Orthomoleculaire therapie

GABA
Orthomoleculaire therapie
BESCHRIJVING
Gamma-aminoboterzuur (GABA) is een niet essentieel aminozuur en de belangrijkste, inhiberende (remmende) neurotransmitter in het
centraal zenuwstelsel (CZS). Neurotransmitters zijn de boodschapperstoffen die communicatie tussen de verschillende neuronen mogelijk
maken. In de hersenen is er een balans tussen stimulerende (exciterende) en remmende (inhiberende) neurotransmitters. Wanneer er teveel
overactiviteit in de neuronen ontstaat, waarborgt GABA de natuurlijke balans door de overactieve neuronen in hun werking te remmen.
Het remt als het ware de zenuwimpulsen en draagt bij aan een optimaal arouselniveau. GABA heeft een stressregulerend effect en wordt
daarom ook wel benoemd als natuurlijke tranquillizer.
De concentratie neurotransmitters in de hersenen kan beïnvloed worden door verschillende factoren, zoals inadequate voedselinname,
stress, geneesmiddelen zoals benzodiazepinen en alcohol en drugs. Natuurlijke voedingsbronnen zijn onder andere tuinbonen, groene
(blad-)groenten, tomaten, sojabonen, uien, scharreleieren en verse noten en zaden.
WERKING
GABA wordt onder invloed van het enzym glutamaatdecarboxylase (GAD), met als co-factor pyridoxaal-5-fosfaat (actieve vitamine B6),
gesynthetiseerd uit glutaminezuur. Het komt in relatief hoge concentraties voor in het CZS, verspreid over een groot deel van de hersenen.
De meeste effecten worden gegenereerd via twee typen receptoren, de GABAa- en de GABAb-receptor. Doordat GABA onder meer de
neurale excitatoire activiteit van de neurotransmitter glutamaat afremt, wordt de prikkelgevoeligheid van het CZS verminderd en worden
neurologische en psychiatrische aandoeningen voorkomen. Een te lage GABA-concentratie kan zich uiten in verschillende
neuropsychiatrische klachten en aandoeningen, zoals angststoornissen, stress, epilepsie en slaapstoornissen.
GABA en de bloed-hersenbarrière
Er zijn tot nu toe weinig tot geen aanwijzingen die suggereren dat GABA de bloed-hersenbarrière kan passeren. Toch wordt GABA erg
vaak ingezet en ondervinden velen positieve resultaten, vooral bij stressgelateerde klachten waaronder ook slaap- en angststoornissen. Een
verklaring daarvoor zou kunnen zijn dat wanneer er voldoende GABA perifeer aanwezig is, dit de werking en effectiviteit van GABA
positief beïnvloed in het CZS. Een andere mogelijkheid is dat GABA wél voor een deel de bloed-hersenbarrière kan passeren. Echter tot
nu toe is er nog geen eenduidige verklaring.
INDICATIES
Stress
Stress-symptomen als hoofdpijn, geïrriteerdheid, concentratieproblemen, hyperactiviteit, piekeren e.d. kunnen ontstaan door een
inadequate werking van GABA in de hersenen waardoor er overactiviteit van de neurotransmitter glutamaat ontstaat. Door het
optimaliseren van het GABA-niveau wordt deze overactivatie geremd en treedt er een ontspannend effect op. Verschillende onderzoeken
wijzen erop dat orale inname van GABA een kalmerend effect geeft. Bijvoorbeeld enkele pilot studies, waarbij aan de hand van
specifieke hersengolven het effect van orale inname van GABA werd geëvalueerd, lieten een aanzienlijke afname zien van stresssymptomen en een verhoging van de stressweerbaarheid bij de betreffende patiënten.
Angststoornissen
Men spreekt van een angststoornis als de angst in geen verhouding staat met de omstandigheden. Zowel bij dieren als bij mensen heeft
men kunnen vaststellen dat wanneer het GABA-erge systeem in de hersenen wordt geremd, de kans op het ontwikkelen van een
angststoornis aanzienlijk groter is. Een optimale concentratie van GABA heeft een angstwerende werking doordat de prikkelgevoeligheid
van het CZS door GABA wordt verlaagd. Veel van de regulier ingezette geneesmiddelen, waaronder benzodiazepinen (GABA-agonisten)
werken dan ook grotendeels versterkend op de GABA-activiteit, maar kennen ook ongewenste bijeffecten, zoals concentratieverlies,
sufheid en bij chronisch gebruik een hoge verslavingsgevoeligheid. Het rechtstreeks inzetten van GABA als voedingssupplement heeft als
groot voordeel dat het deze bijwerkingen niet kent, maar is mogelijk minder effectief door de beperkte passage van de bloedhersenbarrière.
Slaapstoornissen
In de hypothalamus, het deel van de hersenen dat betrokken is bij slaapprocessen, bevindt zich een groot deel van de GABA-receptoren.
Er is een duidelijke relatie tussen slapeloosheid en een verlaagde GABA-concentratie. Suppletie van GABA kan vanwege de
stressregulerende en rustgevende eigenschappen bijdragen aan een goede nachtrust.
Epilepsie
Het GABA-erge systeem is verantwoordelijk voor zowel het activeren als het doen afnemen van epileptische aanvallen. Een verminderde
functie van het GABA-erge systeem, met een verstoring in de richting van stimulerende neurotransmitters, lijkt een belangrijke rol te
spelen bij het ontstaan van epileptische activiteit. Ook wordt bij een groot deel van de epilepsiepatiënten antilichamen gevormd tegen het
enzym GAD waardoor, door onvoldoende aanmaak, de GABA concentratie te laag wordt. De meeste reguliere anti-epileptica zijn dan ook
gebaseerd op het verbeteren van de GABA-werking in de hersenen. Ook het bekende ketogene dieet is gericht op het verbeteren van de
GABA-activiteit. Onderzoek laat zien dat orale suppletie van GABA het aantal epileptische aanvallen significant kan doen verminderen.
