René Bekman - NVVK Veiligheidskunde

Blootstelling Gevaarlijke stoffen
Tips voor implementatie
René Bekman (RAH / RHVK) – 31 maart 2015
NVVK congres – “Veiligheid? Zoek het ff zelf uit! Veel geluk!”
Citaat:
“Grote chemische bedrijven, zoals Fuji e.a.,
zetten zich in om praktische (eenvoudige
toepasbare) werkwijzen en goede voorbeelden
te ontwikkelen voor collega bedrijven.”
Bron: Sectorrapportage ACFKR (2012) – ministerie SZW
René Bekman (RAH/RHVK)
Tilburg, 44 hectare
Bijna 900 medewerkers
Circa 550 gevaarlijke stoffen
240 zuivere stoffen
70 CMR stoffen
230 mengsels
René Bekman (RAH/RHVK)
4 Stappen toezicht stoffen (Inspectie SZW)
Stap 1: Registreer de stoffen en ken de gevaren
Hints:
Welke stoffen worden gebruikt (in het bedrijf)?
Welke stoffen ontstaan er (tijdens de werkzaamheden)?
Zijn alle stoffen geregistreerd (in een begrijpelijk overzicht)?
Is dit overzicht actueel?
Aan welke stoffen wordt het personeel blootgesteld?
Wat is de grenswaarde (van elke stof)?
René Bekman (RAH/RHVK)
4 Stappen toezicht stoffen (Inspectie SZW)
Stap 1: Registreer de stoffen en ken de gevaren
Hints:
Welke stoffen worden gebruikt (in het bedrijf)?
Welke stoffen ontstaan er (tijdens de werkzaamheden)?
Zijn alle stoffen geregistreerd (in een begrijpelijk overzicht)?
Is dit overzicht actueel?
Aan welke stoffen wordt het personeel blootgesteld?
Wat is de grenswaarde (van elke stof)?
René Bekman (RAH/RHVK)
4 Stappen toezicht stoffen (Inspectie SZW)
Stap 1: Registreer de stoffen en ken de gevaren
Hints:
Welke stoffen worden gebruikt (in het bedrijf)?
Welke stoffen ontstaan er (tijdens de werkzaamheden)?
Zijn alle stoffen geregistreerd (in een begrijpelijk overzicht)?
Is dit overzicht actueel?
Aan welke stoffen wordt het personeel blootgesteld?
Wat is de grenswaarde (van elke stof)?
Stap 2: Beoordeel de risico’s
Hints:
Maak een rangschikking:
Hoe gevaarlijk is de stof?
Is de stof kankerverwekkend?
Hoe vaak wordt het personeel aan de stof blootgesteld?
Hoe groot is het risico van de blootstelling?
Zorgen maatregelen voor een risicomindering?
Welke stof is het meest risicovol?
Welke stof is het minst risicovol?
Worden er grenswaarden overschreden?
Moeten er direct maatregelen genomen worden?
René Bekman (RAH/RHVK)
4 Stappen toezicht stoffen (Inspectie SZW)
Stap 1: Registreer de stoffen en ken de gevaren
Hints:
Welke stoffen worden gebruikt (in het bedrijf)?
Welke stoffen ontstaan er (tijdens de werkzaamheden)?
Zijn alle stoffen geregistreerd (in een begrijpelijk overzicht)?
Is dit overzicht actueel?
Aan welke stoffen wordt het personeel blootgesteld?
Wat is de grenswaarde (van elke stof)?
Stap 2: Beoordeel de risico’s
Hints:
Maak een rangschikking:
Hoe gevaarlijk is de stof?
Is de stof kankerverwekkend?
Hoe vaak wordt het personeel aan de stof blootgesteld?
Hoe groot is het risico van de blootstelling?
Zorgen maatregelen voor een risicomindering?
Welke stof is het meest risicovol?
Welke stof is het minst risicovol?
Worden er grenswaarden overschreden?
Moeten er direct maatregelen genomen worden?
René Bekman (RAH/RHVK)
Paracelsus (1493-1541)
"All things are poison, and nothing is without poison;
only the dose permits something not to be
poisonous.“
Alles is giftig, niets is zonder gif, alleen de dosis
bepaald of iets niet giftig is.
René Bekman (RAH/RHVK)
8
4 Stappen toezicht stoffen (Inspectie SZW)
Stap 1: Registreer de stoffen en ken de gevaren
Hints:
Welke stoffen worden gebruikt (in het bedrijf)?
Welke stoffen ontstaan er (tijdens de werkzaamheden)?
Zijn alle stoffen geregistreerd (in een begrijpelijk
overzicht)?
Is dit overzicht actueel?
Aan welke stoffen wordt het personeel blootgesteld?
