Raamleerplan Volksmuziek, Instrument Diatonische

Onderwijssecretariaat van Steden en Gemeenten van de Vlaamse Gemeenschap
Ravensteingalerij 3 bus 7 1000 Brussel tel. 02/506 41 50 fax 02/502 12 64 [email protected]
www.ovsg.be
Volksmuziek
Instrument: Diatonische Accordeon
(Trekharmonica)
Raamleerplan
Deeltijds Kunstonderwijs – studierichting muziek
oktober 2010
1
Inhoudstafel
1.
Inleiding
2.
Doelstellingen
3.
Gebruik van het leerplan
4.
Materiële uitvoerbaarheid
5.
Leerplan
6.
Evaluatie
7.
Bibliografie
oktober 2010
2
1.
Inleiding
We prefereren de term harmonica in plaats van accordeon. Een accordeon is unisonoor en geeft
dezelfde toon bij het in- en uitblazen of trekken en duwen.
Een harmonica is bisonoor en geeft twee verschillende tonen bij het trekken en duwen.
Wij opteren voor de term trekharmonica omdat deze ook in Nederland algemeen gangbaar is.
De laatste decennia geniet dit instrument een steeds grotere belangstelling, zowel van amateurs
als van professionele musici.
Binnen een ensemble kan de trekharmonica zowel de melodie als de begeleiding voor zijn
rekening nemen.
Daarnaast kan de trekharmonica als volwaardig solistisch instrument fungeren.
2.







De leerlingen leren zowel de volksmuziek van bij ons als de volksmuziek uit ruimere
Europese tradities kennen en spelen. Het repertoire omvat zowel traditionele als nieuw
gecomponeerde muziek.
De leerlingen ontwikkelen een persoonlijke melodische stijl.
De leerlingen kunnen zowel zang als andere instrumenten op het instrument begeleiden.
De leerlingen leren zowel imiteren als variëren en beheersen de beginselen van de
geïmproviseerde muziek.
De leerlingen geven blijk van een ruime, open blik op muziek door een zoekende,
nieuwsgierige mentaliteit aan de dag te leggen met betrekking tot de mogelijkheden van de
trekharmonica.
De leerlingen kunnen deze vaardigheden en technieken voor een publiek van luisteraars en
van dansers spelen.
De leerlingen worden gemotiveerd en gestimuleerd tot het samen musiceren.
3.



Doelstellingen
Gebruik van het leerplan
Dit leerplan is een graadsleerplan.
Het leerplan is onderverdeeld in drie kolommen:
o doelstellingen,
o leerinhouden,
o methodologische wenken.
Het leerplan is ingedeeld in een aantal hoofdstukken.
oktober 2010
3
4.
Materiële uitvoerbaarheid
Het betreft de minimale materiële vereisten die noodzakelijk zijn voor een goede uitvoering
van het leerplan.
lokaal
In het lokaal bevindt zich het nodige standaard didactisch materiaal:






