PowerPoint-presentatie

USBO
Universiteit Utrecht
Een vermarkte gezondheidszorg
Wat is daar mis mee?
Korenbeurs lezing, 8-2-2009
Arnhem
Margo Trappenburg
USBO
[email protected]
www.margotrappenburg.nl
Universiteit Utrecht
Markt in de gezondheidszorg
Universiteit Utrecht
Markt in de gezondheidszorg
USBO
Universiteit Utrecht
Markt in de gezondheidszorg
Wat is er nu precies mis met markt
in de gezondheidszorg? En wat
kunnen we doen om een proces
van vermarkting te stoppen?
politieke theorie vanaf 1971
John Rawls, A Theory of Justice
1921 - 2002
Nadenken achter sluier van
onwetendheid
•
In de original position bedenken we twee
principes:
1. Zoveel mogelijk klassieke vrijheidsrechten
voor iedereen;
2a. Equal opportunities
2b. Difference principle, maximin principe.
USBO
De theorie van Robert Nozick
Anarchy, State, and Utopia 1974
1938 - 2002
USBO
Libertarische politieke filosofie
• Recht op leven, vrijheid, eigendom
• Rechtvaardige verkrijging,
rechtvaardige overdracht, rectificatie
• Geen andere principes
De retorica van de vergelijkingen
• Gelijke kansen in de liefde
• Sociaal, genetisch en biologisch toeval
• Kapzorg verdelen naar rato van behoefte?
• Wat is er mis met al deze vergelijkingen?
USBO
Universiteit Utrecht
De theorie van Michael Walzer
1. Rechtvaardigheid ligt verborgen in onze
instituties.
2. Is in onze samenleving een kwestie van
gescheiden sferen.
3. Scheiding van sferen leidt tot complexe
gelijkheid.
Michael Walzer, Spheres of Justice, 1983
USBO
Universiteit Utrecht
De theorie van Walzer
Sfeer van de politiek
Meerderheid van
stemmen
Goddelijke genade
Sfeer van geld en
goederen
Liefde en affectie
Gezondheidszorg
Onderwijs
Zwaar werk
Eer en roem
Bijstand
Vrije ruil
USBO
De sfeer van de
gezondheidszorg
Universiteit Utrecht
1. Medische zorg naar rato van medische
behoefte (sfeerspecifiek)
2. Medische behoefte is niet hetzelfde als
de vraag van de patiënt. Soms weet
professional het beter.
3. De professional maakt geen reclame.
Collegialiteit.
USBO
Universiteit Utrecht
Grensverkeer
1. Homoseksualiteit een ziekte?
2. Huwelijksleed een ziekte?
3. Opvoedingsproblemen een ziekte?
Met welke problemen kun je wel en
niet naar de huisarts of de RIAGG?
USBO
Universiteit Utrecht
Grenscontrole
1. Door professionals
2. Door burgers
3. Door de politiek
USBO
Universiteit Utrecht
Imperialisme vanuit de sfeer van geld en
goederen
Sfeer van de politiek
Meerderheid van
stemmen
Goddelijke genade
Liefde en affectie
Gezondheidszorg
Onderwijs
Zwaar werk
Eer en roem
Bijstand
Sfeer van geld en
goederen
USBO
Universiteit Utrecht
Normaal gesproken …
Wordt deze grensovergang vooral
bewaakt door de politiek,
maar nu ….
USBO
Universiteit Utrecht
Vermarkting op last van de politiek
Sfeer van de politiek
Gezondheidszorg
Sfeer van geld en
goederen
Vrije ruil
USBO
Universiteit Utrecht
Wat doet dit met de professional?
1. Uitgaan van de vraag van de klant.
2. Aantasting van collegialiteit.
3. Reclame, marktaandeel beschermen,
nieuwe markten aanboren.
USBO
Universiteit Utrecht
Uitgaan van de vraag van de klant
Citaat uit NWO project over beroepsethiek.
“Kijk maar naar de oncologie. Als mensen redelijk
hopeloze vormen van kanker hebben waarbij je gewoon
weet dat een operatie gewoon geen winst meer oplevert,
zijn er zoveel mensen die zeggen: al is er maar een
procent kans, wil je het alsjeblieft doen? En naarmate de
marktwerking sterker is en die dokter zegt ja, ik kan nog
een uur gaan zitten praten waarom het niet hoeft maar ik
kan ook denken: men wil het, iedereen roept dat het
meer patiëntgerichte zorg moet worden. Dus ik ben
politiek correct bezig, ik verdien er meer aan, ik vind het
veel leuker om te opereren dan om een uur lang te gaan
zitten praten. Dus welke incentive heb ik nog om aan de
patiënt uit te leggen dat het echt niet hoeft.” (chirurg)
USBO
Universiteit Utrecht
Uitgaan van de vraag van de klant
Citaat uit NWO project over beroepsethiek.
