sociale verkeerskunde

BESLISSINGS-PROCESSEN EN GEDRAGSBEINVLOEDING.
DEEL-I. KIEZEN/ OORDELEN/ BESLISSEN.
KANS * GEVOLG.
TYPOLOGIE VAN BESLISSINGEN.
________________________________
Type-Probleem
Aanpak
Aard van de keuze
STRATEGISCH
ANALYSEREN
OPTIMAAL
TACTISCH
STANDAARDISEREN AANVAARDBAAR
OPERATIONEEL
AUTOMATISEREN
Gedrags-regels:
- Knowledge-based
- Rule-based
- Skill-based
LONEND
Evaluatie en Afweging.
Overtuigingen
Evaluatie van alternatieven
Attitude
Intentie
Beslissing/Gedrag.
NB: Niet-gebruiker: ZEER HOGE DREMPEL.
* Foutief beeld van.
* Imago op basis van andere dan eigen ervaring.
- Attitude.
Vb: Auto-beeld en Persoonlijkheid/ Censydiam.
Evaluatie-criteria
- Consistentie van attitudes.
* Cognitieve Dissonantie-theorie/ Festinger.
Tegenstelling tussen gedrag en attitude: attitude wordt aangepast.
Attitude = Som van Overtuiging * Gevolg.
Vb: Snelheid en jongeren.
Vb: Stoep-parkeren.
- Beslissen in fasen:
* Grove selectie a.h.v. één criterium.
* Nauwgezette analyse a.h.v. meerdere criteria.
Vb: Auto kopen.
1.4. Risico-modellen.
" Risico = Kans * Gevolg "
1.4.1. Subject-Risico-Monitor: Näätänen en Summala.Vaste Risicogrens.
1.4.2. Risico-Homeostase: Model van Wilde.
Risico-Compensatie-Gedrag.
1.4.3. Hiërarchisch Risico-Model: Van der Molen.
Wilde, maar toegepast op strategisch, tactisch en operationeel niveau als
eenheid van denken en handelen.
DEEL-II. GEDRAGSBEÏNVLOEDING
2.1. Overzicht gedrags-beïnvloeding.
“3 E’s”:
- Engineering: Omgeving, verkeerstechniek, voertuig,…
- Education: Verkeers-opvoeding, -onderwijs, -voorlichting.
- Enforcement: Handhaving.
In deze cursus beperken we ons tot de thema’s Education en Enforcement.
2.2. Beloning en Straf: Leren en af-leren.
2.2.1. Leren.
- Pavlov: Conditioneren.
Stimulus - Respons - Conditioning
- Skinner:
Stimulus - Operant - Respons - Conditioning
- Incentive: gericht inzetten van beloning/ a priori.
Reward: beloning achteraf.
- Kleine beloning: effect groter. Internaliseren van gewenst gedrag.
- Groep belonen als er van een " groep" sprake is.
- Interval-beloning.
Onderscheid: Gewoonte-gedrag, Impuls-gedrag, nieuw gedrag.
Prospect Theorie.
Risico vermijden gaat voor op Beloning acheraf.
Straf is gewoonte-doorbreking.
Leer-theorie
Beloning
Nieuw gedrag.
Besluit:
Shock
Alternatief
2.2.2. Attitude
Gedrag
Beloning.
Gedrag.
Attitude.
Fisjbein en Ajzen: Attitude
Gedrag.
Vb: Experiment Groningen: Grote en kleine beloning voor bus-gebruik
experiment.
Interioriseren van motieven d.m.v. kleine beloning.
Concl: Blijvend effect indien positieve ervaring.
Geïnterioriseerd gedrag (attitude) door concrete gedrags-ervaring.
2.2.3. Economische, juridische en communicatieve instrumenten.
- Keuze-vrijheid
- Rechtvaardigheid
2.3. Wie? Wat? Waar? Wanneer?: een overzicht.
2.4. Voorlichting.
2.4.1. Elementen in het Schema
- Probleemstelling: Constateren van een probleem: Veiligheid,
congestie,…
- Probleem-analyse:Welk gedrag van wie, waar, wanneer,…?
- Campagne:
 Doelgroep: Doelgroep is risico-groep of niet.
 Gedragsanalyse: Gewoonte-gedrag, Beredeneerd of Impuls?
Afweging persoonlijke voor- en nadelen.
Meningen van relevante anderen ( sociale norm)
 Boodschap:
° Beïnvloeding bestaande opvattingen/ Fabeltjes uit de wereld helpen.
° Nieuwe argumenten in het debat brengen.
° Verschil tussen gewenst en ongewenst gedrag: kloof niet te groot.
° Betrokkenheid
° Voordoen/ Model
° Vergelijking met anderen. Info over correct gedrag.
° Beloning en straf.
 Aanpak.
° Emoties
° Sociaal verantwoordelijkheidsgevoel
° Geven van feitelijke/statistische info
° Humor/Satire
° Autoriteit
 Boodschapper
° Geloofwaardig
° Aantrekkelijk
 Media
* Uitvoeren van de campagne
° Moment van campagne
° Duur van de campagne: kort intensief.
 Evaluatie van campagne.
° Proces
° Effect-evaluatie
- Aandacht?
- Begrip?
- Afweging voor- en nadelen?
- Gedragsverandering?
2.4.2. Ambities van voorlichting.
Klimaat veranderen.
Draagvlak creëren.
* Probleem duidelijk maken
* Overheidsingrijpen is gewenst
* Mensen moeten achter hoofdlijnen van beleid staan.
* Maatregelen zijn gunstig ontvangen/ probleemoplossend/ rechtvaardig.
- Alleen dat gedrag waarvoor een alternatief aanwezig is.
- Alternatief communiceren.
- Lokaal werken.
- Doelgroepen onderscheiden.
Algemeen:
Voorlichting is onderdeel van globaal beleid.
Voorlichting en handhaving gaan meestal samen.
Vanaf begin voorlichting plannen.
2.4.3. Inspraak.
2.4.4. Werner Brögg: Public Awareness Concept.
2.5. Handhaving.
- Normvervaging ~ Zichtbaarheid van de overtreding.
- Pak-kans * Ernst van Straf.
Objectieve en Subjectieve Pak-kans.
“ Super-boetes” en nieuwe Verkeerswet 2004.
- Minimum-niveau van toezicht noodzakelijk.
Wet van de Afnemende Meeropbrengst.
- Inspanning moet zichtbaar zijn.
- Samenhang in toezicht.
- Werken op de dader, maar zeker op de "potentiële overtreder" en ook op
de "conformist" (gedragsbehoud).