Word - VVKSO - ICT

BASISMECHANICA
TWEEDE GRAAD BSO
LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS
September 2006
LICAP – BRUSSEL D/2006/0279/068
BASISMECHANICA
TWEEDE GRAAD BSO
LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS
LICAP – BRUSSEL D/2006/0279/068
(vervangt D/2003/0279/063 met ingang van 1 september 2006)
ISBN 978-90-6858-707-4
Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs
Guimardstraat 1, 1040 Brussel
Inhoud
Lessentabel ........................................................................................................................ 5
1
Studierichtingsprofiel en samenhang ................................................................. 6
1.1
1.4
Situering van de studierichting Basismechanica in het logisch curriculum van het
studiegebied Mechanica-elektriciteit .............................................................................................. 6
Instroom en beginsituatie ................................................................................................................ 7
Profilering van Basismechanica bso t.o.v. aanverwante studierichtingen in de
tweede graad van het studiegebied Mechanica-elektriciteit ........................................................ 7
Algemene doelstellingen .................................................................................................................. 8
2
Algemene pedagogisch-didactische wenken ..................................................... 9
2.1
2.2
Inleiding .............................................................................................................................................. 9
Geïntegreerd en projectmatig werken............................................................................................. 9
3
Evaluatie .............................................................................................................. 11
3.1
3.2
3.3
3.4
Wat en waarom evalueren? ............................................................................................................11
Wanneer evalueren? .......................................................................................................................11
Hoe evalueren? ................................................................................................................................12
Hoe rapporteren? ............................................................................................................................12
4
Leerplandoelstellingen, leerinhouden en pedagogisch-didactische
wenken ................................................................................................................. 12
4.1
4.2
4.3
4.4
Bij het uitvoeren volgens opgelegde criteria rekening houden met de elementen
van een metaalverwerkend bedrijf ................................................................................................13
De werkzaamheden plannen ..........................................................................................................13
Vormgeven door ... ..........................................................................................................................19
De constructie(s) en -onderdelen en het eigen werk evalueren .................................................29
5
Minimale materiële vereisten ............................................................................. 29
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
5.6
5.7
Infrastructuur ...................................................................................................................................29
Algemene uitrusting........................................................................................................................29
Kledij en individuele beschermingsmiddelen ..............................................................................30
Pneumatica/hydraulica ...................................................................................................................30
Het bewerken van plaat- en profielmateriaal en het verspanend vormgeven ..........................31
Afteken- en meetgereedschappen .................................................................................................32
Elektrische uitrusting......................................................................................................................34
6
Nuttige adressen ................................................................................................. 35
7
Bibliografie .......................................................................................................... 37
1.2
1.3
2de graad bso
Basismechanica
3
D/2006/0279/068
Lessentabel
Pedagogische
vakbenaming
Minimum-maximum
uren/week
Administratieve
vakbenaming
30-36
30-36
Godsdienst
2
2
AV Godsdienst
Lichamelijke opvoeding
2
2
AV Lichamelijke opvoeding
Maatschappelijke vorming
0/2
0/2
AV Maatschappelijke vorming
Nederlands
0/2
0/2
AV Nederlands
Project algemene vakken
6/0
6/0
AV Project algemene vakken
Wiskunde
0/2
0/2
AV Wiskunde
Informatica
1
1
Realisaties mechanische
constructies
19
19
TV Toegepaste informatica/
Mechanica/Elektromechanica/
Centrale verwarming/Sanitair
13
13
PV Praktijk Mechanica/Elektromechanica/Elektriciteit/Autotechniek/
Centrale verwarming/Lassenconstructie/Sanitair
6
6
TV Mechanica/Elektromechanica/
Autotechniek/Elektriciteit/Centrale
verwarming/Lassen-constructie/
Sanitair
Realisaties installaties
0-2
0-2
PV Praktijk Mechanica/Elektromechanica/Elektriciteit/Autotechniek/
Centrale verwarming/Lassenconstructie/Sanitair
Realisaties montage,
demontage
0-2
0-2
PV Praktijk Mechanica/Elektromechanica/Elektriciteit/Autotechniek/
Centrale verwarming/Lassenconstructie/Sanitair
Realisaties verspanend, nietverspanend
0-2
0-2
PV Praktijk Mechanica/Elektromechanica/Elektriciteit/Autotechniek/
Centrale verwarming/Lassenconstructie/Sanitair
Voor deze vakken is het leerplan in deze brochure opgenomen.
2de graad bso
Basismechanica
5
D/2006/0279/068
1
Studierichtingsprofiel en samenhang
1.1
Situering van de studierichting Basismechanica in het logisch curriculum
van het studiegebied Mechanica-elektriciteit
Eerste graad
Tweede graad bso
Derde graad bso
Derde graad bso
Studiegebied
2de leerjaar
1ste en 2de leerjaar
1ste en 2de leerjaar
3de leerjaar
3de graad
Elektriciteit (7uur)
Elektrische installaties
Elektrische installaties
Industriële elektriciteit
Computergestuurde
werktuigmachines
Matrijzenbouw
Industrieel onderhoud
Metaal- en kunststofschrijnwerk
Mechanica-elektriciteit
Werktuigmachines
Lassen-constructie
Fotolassen
Pijpfitten-lassen-monteren
Kunststofverwerking
Metaal (7 uur)
Composietverwerking
Basismechanica
Auto-elektriciteit
Nijverheid (14 uur)
Bedrijfsvoertuigen
Diesel- en LPG-motoren
Auto
Auto
Scheeps- en havenwerk
Carrosserie
Carrosserie en spuitwerk
Vrachtwagenchauffeur
Bijzonder transport
Koelinstallaties
Elektriciteit (7uur)
6
D/2006/0279/068
Non-ferro metalen dakbedekkingen
en warmte
sanitaire installaties
Verwarmingsinstallaties
Koeling
Centrale verwarming en
Koeltechnische installaties
Elektrische installaties
2de graad bso
Basismechanica
In het curriculumschema wordt de plaats van de tweede graad Basismechanica aangegeven. Dit schema stelt in
de eerste graad de beroepenvelden voor waarop de tweede graad Basismechanica het best aansluit. Het geeft
ook de studierichtingen aan in de derde graad binnen de studiegebieden Auto, Koeling en warmte en
Mechanica-elektriciteit waarop de tweede graad Basismechanica voorbereidt. Het schema wordt van links naar
rechts gelezen. Het studiegebied Mechanica-elektriciteit start vanaf de tweede graad. De studiegebieden Auto en
Koeling en warmte starten pas vanaf de derde graad. De overstap van de studierichting Basismechanica
(tweede graad) naar de studierichting Elektrische installaties (derde graad) is niet zo evident. Meer in het
bijzonder zullen heel wat inspanningen nodig zijn voor de elektrische vormingscomponent.
1.2
Instroom en beginsituatie
De logische instroom voor deze studierichting is het beroepsvoorbereidend leerjaar met beroepenvelden Metaal
of Nijverheid. Leerlingen die instromen uit andere richtingen hebben een minimum aan technisch inzicht en
praktische aanleg nodig.
Alle leerlingen hebben in de eerste graad enkele technologisch-technische basisinzichten, -vaardigheden en
-attitudes verworven in het vak Technologische opvoeding. De tweede graad Basismechanica bouwt hierop
verder.
Gezien de aard en de vereisten van een aantal beroepen waarop deze studierichting voorbereidt, moet er bij de
oriëntering van de leerlingen op gewezen worden dat voor heel wat beroepen in deze sector bepaalde
beroepsdrempels gelden. Er moet daarbij aandacht worden geschonken aan mogelijke belemmerende factoren:
letsels die de normale fysieke inspanning of het motorisch functioneren beletten of bemoeilijken, gewrichts- en
rugaandoeningen, beperkt gezichtsvermogen, aandoeningen aan de luchtwegen, producteczeem,
contacteczeem en allergieën, kleurenblindheid, hoogtevrees, in de mate dat ze het werken op stellingen
bemoeilijkt of onmogelijk maakt.
1.3
Profilering van Basismechanica bso t.o.v. aanverwante studierichtingen in
de tweede graad van het studiegebied Mechanica-elektriciteit
Elektromechanica tso
Mechanische technieken tso
Basismechanica bso
De studie van varianten van een
uitgevoerd project
De studie van een uit te voeren
project
Het uitvoeren van een project
3- en 2-D communiceren om het
concept van productrealisaties te
analyseren.
Communiceren om het concept
van de werkzaamheden te
begrijpen en de uitvoering voor te
bereiden.
Communiceren
werkzaamheden
uitvoeren.
Kenmerken van productrealisaties
analyseren.
De impact van de kenmerken van
productrealisaties op de uitvoering
duiden.
Om
de
gevraagde
kwaliteitscriteria te bereiken de
noodzakelijke
uitvoeringsrichtlijnen formulieren.
De
uitvoering
voorbereiden
opvolgen en bijsturen.
75 % van de beschikbare tijd gaat
naar conceptstudie, 25 % naar
uitvoering.
2de graad bso
Basismechanica
50 % van de beschikbare tijd gaat
naar conceptstudie, 50 % naar
uitvoering.
om
de
te
kunnen
De kenmerken van het concept
begrijpen en voorzieningen treffen
om de uitvoering ervan mogelijk te
maken.
Onder leiding de werkzaamheden
uitvoeren
volgens
opgelegde
kwaliteitscriteria.
25 % van de beschikbare tijd gaat
naar conceptstudie, 75 % naar
uitvoering.
7
D/2006/0279/068
1.4
Algemene doelstellingen
De studierichting Basismechanica bso heeft een dubbel doel:
Voldoende inzichten, basisvaardigheden en attitudes verwerven om een geschikte keuze te kunnen
maken naar een vervolgopleiding in de studiegebieden ‘Auto’, ‘Koeling en warmte’ en ‘Mechanicaelektriciteit’.
De startkwalificatie verwerven om de functie van helper te kunnen uitoefenen bij:
•
•
•
het construeren van mechanische constructie(s) en -onderdelen;
het monteren en demonteren van constructie(s) en -onderdelen;
het installeren van energiekringen.
Dat vertaalt zich als volgt:
–
bij het uitvoeren volgens opgelegde criteria rekening houden met de elementen van een metaalverwerkend
bedrijf;
–
de werkzaamheden plannen:
–
–