“Ook in deze praktijk zullen zo nu en dan ECG’tjes
gedraaid worden, niet omdat ik het noodzakelijk vind,
maar omdat de patiënt het gedeeltelijk vraagt en omdat
ik daar een vergoeding tegenover zie staan, terwijl ik
vroeger misschien gezegd zou hebben: Nou dat lijkt me
niet zo’n nuttige bijdrage aan het onderzoek.” (huisarts)
USBO
Universiteit Utrecht
Uitgaan van de vraag van de klant
Citaat uit NWO project over beroepsethiek.
“Wat ik vaak merk is dat je meer defensief wordt en
meer klantgericht wordt. Dat gaat niet altijd samen met
die eed, denk ik hè. Als ik uitga van het uitgangspunt: ik
doe iets voor jou omdat het goed is voor je gezondheid,
dan betekent dat ook wel eens dat we het niet met
elkaar eens zijn. Als je servicegerichtheid vooropstelt,
dan probeer je een klant tevreden te stellen.” (huisarts)
USBO
Universiteit Utrecht
Uitgaan van de vraag van de klant
Citaat uit NWO project over beroepsethiek.
“En dan kom je op een oud uitgangspunt. Een goede
dokter is een dokter die de autonomie van zijn patiënt
nastreeft en hem niet zieker maakt. Alleen, dat is als je
puur naar marktwerking kijkt, is het je eigen glazen
intrappen. Want een goede winkelier, die bindt zijn klant
aan zijn werkplaats, hè?” (huisarts)
USBO
Universiteit Utrecht
Uitgaan van de vraag van de klant
Citaat uit NWO project over beroepsethiek.
“Ik ben bang dat er steeds meer collegae zeggen (…)
van ja jongens, waar doe ik het voor. Maar als ik dit
allemaal niet doe, dan doet een ander het. En doet een
ander het, dan lopen ze naar die ander toe en ben ik die
patiënt kwijt. Ja, dat is een stuk geneeskunde waarvan ik
zeg, deden we vroeger eerst wat echt nodig was, het
wordt steeds meer een soort wensgeneeskunde.”
(huisarts)
USBO
Universiteit Utrecht
Aantasting van collegialiteit
Citaat uit NWO project over beroepsethiek.
“Ziekenhuizen. Eerst werden mensen die onterecht naar
de eerste hulp ging teruggestuurd, zo van: ga maar naar
de huisarts. Nou geen enkel ziekenhuis doet dat meer.
Integendeel, ook uit eigen belang halen ze mensen juist
eerder naar zich toe, bieden uitgebreide service, dus de
volgende week niet alleen die patiënt, maar de hele
familie gaat ook gelijk naar het ziekenhuis.” (huisarts)
Hoestpoli. Mannenpoli.
De tandarts is de dokter van de toekomst?
USBO
Universiteit Utrecht
World Medical Association
“At the time of being admitted as a member of the medical
profession:
I solemnly pledge myself to consecrate my life to the service of
humanity; (…)
The health of my patient will be my first consideration; (….)
My colleagues will be my brothers;
I will not permit consideration of religion, nationality, race, party
politics or social standing to intervene between my duty
and my patient.” (WMA 1948)
Universiteit Utrecht
Van collega naar concurrent
“Iemand, die geen roeping voelt voor het geneesheerschap,
kan het niet ten volle goed uitoefenen.
Geneesheer zijn wil zeggen dienaar zijn, dienaar van den zieken
mensch.”
“Een beroep als het onze moet niet met dat van een handelsman
over één kam geschoren kunnen worden; een medicus die graag
reclame maakt doet beter, evenals zijn collega, wien het alleen
om geld verdienen te doen is, in den handel te gaan, waar zijn
karakter en gaven meer tot hun recht kunnen komen dan in de
medische praktijk.”
“Zoo nadrukkelijk mogelijk moeten wij aanstonds als onze meening
hier neerschrijven, dat wanneer een arts, in welke mate of in welk
opzicht dan ook, er toe meewerkt om de aandacht van het publiek
op zich te vestigen, hij een daad begaat die strijdt met de eerste
beginselen van de medische ethiek.” (KNMG 1936)
USBO
Universiteit Utrecht
Reclame in de zorg
Citaat uit NWO project over beroepsethiek.
