, omdat je met de jaren steeds meer weet. Er moet plaats worden vrijgemaakt voor nieuwe informatie die meer van belang is. Met het ouder worden zijn er minder synapsen en het gewicht van de hersenen (circa 1,5 kg) neemt ook af met het ouder worden. Vergeten is niet liegen, maar is dikwijls een herinterpretatie, waardoor ons geheugen niet betrouwbaar is. Zo heeft elke partner zijn eigen verhaal bij een scheiding. Redenen van vergeten zijn: gezondheid: bewegen is belangrijk voor de aanmaak van suikers en eiwitten, voedingsstof voor de hersenen; depressie of burn-out; de mens staat niet meer open voor nieuwe dingen; psychologische en concentratieproblemen; medicatie: het is bekend dat medicatie voor het behandelen van cardiovasculaire aandoeningen het geheugen verzwakken; 3 alcohol: een te grote consumptie maakt dat je de dag nadien niet meer weet wat je gedaan hebt of gezegd hebt. In extreme gevallen leidt de ziekte van Korsakoff door overdreven alcoholmisbruik tot een stoornis in het geheugen, waardoor de zieke in een psychiatrisch ziekenhuis terechtkomt; sporten door topsporters, zoals boksen, rugby en voetbal zijn schadelijk voor de synapsen; wat nooit werd opgeslagen is niet vergeten. Verwar een probleem met het geheugen (vergeetachtig) niet met een stoornis, zoals dementie, wat het leven verstoort. Bij dementie kan de mens geen informatie meer opslaan over wat kortgeleden gebeurd is (kortetermijngeheugen), wel zal die in de beginfase onthouden wat lang geleden is voorgevallen (langetermijngeheugen). De diepste herinnering is immers emotioneel geladen. Ook het sensorieel geheugen werkt nog bij de dementerende in de beginfase. Kenmerken van dementie zijn: desoriëntatie in ruimte en tijd; aandacht en werkgeheugen verzwakken; de dementerende kan de verschillende prikkels niet meer verwerken; persevereren: oude gebeurtenissen herhalen; fantaseren om de lege plekken op te vullen in het geheugen, om consistent te blijven; achterdocht; stemmingsstoornissen; nachtmerries; nostalgie door het langetermijngeheugen dat overblijft; gedragsstoornissen. Bij de demente persoon sterven de hersenen en de synapsen geleidelijk aan af. Pas op het einde van zijn leven, sterft ook het langetermijngeheugen bij de dementerende af. Er is tot slot ook verlies van emoties, woordenschat en gevoel voor muziek. Tips and trics om beter te onthouden! Train je geheugen door uit het hoofd te rekenen; Hou alles op dezelfde plaats; Voldoende slapen, gezonde voeding en bewegen zijn belangrijk; Geen angstig verwachten van fouten, maar vol zelfvertrouwen doelen blijven stellen; Regelmatig pauzeren bij het lezen of leren: liever 3 x 30 minuten dan 1 x 90 minuten; Gebruik zoveel mogelijk zintuigen tegelijkertijd om iets te onthouden; Eerst begrijpen, coderen en associëren en pas dan memoriseren. De boodschap waarmee de voordrachtgever zijn uiteenzetting besluit, luidt als volgt: "Het heeft geen zin om zich te verzetten tegen het vergeten. We moeten de leuke herinneringen koesteren en ervaringen creëren die we als onvergetelijk aanvoelen."