een tafel
stoel(en) aangepast aan de leerlingen in functie van het bespelen van hun instrument
muziekstaander(s)
spiegel (wenselijk)
begeleidingsinstrument(en) (wenselijk)
bord (wenselijk)
materiaal per leerlingengroep
De leerlingen staan zelf in voor de nodige accessoires die bij hun instrument horen.
(voetensteun, rietjes, …)
oktober 2010
4
5.
Leerplan
Lagere graad sectie jongeren / volwassenen
Doelstellingen
Leerinhouden
Methodologische wenken
De leerlingen kunnen op basis van de HOUDING:
leerinhouden:
gebruik van een spiegel in de klas
 de leerlingen nemen een speelhouding aan die
 eenvoudige melodieën in de
ergonomisch verantwoord is en speelpraktisch de
rechterhand spelen met een
grootste wendbaarheid geeft
passende begeleiding in de
- rechterduim op de zijkant van het instrument
linkerhand;
- linkerduim aan de luchtklep
- vingers van de linkerhand aan de juiste bassen
 zowel op het gehoor als van
- zittend of staand spelen, met ontspannen
de partituur spelen.
schouders en met rechte rug
ATTITUDEVORMING:
 regelmaat / dagelijkse studie
 inoefening / verbetering / afwerking
 regelmatig naar (volks)muziek luisteren
NOTATIE:
 gewone notatie
 de leerlingen leren alle noten lezen en kennen de
ligging ervan op het instrument
tablatuur als ondersteuning bij de gewone notatie
TECHNIEK:
 tegelijk spelen van een melodie in de rechterhand en
een begeleiding in de linkerhand
 aandacht voor een goede balgvoering en ontwikkelen
van de noodzakelijke motorische vaardigheden voor de
linkerarm
 de leerlingen leren werken met de luchtklep
 de leerlingen leren de twee basisstijlen kennen;
- de melodeon- of éénrijerstijl
- de gekruiste stijl
oktober 2010
5
TOONAARDEN:
 Do groot, Sol groot en la klein
 re dorisch
HARMONIE:
 ervaren van Tonica en Dominant
 begeleiden van de melodie (rechterhand) met
akkoorden (linkerhand)
MAATSOORT/RITMIEK/METRIEK/TEMPO:
 maatsoorten: 2/4, 3/4, 4/4 en 6/8
 spelen van een passende begeleiding bij elke
maatsoort
REPERTOIRE:
 dansen: wals, polka, scottish, mazurka, jig en bourrée
 eenvoudige liederen
gebruik van een metronoom
leerlingen aanmoedigen zelf repertoire bijeen te
zoeken, verzameld via internet, stages, opnames,
andere boeken,…
TOON:
 streven naar een stabiele toon
MUZIKALITEIT:
 de leerlingen kennen de basis van de balgvoering met
betrekking tot melodie, frasering, dynamiek en ritmiek
exploreren van de dynamiek (van zeer zacht tot zeer
luid)
GEHOORTRAINING:
 zowel op het gehoor als van de partituur spelen
 verschillende dansritmes op het gehoor herkennen
zowel melodie, begeleiding als interpretatie imiteren
INSTRUMENTKENNIS:
 bouw van het instrument
 mechanische werking van de trekharmonica
 inzicht in de structuur van de klavieren
 benoemen van elke knop, zowel links als rechts
 specifieke terminologie van de trekharmonica (bvb:
unisonoor en bisonoor, diatonisch en chromatisch)
oktober 2010
een trekharmonica openen en de onderdelen
herkennen en benoemen
6
Middelbare graad
Doelstellingen
Leerinhouden
Methodologische wenken
De leerlingen kunnen op basis van de HOUDING:
leerinhouden:
 verder uitdiepen en bewaken van de aandachtspunten
- moeilijkere melodieën
van de lagere graad
spelen;
- zowel op het gehoor
ATTITUDEVORMING:
naspelen als van blad
 uitdiepen en bewaken van de aandachtspunten van de
spelen (aandacht voor
lagere graad
geheugenwerk).
NOTATIE:
De leerlingen kennen de basis van de
 idem lagere graad
afbouwen van het gebruik van tablatuur
begeleidingstechniek en hebben een
 akkoordenschema’s (lezen en noteren)
basiskennis van de harmonie.
TECHNIEK:
De leerlingen bouwen aan een
 idem lagere graad
repertoire.
 verkennen van de halve tonen en de (beperkte)
chromatische mogelijkheden
 begeleidingstechniek:
- de leerlingen leren de voortekening bepalen om op
de grondtoon van de grote (ionische) en kleine
