Checklist migranten en vluchtelingen

Checklist migranten en vluchtelingen
Migranten (zowel eerste, tweede als derde generatie)
Migratiegeschiedenis
• Hoe lang is de familie in Nederland?
• Heeft er een gezinshereniging plaatsgevonden?
• Hoe lang zijn vader, moeder en eventuele broers en zussen in Nederland? Wie waren er
als eersten in Nederland?
• Is de opvoedingssituatie of gezagsverhouding geschaad door de migratiegeschiedenis?
Familie
• Hoe zijn de gezins- en familieverhoudingen?
• Wat is de positie van de cliënt in de familie?
• Welke familieleden kunnen een rol spelen bij de oplossing van de hulpvraag?
• Hoe worden er besluiten genomen in de familie?
• In hoeverre heeft de cliënt de ruimte om zelfstandig beslissingen te nemen? Denk aan
relaties, seksualiteit, partnerkeuze, school, werk, wonen, enzovoort. Hoe ervaart de cliënt dit?
• Is de cliënt tevreden over zijn band met het gezin? En over de band met de familie?
• Is het behouden van de goede naam van de familie (familie-eer) belangrijk? Zo ja, op
welke manier? Wat doet de familie om de goede naam van de familie (familie-eer) te beschermen of te verdedigen?
• Wat gebeurt er als de cliënt zich niet houdt aan de regels van de familie?
Materiële leefomstandigheden en maatschappelijke positie
• Hebben alle leden van het gezin een verblijfsvergunning?
• Wat is de kwaliteit van de leefomstandigheden?
• Schaden de leefomstandigheden de ontplooiing van de kinderen?
• Is de maatschappelijke positie van het gezin veilig?
• Staat de familie in aanzien bij de eigen gemeenschap?
Checklist migranten en vluchtelingen bij Wegen en (blijven) overwegen – 1/4
Leven met twee culturen
• Hoe wordt omgegaan met de cultuur en de traditie uit het land van herkomst en hoe
•
•
•
•
wordt er omgegaan met de Nederlandse cultuur? Hoe ervaart de cliënt deze combinatie?
Is er bij de cliënt of diens ouders sprake van een cultuur- of generatieconflict (tegengestelde opvattingen over gedragsregels tussen cliënt en familie)?
Is er tussen de opvoeders en de kinderen sprake van een cultuur- of generatieconflict?
Hebben de kinderen verantwoordelijkheden thuis ten aanzien van de communicatie met
de Nederlandse samenleving?
Heeft de cliënt als kind van migrantenouders specifieke verantwoordelijkheden gekregen
thuis zoals met betrekking tot de communicatie naar de Nederlandse samenleving? Zo
ja, hoe ziet deze verantwoordelijkheid eruit? Hoe heeft de cliënt dit ervaren?
Gemeenschap
• In hoeverre maakt de cliënt deel uit van een culturele en/of religieuze gemeenschap?
• Ervaart de cliënt ondersteuning van deze gemeenschap, en zo ja, op welke manier?
• Is er sprake van sociale controle binnen de gemeenschap? Zo ja, hoe ervaart de cliënt
deze sociale controle? Belemmert deze sociale controle de cliënt in zijn functioneren?
Omgaan met de eisen van de Nederlandse samenleving
• Is de cliënt op de hoogte van de eisen die in Nederland aan hem worden gesteld?
• Anticiperen de kinderen op hun toekomst door met deze eisen te leren omgaan?
• Beschikt de cliënt daarbij over voldoende mogelijkheden en/of ondersteuning van zijn
familie? Welke rol spelen de kinderen in deze ondersteuning?
• Ervaart de cliënt discriminatie vanuit de Nederlandse samenleving? Zo ja, op welke momenten? Hoe gaat de cliënt hiermee om?
• Voelt de cliënt zich buitengesloten door mensen met een andere culturele achtergrond?
Zo ja, op welke momenten? Hoe gaat de cliënt hiermee om?
Checklist migranten en vluchtelingen bij Wegen en (blijven) overwegen – 2/4
Vluchtelingen
Vluchtgeschiedenis
• Speelt de vluchtgeschiedenis op dit moment een rol?
• Zijn er in het land van herkomst mensen achtergebleven die voor de cliënt belangrijk
zijn?
• Is er nog contact (mogelijk) met de achterblijvers?
Status
• Is de cliënt legaal in Nederland? Zo ja, met welke status?
• Is de status gekoppeld aan de status van een familielid?
• Is de cliënt illegaal in Nederland?
• Is er een asielprocedure gaande?
• Is de cliënt op de hoogte van de regelgeving op dit gebied?
Alleenstaande minderjarige asielzoekers (ama’s)
• Is de jeugdige een alleenstaande minderjarige asielzoeker?
• Is het gezag over de jeugdige geregeld? Bij wie staat de jeugdige onder voogdij?
• Welke opvangsituatie is er voor de jeugdige geregeld?
Sociaal netwerk
• Is er sprake van een sociaal netwerk?
• Beschikt de cliënt over vaardigheden om contacten met anderen aan te knopen?
• Heeft de cliënt mogelijkheden om sociale contacten te leggen?
Veerkracht
• Beschikt de cliënt over veerkracht?
• Kan de cliënt zijn positieve eigenschappen en vaardigheden voldoende gebruiken?
Checklist migranten en vluchtelingen bij Wegen en (blijven) overwegen – 3/4
Posttraumatische stressstoornis (PTSS)
Is er mogelijk sprake van een PTSS?
De diagnose PTSS wordt gesteld aan de hand van zes criteria (Verhulst en Verheij, 1992):
• Traumatiserende gebeurtenis meemaken: een gebeurtenis is traumatisch als zij gepaard
gaat met (dreiging met) de dood of ernstig letsel, of met bedreiging van de fysieke integriteit van de eigen persoon of anderen; met als reactie intense angst, hulpeloosheid of
afgrijzen.
• Voortdurend herbeleven van de traumatische gebeurtenis (zoals in nachtmerries).
• Vermijden van gedachten, handelingen, plaatsen, enzovoort, die aan het trauma herinneren, en afstompen van de algehele reactiviteit (gevoelens van onthechting en vervreemding, affectieve verschraling en verminderde belangstelling voor of deelname aan
activiteiten, minimale toekomstverwachtingen).
• Verhoogde prikkelbaarheid, tot uiting komend in woedeaanvallen, hyperalertheid, overmatige schrikreacties, slaap- en concentratiestoornissen.
• De duur van de stoornis: de symptomen moeten ten minste één maand duren.
• De stoornis veroorzaakt ziekelijke smart of ondermijnt het functioneren in belangrijke
levensdomeinen (sociaal, beroepsmatig).
Daarnaast: de vragen die vermeld staan in de checklist van migranten onder de kopjes:
familie, materiële leefomstandigheden en maatschappelijke positie, leven met twee culturen, gemeenschap, omgaan met de eisen van de Nederlandse samenleving.
Checklist migranten en vluchtelingen bij Wegen en (blijven) overwegen – 4/4