Wat is de grenswaarde (van elke stof)?
Stap 2: Beoordeel de risico’s
Hints:
Maak een rangschikking:
Hoe gevaarlijk is de stof?
Is de stof kankerverwekkend?
Hoe vaak wordt het personeel aan de stof
blootgesteld?
Hoe groot is het risico van de blootstelling?
Zorgen maatregelen voor een risicomindering?
Welke stof is het meest risicovol?
Welke stof is het minst risicovol?
Worden er grenswaarden overschreden?
Moeten er direct maatregelen genomen worden?
René Bekman (RAH/RHVK)
Stap 3: Worden de juiste maatregelen genomen?
Hints:
Moeten er maatregelen getroffen worden?
Welke maatregelen?
Zijn er goede voorbeelden (veilig werkwijzen)?
Hoe kan het bedrijf ze toepassen?
Is er een plan van aanpak?
Zijn de risico’s zoveel mogelijk bij de bron aangepakt?
Kunnen gevaarlijke stoffen vervangen worden (door minder
gevaarlijke stoffen)?
Stap 4:
Borging aanpak gevaarlijke stoffen
Hints:
Check het bestaande Arbobeleid:
Zijn gevaarlijke stoffen hierin opgenomen?
Is de Rl&E actueel?
Is het plan van aanpak actueel?
Zijn er werkprocedures?
Worden ongevallen en incidenten geregistreerd?
Krijgt het personeel voldoende informatie?
Is er een gezondheidskundig onderzoek mogelijk?
Is er aandacht voor beroepsziekten?
Is er een noodplan?
Hiërarchie gevaarlijke stoffen (I)
Hiërarchie gevaarlijke stoffen
Stap
1
A
Actie
Hulpmiddelen
Prioritering
Gezondheidsrisico
Laag
Stoffenmanager
COSSH essentials
Middel
COSSH Essentials
René Bekman (RAH/RHVK)
Hoog
Zeer hoog
B Risico, Inventarisatie & Evaluatie
Frequentie
Duur
Hoeveelheden
Samenstelling / dampspanning
Procestemperatuur
Hiërarchie gevaarlijke stoffen (II)
Laag
2
Middel
Beheersmaatregelen
a) Voorlichting en onderricht
b) "good house keeping"
c) Ruimtelijke ventilatie
d) Persoonlijke beschermingsmiddelen
e) (werkplek) Instructie
Ja
f)
g)
Nee
Ja
René Bekman (RAH/RHVK)
Hoog
Punt a) tot en met e)
+
Deels gesloten systeem
Lokale afzuiging
Nee
Zeer hoog
Hiërarchie gevaarlijke stoffen (III)
3
A
Blootstellingsrisico
Grenswaarden
1.
2a
Publieke waarde
2..
2..
2..
2..
3.
B
(vaststellen)
GR / SCOEL
TRGS / GESTIS
ACGIH / NIOSH
REACH - DNEL/DMEL
Doshbase ("kick off" waarde)
Producent
Andere bronnen
COSSH Essentals (control banding)
ECHA
MSDS / e-SDS
COSHH Essentials
Schatten van blootstelling
a)
b)
c)
d)
Orienterend
Stoffenmanager
ART
ECETOC-TRA
< 10% van de grenswaarde
C
SER lijst
Meten van blootstelling
NEN-689
BOHS/NVVA
René Bekman (RAH/RHVK)
> 10% van de grenswaarde
Inventariseren - Beoordelen
Voer stap 1 en 2 gelijktijdig uit
Overzichtsmatrix / register:
CAS (REACH) nummer
Stofnaam
Hazard classificatie (H-statements)
Grenswaarde
Fysische eigenschappen
Prioritering
Werkplekomstandigheden
Prioritering
René Bekman (RAH/RHVK)
Stap
1
Stap
4
Stap
2
Stap
3
Prioritering
COSSH Essentials:
Gezondheidsrisico’s [GR]
(H-statements)
Fysische eigenschappen [FE]
(vlampunt – dampspanning – samenstelling)
Werkomstandigheid [WO]
(duur – frequentie – hoeveelheden)
Prio = GR + FE + WO
(evt. reductie voor mengsels)
René Bekman (RAH/RHVK)
Prioritering – Gezondheidsrisico’s
Gezondheid gerelateerde H-statements
Kankerverwekkend
Dodelijk
351
350
350i
H
HH
HH
330
310
300
Mutageen
340
341
HH
H
HH
HH
H
331
311
301
Giftig
Schadelijk
H
H
M
332
312
302
HH
HH
H
H
M
René Bekman (RAH/RHVK)
Gezondheidsrisico (GR)
Irriterend
Brandwonden
319
335
315
334
317
HH
H
Overige H-statements
M
M
M
314
HH
Overige
Sensibiliserend
EU029
EU031
EU032
EU066
EU070
EU071
Reprotoxisch
360F
360D
361f
361d
362
M
M
M
[GR]
L
M
M
M
M
H
H
370
372
318
373
304
336
371
Risico
HH
HH
HH
H
H
M
H
Score
L=
Laag
0
M=
Middel
2
H=
Hoog
5
HH= Zeer hoog
10
Prioritering – Fysische
Eigenschappen [FE]
Bij vloeistoffen
Dampspanning [hPa]
+
(*)
<1
1 tot 20
20 tot 100
> 100
Zeer laag
Middel
Hoog
Zeer hoog
0
1
2
3
Werk - procestemperatuur
>
<
Kookpunt
Vlampunt
Kookpunt
Vlampunt
2
0
(*) Indien de werk-/procestemperatuur > 20 o C
Bij een vaste stof
Totaal score
Samenstelling
(Gecoate) granulaat - pellets - vlokken
Grof
Fijn
Extreem fijn
0
1
2
3
René Bekman (RAH/RHVK)
Laag
0
Middel
1
Hoog
2
Zeer hoog
3- 5
Prioritering – Werkomstandigheid
[WO]
Duur [dag]
Frequentie
Risico
< 1 min.