Toch zijn er ook tegengestelde onderzoeksresultaten en is het werkingsmechanisme van GABA in relatie tot epilepsie nog niet geheel
duidelijk. Wel wordt tot nu toe aangenomen dat ondersteuning van de GABA-stofwisseling van essentieel belang is.
Sport
GABA wordt ook ingezet om de afgifte van groeihormoon te stimuleren. Vooral bij krachtsporten zou dit positieve effecten kunnen
hebben en heeft het een populaire tendens. Door inname van GABA, vooral vlak voor de training, verhoogt de concentratie irGH
(immunoreactief groeihormoon) en ifGH (immunofunctioneel groeihormoon). In welke mate irGH en ifGH daadwerkelijk bijdragen aan
het doen toenemen van spiermassa is nog onbekend.
CONTRA-INDICATIES
Gebruik van GABA wordt ontraden bij hart- en vaatziekten, leverziekten, longaandoeningen en aandoeningen van het maagdarmstelsel.
Bij overgevoeligheid dient het gebruik van GABA te worden vermeden.
BIJWERKINGEN
Van GABA zijn geen noemenswaardige bijwerkingen bekend. In een enkel geval kunnen kortdurend tintelingen ontstaan. Van langdurig
gebruik in hoge doseringen is geen wetenschappelijke informatie bekend. De toepassing van hoge concentraties (5 -10 gram), zoals
eventueel in de krachtsport, kan van invloed zijn op de endogene pancreasfunctie.
INTERACTIES
Voorzichtigheid is met name geboden bij, maar niet beperkt tot, alle middelen die ingrijpen op het GABA-erge systeem, zoals
benzodiazepinen, barbituraten, antidepressiva, alcohol en met GABA verrijkte voeding. Voorzichtigheid is tevens geboden bij middelen
die het risico op bloedingen kunnen verhogen, zoals anticoagulantia en Ginkgo biloba. Ook andere interacties zijn mogelijk. Overleg
hierover met een deskundige.
DOSERING
De aanbevolen dagelijkse dosering voor volwassenen is:
Voor algemeen gebruik: maximaal 750 mg.
Bij stress- en angststoornissen: maximaal 750 mg in 1-3 doses.
Bij epilepsie: 1500 - 2500 mg per dag.
Bij slaapstoornissen: 100 - 1000 mg voor het slapen.
Bij groeihormoonstimulatie: 1- 5 gram, of 3 gram vlak voor de training.
REFERENTIES
1. Abdou AM, Higashiguchi S, Horie K, Kim M, Hatta H, Yokogoshi H. Relaxation and immunity enhancement effects of gammaaminobutyric acid (GABA) administration in humans. Biofactors 2006;26(3):201-8
2. Alternative Medicine Review Volume 12, Number 3 September 2007
3. Benassi E, Besio G, Cupello A, Mainardi P, Patrone A, Rapallino MV, Vignolo L, Loeb CW. Evaluation of the mechanisms by
which gamma-amino-butyric acid in association with phosphatidylserine exerts an antiepileptic effect in the rat. Neurochem Res
1992 Dec;17(12):1229-33
4. Cavagnini F, Pinto M, Dubini A, Invitti C, Cappelletti G, Polli EE. Effects of gamma aminobutyric acid (GABA) and muscimol on
endocrine pancreatic function in man. Metabolism. 1982 Jan;31(1):73-7
5. Cocito L, Bianchetti A, Bossi L, Giberti L, Loeb C. GABA and phosphatidylserine in human photosensitivity : a pilot study.
Epilepsy Res. 1994 Jan;17(1):49-53
6. GABA. http://examine.com/supplements/GABA
7. Jia F, Yue M, Chandra D, Keramidas A, Goldstein PA, Homanics GE, Harrison NL. Taurine is a potent activator of extrasynaptic
GABA(A) receptors in the thalamus. J Neurosci 2008 Jan 2;28(1):106-15
8. Kalueff A, Nutt DJ. Theoretical/Review Article: Role of GABA in memory and anxiety Depression and Anxiety 4:100-110
(1996/1997)
9. Levy LM, Degnan AJ. GABA-Based Evaluation of Neurologic Conditions: MR Spectroscopy. AJNR AM J Neuroradiol 2013
Feb;34:259-65
10. Natural Standard. Gamma-aminobutyric (GABA). 2013
11. Powers ME, Yarrow JF, McCoy SC, Borst SE. Growth hormone isoform responses to GABA ingestion at rest and after exercise.
Med Sci Sports Exerc. 2008 Jan;40(1):104-10
12. Song NY, Shi HB, Li CY, Yin SK. Interaction between taurine and GABA(A)/glycine receptors in neurons of the rat anteroventral
cochlear nucleus. Brain Res. 2012 Sep 7;1472:1-10
13. Takeshima K, Yamatsu A, Yamashita Y, Watabe K, Horie N, Masuda K, Kim M. Subchronic toxicity evaluation of y-aminobutyric
acid (GABA) in rats. Food Chem Toxicol. 2014 feb;12;68C:128-134
14. The Role of GABA in the pathogenesis and treatment of anxiety and other neuropsychiatric disorders http://www.vcu-cme.org
/gaba/overview.html
15. Uetake K, Okumoto A, Tani N, Goto A, Tanaka T. Calming effect of orally administered y-aminobutyric acid in Shih Tzu dogs.
Anim Sci J 2012 Dec;83;(12):796-8
16. Xie WY et al. Effect of y-aminobutyric acid on growth performance and immune function in chicks under beak trimming stress;
Anim Sci J 2013;84(2):121-129