de eigen werkplek inrichten en de eigen werkzaamheden situeren in het geheel van de planning en de
organisatie;

de materiaalhoeveelheid en de productiekostprijs berekenen;

de verstrekte richtlijnen met betrekking tot de collectieve veiligheidsvoorzieningen, persoonlijke
beschermingsmiddelen, gezondheid, hygiëne, milieu en ergonomie naleven;
vormgeven door

het bewerken van plaat- en profielmateriaal, lassen en solderen;

het verspanen van materiaal;

het monteren en demonteren van constructieonderdelen;

het installeren van energiekringen;
de constructie(s) en -onderdelen en het eigen werk evalueren.
Het is enorm belangrijk om attitudes bewust en expliciet op diverse momenten na te streven. Attitudes die
bijzondere aandacht verdienen zijn de volgende:
–
erop gericht zijn binnen de voorgeschreven tijd een opgedragen taak nauwkeurig te voltooien;
–
de afgesproken regels en afspraken naleven;
–
ondanks moeilijkheden willen verder werken om het einddoel te bereiken;
–
eigen werkzaamheden zo efficiënt mogelijk organiseren;
–
bereid zijn zich aan te passen aan wijzigende omstandigheden (andere materialen, andere
gereedschappen, nieuwe opdrachten, nieuwe technologieën …);
–
handelen met het oog op tevredenheid van zichzelf en van anderen;
–
kwaliteitsvol en kostprijsbewust handelen;
–
bereid zijn om verstrekte informatie te raadplegen;
–
bereid zijn om in team te werken;
–
verstrekte richtlijnen i.v.m. preventie, milieu, gezondheid, hygiëne en ergonomie spontaan naleven.
8
D/2006/0279/068
2de graad bso
Basismechanica
Al deze attitudes tezelfdertijd nastreven is uiteraard onmogelijk. Het is daarom aangewezen om in functie van de
opdracht telkens één of enkele attitudes expliciet te benadrukken.
2
Algemene pedagogisch-didactische wenken
2.1
Inleiding
Dit leerplan is een graadleerplan. Het lerarenteam dient, in overleg, de leerplandoelstellingen en leerinhouden te
spreiden over de twee leerjaren. Dit moet resulteren in een gezamenlijk opgestelde jaarplanning.
De realisatie van het leerplan op zich mag geen excuus zijn om geen ruimte te laten voor de noden die rijzen
vanuit de maatschappij ten aanzien van ons onderwijs of voor de bekommernissen en de verwachtingen van de
leerlingen. Daarom is het noodzakelijk dat er voldoende aandacht blijft bestaan voor opvoeding, voor
ontplooiingskansen van elke individuele leerling, voor geloofsovertuiging, ...
De geboden vorming is attractief en levensecht en sluit waar mogelijk aan bij de realiteit van het bedrijfsleven.
Theorie en praktijk worden voortdurend gecombineerd. Het werken in team is een veel gebruikte werkvorm.
Het is belangrijk dat leerlingen tijdens hun leerproces zo vaak mogelijk succes beleven.
2.2
Geïntegreerd en projectmatig werken
2.2.1
Algemeen
Onder geïntegreerd of projectmatig werken verstaan we het samenspel van kennis, vaardigheden en attitudes
om “een individuele of teamgerichte opdracht volgens het technologische proces” (= project) uit te voeren.
Argumenten om op die manier te werken zijn o.a. dat:
–
het verwerven van kennis door zelfwerkzaamheid belangrijker is dan enkel kennisoverdracht;
–
heel wat probleemsituaties een interdisciplinaire aanpak vergen;
–
opdrachtgericht werken dichter aanleunt bij de beroepsrealiteit; op die manier wordt het leren zinvol;
–
door in team te werken leerlingen kunnen kijken en vergelijken en op die manier van elkaar leren;
–
“de theorie” op die manier geplaatst wordt daar waar de kans op effect het grootst is;
–
door telkens met nieuwe projecten te werken, waarin aspecten uit vorige projecten voorkomen, er
voortdurend herhaling en terugkoppeling mogelijk zijn.
2.2.2
Met betrekking tot de tweede graad Basismechanica
Het aandeel kennis en praktijk wordt bepaald door de onderwijsgraad en het studierichtingsprofiel. Voor de
studierichting Basismechanica kan een project omschreven worden als “Eenvoudige mechanische constructies
of onderdelen praktisch realiseren en installaties uitvoeren, individueel of in team.” Bij een opdracht zijn de
voorkennis en voorbereiding beperkt tot wat minimaal nodig is om een dergelijke opdracht uit te voeren. Vertaald
naar de lespraktijk betekent dat niet dat theorielessen overbodig zouden zijn. Het kan bv. interessant zijn om
gedurende een bepaalde periode theorie te geven zodat de leerling voldoende voorkennis heeft om een
opdracht uit te voeren. In andere gevallen kan het volstaan om bij aanvang de belangrijkste elementen kort te
laten opfrissen (individueel of klassikaal).
2de graad bso
Basismechanica
9
D/2006/0279/068
2.2.3
Technologisch proces
Onderstaande flowchart licht het technologisch proces waarvan sprake in 2.2.1 toe.
Opdrachtbeschrijving vanuit een reële behoefte
en formuleren van de kwaliteitseisen
Opdoen van relevante voorkennis
en verzamelen van de nodige
gegevens
Bijsturen
evaluatie
OK
Voorbereiding, planning, organisatie
Bijsturen
evaluatie
OK
Uitvoeren, realiseren
Bijsturen
evaluatie
OK
Einde project
2.2.4
Het gebruik van Informatie- en Communicatie Technologie (ICT)
Het is evident dat van de mogelijkheden die de computer, op het didactisch vlak biedt, optimaal gebruik moet
worden gemaakt. Typische mogelijkheden die op dit leerplan betrekking hebben zijn: opzoeking van kenmerken
van materialen, gereedschappen en uitvoeringstechnieken via internet, cd-roms, …; gebruik van educatieve
programma’s in verband met het lezen van tekeningen, ruimtelijk voorstellings- en waarnemingsvermogen;
eenvoudige rekenbladen of geprogrammeerde formulieren om de kostprijs te berekenen; programma’s ter
ondersteuning van zelfevaluatie; eenvoudige software om op een actieve manier kennis en inzichten te
verwerken. De programma’s die men aanwendt zijn zo gebruiksvriendelijk dat de klemtoon ligt op de te
verwerven leer-plandoelstellingen en zeker niet op de beheersing van een softwarepakket.
10
D/2006/0279/068
2de graad bso
Basismechanica

