Zuurstof toedienen

onbewaakte kopie
Zuurstof toedienen 1
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen
Symptomen van zuurstoftekort
Bij een zuurstoftekort (= hypoxie) van het lichaam stagneert de stofwisseling en kunnen cellen
sterven. De volgende signalen kunnen op een tekort aan zuurstof wijzen:
„
kortademigheid in rust en bij lichte inspanning, sufheid, vergeetachtigheid, verwardheid;
„
een raar gevoel in het hoofd, gevoel van zwakte en krachteloosheid, blauwe huidskleur, hoge
pols- en ademhalingsfrequentie.
Oorzaken zuurstoftekort
Hypoxie kan ontstaan door een aantal factoren:
„
daling van zuurstofspanning in de omgevingslucht;
„
respiratoire insufficiëntie, onder te verdelen in:
– hypoventilatie: het bloed wordt onvoldoende van zuurstof voorzien en er wordt
onvoldoende koolzuur uit het bloed verwijderd;
– diffusiestoornis: het transport van zuurstof door het alveolaire-capillaire membraan is
verstoord;
„
onvoldoende zuurstoftransport door het bloed;
„
niet verwerken van de aangevoerde zuurstof door de cellen.
De factoren staan niet los van elkaar; de ene factor kan het andere beïnvloeden.
Wat is Saturatie
In het bloed zitten rode bloedcellen die zorgen voor het transport van zuurstof naar de weefsels.
In deze rode bloedcellen zit hemoglobine (Hb) die de zuurstof aan zich bindt in de longen en in
de weefsels de zuurstof loslaat.
De arteriële zuurstofsaturatie, kortweg saturatie, is een graadmeter voor de hoeveelheid
zuurstof die aan de hemoglobine in de rode bloedcellen in de arteriën (slagaders) gebonden is.
De saturatie wordt uitgedrukt als een percentage en is bij gezonde personen meer dan 96%.
Zuurstofsaturatie is het percentage hemoglobine (Hb) dat volledig is verzadigd met zuurstof. De
maximale verzadiging is 100%.
Wat de optimale waarde van de saturatie is bij niet gezonde personen kan variëren. Over de
normaalwaarden is nog geen overeenstemming. Cliënten met bijvoorbeeld chronische
longaandoeningen zoals Astma en COPD kunnen een lage zuurstofstofsaturatie hebben (soms
minder dan 90%). Oudere mensen hebben over het algemeen ook lagere zuurstofsaturaties.
Het is belangrijk om per cliënt met de arts vast te stellen wat de optimale waarde is voor de
cliënt en bij welke (onder)waarde er overleg dient plaats te vinden met de arts 1 . Leg dit ook vast
in het dossier van de cliënt.
De saturatie wordt ook uitgedrukt als SpO2.
„
„
„
„
96% - 100%
92% - 100%
< 95%
< 90%
acceptabel bij gezonde mensen
acceptabel bij COPD en hartfalen (i.o. arts)
toediening van zuurstof overwegen (i.o. arts)
desaturatie, zuurstof toedienen (i.o. arts)
Wat is desaturatie?
Men spreekt van desaturatie als de saturatie minder is dan 90%.
1
© Vilans 17-09-2012
www.goldcopd.com (geraadpleegd sept 2010).
Achtergrondinformatie
Zuurstoftekort en saturatiemeting: 1 (van 3)
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen
onbewaakte kopie
Zuurstof toedienen 2
Desaturatie wil zeggen dat de cliënt onvoldoende zuurstof inademt of dat de
zuurstofuitwisseling tussen de longen en het bloed niet naar behoren functioneert.
Oorzaken van desaturatie
Desaturatie kan veroorzaakt worden door:
Ademhalingsziekten, zoals astma en COPD.
Hartproblemen. Bij hartproblemen treden vaak vochtophopingen in de longen op, waardoor
de zuurstofuitwisseling minder goed kan plaatsvinden.