< 15 min.
< 2 uur
< 4 uur
> 4 uur
Zeer laag
Laag
Middel
Hoog
Zeer hoog
< 1x/jaar
Laag
0
0
0
1
2
Laag
0
< 1x/maand
Middel
0
0
1
2
2
Middel
1
< 1x/week
Hoog
0
1
2
2
3
Hoog
2
Dagelijks
Zeer hoog
0
1
2
3
3
Zeer hoog
3- 5
< 1 kg/l
Laag
0
< 100 kg/l
Hoog
1
> 100 kg/l
Zeer hoog
2
+
Hoeveelheden
Totaal score
René Bekman (RAH/RHVK)
Prioritering / risico klasse
Prioritering / risico klasse
Gezondheidsrisico (GR)
Werkplekomstandigheid (WO)
0
0
1
2
0
1
2
1
2
3
2
2
3
4
4
5
6
2
3
4
3
4
5
Risico klasse Score
5
4
5
6
6
7
8
5
6
7
6
7
8
10
7
8
9
9
10
11
10
11
12
11
12
13
12
13
14
Laag
0-
Middel
5- 8
Hoog
9 - 12
Zeer hoog
13 - 18
14
15
16
4
3 tot 5
4
0
5
1
6
8
2
4
3 tot
5
6
0
7
1
8
10
2
4
3 tot
5
9
0
10
1
11
13
2
4
3 tot
5
14
0
15
1
16
18
2
4
3 tot
5
Fysische eigenschappen (FE)
3 tot 5
In de scoringstabel wordt gerekend met een score van 4.
Indien het geen zuivere stof is wordt een correctie toegepast:
Bij
W/W
%
> 50
> 10 - 50
1 - 10
<1
René Bekman (RAH/RHVK)
van de stof in het mengsel moet de
score van de risico klasse verlaagd
worden met
0
-1
-2
-3
Blootstelling
Moduleringprogramma’s
“Rubbish in is rubbish out”
Deskundigheid gewenst
Conservatief
Meten is weten
NEN 689
Prioritering – Hoog risico stoffen
René Bekman (RAH/RHVK)
Fujifilm:
Weet wáár je meet
René Bekman Arbeidshygiënist bij Fujifilm
Meten is weten, maar dat betekent niet dat je álles hoeft te meten. Concentreer je op de stoffen waarmee
je veel werkt en die bij blootstelling risico’s opleveren, dat is het motto bij Fujifilm. ‘Met een
prioriteringsmodel kunnen je mensen binnen en buiten je bedrijf uitleggen hoe je omgaat met riskante
chemicaliën. Een bijkomend is effect is dat mensen op de werkvloer ook zorgvuldiger omgaan met stoffen
die minder gevaarlijk zijn.’
Bron: 4 stappenplan – ministerie SZW
Samenvatting - leerpunten
Zorg voor een duidelijk stoffen -overzicht /-register
Branche aanpak
(bv. Veilige werkwijze)
Geef inzicht in het gevoerde beleid, b.v.
Prioriteer stoffen (focus op risico stoffen)
Cluster risico’s
Meten is weten
Iedere risico stof heeft een grenswaarde
René Bekman (RAH/RHVK)
Ervaring met I-SZW
Samenwerken met I-SZW:
Geen advies,
Houden toezicht,
Staan open voor dialoog
Kennis
Inspecteur
Werkgever
Toetsing
4-stappen
(intern)beleid
René Bekman (RAH/RHVK)
[email protected]