Samenvatting Onderzoek

DOSSIER
werk
Onder de loep:
+
55 dus ui tgeblust?
➜
Het is maar hoe je het be1
kijkt. Veel mensen staan inderSTELLING R,
E
D
U
daad niet te juichen nu de
HOE O
R
E
D
IN
AOW-leeftijd is verhoogd naar
HOE M
ERD
GEMOTIVE
67 jaar. Slechts 17 procent van
de Nederlanders wil door­
werken tot die leeftijd, blijkt
uit cijfers van onderzoeks­
bureau GfK begin dit jaar.
­Eigenlijk vonden de meeste Nederlanders 65 jaar ook al
rijkelijk laat; gemiddeld willen we met 64 jaar stoppen.
Maar hoe zit het met ons plezier in werk? Uit recent
onderzoek van Effectory blijkt dat 33 procent van de
werknemers tussen de 35 en 55 jaar bevlogen en betrokken is. Bij 25- tot 34-jarigen is dit 31 procent. Werken we
ná ons 65ste levensjaar door, dan stijgt het percentage
spectaculair: naar 56 procent. Want als het een bewuste
keuze is om actief te blijven, dan neemt het enthousiasme toe. Helaas telt Nederland, in vergelijking met
­andere OESO-landen*, weinig werkende 65-plussers. Op
dit m
­ oment ligt de participatiegraad op bijna 13 procent,
terwijl het OESO-gemiddelde 20 procent is. ANBO vindt
dat de ­belemmeringen voor langer doorwerken – ook
ná de AOW-leeftijd – weggenomen moeten worden.
*een sociaal en economisch samenwerkingsverband van
34, overwegend welvarende, landen
Oudere werknemers worstelen met een slecht imago.
Daardoor vinden ze lastiger weer werk dan jongeren.
Maar kloppen die vooroordelen wel? ANBO sloeg er
wat (wetenschappelijk) onderzoek op na.
TEKST SUZANNE GEURTS BEELD istock
2
ANBO ● nummer 5 ● 2014
niet
WAAR
Ouderen zijn zelfs gemotiveerder dan
­jongeren om te werken.
Hersenen op
leeftijd profiteren
juist van alle kennis
en ervaring
STELLIN
G
OUDERE 2
WERKNE
M
ZIJN VA ERS
KER
ZIEK
➜
Dat klopt niet, zegt 80
procent van de deelne­men­
de managers aan de nieuwe
ANBO-campagne ‘Jong en
oud is goud’. Een onderzoek
van TNO uit 2012 bevestigt
dit: 55- tot en met 64-jarigen
melden zich het minst vaak
ziek. De duur van het verzuim neemt wel toe met
de leeftijd. Ouderen hebben namelijk vaker last van
­chronische gezondheidsklachten. Wel verschilt dit sterk
per branche en beroep.
De vraag is: nemen werkgevers ouderen minder snel in
dienst, uit angst voor ziekteverzuim? SEO Economisch
Onderzoek wijst uit dat werkgevers met een positief
gevoel over de verzuimfrequentie van ouderen vaker
medewerkers boven de 35 jaar in dienst nemen. ANBO
maakt zich hard om de beeldvorming te veranderen.
niet
WAAR
Wel lopen oudere werknemers een groter
risico om langer ziek te zijn.
G3
STELLIN R
E
MIND
OP
KANSEN SID
E
DE ARB
MARKT
➜
Volgens het Centraal Bureau
voor de Statistiek (CBS) had 6,6
procent van de 55- tot 65-jarigen
in 2012 geen baan (van meer
dan twaalf uur per week), maar
zouden ze er wel een willen.
Dit percentage is sinds 2002
verdubbeld. Zit je als oudere
eenmaal thuis op de bank, dan kom je niet makkelijk
weer aan de slag, stelt het CBS verder. Ruim een derde
van de oudere werklozen vindt pas na dik twee jaar weer
ANBO ● nummer 5 ● 2014
3
56%
van de werkende
65-plussers is ‘bevlogen
en betrokken’
een baan. Bij de 25- tot 45-jarigen werknemers duurt het
maar bij 18 procent zo lang. Gelukkig worden er steeds
meer i­nitiatieven ontplooid om ouderen te helpen die
aan de slag willen, zoals het Actieplan 55PlusWerkt.