Leerplannen van het VVKSO zijn het werk van leerplancommissies, waarin begeleiders, leraren en
eventueel externe deskundigen samenwerken.
Op het voorliggende leerplan kunt u als leraar ook reageren en uw opmerkingen, zowel positief
als negatief, aan de leerplancommissie meedelen via e-mail ([email protected]) of per brief
(Dienst Leerplannen VVKSO, Guimardstraat 1, 1040 Brussel).
Vergeet niet te vermelden over welk leerplan u schrijft: vak, studierichting, graad, licapnummer.
Langs dezelfde weg kunt u zich ook aanmelden om lid te worden van een leerplancommissie.
In beide gevallen zal de Dienst Leerplannen zo snel mogelijk op uw schrijven reageren.
3
Evaluatie
3.1
Wat en waarom evalueren?
Evalueren is geen doel op zich. Het maakt deel uit van het didactisch proces. Via allerlei vormen van evalueren
krijgen de leerlingen en de leraar informatie over de bereikte en de niet-bereikte leerdoelen.
Zowel het proces als het product worden geëvalueerd. De klemtoon ligt daarbij uiteraard op het proces want de
hoofdbedoeling van het evalueren is bijsturen, remediëren.
Bij het evalueren wordt aandacht besteed aan:
–
cognitieve vaardigheden (kennen, begrijpen, inzien, toepassen ...),
–
psychomotorische vaardigheden (nadoen, oog-hand-coördinatie, ritme, snelheid, nauwkeurigheid,
beheersen),
–
attitudes (doorzetting, efficiëntie, sociale gerichtheid, …).
Cognitieve elementen worden alleen getoetst in de context van de projecten, in directe relatie tot wat uitgevoerd
wordt of zal worden.
De einddoelstelling is dat de leerling door zelfevaluatie zijn eigen handelen leert bijsturen om te komen tot
kwaliteitsverbetering.
3.2
Wanneer evalueren?
Het lerend bezig zijn van de leerlingen en de vorderingen die ze daarbij maken worden permanent beoordeeld
en geëvalueerd. De evaluatie gebeurt bij elke stap die ze zetten bij de realisatie van een product. Hun technisch
en technologisch kennen en kunnen worden permanent getoetst.
Daarbij kunnen de leerlingen ook nog periodiek aan de hand van goed gekozen en duidelijk omschreven
opdrachten bewijzen dat ze bepaalde vaardigheden en ondersteunende kennis verworven hebben.
Evalueren helpt ook het onderwijsproces sturen. Daarom wordt het evalueren doorgedreven geïntegreerd in dat
onderwijsproces. Evaluatie is geen afzonderlijke activiteit en is meer een leermoment dan een
beoordelingsmoment. Daardoor worden het leerproces van de leerling en de instructie van de leraar
geoptimaliseerd.
2de graad bso
Basismechanica
11
D/2006/0279/068
Bovendien wordt aan sommige doelstellingen elke les gewerkt. Zij kunnen niet het voorwerp zijn van een
eenmalige of sporadische evaluatie. Dat is bijvoorbeeld zo voor het begrijpen en toepassen van de algemene en
de machinegebonden veiligheidsvoorschriften of voor de attitude van zorg en respect voor materiaal.
In deze visie kunnen ‘de klassieke examens’ op het niveau van de tweede graad bso overbodig worden. Ze
onderbreken alleen maar een natuurlijk en logisch leerproces en hebben geen meerwaarde.
3.3
Hoe evalueren?
Bij het toetsen van cognitieve elementen moet er voldoende variatie zijn in de vraagstelling. Zo dienen volgende
vormen van schriftelijke evaluatie te worden overwogen: meerkeuzevragen, aanvullen van een tekening of
schema, samenhorende elementen samenbrengen, in de juiste volgorde plaatsen ... Vooraf klaargemaakte
tabellen of controlelijsten kunnen door de leerlingen individueel of in groep ingevuld worden en als basis dienen
voor de evaluatie - mogelijke inhouden daarbij zijn: de opgemeten hoeveelheden, de te bestellen materialen, de
beschrijving van de werkvolgorde, de geraamde en de werkelijke tijdsduur, de toegepaste
veiligheidsvoorzieningen. Het kunnen lezen van een werktekening kan men evalueren door bijvoorbeeld het
nodige aantal te bestellen materialen te laten berekenen.
Voor wat betreft het ‘kunnen’ is het vooral ook de bedoeling dat de leerling zijn eigen werk leert beoordelen, dus
aan zelfevaluatie doet. Het zelf kunnen deelnemen aan de evaluatie werkt stimulerend en motiverend voor de
leerling.
Bij iedere opdracht wordt duidelijk op voorhand opgegeven welke items zullen worden geëvalueerd en hoe de
beoordeling zal worden opgevat.
3.4
Hoe rapporteren?
De rapportering gebeurt niet louter via een cijferrapport. De vorderingen van de leerling en vooral de tips voor
remediëren worden in een eenvoudige en directe taal omschreven.
4
Leerplandoelstellingen, leerinhouden en pedagogischdidactische wenken
Toelichting bij de ‘uitbreiding’:
Afhankelijk van de specifieke mogelijkheden en afspraken in de school kunnen de basisdoelstellingen en –
inhouden worden uitgebreid. De mogelijke uitbreidingsdoelstellingen en –inhouden zijn aangegeven met (Ub),
(Uv), (Um), (Ui). De betekenis hiervan is als volgt:
–
(Ub): uitbreiding die onmiddellijk aansluit bij de basisdoelstellingen en leerinhouden ‘Realisaties
mechanische constructies’;
–
(Uv): doelstellingen en inhouden voor ‘Realisaties verspanend en niet-verspanend’, indien door de school
aangeboden in het complementaire gedeelte;
–
(Um): doelstellingen en inhouden voor ‘Realisaties montage-demontage’, indien door de school aangeboden
in het complementaire gedeelte;
–
(Ui): doelstellingen en inhouden voor ‘Realisaties installaties’, indien door de school aangeboden in het
complementaire gedeelte.
Voor een leerplandoelstelling (U...) zijn alle eraan gekoppelde leerinhouden eveneens als (U...) te beschouwen.
Soms komt het voor dat voor een bepaalde basisleerplandoelstelling één of meerdere overeenkomstige
leerinhouden als (U...) zijn aangegeven.
12
D/2006/0279/068
2de graad bso
Basismechanica
4.1
Bij het uitvoeren volgens opgelegde criteria rekening houden met de
elementen van een metaalverwerkend bedrijf
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
1
De eigenheid van de diverse beroepen uit de
sector van de ‘metaalbewerking’ met eigen
woorden uitleggen.
•
Diverse beroepen uit de sector van de metaalbewerking

Automonteur, fietsenhersteller, vrachtwagenchauffeur

CV, sanitair installateur

Koelinstallateur

Verspaner, lasser, …
2
De voornaamste taken van de leden van het
metaalbewerkingsteam met eigen woorden
uitleggen.
•
Het metaalbewerkingsteam

Opdrachtgever

Studiebureau

Ingenieur

Uitvoerder

Veiligheidsverantwoordelijke
3
De metaalverwerkende bedrijven in de buurt van
de school verkennen.
•
Metaalverwerkende bedrijven in de buurt van de
school

Productengamma

Tewerkstelling

Vestiging

Organisatie

Uitrusting

Toelevering
4
Factoren
die
de
eigen
keuze
naar
vervolgonderwijs beïnvloeden met eigen woorden
uitleggen.
•
Eigenheid van de diverse aansluitende
studierichtingen in de derde graad
DIDACTISCHE WENKEN
•
•
Het is belangrijk dat de leerlingen de band ervaren tussen de leerplandoelstellingen die aan bod komen en
de realiteit van het beroep. Dit werkt tegelijkertijd motiverend en oriënterend.
Verzorg de relaties met de bedrijven in de buurt en nodig ze regelmatig uit op de school.
4.2
De werkzaamheden plannen
4.2.1
De eigen werkplek inrichten en de eigen werkzaamheden situeren in het
geheel van de planning en de organisatie
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
5
Aspecten die de werkplaatsinrichting en de
-organisatie in de school beïnvloeden met eigen
woorden uitleggen.
•
De werkplaats

Inrichting

Organisatie
6
In
•
Planning van de gezamenlijke werkzaamheden
team
2de graad bso
Basismechanica
een
planning
opmaken
van
de
13
D/2006/0279/068
gezamenlijke werkzaamheden.
7
De materialen- en productenstroom in de school
herkennen.
•
Materialen, producten

Toevoer, verwerking, afvoer
8
De eigen werkplek inrichten en deze zo efficiënt
mogelijk organiseren.
•
•
Werkplekinrichting
Werkplekorganisatie
9
Van de eigen werkzaamheden een planning
opstellen, deze bijsturen en evalueren.
•
De eigen werkzaamheden plannen
10
De wijze waarop het magazijn in de school is
georganiseerd met eigen woorden uitleggen.
•
De magazijnorganisatie in de school

Inrichting

Voorraadbeheer

Administratie

Bestellingen

Leveringen

Afspraken
11
De eigen werkplek opruimen en onderhouden.
•
•
Het opruimen van de werkplek
Het onderhouden van de werkplek
DIDACTISCHE WENKEN
•
•
•
•
•
•
•
Schenk bij bedrijfsbezoeken aandacht aan de inrichting en de goederenstroom.
Schenk voldoende aandacht aan het naleven van de interne afspraken in de school. Leg de link met
afspraken die in het bedrijfsleven worden gemaakt.
Laat de leerlingen ervaren dat een degelijke werkvoorbereiding noodzakelijk is om rendabel en efficiënt te
werken.
Bespreek de verschillende factoren die een optimale werkplekinrichting beïnvloeden aan de hand van
concrete voorbeelden, tekeningen en schetsen.
Laat de leerlingen zelf voorstellen schetsen hoe zij hun werkplek zouden inrichten. Probeer dit te kaderen in
de werkplaatsinrichting.
Geef, indien mogelijk, de leerling de gelegenheid om zelf magazijnwerkzaamheden te verrichten. Laat hem
dan ook de nodige verantwoordelijkheid nemen en maak afspraken i.v.m. de wijze van rapporteren.
Schenk aandacht aan een goed ingerichte en onderhouden werkplek. Leg de link met de productiekostprijs
en met het welbevinden van de betrokken personen.
4.2.2
De materiaalhoeveelheid en de productiekostprijs berekenen
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
12
De nodige materiaalhoeveelheden berekenen.
•
•
•
Bruto hoeveelheid
Netto hoeveelheid
Materiaalverlies
13
De materiaalkostprijs berekenen.
•
•
•
Materiaalkostprijs
Winstmarge
Prijszetting
14
Van de uitgevoerde constructie(s) en
-onderdelen de uitvoeringstijd noteren.
•
•
Uitvoeringstijd bepalen
Uitvoeringstijd schatten
14
D/2006/0279/068
2de graad bso
Basismechanica
15
16
De kostprijs van de vervaardiging berekenen.
De verkoopprijs van een constructie en
-onderdelen berekenen. (Ub)
•
•
•
•
•
Brutoloon
Nettoloon
Loonkost
Winstmarge
•
Het berekenen van de verkoopprijs van
zelfgemaakte constructie(s) en -onderdelen.
Prijszetting (Ub)
DIDACTISCHE WENKEN
•
•
•
Verwijs naar de impact op het milieu en op de kostprijs van afval.
Laat tabellen maken/invullen waarmee de materiaalhoeveelheden eenvoudig kunnen worden berekend.
Maak ook gebruik van eenvoudige computerprogramma’s om de berekeningen uit te voeren/te controleren.
Overleg terzake met de leraars algemene vakken.
4.2.3
De verstrekte richtlijnen met betrekking tot de collectieve
veiligheidsvoorzieningen, persoonlijke beschermingsmiddelen, gezondheid,
hygiëne, milieu en ergonomie naleven
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
17
De collectieve veiligheidsvoorzieningen herkennen en volgens de verstrekte richtlijnen
handelen.
•
•
Collectieve veiligheidsvoorzieningen
Signalisatie
18
Persoonlijke beschermingsmiddelen
verstrekte richtlijnen gebruiken.
volgens
•
Persoonlijke beschermingsmiddelen
19
Gevaarlijke situaties herkennen, melden en
volgens verstrekte richtlijnen handelen.
•
Gevaarlijke situaties eigen aan werkplek
20
De elementaire onderdelen van een EHBO-kit
herkennen en de verstrekte richtlijnen terzake
naleven.
•
EHBO-kit
21
Producten en materialen volgens afspraak en
voorschriften verhandelen, bewerken, verwerken,
sorteren en opslaan.
•
•
•
•
Kenmerken van producten en materialen
Verhandelen, bewerken, verwerken
Sorteren
Opslaan
22
De verstrekte richtlijnen inzake netheid en hygiëne
naleven.
•
•
•
Netheid
Hygiëne van de werkplaats
Persoonlijke hygiëne
23
Maatregelen nemen om op een milieuvriendelijke
wijze te werken.
•
•
•
•
Duurzaam construeren
Duurzaam materiaalgebruik
Levenscyclusanalyse van materialen
Recyclage
2de graad bso
Basismechanica
15
D/2006/0279/068
24
Lasten op een correcte wijze tillen, dragen.
•
Lastmanipulatie
25
De ergonomische voorzieningen bij een werkpost
herkennen en bij het werken een ergonomische
werkhouding aannemen.
•
•
Aangepaste voorzieningen
Ergonomische werkhouding
DIDACTISCHE WENKEN
•
•
•
•
Wijs op de overeenkomsten tussen de in de school na te leven afspraken en deze die in het bedrijfsleven
gelden.
Bij de doelstelling over de persoonlijke veiligheidsvoorschriften verwijzen sommige leerinhouden naar het te
behalen VCA-attest. Vermits heel wat van onze leerlingen tewerkgesteld worden in aannemingsbedrijven
waar zo een certificering wordt gevraagd, is het zinvol hier al voldoende aandacht aan te schenken in de
tweede graad.
Besteed bijzondere aandacht aan voorschriften in verband met preventie, persoonlijke en collectieve
beschermingsmiddelen, hygiëne en milieu. Let er op dat elke leerling alvorens aan het werk te gaan aan een
machine voldoende geïnstrueerd is over het werken ermee en de gevaren die ermee gepaard gaan. Zie toe
op het noteren ervan in de agenda. Heb oog voor eventuele afwezigen.
Verwijs naar de impact op het milieu bij de winning, productie, verwerking gebruik en verwerking na gebruik
van materialen.
4.2.4
Tekeningen en schema’s lezen en maken
De doelstellingen uit dit deel kunnen gerealiseerd worden door ze te integreren in de vormgevingsdoelstellingen
(4.3 Vormgeven door ...).
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
26
•
Constructies en -onderdelen bestuderen.
Constructie(s) en constructieonderdelen