(aeolische) tertstoonladders een drieklank te
bouwen
- de leerlingen leren de akkoorden van de linkerhand
(C maj, D maj, D min, E maj, E min, F,G maj, A min
voor een diatonische trekzak in G/C) ook met de
rechterhand spelen (grondligging en met
omkeringen)
- ritmisch variëren van akkoorden (met de
rechterhand) door middel van arpeggio,
staccato,…
- een begeleiding spelen met beide handen
oktober 2010
7
TOONAARDEN:
 exploreren van alle toonaarden die op het instrument
mogelijk zijn
HARMONIE:
 zie techniek: begeleidingstechniek
MAATSOORT/RITMIEK/METRIEK/TEMPO:
 kennis maken met minder courante ritmes en
maatsoorten uit de volksmuziek
 ontwikkelen van snelheid, zonder nauwkeurigheid en
swing uit het hoofd te verliezen
 een stabiel tempo aanhouden
 verband leggen tussen het tempo en de functie van de
te spelen muziek
 aandacht voor metrum, dynamiek en ritme
REPERTOIRE:
 uitbreiden van het gamma dansen aan de hand van
muziek uit andere regio’s
 andere liederen
 opbouwen van een persoonlijk repertoire
stukken van vorige jaren hernemen
gebruik van een metronoom
Bretoens, Iers, Canadees,…
spelen van een melodie met bourdonbegeleiding
werken aan een bravourestuk (één per jaar)
TOON:
 idem lagere graad
MUZIKALITEIT:
 de leerlingen hebben aandacht voor muzikale
afwerking
 de leerlingen leren de natuurlijke frasering respecteren
 de leerlingen zijn vertrouwd met de verschillende
functies van de muziek:
- aandacht voor het verband tussen het tempo en de
functie van de te spelen muziek (bvb plechtige
mars, dansmuziek, liederen,…)
- aandacht voor de dansbaarheid van de melodie
- aandacht voor het karakter van de muziek
oktober 2010
8
GEHOORTRAINING:
 idem lagere graad
 aandacht voor geheugenwerk
 uitschrijven van een melodie die op het gehoor
aangeleerd werd
SAMENSPEL:
 de leerlingen worden voorbereid op het samenspelen:
- vlot omgaan met een opgegeven melodie
- samen met de leerkracht een passende
begeleiding zoeken
wanneer twee harmonica’s samenspelen, is het best
dat diegene die de melodie speelt, geen bassen
meespeelt
INSTRUMENTKENNIS:
 historiek van het instrument
oktober 2010
9
Hogere graad
Doelstellingen
De leerlingen hebben een uitgebreid,
gevarieerd en persoonlijk repertoire.
De leerlingen ontwikkelen zich tot
zelfstandige en veelzijdige
trekharmonicaspelers.
Leerinhouden
Methodologische wenken
HOUDING:
 verder uitdiepen en bewaken van de aandachtspunten
van de middelbare graad
ATTITUDEVORMING:
 verder uitdiepen en bewaken van de aandachtspunten
van de middelbare graad
NOTATIE:
 idem middelbare graad
TECHNIEK:
 verder uitdiepen van de begeleidingstechnieken
 verbeteren van het eigen technisch niveau
 aanleren van versieringstechnieken
aanschaffen van een drierijer met chromatische
toonladder
TOONAARDEN:
 idem middelbare graad
HARMONIE:
 idem middelbare graad
 de leerlingen maken kennis met uitgebreide akkoorden
en leren deze ook op het juiste moment te gebruiken
 de leerlingen kunnen passende akkoorden vinden bij
een gegeven melodie
MAATSOORT/RITMIEK/METRIEK/TEMPO:
 idem middelbare graad
REPERTOIRE:
 idem middelbare graad
 samenstellen van een eigen repertoire bestaande uit
balmuziek en concertmuziek
oktober 2010
aandacht voor evenwichtige opbouw van het
repertoire, met de nodige variatie in tempi en stijlen
10
TOON:
 idem middelbare graad
MUZIKALITEIT:
 een persoonlijke interpretatie geven aan een
bestaande melodie (bvb. omspelen en versieren van
een melodie, eenvoudig voorspel maken,…)
 met beide handen een passende begeleiding spelen bij
een opgegeven akkoordenschema
GEHOORTRAINING:
 idem middelbare graad
SAMENSPEL:
 zelf een passende begeleiding zoeken bij een gegeven
melodie
INSTRUMENTKENNIS:
 idem middelbare graad
oktober 2010
11
6.
Evaluatie
Lagere graad sectie jongeren / volwassenen


