ECT bij manie

Informatie voor Familieleden
omtrent Psychose
InFoP 2
Medicolegale aspecten
InFoP 2 -module 5
Situering
 Wet van 18 juni 1850: behandeling van
geesteszieken
 Collocatie: vervangen door : wet van 26
juni 1990 betreffende de bescherming van
de persoon van de geesteszieke
 Goederenbeheer: vervangen door : wet
van 18 juli 1991 betreffende de
bescherming van de goederen
Gedwongen opname
= in observatiestelling
Wet van 26 juni 1990 op de
bescherming van de persoon van
de geesteszieke
dwangbehandeling
 Elke interventie- zij het van fysieke,
psychologische of sociale aard- met een
therapeutisch doel toegepast op een
persoon met een psychiatrische stoornis
die ofwel in staat is zijn/haar toestemming
voor de behandeling te geven en deze niet
geeft, ofwel niet in staat is toe te stemmen
en de behandeling weigert
Bescherming van de persoon
van de geesteszieke
Gedwongen opname
 3 criteria:
 Aanwezigheid van een geestesziekte
 Gevaar voor zichzelf of voor derden
 Geen alternatief (weigering van zorgen op
vrijwillige basis)
Procedure

Gedwongen opname via:
 Gewone procedure
 Spoedprocedure
 Verder Verblijf en nazorg
 Opname in een gezin
Gedwongen opname
 Gewone/niet-urgente procedure
 Omstandig medisch verslag
 Verzoekschrift indienen
 Zitting bij vrederechter
Omstandig medisch verslag
Onderzoek: ten hoogste 15 dagen (reëel)
Beschrijving probleem (gezondheidstoestand
en symptomen) en gevaar
Niet: arts is bloed- of aanverwant zieke of
verzoeker
Niet: arts is verbonden aan psychiatrische
dienst waar patiënt op dat ogenblik verblijft
Onder gesloten omslag
GENEESKUNDIG VERSLAG
Wet van 26 juni 1990 betreffende de persoon van de geesteszieke
Ondergetekende, dr. ...................................................................................................
wonende .....................................................................................................................
verklaart te hebben onderzocht op .............................................................................
de genaamde ..............................................................................................................
geboorteplaats en -datum ...........................................................................................
woonplaats ..................................................................................................................
verblijfplaats ................................................................................................................
Ondergetekende stelt vast dat de onderzochte zijn/haar gezondheidstoestand en veiligheid ernstig in gevaar
brengt en/of dat hij/zij een ernstige bedreiging vormt voor andermans leven of integriteit, gezien de
volgende ziektesymptomen:
................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................
Ondergetekende besluit hieruit dat betrokkene lijdt aan geestesziekte.
Ondergetekende verklaart dat ten aanzien van onderzochte, bij gebreke aan enige andere geschikte
behandeling, beschermingsmaatregelen moeten getroffen worden conform de wet van 26 juni 1990
betreffende de bescherming van de persoon van de geesteszieke.
Deze maatregelen dienen bij hoogdringendheid genomen te worden aangezien (1)
................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
........................................................
Plaats en datum: .........................................................................................................
Handtekening en stempel
Dit verslag mag niet opgesteld worden door een arts die bloed- of aanverwante is van de zieke, of die op een of andere wijze verbonden is aan de
psychiatrische dienst waar de zieke zich bevindt
(1)
alleen in te vullen in geval van hoogdringendheid
verzoekschrift
 Iedere belanghebbende kan dit indienen
 In de verblijfplaats van de betrokkene
VERZOEKSCHRIFT
Rechtspleging inzake de bescherming van de persoon van de geesteszieke
(wet van 26 juni 1990)
Aan de vrederechter van
Geeft met eerbied te kennen:
Naam:..........................................................................................................................
Voornaam:...................................................................................................................
Beroep:........................................................................................................................
Woonplaats:.................................................................................................................
(hierna genoemd de verzoekende partij)
dat verzoekende partij overeenkomstig art. 5-23 van de wet van 25 juni 1990 de opneming ter observatie in een
instelling/gezin beoogt van:
Naam:..........................................................................................................................
Voornaam:...................................................................................................................
Geboorteplaats en -datum:..........................................................................................
Woonplaats:.................................................................................................................
Verblijfplaats:...............................................................................................................
Hebbende als wettelijk vertegenwoordiger:.................................................................
(hierna genoemd de zieke)
Graad van verwantschap of aard van betrekkingen tussen de zieke en de verzoekende
partij:......................................................................................................
Het verzoek wordt gedaan op grond van volgende motieven:
de zieke
- brengt zijn gezondheid en veiligheid ernstig in gevaar:.............................................
..................................................................................................................................
- vormt een ernstige bedreiging voor andermans leven of integriteit:..........................
..................................................................................................................................
Dit blijkt uit het hierbijgevoegd omstandig geneeskundig verslag van dr.....................
................................................................. gedateerd..................................................
Plaats en datum:.....................................
Handtekening
Zitting vrederechter
Verwittiging via aangetekend schrijven over
dag, plaats en aanwezigen aan betrokkene
Aanduiding advocaat
Uitnodiging om vertrouwenspersoon aan te
stellen (ontvangt kopie van alle documenten en
beslissingen)
Openbare zitting
Alle aanwezige betrokken partijen worden
gehoord
Beslissing of al dan niet gedwongen opname en
aanstelling van een ziekenhuis
Gewone procedure
Aanvraag
Door iedere betrokkene met medisch verslag
Vrederechter
Ontvankelijke aanvraag
(binnen 24 u)
Zitting en uitspraak
(binnen 10 dagen)
Niet ontvankelijke aanvraag
Procedure stopt
Aanstellen advocaat
Indien nodig aanstellen psychiater
Planning zitting
Weigering
Procedure stopt
Gewone procedure
Zitting en uitspraak
(binnen 10 dagen)
Opname ter observatie
40 d observatie
Verwittiging aan alle betrokkenen
Na 25 d uitgebreid verslag verantwoordelijke psychiater
Bezoek van de vrederechter
Uitspraak voor dag 40
Verlenging voor max 2 jaar
Procedure stopt
Gedwongen opname
Spoedprocedure