Meetkundige basisvormen: 2D (vierkant,
driehoek, cirkel ...), 3D (kubus, piramide, bol
...)
Functie: dragend deel, bekleding ...
Relatie: draaien, klemmen, schuiven ...
tussen onderdelen, tussen onderdeel en
geheel
Passing in functie van de relatie: boringgat,
buiten- en binnendeel, speling
Maten als gevolg van de passing: nominale
maat, tolerantiebreedte, grensmaten
27
Uitgevoerde constructie(s) tekenen.
•
Bestaande constructies: opmetingstechnieken,
schetstechnieken, afmetingen
28
Tekeningen van constructie(s) en onderdelen
maken.
•
Aanzichten
•
Punten, lijnen en vlakken
•
Referentieassenstelsels: absolute en relatieve
coördinaten
•
Afmetingen: nominale maat, tolerantiebreedte,
grensmaten
•
Doorsneden: kenmerken, doorsneden schetsen
16
D/2006/0279/068
2de graad bso
Basismechanica
29
30
De
genormaliseerde
en
symbolische
voorstellingen (van onderdelen) met eigen
woorden uitleggen.
De materiaalkeuze van constructie(s)
onderdelen met eigen woorden uitleggen.
en
•
Europese en Amerikaanse projectiemethode
•
Isometrische perspectivische voorstelling
•
Oppervlakteruwheden
•
Bewerkingstekens
•
Lassymbolen
•
Schroefdraadaanduidingen
•
Materiaalaanduidingen
•
Vorm- , maat- en plaatstoleranties (Ub)
•
Materialen (staal, koper en legeringen, aluminium
en legeringen, kunststoffen): toepassingsgebied,
kenmerken,
verwerkingsvoorschriften,
bewerkingseigenschappen
DIDACTISCHE WENKEN
•
•
•
•
•
•
•
•
Vertrek voor het in tekening brengen van de aanzichten van constructie(s) en -onderdelen steeds van een
isometrisch perspectivische voorstelling of stel de constructie(s) en -onderdelen ter beschikking.
Verschillende softwarepakketten kunnen een zeer goede didactische ondersteuning bieden voor het
ontwikkelen van het ruimtelijk voorstellingsvermogen en ruimtelijk inzicht (3D CAD).
Voor het schetsen van isometrische voorstellingen gebruikt men bij voorkeur in het begin gerasterd papier.
Heel wat constructieonderdelen kan je vinden op het internet of op cd-roms. Geef de leerlingen de kans om
deze te integreren in uitvoeringstekeningen.
Gebruik bij de bespreking van materialen en gereedschappen zoveel mogelijk beeldmateriaal en stel vooraf
een vragenlijst op. Koppel dit, indien mogelijk, aan een studiebezoek.
Bespreek telkens, vooraleer aan een project te beginnen, de nieuwe problemen die zich bij het nieuwe
project zullen voordoen. Dit kan onder meer via tekeningen, schetsen, videobeelden, demonstraties, ….
Vertrek bij alle projecten van duidelijke werktekeningen en/of werkschetsen. Maak dus bij de start van elk
nieuw project gebruik van zowel tekeningen, isometrische voorstellingen, foto’s, dia’s, modellen,
schaalmodellen.
Laat de leerlingen onvolledige tekeningen aanvullen en detailtekeningen schetsen.
Alle tekeningen staan steeds in relatie tot een uit te voeren of uitgevoerde opdracht. Het schetsen van
details kan zowel vóór, na als tijdens het uitvoeren van de werken.
4.2.5
De bewegingen en de krachtwerking bij realisatie en machines herkennen
De doelstellingen uit dit deel kunnen gerealiseerd worden door ze te integreren in de
vormgevingsdoelstellingen (4.3 Vormgeven door). In hoofdstuk 4.3 wordt expliciet verwezen naar een
doelstelling van bewegingen en krachtwerking als die speciale aandacht krijgt bij het uitvoeren van de
opdracht (D ...).
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
31
De basisbegrippen uit de bewegingsleer met eigen
woorden uitleggen.
•
Rust, beweging, baan, zin, snelheid, tijd,
afgelegde weg
32
De elementen die de verschillende soorten
bewegingen kenmerken met eigen woorden
uitleggen.
•
Eenparig rechtlijnige beweging: afstand, tijd,
snelheid
•
Eenparig cirkelvormige beweging: diameter,
hoekmaat
in
radialen,
omtreksnelheid,
2de graad bso
Basismechanica
17
D/2006/0279/068
hoeksnelheid, rotatiefrequentie
33
De kenmerken van overbrengingen en de
overbrengingsmiddelen met eigen woorden
uitleggen.
•
Eenparig veranderlijke beweging: afstand, tijd,
snelheid, versnelling
•
Kenmerken in diagramvorm: tijdafstand, tijdsnelheid
•
Bewerkingen met basis- en afgeleide eenheden
•
Overbrengingen:
•
34
De krachtwerking in toegepaste machines en
realisaties herkennen.

rechtlijnig-rechtlijnig

cirkelvormig-cirkelvormig

cirkelvormig-rechtlijnig

rechtlijnig-cirkelvormig
Overbrengingsmiddelen: riemen, tandwielen,
kettingen, pneumatische, hydraulische, kruk,
drijfstang, ...
•
Effect van een kracht: versnelling, translatie,
rotatie; vormverandering; relatie tussen kracht en
oppervlakte; spanning, druk en trek
•
Vectoriële kenmerken van een kracht: werklijn,
grootte, richting, zin, aangrijpingspunt
•
Het gewicht als kracht: gewichtberekening van
eenvoudige onderdelen; massa; volumieke
massa; gewicht; het raadplegen van tabellen
•
Het zwaartepunt als aangrijpingspunt van het
gewicht: ligging van het zwaartepunt bij
symmetrische constructieonderdelen
•
Samenstelling en ontbinding van krachten
(grafisch)

35
36
De evenwichtsvoorwaarden bij realisaties en
machines herkennen.
Begrippen uit de dynamica, toegepast in machines
en realisaties, toelichten,
•
Samenstelling met dezelfde werklijn, met
werklijnen die elkaar snijden

