Vlaamse Klimaatconferentie: Adaptatie, 26.5.2011, Antwerpen
Klimaatscenario’s voor Vlaanderen,
en impact op de waterhuishouding
Johan Brouwers
Dienst Milieurapportering - MIRA, Vlaamse Milieumaatschappij
Overzicht presentatie
1. Klimaatverandering in Vlaanderen: scenario’s en waarnemingen
Op basis van Milieuverkenning 2030 (MVK2030):
i.s.m. Afdeling Hydraulica - K.U.Leuven, Vakgroep Geografie & Vakgroep
Civiele Techniek - UGent, Waterbouwkundig Laboratorium - Dept. MOW
bundeling resultaten 11 recent afgeronde en lopende onderzoeken in Vl./B.
MIRA Indicatorrapport 2010 & www.milieurapport.be
2. Focus: mogelijke gevolgen voor de waterhuishouding (~ MVK2030)
3. Nieuw onderzoek: “Klaar voor wat komt? Over de invoering van
klimaatadaptatiebeleid in Vlaanderen” (UA)
Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid
Mondiale emissiescenario’s 3 klimaatscenario’s voor Vlaanderen
Vertrokken van mondiale emissiescenario’s (IPCC)
12 mondiale en regionale klimaatmodellen,
3 klimaatscenario’s voor Vlaanderen tegen eind 21ste eeuw (i.s.m. KMI):
nat, gematigd, droog
Schetsen bandbreedte (emissiescenario’s, onzekerheid modeloutput)
Output maakt vergelijking met referentieperiode 1961-1990
Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid
Temperatuur: scenario’s 2100
Warmer: +1,5 tot +4,4°C in de winter; +2,4 tot +7,2°C in de zomer
Extremen:
meer dagen met extreem hoge T,
en T op die dagen stijgt nog: +3,2 tot +9,5°C op 10% warmste
zomerdagen
minder vorstdagen: +1,5°C à +6°C op 10% koudste winterdagen
Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid
Temperatuur: waarnemingen
Laatste decennium: +2,3°C t.o.v. pre-industriële referentie (8,8°C
11,1°C)
15 warmste jaren sinds 1833: in periode 1989-2009
15 koudste jaren sinds 1833: in periode 1833-1895
Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid
Neerslag: scenario’s 2100
Meer neerslag in de winter
Waarschijnlijk minder neerslag in de zomer (# dagen, hoeveelheid)
Hevige zomeronweders: extremer en frequenter
Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid
Neerslag: scenario’s 2100
Verschil van ± 10% in verandering kust t.o.v. binnenland:
minder verdroging in zomer, meer vernatting in winter
Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid
Neerslag: waarnemingen
steeds nadrukkelijker meer natte dan droge jaren
Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid
Invloed op hoog- en laagwater langs rivieren
Laagwater in de zomer:
Laagste rivierdebieten: 20-70%
Kans op watertekort , waterkwaliteit
Hoogwater in de winter:
Relatief beperkte toename piekafvoeren (max. 35%)
Lokaal: frequentere en grotere overstromingen
Hoogwater in de zomer:
Hevige zomeronweders
Overstromingen riolen en kleinere waterlopen
Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid
Overstromingsrisico langs bevaarbare waterlopen vertaald naar
economisch risico
Overstromingsrisico = gemiddelde verwachte schade (euro/m².jaar)
Evolutie risico tegen 2100 t.o.v. huidig klimaat (bij huidig landgebruik):
Droog klimaatscenario: risico daalt sterk (-56%)
Gematigd klimaatscenario: risico daalt licht (-8%)
Nat klimaatscenario: risico stijgt (+33%)
Maar ook bevolkingstoename, gezinsverdunning, economische ontwikkeling etc.
zullen een rol spelen via hun effecten op R.O.
Overstromingsrisico
in 2100 volgens
3 klimaatscenario’s
bij huidig landgebruik
Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid
Zeeniveau
Oostende: +1,69 mm/j sinds 1927 (~ mondiaal 1,7 in 20ste eeuw)
Versnelling: +4,41 mm/j in periode 1992-2006; andere meetplaatsen)
In 21ste eeuw +20 cm à +200 cm
Hoogwater stijgt meer dan laagwater
Golfbelasting
erosie strand & duinen
Getijdenslag
bresvorming
overstromingen
Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid
Enkele conclusies
Ondanks onzekerheden zijn adaptatiemaatregelen nodig
Maatregelen nemen die onder verschillende scenario’s zinvol en vlot bij
te sturen zijn
Watertekort en -overlast gezamenlijk aanpakken
(bv. overstromingsgebieden, infiltratie hemelwater)
Belangrijke rol voor de verschillende overheden:
Eigen infrastructuur
Ruimtelijke ordening
Klimaatadaptatieplan, overstromingsrisicobeheerplannen
Stimuleren rationeel watergebruik
…
Andere belangrijke spelers:
Verzekeraars
Drinkwatermaatschappijen
…
Belang van watertekort: klimaatverandering heeft niet alleen invloed op
het aanbod, maar ook op de vraag naar drinkwater
Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid
“Klaar voor wat komt? Over de invoering van
klimaatadaptatiebeleid in Vlaanderen” (Studie UA voor MIRA)
…
1.
Hoe gaat Vlaanderen aan de slag met klimaatadaptatie?
Welke factoren remmen het adaptatieproces en welke factoren stimuleren?
Vl. beleidsdomeinen integreren klimaatadaptatie erg verschillend in hun beleid
(anticiperen – afwachten). Verschillen worden in de studie verklaard adhv
kritische faal- en succesfactoren.
2.
Aanbevelingen over wat institutioneel nodig is om een goed
klimaatadaptatiebeleid te voeren. O.a.:
- Dept. LNE niet enkel ‘bottom-up’ maar ook ‘top-down’ faciliterend laten
optreden: aanzetten tot initiatieven, afstemming tussen initiatieven
- Klimaatadaptatie niet enkel zaak van de Vl. Overheid. Actieve betrokkenheid
van andere beleidsniveaus en private actoren moet leiden tot concrete
engagementsafspraken en afstemming van initiatieven.
Meer informatie
•
Milieuverkenning 2030 en
MIRA Indicatoren
–
–
online www.milieurapport.be
in de boekhandel
•
15 wetenschappelijke
rapporten
•
Kaarten
(www.milieuverkenning.be)
•
ook in het Engels
•
[email protected]
[email protected]