het repertoire omvat 4 werken en voldoet aan onderstaande criteria:
 1 verplicht werk
 minstens 1 werk van eigen bodem
 minstens 1 stuk op één rij en 1 stuk in gekruiste stijl
er wordt zoveel mogelijk uit het geheugen gespeeld
Middelbare graad


het repertoire omvat 4 werken en voldoet aan onderstaande criteria:
 1 verplicht werk
 1 concertant werk
 1 werk als begeleider
er wordt zoveel mogelijk uit het geheugen gespeeld
Hogere graad


een gevarieerd programma van ongeveer 20 minuten muziek
er wordt zoveel mogelijk uit het geheugen gespeeld
oktober 2010
12
7.
Bibliografie
Deze repertoirelijst is niet limitatief en kan naar eigen inzicht verder worden aangevuld.
Alio (P.Rubens)
Amazone (C.Brotto)
Andro 60 (Trad)
Andro Metric (S. Milleret/ N .Piugnol)
Arthur (E. Thezé)
Astridwals (Trad)
Auteuil Longchamps (M. Peyronne)
Banshee (trad)
BB (B.Leemans)
BBC – CBB (B. Le Tron)
Bette Met Trad)
Blarney Pelgrim (trad)
Bourrée Boulanger G&C (B. Boulanger)
Bourrée du grand soir (trad)
Brittisch swing (N.Pignol)
Bunker Hill (trad)
Byss Kalle slängpolska (Trad)
Cabaillo Blanco in Am & Gm (trad)
Canal-Virmoux (F. Paris)
Chaminioux (F. Paris)
Charleston (trad?)
De Gedachten (trad)
Dimanche Matin S. Desaunay)
Dubbele Tricot (W. Claeys)
El Choclo (Trad.)
En avant blonde (trad)
Frisco + begeleiding
Gigue de Mme Germaine (trad)
Go mauve (I.Luff)
Gucku (trad)
Guckupolska (Trad.)
I burried my wife (trad)
Irese jigs (Geese in the bog, 10 penney, I burried my wife, tripping upstairs) (trad)
Java qu’est-ce que tu fais là (?)
Jeune fille de 15 ans (Trad)
Kardos (M.Montanaro)
Kerstlied (trad)
La Fontaine de Fièvres (B.Le Tron)
La monte à peine (F. paris)
La Route des Avaloirs (B. Le Tron)
La valse à Ollu (A.Ollu)
La Marianne (F.Paris)
La mal-aimable (J-C Lequerré)
La prapoutich (B.Letron)
La goûte de Champ Bezin (P.Rubens)
L'alambic (N.Pignol)
Le lac de St-Croix (P.Rubens)
Le retour des hirondelles (J. Privat)
Lisboa (D. Laloy)
Mars 55 (trad)
Marske (anaon?)
Marske (Anon.)
Mazurka de la Béluse (L.Geoffreoy)
Mazurka martinotti + begeleiding (M. Martinotti)
Menuet uit de Gruyttens (Trad)
oktober 2010
13
Moll in the wood (trad)
Of ete liever ne frisco + begeleiding (W. Claeys)
Ondenval + begeleiding
Pas Encore (W. Claeys)
Pen Houa Houain (Trad)
Petit déj: begeleiden op basis van akkoorden schema (J. Lequerré)
Pink Molly (T. Van Mierlo)
Polka veleda (W.Claeys)
Pomme Pressée (A. Niepold)
Robin's wals (J.Swayne)
Rondeau des chiens battus (S.delicq)
Schupt de Botte (W. Claeys)
Scot en neige (W. Claeys)
Scot Wezembeek (trad)
Skimning polsla (Trad)
St-Anne’s reel (trad)
Star of Munster (trad)
Strip the willow (J. Shaw)
Tarantella 93 (B. Le Tron)
The Bay's tree (A.Cutting)
Trois matelots du port de Brest (Trad)
Typon (A.Claranbaux)
Valhermeil (B. Le Tron)
Valse à Joseph (S.Desaunay)
Valse à l’envers (F. Paris)
Valse à Nini (Trad?)
Valse de Noël (B. Letron)
Wals Polle (W. Poesen)
Wals voor Lies (W. Claeys)
Walsque (W. Claeys)
Walsque (W. Claeys)
Wise Maid (trad)
Wöls (W. Claeys)
de
Wöls + begeleiding + 2 stem (W. Claeys)
Zie canadees rep: jig Faubert, Chicoutimi, Jean Guinaud… (Trad Quebec)
Zweedse wals (Trad)
oktober 2010
14