Ontbinding van een kracht in krachten
volgens werklijnen die elkaar in een plat
vlak snijden
Evenwichtsvoorwaarden: translatie-evenwicht,
rotatie-evenwicht
•
Actie- en reactiekrachten
•
Soorten
verbindingen:
roloplegging,
scharnieroplegging, momentvaste verbinding
•
Arbeid, energie, vermogen, rendement, wrijving
•
Symbool, eenheid, grootheid
•
Het meten van grootheden (Ub)
DIDACTISCHE WENKEN
•
Vergelijk de gehanteerde dynamische begrippen en grootheden in diverse soorten constructies (elektrische,
mechanische, hydraulische en pneumatische). Duid de verschillen en de overeenkomsten aan.
18
D/2006/0279/068
2de graad bso
Basismechanica
•
•
•
•
•
•
Laat bij de overbrengingen van bewegingen zoveel mogelijk overbrengingssoorten aan bod komen. Beperk
ze niet alleen tot overbrengingen tussen twee ronddraaiende bewegingen maar laat ook de rechte
bewegingen aan bod komen.
Het aanbrengen van de dynamische begrippen gebeurt steeds aan de hand van concrete realisaties of
machines. Het is niet de bedoeling dat leerlingen terzake berekeningen maken.
Het uitvoeren van metingen op de machinebewegingen kan gesimuleerd worden. Verder kunnen de
metingen door de leraar als voorbeeld of door de leerlingen als labproef uitgevoerd worden. Schenk ook
voldoende aandacht aan de veiligheid bij het uitvoeren van de metingen.
Laat om de krachtwerking te ervaren een kleine elektromotor een door de leraar bepaald kritisch gewicht
loodrecht hijsen. Laat de leerlingen dan schattingen doen van de krachten en vergelijk deze met de werkelijk
optredende krachten.
Bij het bepalen van zwaartepunten moet ervaringsgericht worden gewerkt worden. Er worden geen
berekening uitgevoerd. Eenvoudige tekenconstructies kunnen wel ter ondersteuning van het inzicht. De
bepaling van het zwaartepunt gebeurt aan de hand van constructie(s) en -onderdelen.
Maak bij het toelichten van het krachtenverloop gebruik van schetsen of beeldmateriaal. Gebruik ook de
mogelijkheden van een 3D-pakket.
4.3
Vormgeven door ...
4.3.1
... het bewerken van plaat en profielmateriaal, lassen en solderen
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
37 Een autogene installatie gebruiken.
•
•
38 Een hoeklas in de positie PA op staal uitvoeren.
•
•
2de graad bso
Basismechanica
Voorkennis

Uitvoeringstekening

De gas- en de zuurstofcilinder: etikettering,
kleurencode, aansluiting

Gassen: zuurstof, acetyleen, propaan

Vlamtemperatuur en soorten vlammen

Oxyderende, reducerende en neutrale
atmosfeer

De drukreduceertoestellen
Uitvoering

Technieken: branden, warmstoken,
lassen (Ub)

Bediening en onderhoud van de autogene
installatie
Voorkennis

Uitvoeringstekening

Laskring: lastoestel, kabels, werkstukklem
en elektrodehouder, elektrode (bekleding en
normalisatie)
Voorbereiding

Voorbereiding van de lasnaad: slijpen,
frezen (Ub)

Positionering: mallen en klemmen

Hechtlas
19
D/2006/0279/068
•
39 Kunststofverbindingen uitvoeren.
•
•
•
40 Solderingen uitvoeren.
•
•
•
1
Uitvoering

Lastechniek: keuze uit BMBE, MIG, MAG

Bediening en
lasinstallatie

Criteria: lasafmeting, uitzicht, lasvorm,
inbranding

Smeltbadbeheersing:
vlaminstelling,
booglengte, stand, beweging
onderhoud
van
de
Voorkennis

Uitvoeringstekening

Installaties voor kunststofverbindingen:
spiegellas-,
elektromoflasinstallatie,
lijmpistool

Lijmen en toevoegmaterialen

Verwerkingstemperatuur
Voorbereiding

Voorbereiding van de verbindingsnaad:
ontbramen, ..., frezen (Ub)

Positionering: mallen en klemmen
Uitvoering

Kunststofverbindingstechnieken:
warmlassen, koudlassen en lijmen

Bediening en onderhoud
verbindingsinstallatie

Criteria: vormvastheid, uitzicht, trek- en
buigvastheid (D 351)
van
de
Voorkennis

Uitvoeringstekening

Soldeerinstallatie:
soldeerbout
met
gasbrander,
elektrisch
verwarmingselement, soldeerbrander

Kenmerken van de soldeermaterialen:
soldeerlegering, soldeervloeimiddelen en
reducerende atmosfeer

Temperatuur
bevloeiing
van
het
werkstuk
en
Voorbereiding

Voorbereiding van de soldeernaad: oxydeen vetvrije oppervlakken

Positionering: mallen en klemmen
Uitvoering
Verwijst naar een doelstelling uit hoofdstuk 4.2.5 die hier speciale aandacht krijgt.
20
D/2006/0279/068
2de graad bso
Basismechanica
41 Plaatbewerkingen uitvoeren.
•

Soldeertechnieken: zacht-, hard- en
hogetemperatuursolderen, capillair solderen

Bediening en
soldeerinstallatie

Criteria: lucht- en/of waterdicht, trek- en
buigvastheid (D 35)

Materiaalvormen:
buizen,
leidingen, platen, profielen

Materiaal: staal, koper, messing, zink, tin,
aluminium

Verbindingsvormen: stomp, overlap
onderhoud
van
de
sanitaire
Voorkennis

Meetkundige constructies, ontvouwingen op
ware grootte, aftekenen

Kenmerken van de gereedschappen: mes,
stempel en matrijs; balk, balkvorm en
neerhouder; aanslagen

Buigproces: buigstraal, neutrale lijn,
gestrekte lengte, terugvering, buigvolgorde,
plooistaat (Ub)

Knipproces: snijspleet, kniphoek,
knipstaat (Ub)

Pons-knabbelproces: vorm en instelling
van gereedschappen, horizontale en
verticale speling (Ub)
•
•
Voorbereiding

Bepaling van afmetingen van het te
bewerken plaatmateriaal en van de plaats
van de uit te voeren bewerking

Optimaal materiaalgebruik

Positionering: mallen en klemmen
Uitvoering

Technieken: kniptechnieken (ponsen,
knabbelen, knippen) en buigtechnieken

Materiaalvormen:
 (bij kniptechnieken:)
buitenhoeken,
geometrische vormen
binnen- en
eenvoudige
 (bij buigtechnieken:) U-vorm, doosvorm,
overlappingen bij platen, strippen en
buizen
2de graad bso
Basismechanica

Materiaal: staal, aluminium, koper en hun
legeringen

Criteria: opgelegde nauwkeurigheid
21
D/2006/0279/068
DIDACTISCHE WENKEN
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Verwijs bij het scheiden voortdurend naar de functie van de wig.
Doe vergelijkende oefeningen met verschillende materialen zodat de verschillen in
bewerkingsmogelijkheden duidelijk worden
De doelstellingen rond het autogeenlassen hebben vooral betrekking op het snijbranden en het solderen. De
uitvoeringen van autogeen lassen kunnen dienen als een didactische opstap om het smeltbad te leren
beheersen.
Beperk de theoretische uiteenzettingen. Geef de leerlingen vooral de gelegenheid om met de uitvoering
bezig te zijn.
Besteed voldoende aandacht aan de veiligheid bij het lassen en bij het gebruik van gasflessen.
Besteed voldoende aandacht aan het verdelen van grote platen in kleine om er werkstukken van te maken.
Laat de leerlingen op schets een voorbeeld van een verdeling maken, bespreek ze en laat ze dan pas echt
uitvoeren.
Maak voor de controle van de plooioefeningen gebruik van zelf gemaakte goed- en afkeurmallen.
Het maken van constructies is een belangrijke vaardigheid, de leerlingen moeten dan ook voldoende kansen
krijgen om het samenbouwen in te oefenen.
Het beheersen van het smeltbad is een moeilijke opdracht. Laat hiervoor de leerlingen in het begin vooral
oefenen via observatie. Laat hen de ervaringen optekenen. Gebruik hiervoor een voorbereid document.
De nodige hulpmiddelen en machines en het nodige gereedschap worden in het begin door de leraar
bepaald. Komen de technieken een volgende keer aan bod dan maken de leerlingen zelf een geschikte
keuze.
Voorzie van ieder hulpmiddel, gereedschap en machine een technische fiche met een beschrijving van zijn
functie, de verschillende onderdelen, de gebruiksaanwijzing, de veiligheidsrichtlijnen en
onderhoudsrichtlijnen.
Leer de leerlingen deze technische fiche regelmatig te raadplegen. Schenk aandacht aan het lezen van
gebruiksaanwijzingen.
Zorg ervoor dat de hulpmiddelen, gereedschappen en machines en hun onderdelen steeds juist worden
benoemd.
Te lang met hetzelfde gereedschap werken werkt demotiverend. Zorg voor het aan bod komen van
varianten: ander merk, ander type ...
De hulpmiddelen, de gereedschappen en de machines hebben een vaste plaats. Het schoonmaken en het
beschermen horen steeds bij het gebruik.
Geef de leerlingen de gelegenheid om zelf hulpmiddelen, gereedschappen en machines te kiezen.
4.3.2
... het verspanen van materiaal
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
42
•
Verspanende bewerkingen uitvoeren.
22
D/2006/0279/068
Voorkennis

Uitvoeringstekeningen

Verspaningstechnieken: vijlen, zagen,
boren, ruimen, draaien, draadtappen,
frezen en slijpen; criteria van keuze:
geometrische vorm (gat, cilinder, vlak ...),
afwerkingsgraad

Verspaningsmachines:
draaibank,
boormachine, freesmachine, slijpmachine

Machinebouw:
onderdelen,
bewerkingsmogelijkheden, machine-assen,
machinereferentiepunten
2de graad bso
Basismechanica

Machine-instructiekaart

Werkstukreferentiepunten

Het verspaningsgereedschap: soorten
(boren, vijlen, zagen, ruimers, draaibeitels,
frezen, tappen, kussens, wringijzer);
eigenschappen (bewerkingsaard, slijtage,
standtijd, warmteontwikkeling, koeling en
koelvloeistof, smering)

Hoeken en snijgeometrie: wig, spaanvlak,
vrijloopvlak,
wighoek,
spaanhoek,
vrijloophoek, hulphoek

Verspaningsproces:
snijbeweging,
voedingsbeweging,
snedediepte,
spaandoorsnede, -vorm en –soorten
Info: tabellen, leveranciers, constructeurs,
machinehandleiding ...
•
•
Voorbereiding