„
Slaapapneu. Een vaak voorkomende vorm van desaturatie is de nocturne desaturatie. Dit is
een gevolg van de aandoening slaapapneu, waarbij mensen gedurende de nacht
verschillende malen stoppen met ademen gedurende tientallen seconden tot zelfs enkele
minuten.
Bij zeer lage saturatie (minder dan 85%) wordt de cliënt cyanotisch (blauw kleuren van de huid).
„
„
Saturatie meten
Het meten van de saturatie kan gebeuren op 2 manieren.
„
Arteriële bloedgasanalyse: Bij deze methode wordt bloed afgenomen uit de arteriën
(slagaders).
„
De transcutane meting met een saturatiemeter: Het meten van het zuurstofpercentage door
de huid heen (door middel van de finger-pulse-oximeter).
Indicatie transcutaan meten saturatie:
ontwennen/afbouwen beademing of zuurstof;
„
dyspnoe (benauwdheid);
„
cyanose (blauw kleuren van de huid);
„
hypoventilatie;
„
hyperventilatie;
„
COPD.
„
Factoren die de saturatiemeting beïnvloeden:
anemie; bij een laag Hb-gehalte kan de uitslag van de meting afwijkend zijn;
„
de nabijheid van MRI-apparatuur of explosieve stoffen;
„
bloeddrukmanchetten, infuuslijnen, nagellak / kunstnagels en de aanwezigheid van een
defibrillator, deze kunnen de werking van het apparaat beïnvloeden en de meting verstoren;
„
temperatuur; bij koude handen kan de uitslag van de meting onbetrouwbaar zijn.
„
Saturatiemeter
Met de saturatiemeter of de finger-pulse-oximeter, kan zeer eenvoudig het zuurstofgehalte in
het bloed worden berekend. Dit gebeurt continu, niet invasief, dus niet in de bloedvaten maar
gewoon op de huid, het nagelbed en op een zeer betrouwbare wijze.
© Vilans 17-09-2012
Achtergrondinformatie
Zuurstoftekort en saturatiemeting: 2 (van 3)
Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen
onbewaakte kopie
Zuurstof toedienen 3
Hoe werkt een saturatiemeter?
De werking van de finger pulse-oximeter 1 berust op het principe van de fotometrie. Een
lichtbron zendt een bundel licht van nauwkeurig begrensde golflengte door een lichaamsdeel
waarin zich een pulserend vaatbed bevindt. Deze kleine slagadertjes of arteriolen absorberen
een deel van het licht, afhankelijk van de kleur van de in het bloed aanwezige oxihemoglobine
(Hb). Recht tegenover de lichtbron bevindt zich een detector die het passerende licht opvangt
en het omzet in een elektrisch signaal. Dit signaal wordt naar een rekeneenheid gevoerd die
vaststelt welke golflengten aanwezig zijn. Het verschil tussen het uitgezonden en het
opgevangen licht wordt omgerekend naar de corresponderende saturatiewaarde in het bloed,
uitgedrukt in een percentage. De maximale verzadiging is 100%.
Doordat het signaal in sterkte varieert met de vulling van de slagaders kan het toestel tevens
berekenen wat de frequentie van de hartslag is. Het toestel dankt zijn naam dan ook aan het
meten van de pulsering van de zuurstofverzadiging: pulse-oximeter.
Saturatiemeters hebben een bereik van 0-100%. Saturatiemeters kunnen 2-3% afwijken bij
waarden boven de 90%. Onder deze waarde kunnen de afwijkingen oplopen tot 5-6%.
Bron
De saturatiemeter in de huisartsenpraktijk, Bosch et al., Huisarts & Wetenschap, 2005.
1
© Vilans 17-09-2012
www.saturatiemeter.nl. (geraadpleegd oktober 2010).
Achtergrondinformatie
Zuurstoftekort en saturatiemeting: 3 (van 3)