Hoogdringendheid

Procureur des Konings : plaatsing –
geneeskundig verslag – verzoekschrift
vrederechter

Vrederechter : gewone procedure
Omstandig medisch verslag
 Idem normale procedure, maar uitgevoerd
in urgentie en gefaxt naar procureur des
konings
 Onderzoek op vraag van procureur des
konings, of indien noodzaak opgemerkt
wordt op spoedgevallendienst
verzoekschrift
 Wordt door de procureur des konings
neergelegd op vredegerecht van het
ziekenhuis waar patiënt in urgentie
opgenomen is (binnen de 24 uur na
opname)
Zitting vrederechter
 Heeft plaats in het ziekenhuis waar patiënt
verblijft
 Binnen de 10 dagen na indiening
verzoekschrift
 Verder idem normale procedure
 In geval van bevestiging gedwongen
opname: reeds in ziekenhuis
doorgebrachte tijd telt mee in 40 dagen
Spoedprocedure
Ambtshalve met uitgebreid medisch verslag
Procureur
Op vraag met uitgebreid medisch verslag
Onmiddellijke opname
Binnen 24 u start
Gewone procedure
Gedwongen opname
Maximum duurtijd = 40 dagen
Kan op elk moment door het behandelend
team worden opgeheven
Doel: bescherming, stellen diagnose en
instellen behandelingsplan
Behandelend team beslist al dan niet een
verlenging van de gedwongen opname aan te
vragen aan de vrederechter (voor dag 25)
Gedwongen opname
 Na de initiële 40 dagen:
 Mogelijkheid tot verlengen van de maatregel met
maximaal 2 jaren, tijdens de welke de betrokkene
kan
 Opgenomen blijven in een residentiële setting
(psychiatrisch ziekenhuis, therapeutische
gemeenschap, PVT, …)
 In familieverband leven
 In beschut wonen leven
 Autonoom leven
Verlengd verblijf
 Maximale duurtijd van 2 jaar
 Onbeperkt herhaalbaar
 Mogelijkheden tijdens periode van
verlengd verblijf:
 Opheffing
 overplaatsing
 Doel:
 Organisatie nazorg
Nazorg
 = elk verblijf gedurende de periode van
verlengd verblijf, die zich afspeelt buiten
opname in het verantwoordelijke
ziekenhuis
 Maximale duurtijd = 1 jaar, ingebed in de
periode van verlengd verblijf
nazorg
 Voorwaarden:





Verblijfplaats
Behandeling
Maatschappelijke begeleiding
Andere: dagactiviteiten, …
Te bepalen samen met betrokkene
 Niet-respecteren van de voorwaarden van
het nazorg-contract, kan leiden tot
verplichte heropname in het
verantwoordelijke ziekenhuis
Gedwongen opname in een gezin
 Procedure: idem niet-urgente procedure
gedwongen opname
 Elke adequate omgeving kan beschouwd
worden als ‘gezin’: (psychiatrisch)
ziekenhuis, PVT, RVT, eigen gezin,
plaatsvervangend gezin
 Een arts en een betrokkene worden als
verantwoordelijken aangesteld door de
vrederechter
Bescherming van de
goederen
Wet van 18 juli 1991 betreffende de
bescherming van de goederen van
personen die wegens hun
lichamelijke- of geestestoestand
geheel of gedeeltelijk onbekwaam
zijn die te beheren
Toepassing
 Meerderjarig
 Gezondheidstoestand laat niet toe goederen
zelfstandig te beheren
 Niet beperkt tot psychiatrische patiënten
 ≠ (dwang)opname
Procedure
 Geneeskundig omstandig verslag
 Verzoekschrift
 Vrederechter
 Voorlopige bewindvoerder
Geneeskundig omstandig verslag
 15 dagen geldig na het medisch onderzoek
 Beschrijving gezondheidstoestand
 Geen bloed- of aanverwant van betrokkene of
degene die het verzoekschrift indient
 Geen arts die verbonden is aan de instelling
waar de betrokkene verblijft
verzoekschrift
 Indienen bij vrederechter van kanton waar
patiënt effectief verblijft door
 Iedere belanghebbende
 Procureur des konings
 Betrokkene zelf
Verzoekschrift voorbeeld
Vrederechter
 Neemt inlichtingen
 Kan eventueel een geneesheer-expert
aanstellen
 Oproeping raadkamer:
 Betrokkene
 Echtgenoot
 Advocaat (niet verplicht)
 Anderen
 Indien gerechtvaardigd: aanstellen voorlopige
bewindvoerder
Voorlopige bewindvoerder
 Kunnen aangesteld worden: advocaat, partner –
naast familielid – vertrouwenspersoon
 Niet: persoon van instelling
 Rekenschap: betrokkene – vrederechter –
jaarlijks tot einde mandaat
 Informatie
 Publicatie: Belgisch Staatsblad – burgemeester
 Maatregel kan opgeheven worden mits medisch
verslag van een arts die de maatregel niet
gerechtvaardigd vindt
Voorlopige bewindvoerder:
bevoegdheden
 Goederen beheren als een ‘goed
huisvader’
 Mogelijkheid tot bijstand
 Zoals bepaald door vrederechter (bv
volledig versus gedeeltelijk)
 Voor sommige beslissingen: machtiging
vrederechter noodzakelijk
Voorlopige bewindvoerder:
vergoeding
 Maximum 3% inkomsten (dus niet van
het reeds bestaande kapitaal)
 Kosten voor specifieke interventies
Cijfergegevens
Vlaanderen
5x meer GO van 1991 tot 2003 (stijging van 400%)
Tussen 2001 en 2003 stijging van 21%.
Top 3 van diagnoses bij gedwongen opname, goed voor 78%.
1 op 3 mensen met schizofrenie ten minste 1 GO.
Cumulatieve frequenties.
Bij een 1.000 tal mensen blijft de gedwongen maatregel langdurig
aangehouden (22%).
44% stopt na de observatie van 40 dagen.
Cijfergegevens Vlaanderen
 Spoedprocedure 81%
 1995 – 2003 17% meerdere keren GO,
goed voor 37% van alle GO (Oost
Vlaanderen)
 Verhouding 1 vrouw op 2 mannen
 9% van alle opnames in 2003 (1997
5.5%)
 Stijging in alle provincies (21% op 3 jaar)
 0,39 per 1.000 inwoners
Plaats van familie
in gedwongen opname
Gedwongen opname:Wanneer?
Voorbeelden 1:





Is verbaal of fysiek agressief
Uit zelfmoordgedachten
Stelt zelfdestructief gedrag
Is vernietigend naar voorwerpen toe
Stalkt anderen aan telefoon ondanks
klachten
 Gaat ronddolen
Gedwongen opname: wanneer?
Voorbeelden 2:
 Spreekt niet meer en isoleert zich
 Hoort stemmen die tegen hem zeggen wat hij
moet doen
 Stelt zonder opzet gevaarlijk gedrag: brand
stichten, kabels knippen
 Kan op dit moment niet meer adequaat zorgen
voor de kinderen
 … kortom: elk gedrag dat een gevaar inhoudt
voor betrokkene zelf of derden, zowel fysiek als
wat betreft zijn integriteit
Als u familielid gedwongen werd
opgenomen
 Moet dit niet het einde van de relatie betekenen,
misschien kans op sterkere band
 Geen permanente schending van autonomie
 Indien uw familielid zich verraden voelt
 Ga op bezoek
 zoek een moment om over het thema te spreken
 “Ik voelde dat ik dit moest doen,”
 Benadruk dat uw waarden u verplichten te doen wat u
deed
 Geen schuld aan anderen geven
 Geen vergiffenis verwachten
De rol van de familie
 De beste medicijn tegen dwang is
partnerschap op te bouwen
 Probeer een goede samenwerking met uw
familielid uit te bouwen
Dwangbehandeling
 Doel autonomie te herstellen
 Gerechtvaardigd als patiënt door zijn stoornis
niet in staat is in te stemmen
 Niet meer vrijheid maar meer
verantwoordelijkheid voor de psychiater
 Behandeling laten geschieden alsof de
patiënt in staat was zijn toestemming te geven
 Inspanningen doen om patiënt te informeren
en overtuigen
Dwangbehandeling
 Respect voor levensomstandigheden
Ook nastreven naar toestemming
Geen infantiliserende houding
 Plicht terughoudend te zijn
 Enkel behandelingen toegestaan van de
ziekte die rechtstreekse aanleiding was tot
opname
 Niet voor andere pathologieën
 Behandelingen beperken in de tijd
 Beperken tot therapieën die als
doeltreffend beschouwd worden
Dwangbehandeling
Wenselijk?
 Nooit…………….
Dwangbehandeling
aanvaardbaar?
 Aanvaardbare dwang is de minimale
dwang die nodig is om de noodzakelijke
geachte behandeling te starten en voort te
zetten. Bovendien is er geen behandeling
of alternatieve maatregel voor de
gedwongen behandeling voorhanden die
hetzelfde doel kan bereiken en waarmee
de patiënt instemt.
InfoP 2 –module 5
Vragen?