Klemming van werkstuk en gereedschap
(D 35): klauwplaten, meenemers, centers;
brillen (Uv); machinespanschroef,
verdeeltoestel

Machine-instellingen:
snijsnelheid,
rotatiefrequentie, voedingssnelheid
Uitvoering

Te bewerken materiaalsoorten: staal,
aluminium, koper en hun legeringen; Cstaal, kunststof

Uitvoeringsbewerkingen:
vijlen
(ontbramen, afschuinen, hoeken breken),
draden tappen, zagen (met de hand,
machinaal (Uv)), boren (doorlopend gat,
blind gat, gat loodrecht op oppervlak, gat
schuin op cilinder (Uv))
Uv:
draaien (cilindrisch, conisch;
schroefdraad; V-groeven inwendig en
uitwendig; centrisch en excentrisch), frezen
(gaten, spiebanen, vlakken, willekeurige
vormen), vlakslijpen

Kwaliteitscriteria, functionele toleranties
(Uv): maattoleranties, vormtoleranties,
plaatstoleranties, ruwheid


2de graad bso
Basismechanica
Soorten meetinstrumenten:
schuifmaat, schroefmaat (Uv),
(Uv)
Metingen:
meetbereik,
nauwkeurigheid
meetlat,
meetklok
meetfouten,
23
D/2006/0279/068

Te gebruiken snijgereedschappen:
zagen, boren, ruimers, draadtappen
Uv: draadbeitels,
frezen, slijpstenen
DIDACTISCHE WENKEN
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Vergelijk de te maken onderdelen met in de handel verkrijgbare onderdelen. Wijs op de overeenkomsten en
de verschillen. Gebruik hierbij catalogi van leveranciers, documentatiemateriaal, internet en cd-roms …
Bespreek regelmatig producten die door verspaning tot stand zijn gekomen en schenk daarbij ook aandacht
aan de gebruikte productietechnieken.
Bij gestuurde machines is het belangrijk de weg te kunnen beschrijven vanaf een machinepunt naar een
werkstukpunt. Het verdient dan ook de aandacht om punten in het vlak en in de ruimte aan de hand van
coördinaten te kunnen situeren. Laat hierop ruimtelijke oefeningen maken.
Maak voor het aanleren van symbolische voorstellingen gebruik van aan te vullen tekeningen.
Vergelijk de belangrijkste kenmerken van de te verwerken materialen met elkaar. Doe hiervoor enkele
eenvoudige proeven in het bijzonder naar verwerkbaarheid toe.
Beperk de theoretische uiteenzettingen. Geef de leerlingen vooral de gelegenheid om met de uitvoering
bezig te zijn.
Gebruik correcte benamingen voor de verspaningsgereedschappen en de onderdelen ervan. Breng deze
geleidelijk aan. Herhaal zo veel mogelijk en geef de leerlingen voldoende stimuli om steeds de correcte
benamingen te gebruiken.
Schenk bij het bestuderen van de verspaningsmachines aandacht aan de krachten die op de machine en op
het te vervaardigen constructieonderdeel/werkstuk worden uitgeoefend.
Bespreek de bewegingen van machines, gereedschap, hulpstukken en werkstuk ten opzichte van elkaar.
Leg de nadruk op de eisen die gesteld worden aan de machine in functie van te bereiken toleranties van het
te vervaardigen werkstuk.
Het onderhouden van machines en gereedschappen beperkt zich tot het dagelijks onderhoud.
De vijlbewerkingen dienen om kleine werkzaamheden uit te voeren, niet om ganse vlakken te bewerken.
Het is aangewezen om de keuze van snijgereedschappen en het bepalen van de snijsnelheden met behulp
van concrete uitvoeringen te illustreren. Laat de leerlingen dit ook proefondervindelijk vaststellen.
Kwaliteitscriteria worden door metingen gecontroleerd aan zelf uitgevoerde werkstukken.
4.3.3
... het monteren en demonteren van constructieonderdelen
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
43
•
Constructieonderdelen monteren en demonteren.
24
D/2006/0279/068
Voorkennis

Tekeningen
schema’s,
ploftekeningen

De constructie

Gereedschappen:
soorten
schroevendraaiers,
slaggereedschappen,
toepassingsmogelijkheden,
gebruiksaanwijzingen,
veiligheidsvoorschriften

Normalisatie:
wisselstukken,
uitwisselbaarheid

Verbindingen: schroefdraadverbindingen
montagehandleiding:
overzichtstekeningen,
(sleutels,
tangen,
trekkers),
beperkt
aantal
internationale
2de graad bso
Basismechanica
(bewegingsschroefdraad,
bevestigingsschroefdraad, schroeflijn en
spoed, linkse en rechtse schroefdraad,
meergangige (Um), binnen- en buitendraad,
metrische schroefdraad en gasdraad,
borging (kroonmoer en splitpen, moer,
tegenmoer)),
klemverbindingen
(klembussen)

Machineonderdelen:
vlakke
spieën,
pennen, overbrengingen, koppelingen, olieen waterkeringen
lagers, pakkingen, reminrichting,
versnellingsbak, aandrijfmechanisme
Toestellen met lichte verbrandingsmotor
Um:

(Um): koel- en smeerkring
•
Uitvoering

Montage en demontage van machines en
realisaties:
schroefdraadverbindingen,
klemverbindingen, elastische koppeling,
olie- en waterkeringen
onderdelen, pakkingen, wentellagers,
glijlagers
Toestellen met lichte verbrandingsmotor
Um:

(Um): onderdelen, brandstofsystemen,
koel- en smeerkring, aandrijfmechanisme,
overbrengingsmechanisme, reminrichting

Sorteren en opbergen van onderdelen

Selectief verwijderen, recycleren
DIDACTISCHE WENKEN
•
•
•
•
•
•
•
•
Laat de leerlingen op montageonderdelen metingen doen om er zeker van te zijn dat ze kunnen worden
gebruikt.
Vestig de aandacht op de keuze van het gereedschap; dit heeft gevolgen voor de functie en duurzaamheid
ervan en is van groot belang bij het veilig werken.
Streef bij het maken van realisaties naar genormaliseerde delen. Laat de leerlingen ervaren dat op maat
gemaakte delen veel duurder zijn dan delen met gestandaardiseerde afmetingen.
Laat de leerlingen met zoveel mogelijk schroefdraden en onderdelen werken, dit verhoogt de interesse en
maakt varianten binnen de klasgroep mogelijk.
Maak voor het herkennen van montagedelen gebruik van catalogi van de leveranciers. Maak gebruik van
internet en cd-roms. Gebruik ook de montagehandleidingen en voorschriften.
Bespreek regelmatig gemonteerde producten en constructies. Toon ook de montagestappen en de daarbij
horende montageset.
Een fiets als studieobject leent zich uitstekend voor montage- en demontagewerkzaamheden, het
bestuderen van de onderdelen en de diverse bewegingsmechanismen. Het is ook mogelijk om de eigen fiets
van de leerlingen te onderhouden en om de fiets van nieuwe onderdelen te voorzien.
Bij het werken aan lichte motoren kan dezelfde motivatie gelden. Dit kan gebeuren bij brommers,
grasmachines enz.
2de graad bso
Basismechanica
25
D/2006/0279/068
4.3.4
... het installeren van energiekringen
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
44
•
Installaties
(sanitair,
CV,
pneumatisch,
hydraulisch) bouwen en demonteren.
Voorkennis

Schema’s en uitvoeringstekeningen

Isometrische

Bouwkundige tekeningen (Ui)
Bouwkundige
symbolische
voorstellingen (Ui)



voorstellingen (Ui):
sanitair, CV, pneumatica, hydraulica
Van
verklarend
schema
naar
uitvoeringsschema: van twee- naar
driedimensionaal
De functie van de onderdelen van de kring
(Ui)
•
•
Pneumatische
energiekring
(compressor, leidingen, ventielen,
cilinders)

Hydraulische energiekring (pompen,
leidingen,
ventielen,
cilinders,
motoren)

Centrale verwarming (leidingen in
gesloten kring, kranen, radiatoren)

Sanitair (leidingen koud en warm
water, afvoeraansluiting, kranen)
Voorbereiding

Opmeting van de bestaande toestand
(opmeetgereedschap, notitietechnieken)

Uitzetten
leidingentracés,
componenten)
(uitzetgereedschap,
te
integreren
Uitvoering

Onderhoud gereedschap en machines

Montage buizen en componenten: op maat
maken en plooien van buizen, verbinding
en bevestiging van buizen en componenten

Materiaalsoort:
kunststoffen

Criteria: waterdicht, luchtdicht

Dichtingsmateriaal
dichtingstechnieken (Ui)
Installatie soorten kringen

26
D/2006/0279/068

staal,
verzinkt,
koper,
(Ui),
(Ui): CV,
sanitair, hydraulisch, pneumatisch
2de graad bso
Basismechanica

Inwerkingstelling

Demontage

Recyclagetechnieken (Ui)
Drukloos werken (Ui)

45
Elektrische installaties bouwen en demonteren.
•

Begrippen: stroom, spanning, weerstand,
arbeid, vermogen

Symbolen, grootheden, eenheden

Stroomkring
en
onderdelen:
verbruiker, schakelaar, geleiders

Stroom (gelijkstroom, wisselstroom)

Spanning (hoogspanning, laagspanning)

Aanrakingsgevaar, elektrocutie

Schakelingen (serie en parallel)

Schakelingen (eenpolig, tweepolig, dubbele
aansteking, wissel en kruis)

Schema’s (eendraads, stroombaan, leiding,
bedrading)