“een vriendje van hem, die in de maag, darm en
leverziekten opgeleid was, die begon een privé-scopie
kliniek. En die gaat adverteren met: Weet u wel zeker
dat u geen dikke darmkanker hebt? U weet het pas
zeker als u bij mij bent geweest voor een scopie.
Genereert gewoon zijn eigen aanbod. En het is in zijn
financieel belang dat alle mensen erg bang zijn dat ze
dikke darm kanker hebben.” (chirurg)
USBO
Universiteit Utrecht
Reclame. Markten aanboren.
Fysiotherapie nieuwe stijl
USBO
Universiteit Utrecht
Reclame. Markten aanboren.
Kostenverlaging is niet waarschijnlijk
USBO
Universiteit Utrecht
Vermarkting op last van de politiek
Sfeer van de politiek
Gezondheidszorg
Sfeer van geld en
goederen
Vrije ruil
USBO
Universiteit Utrecht
Wat doet dit met de patiënt?
1. Veel tijd kwijt met kiezen en regelen.
2. Premie op assertiviteit, mondigheid,
onbeschoft gedrag.
3. Kan professionals niet meer vertrouwen.
4. Oneigenlijke criteria voor lang niet
iedereen bevredigend.
5. Als premie- en belastingbetaler veel
geld kwijt.
USBO
Universiteit Utrecht
Veel tijd kwijt aan kiezen en regelen
Premie op mondig, assertief en onbeschoft gedrag
Kan professionals niet meer vertrouwen
Posting op website
“Vanaf 24-8-2006 is het niet langer toegestaan om op het forum
de naam van een kliniek, arts of medewerker van een ooglaserbedrijf te noemen of aanwijzingen te geven waardoor alsnog de
identiteit van een kliniek vastgesteld kan worden.
De reden hiervoor is dat er in het verleden regelmatig sluikpostings
zijn geweest van klinieken die daarmee probeerden commercieel
Voordeel te behalen.
Het was voor bezoekers haast onmogelijk om het verschil te merken
tussen de commerciële nepberichten en de oprechte berichten van
gewone consumenten.
Om de commerciële posters volledig de wind uit de zeilen te halen
hebben we besloten tot deze rigoureuze huisregel.”
Oneigenlijke criteria
toch niet de bedoeling?
Voorrang ziekenhuis voor 900 euro
Spitsnieuws, 13 november 2008
Het commerciële
zorgbemiddelingsbureau Quality
Medical Services biedt die dienst
aan aan mensen die niet willen
wachten. De 900 euro wordt
gedeeld door ziekenhuis en
specialist.
De SP is er fel tegen dat mensen
zo voorkruipen op de wachtlijst. "Dit
zorgt voor tweedeling en
voorkruipzorg. Mensen met meer
geld krijgen hierdoor een snellere
behandeling dan mensen die niets
kunnen missen, maar er mogelijk
wel slechter aan toe zijn."
Dat het Kennemer Gasthuis en
haar artsen hieraan meewerken
vindt Kant verwerpelijk:
"Ziekenhuizen en artsen zich laten
omkopen om mensen eerder te
behandelen. Moreel gezien is het
helemaal onaanvaardbaar."
Oneigenlijke criteria toch niet de bedoeling?
Ongelijkheid tussen
patiënten …
Op de website van de
Nederlandse Patiënten
Consumenten Federatie:
“Onlangs ontving de NPCF een bericht dat een ziekenhuis voorrang
geeft aan verzekerden van een voorkeursverzekeraar. Verzekerden
van deze zorgverzekeraar worden binnen een paar dagen geholpen.
(..) Het ziekenhuis mag afspraken maken met zorgverzekeraars
over levertijden. (…) Het mag er echter niet toe leiden dat andere
verzekerden langer moeten wachten op hun behandeling.”
Belasting- en premiebetaler
• Het aanleveren en registreren van al die
gegevens ten behoeve van de kiezende
consument kost geld.
• Controleren en managen kost geld.
• Toezicht op concurrentie.
• Kosten van de reclame.
Is het economisch gezien wel een goed
idee geweest?
USBO
Universiteit Utrecht
Grenscontrole
1. Door professionals
2. Door burgers
3. Door de politiek
USBO
Universiteit Utrecht
Wat vindt u?
Wat moeten we doen als patiënten,
burgers en professionals? Mee
bewegen met de politiek?
Of tegenwicht bieden en zelf de grens
bewaken?
Vraag voor de discussie na de pauze!
USBO
Universiteit Utrecht
Dank u wel.
Zie verder:
www.margotrappenburg.nl
www.beroepseer.nl