Cultuur van de Kerk

Cultuur van de Kerk
11e t/m 14e eeuw
Middeleeuwen
500 - 1500
• 476 Laatste Romeinse keizer wordt afgezet
• 1492 Columbus ontdekte Amerika
• Renaissance: Middeleeuwen de “donkere” periode
tussen de klassieke periode en de Renaissance.
Romaanse Kerk, Saint Menoux
Middeleeuwen
•
•
•
•
Oorlogen
Ziekten (pest: de zwarte dood)
Honger
Bijgeloof
De Pest
•
In de Renaissance heerste het gevoel dat ook de maatschappij
(wetenschap & cultuur) in die periode ongeveer stilstond…dit was zeker niet
het geval
• Vroege Middeleeuwen (500-800)
• Volle/hoge middeleeuwen (800-1100)
• Late Middeleeuwen (1100-1500)
• Examen: 11e – 14e eeuw
•
De dom van Milaan, Gotiek, 1386 aanvang bouw.
De Vroege Middeleeuwen
500 - 800
• Europa rond 500 in chaos
• Geen centraal gezag
• Christenen onderdrukt
• Wetteloosheid
• Oorlogen & Grote volksverhuizingen
• Germaanse stammen trokken plunderend rond
• Bevolkingsaantallen liepen terug
• Braakliggende akkers werden weer bossen
• Iberische schiereiland (huidige Spanje & Portugal)
werd in de 7e/8e eeuw veroverd door de Moren
"Germaanse krijgers", zoals
weergegeven in Philipp Clüvers
Germania Antiqua (1616).
Mens leefde in angst
gevolg:
Geloof en bijgeloof kregen veel invloed
kloosters
• 7e eeuw belangrijke centra van beschaving
• Monniken: studie en schrijfarbeid
• 6e eeuw: 1e kloosterorde Benedictus in Italie
• Leven volgens strenge geloofsregels:
• Leven in armoede
• Gehoorzaam zijn
• In ongehuwde staat leven
• Dagelijks leven:
Ora et labora (=bid en werk)
& studeren
Alles volgens vaste tijden
• (ook kloosters met vrouwelijke kloosterlingen)
8e eeuw
• Karel de Grote bracht enigszins orde in de chaos
• Stichtte Christelijke rijk:
Het Karolingische Rijk
Onderwijs
Verspreiding Christendom
Eeuw later alweer ten onder
Centrale plaats geloof
• Kerkelijk jaar (christelijke feestdagen) beïnvloedde het
dagelijks leven
• Gebed en kerkgang vaste onderdelen
• Later pelgrimstochten naar heilige oorden
• Boetedoening
• Late middeleeuwen: kruistochten naar Heilige Land
Volle of Hoge Middeleeuwen
800 - 1100
Feodale stelsel of leenstelsel
•
•
•
•
Stabiele, afhankelijke maatschappij
Leenheer leende land aan landarbeider
Opbrengst gedeeltelijk naar leenheer
Leenheren van adel (vaak ridders)
• Geestelijken ontvingen vaak geld van adel
Standenmaatschappij
• Geestelijken
• Vorsten / adel / ridders
• Arbeiders
De drie standen verenigd in een initiaal, de
geestelijkheid, de adel, de boerenstand
• Tussen adel en geestelijken strijd om de macht:
Corruptie en machtsmisbruik
• Handel in aflaten (verdienen door goede diensten;
verwerven plek in de hemel)
Toestemming van Paus Clemens IV om aflaten te
verkopen ten behoeve van de bouw van de Domkerk
in Utrecht in 1265
Orde van Cluny
• Rond 900 in Frankrijk: terug naar strenge leefregels
• Leven in zuiverheid en devotie
• Opdeling monniken:
• Zij die daartoe in staat zijn houden zich vooral bezig met
studie en leven geen zware arbeid meer
• Wetenschap binnen klooster tot bloei
De late Middeleeuwen
1100 - 1500
• Kruistochten: christelijk geloof verspreiden & macht- en
landuitbreiding
• Economisch belang: handel tussen Oost en West
• Nieuwe producten in Europa:
rijst, rietsuiker, parels, papier,
zijde, specerijen
• Kennis: wetenschappelijke
Arabische geschriften,
kennis over algebra,
werking geneeskrachtige kruiden
Steden
• Handel van oosterse producten
• Opkomst en groei steden
• Nieuwe stand: de burgerij (kooplieden)
• Deze sociaal-economische verandering had invloed op
de kunst en cultuur.(leven was voorheen op het
platteland gericht)
• Ook kloosters in de steden
Kloosters
• Zeer machtig
• Zorg voor culturele en wetenschappelijke ontwikkeling:
kerkelijke scholen
• Later: universiteiten
• Kennis = macht
Hfd 2: Goddelijke orde
Romaans in de 11e en 12 e eeuw
Conques, Frankrijk
Kerk: Sainte-Foy (1050-1130)
Romaanse architectuur
Conques, Frankrijk
Kerk: Sainte-Foy (1050-1130)
Conques, Frankrijk
Kerk: Sainte-Foy (1050-1130)
• Kleine geïsoleerde
woongemeenschappen
• Feodale heren
• Voedsel en goederen
voor eigen gebruik
• Gesloten economie
• Katholiek
• Pelgrimages naar
Santiago de
Composstella
Het Laatste Oordeel – gebeeldhouwd timpaan
Christus – scheiding tussen goed en kwaad
Helpers van de duivel drijven afvalligen naar de
hellemond
O peccatores,
transmutetis nisi mores
iudicium durum
vobis scitote futurum
“O zondaars, besef welk een hard oordeel u te wachten staat,
als gij uw manier van leven niet grondig verandert.”