Doel, werking en herkenning van
componenten (geleiders, contactdozen,

•
bron,
schakelaars – inbouw en opbouw verlichtingsapparatuur (Ui))
Bepaling van de draaddoorsnede (Ui)
Bepaling aantal stopcontacten en
lichtpunten (Ui)
Voorbereiding

Opmeting van de bestaande toestand
(opmeetgereedschap, notitietechnieken)

Uitzetten
leidingentracés,
componenten)

Ontmantelen en plooien van geleiders

Verbindingen (lasdop, clips, vertinning,
soldering)
(uitzetgereedschap,
te
integreren
Uitvoering

2de graad bso
Basismechanica
(Ui): voorzorgen, technieken,
onderdelen (sorteren, opslaan)
Voorkennis

•
installatie
(Ui):
drukproef (D 34), dichtheidsmetingen,
opsporen oorzaken lekken, herstellingen,
controles
Plaatsing en aansluiting van een elektrische
verdeelkast (smeltveiligheden, automaat,
verliesstroomschakelaar, aarding)
27
D/2006/0279/068

Demontagetechnieken
recyclagetechnieken,
werken, kabelzoeker)

Materialen: koperdraad, printplaat

Lichtkring bij fietsen en bromfietsen (Ui)
Ontstekingskring bij bromfietsen (Ui)
Huisschakelingen (Ui): eenpolig, tweepolig,


(voorzorgen,
spanningsloos
kruis en dubbele aansteking

Codering van componenten en contacten

Wandcontactdozen (Ui)
Testapparatuur
(Ui)

(testlamp,
spanningstester, multimeter)


Storingen (Ui) (kortsluiting, overbelasting)
Onderbreking (Ui)
DIDACTISCHE WENKEN
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Bespreek verschillende uitgevoerde installaties en de verschillende installatietechnieken die daarbij werden
gebruikt.
Bij het bestuderen van installaties voor sanitair, centrale verwarming en elektriciteit komen heel wat
bouwkundige aspecten aan bod. Wijs de leerlingen dan ook op de specifieke problemen waaraan
bouwkundigen aandacht moeten besteden.
Werf- en bedrijfsbezoeken kunnen bijdragen tot het verwerven van een beter inzicht in het concept van
installaties. Vergelijk deze installaties met de installaties op school en de installaties bij de leerlingen thuis.
In het begin van de tweede graad wordt het plannen van het eigen werk van de leerlingen best in team
besproken.
Leer de leerlingen vanaf het begin van de tweede graad hun eigen werk te plannen. In het begin zullen zij
een gemaakte planning moeten opvolgen waarbij voldoende toelichting wordt verstrekt hoe zij daarbij
moeten tewerk gaan. Maar zorg ervoor dat deze planning vrij vlug volledig in samenspraak met de
leerlingen gebeurt.
Beperk de theoretische uiteenzettingen. Geef de leerlingen vooral de gelegenheid om met de uitvoering
bezig te zijn.
De interesse voor het bouwen van elektrische installaties kan opgewekt worden door realisaties te voorzien
van bewegende delen eventueel afstandbediend. Als voorbeelden noemen we hier rolluikbediening,
garagepoort-, elektriciteit en elektronica bij de fiets, de voertuigen en de gebruikte machines.
Geef voldoende ruimte voor de beveiliging van de geleiders en van de componenten van de realisatie.
Het lezen van de schema’s moet altijd dienen om er realisaties mee te bouwen.
Bij de serie- en parallelschakeling is het de bedoeling om de leerlingen de gedragingen van de stroom en de
spanning te laten ervaren. Leerlingen hoeven daarbij geen vervangingsweerstanden te berekenen.
Laat voor het herkennen van stroomsoorten, spanningen en grootheden de leerlingen enkele toepassingen
zien zoals een schakelkast, een hoogspanningscabine van de school, een elektriciteitsmeter enz.
Besteed bij de studie van de stroomkringen vooral aandacht aan kringen die in mechanische toepassingen
worden gebruikt, de lichtschakelingen komen enkel voor om de schakeltechnische elementen aan te
brengen.
Maak de leerlingen attent op voorschriften van leveranciers en installeer rekening houdend met hun
voorschriften.
28
D/2006/0279/068
2de graad bso
Basismechanica
4.4
De constructie(s) en -onderdelen en het eigen werk evalueren
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
46
Na het uitvoeren van de werkzaamheden, in team,
de constructie en het constructieproces evalueren
en op basis daarvan voorstellen formuleren tot
bijsturen.
•
•
Productevaluatie
Procesevaluatie
47
De uitgevoerde constructie en -onderdelen meten,
vergelijken met de opgelegde toleranties en
maatregelen voorstellen tot bijsturing.
•
•
Maat-, plaats- en vormtoleranties
Oppervlakteruwheden
DIDACTISCHE WENKEN
•
•
•
Door de diversiteit van het leerlingenpubliek is het belangrijk dat vorderingen op zoveel mogelijk vlakken
kunnen worden vastgesteld.
Leer de leerling meer en meer zichzelf en het eigen werk te evalueren.
Zorg ervoor dat evaluaties dicht aansluiten bij de werkzaamheden waarmee de leerlingen echt bezig zijn.
Enkel op die manier kan er aan remediëring worden gedaan.
5
Minimale materiële vereisten
5.1
Infrastructuur
Voor de studierichting Basismechanica dient men te beschikken over een ruime werkplaats die beantwoordt aan
de reglementaire eisen op het vlak van veiligheid, gezondheid, hygiëne, ergonomie en milieu. In het bijzonder
wordt er aandacht gevraagd voor het verfraaien en het inrichten van oude of verouderde werkplaatsen. Zij
bepalen immers in belangrijke mate het leer- en leefklimaat van de leerlingen. Voor alle betrokkenen blijft het een
belangrijke uitdaging om voor deze leerlingengroep een aangename leeromgeving te creëren. Ook moet er
voldoende ruimte worden voorzien voor het stapelen van materialen, het bergen van zwaar materieel en het
opbergen van onderhoudsmateriaal. Een ruimte voor het wegbergen van dure of breekbare gereedschappen en
meettoestellen is eveneens geen overbodige luxe.
Daarnaast zijn volgende lokalen, liefst aangrenzend, noodzakelijk:
•
•
•
•
5.2
•
•
•
•
•
een goed uitgerust klaslokaal met documentatiecentrum;
een goed uitgerust informaticalokaal;
een wasplaats;
een kleedkamer.
Algemene uitrusting
Schoolmeubilair
Projector
PC’s
Printer
Software
2de graad bso
Basismechanica
29
D/2006/0279/068
•
•
•