Maar ouderen mét een baan zitten sinds de crisis begon
ook niet echt op hun gemak, want vervroegd pensioen
kan dan een makkelijke, goedkope manier zijn om van
overtollig ouder personeel af te komen. ANBO vindt
dit oneigenlijk personeelsbeleid. Organisaties moeten
­kijken naar de meerwaarde van mensen, niet naar hun
leeftijd.
ING 5
STELL SSERS
55-PLU RAAG
ZIJN T EGRIP
VAN B
➜
Veel werkgevers nemen
aan dat het geheugen van een
oudere medewerker verslechtert. Ouderen redeneren
trager en onthouden steeds
­minder, denken ze. Een misverstand, blijkt uit recent Duits
taalonderzoek. Het brein verandert wel, maar wordt niet
trager. Integendeel: hersenen ‘op leeftijd’ profiteren juist
van alle levenservaring. Zo scoren ouderen hoger dan
jongeren op geheugentests met woordparen. Simpel­
weg omdat oudere deelnemers tijdens hun leven meer
­woorden hebben geleerd, constateren de onderzoekers.
Ook zeggen ze: “Mensen vergeten geen woorden als ze
ouder worden. Er zijn alleen veel meer woorden die om
aandacht vragen. De concurrentie is groter.”
niet
WAAR
Het geheugen van ouderen profiteert juist
van alle opgedane kennis.
De werkloosheid onder ouderen stijgt en
WAAR
in c­ risistijd worden meer werknemers met
­vervroegd pensioen gestuurd.
➜
Volgens ANBO’s onderzoek
‘Jong en oud’ vindt 86 procent van
de oudere deelnemers dat ze even
productief blijven als voorheen.
Een derde van de m
­ anagers
deelt deze mening. TNO dook
in de feiten en voor­­
oor­
delen,
waarbij de onder­
zoe­
kers de
resultaten van talloze wetenschappelijke studies
­verzamelden, die zijn gedaan in verschillende branches.
Conclusie: er is geen ­
wetenschappelijk ­
bewijs dat
de productiviteit van oudere werknemers afneemt.
In fysieke productieberoepen, zoals metaalbewerking, geldt zelfs het omgekeerde: tot het 65ste
­levensjaar neemt de productiviteit toe. Hoe dat kan?
Dankzij hun ervaring werken oudere werknemers
sneller, en ze maken minder grote (beginners)fouten.
4
LING
STEL
55-plussers
minderf
zijn
productie
niet
WAAR
4
In productieberoepen zijn ouderen zelfs
­productiever.
ANBO ● nummer 5 ● 2014
➜
We krijgen te weinig
­bijscholing, vindt de helft van
de werkende deelnemers aan
het ANBO-onderzoek ‘Jong en
oud is goud’. 31 procent van de
managers geeft toe dat er geen
gebruik wordt gemaakt van
stimuleringsmaatregelen voor
oudere collega’s, zoals het recht op een leven lang leren.
Want hoe dichter een werknemer zijn pensioen nadert,
hoe minder tijd hij overhoudt om nieuwe k
­ ennis in de
praktijk te brengen. Dit zegt het CPB in zijn o
­ nderzoek
Arbeidsmarkt Ouderen van vorig jaar. De onderzoekers
benadrukken echter ook dat veel oudere werknemers
over zeer specifieke kennis beschikken. Niet voor niets
zien jongeren (60 procent) en managers (80 procent)
hen als goede mentoren, blijkt uit ANBO’s onderzoek.
Daarom vindt ANBO dat organisaties meer in kennis­
­
overdracht moeten investeren. Anders ontstaat er een
­kennisgat dat alsnog een grote kostenpost kan worden.
STELLING 6
BIJSCHOLIN
G
IS MINDER
ZINVOL
WAAR
Dit klopt, maar oudere werknemers zijn cruciaal
voor kennisoverdracht aan jongere collega’s.
sier
s
o
d
e
d
n
i
E