Tekstverwerking

Rekenblad

Bestandsbeheer
Trekproefmachine
Vlaktafel (graniet)
Set binnenschroefmaten 0 - 100 mm
5.3
•
•
•
•
•
Kledij en individuele beschermingsmiddelen
Oordopjes
Overall
Veiligheidsbril met zijschermen
Veiligheidshandschoenen, leder
Veiligheidsschoenen
5.4
Pneumatica/hydraulica
5.4.1
Algemeen
•
•
Bergingskast klein pneumaticamateriaal
Bergingskast klein hydraulicamateriaal
5.4.2
Hydraulica (Ui)
Algemeen
•
•
•
•
•
•
•
•
Hydraulica schakeling- en simulatiesoftware
Hydraulisch pompaggregaat met toebehoren
Hydraulische testbank
Hydromotor (hydraulische variator)
Oliereservoir
Fittingen en snelkoppelingen
Gepaste leidingen: vast flexibel
Manometers
Cilinders
•
•
Dubbelwerkende cilinder
Enkelwerkende cilinder, cilinder met veerterugbrenging
Stuurschuiven
•
Handbediende tweeweg- en driewegstuurschuif
Kleppen
•
•
•
•
•
•
Drukregelklep
Gewone terugslagklep
Ontlastklep
Reduceerklep
Smoorklep
Veiligheidsklep
30
D/2006/0279/068
2de graad bso
Basismechanica
5.4.3
Pneumatica (Ui)
Algemeen
•
•
•
•
•
•
•
•
Compressorgroep met luchtconditioneringsgroep
Manometer
Olienevelaar
Pneumatica schakeling- en simulatiesoftware
Pneumatische testunit
Manometers
Insteekkoppelingen
Leidingen vast en flexibele kunststofleidingen
Cilinders
•
•
•
Dubbelwerkende cilinder zonder buffering
Dubbelwerkende cilinder met buffering
Enkelwerkende cilinder
Blokkeerventielen
•
•
Snelontluchtingsventiel
Terugslagventiel
Regelventielen
•
•
•
Drukbegrenzingsventiel
Drukreduceerventiel
Smoorventiel
Stuurventielen
•
Handbediende ventielen: 2/2“,3/2“,5/2“
5.5
Het bewerken van plaat- en profielmateriaal en het verspanend vormgeven
5.5.1
Metaalbewerkingmachines met bijbehoren
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Afkantpers
Afkortmachine met zaagfrees
Autogeenlasinstallatie (individuele lastafel en lastoorts) (Ub)
Autogeen snijbranderinstallatie (tafel en snijbrandertoorts)
Bandzaagmachine
Beugelzaagmachine
Cirkelzaagmachine met zaagfrees
CNC-draaibank (Uv)
CNC-freesmachine (Uv)
Coördinatenboormachine (Uv)
Gasverdeelinstallatie (voor autogeenlassen)
Gereedschapsslijpmachine
Haakse slijpmachine
Halfautomatisch lasapparaat (Ub)
Hoekponsmachine (Ub)
Horizontale freesmachine (Uv)
Hydraulische pers (Ub)
2de graad bso
Basismechanica
31
D/2006/0279/068
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Knabbelschaar (Ub)
Kolomboormachine
Kotterbank (Uv)
Lasgenerator – wisselstroom (Ub)
Lasgenerator MIG/MAG (Ub)
Lasspiegel
Plaatrolmachine
Plaatschaar
Plooibank
Plooiwals (Ub)
Ponsmachine
Puntlasapparaat
Slijpmolen
Snijschaar guillotine (manueel)
TIG-lasgenerator (Ub)
Universele draaibank (Uv)
Universele freesmachine (Uv)
Verticale freesmachine (Uv)
Vlakslijpmachine
5.6
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Afteken- en meetgereedschappen
Afschrijfnaald
Aftekentafel (graniet) 500 x 200 mm
Binnenpasser
Set binnenschroefmaten tot 100 mm
Set buitenschroefmaten tot 100 mm
Dieptemaat
Diktepasser
Dubbele meter
Set geslepen V-blokken (Uv)
Set haakse steunblokken
Hoogtemeter op 1/50e
Krasblok
Meetklok op magnetisch meetklokstatief
Meetklok op meetstatief
Meetlat 15 cm
Set pen- en bekkalibers (meest courante tol)
Set ruwheidplaatjes
Schuifmaat 150 mm op 1/20e
Sinustafel en -liniaal
Traceer- of puntpasser
Universele hoekmeter
Universele instelbare hoekmeter
Winkelhaak in staal
5.6.1
•
•
•
Handgereedschappen
Bankhamer
Set binnentrekkers voor kogellagers
Set borgveertangen voor binnenringen
32
D/2006/0279/068
2de graad bso
Basismechanica
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Set borgveertangen voor buitenringen
Set buigveren voor koperen buizen (van 8/10 tot 14/16)
Buissnijder voor sanitair koperbuizen
Buissnijder voor sanitair staalbuizen "/8 tot 1"1/4
Set buistangen
Griptang met gebogen bekken
Grote haakse slijpmachine (schijfdiameter 180 mm)
Handboormachine
Handklingtang
Set inbussleutels
Individuele gereedschapskoffer
Kleine haakse slijpmachine (schijfdiameter 115 mm)
Kniptang
Lashamer
Metalen handbeugelzaag
Set mofdrijvers voor koperen buizen
Montagetafel
Set penuitdrijvers
Platte stalen beitel voor mecanicien
Puntslag
Set riemschijfaftrekkers
Set schroevendraaiers voor gleufschroeven
Set schroevendraaiers voor Philipsschroeven
Slagschroevendraaier
Set snijkussenhouders
Soldeerbout
Splitpentang
Staalborstel voor lassers
Set steeksleutels
Universele doos potsleutels
Universele tang
Set verstelbare wringijzers voor tappen en handruimers
Set vijlen
Vijlenborstel (staaldraad)
Waterpomptang
Werkbank met bankschroeven
Werkbank met buizenklem met pionierscharnier
5.6.2
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Snijgereedschappen
Set boren van 2 tot 26 mm
Centerboor (Ub)
Set draadsnijbeitels (Ub)
Set draadsnijkussen van M4 tot M12
Set gebogen ruwbeitels (Uv)
Set hardmetaalbeitels (Uv)
Set insteekbeitels (Uv)
Set mantelfrezen (Uv)
Set mantelkopfrezen (Uv)
Set mesbeitels (Uv)
Set rechte ruwbeitels (Uv)
Set ruimers (vast)
Set ruimers (instelbaar)
2de graad bso
Basismechanica
33
D/2006/0279/068
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Set schijffrezen
Set slijpstenen voor vlakslijpmachines (Uv)
Set spiebaanfrezen van 6 tot 12 mm (Uv)
Set spiraalboren met cilindrische kolf van 3 tot 13 mm
Set spiraalboren met conische kolf van 10 tot 30 mm
Set tappen van M4 tot M12
Set vingerfrezen van 6 tot 18 mm (Uv)
Zaagbladen voor handbeugelzaag (metaalzaagbladen)
Set zaagfrezen
5.6.3
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
5.7
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Grondstoffen
Acetyleen
Basisch beklede elektroden (Ub)
Gevulde lasdraden (opspoel) (Ub)
Hardsoldeerelektroden
Hardsoldeerelektroden (koper-/zilverlegeringen)
Hardsoldeerelektroden (zilver)
Lasbeschermgassen (argon/helium/CO2/mengsels) (Ub)
Lasdraad voor autogeenlassen (1 tot 3 mm)
Massieve lasdraden (opspoel) (Ub)
Rutielelektroden (Ub)
Soldeersel
Zachtsoldeertoevoegmateriaal
Zuurstof
Ferromaterialen

Plaatmateriaal

Rond, vierkant, zeskantstaal

Platstaafstaal

Profielstaal
Non-ferromaterialen

Plaatmateriaal

Rond, vierkant, zeskantstaal

Platstaafstaal
Elektrische uitrusting
Verticale vaste panelen (opstellingen) met de gepaste bouwstenen en verbindingselementen voor het
uitvoeren van demonstratieproeven
Didactische affiches, dia’s, videofilms,…
Elementair schakelbord en verdeelkast
Verschillende soorten geleiders (draden, snoeren, kabels)
Installatiemateriaal (Ub)
DC-voeding
Didactische meettoestellen
KWh-meter
Projectiesysteem
Tabellen (leidingen, smeltzekeringen)
Catalogi, cd-roms
Normen, reglementeringen
34
D/2006/0279/068
2de graad bso
Basismechanica
6
Nuttige adressen
Agoria Vlaanderen
Diamantbuilding
Reyerslaan 80
B1030 Brussel
Website: http://www.agoria.be/
Fechiplast
Marie-Louizasquare 49
B 1000 Brussel
BIL (Belgisch Instituut voor Lastechniek)
Lakenweverstraat 21
1050 Brussel
BIN (Belgisch Instituut voor Normalisatie)
Brabançonnelaan 29
1040 BRUSSEL
Tel.: 02 520 22 33
Website: http://www.bin.be/NL/index.htm
E-mail: [email protected]
DBO (Dienst voor Beroepsopleidingen)
Koningsstraat 93 bus 3
1000 BRUSSEL
Tel.: 02 227 14 11
Fax: 02 227 14 00
Website: http://www.ond.vlaanderen.be/dbo/
E-mail: [email protected]
KVIV (Koninklijke Vlaamse Ingenieurs Vereniging)
Desguinlei 214
2018 ANTWERPEN
Tel.: 03 216 09 96
E-mail: [email protected]
Website: http://www.ti.kviv.be/critto
FVB (Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid)
Koningsstraat 45 bus 4
1000 BRUSSEL
Tel.: 02 210 03 33
Website: http://www.fvbffc.be/
NAVB (Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in de bouwnijverheid)
Poincarélaan 70
1070 BRUSSEL
Tel.: 02 523 40 93
Website: http://www.navb.be
NACEBO (Nationale Confederatie van het Bouwbedrijf)
Lombardstraat 34-42
1000 BRUSSEL
Tel.: 02 545 56 00
Website: http://www.nacebo.be/
Verbond van Kristelijke Werkgevers en Kaderleden
Tervurenlaan 463
1160 BRUSSEL
Tel.: 02 773 16 80
2de graad bso
Basismechanica
35
D/2006/0279/068
VCB (Vlaamse Confederatie Bouw)
Lombardstraat 34-42
1000 BRUSSEL
Tel.: 02 545 57 49
Fax: 02 545.59.07
Website: http://www.vcb.be
VLOR (Vlaamse Onderwijsraad)
Leuvenseplein 4
1000 BRUSSEL
Tel.: 02 219 42 99
Fax: 02 219 81 18
E-mail: [email protected]
Website: http://www.vlor.be
VIK (Vlaamse Ingenieurskamer)
Herentalsebaan 643
2160 WOMMELGEM
Tel.: 03 259 11 00
Fax: 03 259 11 01
E-mail: [email protected]
Website: http://www.vik.be
VMM (Vlaamse Milieumaatschappij)
A. Van De Maelestraat 96
9320 EREMBODEGEM
Tel.: 053 72 64 45
Website: http://www.vmm.be/
VVKSO (Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs)
Guimardstraat 1
1040 BRUSSEL
Tel.: 02 507 07 30
Fax: 02 511 33 57
E-mail: [email protected]
Website: http://www.vsko.be
WTCB (Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf)
Maatschappelijke zetel
Violetstraat 21-23
1000 BRUSSEL
Tel.: 02 502.66.90
E-mail: [email protected]
Website: http://www.bbri.be/wtcb.htm
WTCM (Wetenschappelijk en Technisch Centrum van de Metaalverwerkende nijverheid)
Celestijnenlaan 300C
3030 Heverlee
36
D/2006/0279/068
2de graad bso
Basismechanica
7
Bibliografie
Verschillende beroepsprofielen.
SERV
Schaal voor attitudemeting (SAM)
Verbond van Kristelijke Werkgevers en Kaderleden
Reflecteren op technisch
nijverheidsdisciplines
VVKSO – Gilbert Vanden Borre
tekenen
als
technisch-technologische
vormingscomponent
in
Richtlijnen - Normen technisch tekenen
CRITTO
Gedifferentieerd leerpakket Elektriciteit
K. Standaert
Educatieve Uitgeverij, Antwerpen
Serie elektrotechniek-Elektrotechnische begrippen
L. Claerhout
Wolters Plantyn
Serie elektrotechniek- Elektriciteit
L. Claerhout
Wolters Plantyn
Basiselektriciteit
P. Goes
Die Keure, Brugge
Polytechnisch zakboekje
Standaard educatieve Uitgeverij
Belgiëlei 147 a
2018 Antwerpen
Tabellenboek voor metaaltechniek
Plantyn
Werkplaatsmeettechniek
Langereis F.
De Vey Mestdagh
Markt 51
4331 Middelburg
ISBN 90 6376 012 4
2de graad bso
Basismechanica
37
D/2006/0279/068