Zorgverkoop Wijkverpleging 2016 Mantelzorgbeleid Leger des Heils

Beleidsnotitie : Mantelzorgbeleid Leger des Heils 2015
Sector : Wijkverpleging Leger des Heils
Laatst geëvalueerd : Augustus 2015
Mantelzorgbeleid Leger des Heils 2015 ( EAdG)
Pagina 1
Inleiding
Deze beleidsnotitie ‘Mantelzorg’ heeft betrekking op het inschakelen van
mantelzorgers/familie bij de ondersteuning van cliënten. Mede door middel van een actieve
inzet van familie en andere naasten bij de zorg en begeleiding zijn cliënten in staat (opnieuw)
te (blijven) participeren in de maatschappij.
Gezien alle maatschappelijke ontwikkelingen waarbij steeds vaker aan de cliënt gevraagd
wordt om zelf de regie te nemen en zelf hulp en ondersteuning te vragen aan leden van zijn
netwerk, is het van belang om de uitgangspunten met betrekking tot mantelzorgbeleid vast te
leggen.
In onderstaande nota ‘Mantelzorgbeleid’ wordt beschreven hoe de organisatie met
betrekking tot mantelzorgers/familieleden/naasten bij het Leger des Heils ( LdH ) geregeld is.
Definitie:
Er is sprake van mantelzorg wanneer:
* familie/ vrienden hun naaste thuis of in de zorgstelling ondersteunen en
* hierdoor de positie van de cliënt wordt versterkt;
* hierdoor de contacten met de buitenwereld langer mogelijk blijven;
* hierdoor sprake is van een meer vertrouwde omgeving;
* hierdoor sprake kan zijn van het handhaven van persoonlijke details in de verzorging
1. Waarom mantelzorgers inschakelen ?
Mantelzorgbeleid Leger des Heils 2015 ( EAdG)
Pagina 2
Naast het gegeven dat er aan verschillende basale behoeften zoals voedsel, onderdak en
veiligheid voldaan moet worden, kent de mens ook een grote behoefte aan sociaal contact.
Mensen hebben anderen nodig om goed te kunnen functioneren. Het inschakelen van
mantelzorgers/naasten kan daarbij herstel bevorderend werken. Bovendien komt de cliënt
via mantelzorgers en naasten ook in contact met verschillende systemen in de maatschappij.
Volgens Sheperd ( 1989) stoelt een succesvolle rehabilitatie van een chronische
patiënt/cliënt met name op interventies uit het sociale milieu.
De laatste jaren is er bestuurlijk breed ingezet om zorg thuis te leveren, maar deze beweging
kan alleen van de grond komen met betrokkenheid en ondersteuning van de sociale
omgeving van cliënt. Bij cliënten van het Leger des Heils zijn familieleden, vrienden en buren
vaak uit zicht. Cliënten geven ook regelmatig aan dat er “te veel is gebeurd “waardoor zij
huiverig zijn om de contacten te hernieuwen.
Mantelzorgbeleid Leger des Heils 2015 ( EAdG)
Pagina 3
2. Aandachtspunten ontwikkeling mantelzorgbeleid
Het mantelzorgbeleid binnen het Leger des Heils dient gericht en actief aandacht te krijgen
vanwege de specifieke doelgroep van het Leger des Heils. Immers de contacten met familie
en vrienden zijn er niet (meer) of staan ernstig onder druk. Door gebeurtenissen in het
verleden zijn veel cliënten van het Leger des Heils contacten met hun familie/naasten
verloren. Ook al stimuleren medewerkers hen om deze contacten weer aan te halen; veel
cliënten willen dit niet meer. “Er is te veel gebeurd “ zeggen ze en “Mijn familie zit niet op
mij te wachten”. Juist nu is het van belang deze contacten te herstellen. De uitkomsten van
een evaluatie in 2014 op dit onderwerp hebben er toe bijgedragen dat er meer inzicht is
gekomen ten aanzien van dit onderwerp.
Ervaring leert dat, wanneer familie, vrienden en buren daadwerkelijk in kaart worden
gebracht; het aantal contacten dat mogelijk weer opgepakt kan worden, soms meevalt maar
vaak ook tegenvalt. Een ‘netwerk inventarisatie’ op papier is daarom een belangrijk
hulpmiddel zodat men in één oogopslag kan zien of er sprake is van familie en/of naasten
waarmee contact gelegd kan worden. Hierbij kan ook gedacht worden aan buren,
nichten/neven en/of oude vrienden. Bij cliënten van het Leger des Heils wordt moet vaak
geconstateerd worden dat er echt geen netwerk (meer) is.
2.1.Aandachtspunten met betrekking tot mantelzorgbeleid
Uit de evaluatie van het mantelzorgbeleid en uit onderzoek blijkt het volgende :
1.
Als er nog een klein sociaal netwerk rondom de cliënt bestaat, dan zijn dit vaak
familieleden. Zij blijven het langst deel uit maken van het netwerk.
2.
Bij veel cliënten van het Leger des Heils is er geen sprake (meer) van contact met
mantelzorgers/familie/naasten.
3.
Hulpverleners zijn goed op de hoogte van de contacten die cliënten hebben met
familieleden; contacten met (oude) vrienden en buren kunnen ook in kaart gebracht worden.
4.
Hulpverleners registreren systematisch de contactgegevens van familieleden/naasten
in het cliënt registratiesysteem.
5.
Om inzicht te krijgen in het netwerk van de cliënt helpt het om de frequentie en de
inhoud van de contacten met familie/naasten systematisch in kaart te brengen
6.
Cliënten kunnen, voorzichtig en stap voor stap gestimuleerd worden om weer contact
op te nemen met hun familie/naasten wanneer alle banden met hen verbroken zijn.
Het Leger des Heils heeft een speciale afdeling die familie/naasten opspoort.
Voor situaties waarin m.b.t. familierelaties echt geen herstel mogelijk is, is het beleid van
“Maatjes’ opgezet. Maatjes zijn vrijwilligers die persoonlijk aan een cliënt gekoppeld worden
en op bepaalde punten mantelzorgers/naasten kunnen vervangen. Zie verder onder punt
2.3.
2.2. Concrete acties om het mantelzorgbeleid te stimuleren
De medewerkers van het Leger des Heils stimuleren cliënten om weer contact op te nemen.
Er wordt stapsgewijs aan herstel van contacten gewerkt:
1.
Hulpverleners stimuleren de cliënt actief om contact te zoeken met
familieleden/naasten. Hierbij wordt er laagdrempelig gestart door het sturen van
een kaartje, een telefoongesprek of een e-mailbericht. Pas in een veel later
stadium kan er sprake zijn van een eventueel bezoek en als alles goed verloopt
kan er pas daarna een inventarisatie gemaakt worden om na te gaan wat zij voor
elkaar kunnen betekenen.
Mantelzorgbeleid Leger des Heils 2015 ( EAdG)
Pagina 4
2.
3.
4.
Hulpverleners gebruiken een afgesproken en vaste systematiek voor een
netwerkinventarisatie om, met behulp van de cliënt, (bestaande) contacten met
familie en naasten in kaart te brengen.
Contact met familie/naasten wordt standaard besproken tijdens het
anamnesegesprek en zorgplanbesprekingen. Indien relevant wordt dit onderwerp
opgenomen als doelstelling in het zorgplan. In veel gevallen kan hier om
bovengenoemde redenen pas in een later stadium een inventarisatie gemaakt
worden.
Wanneer het niet mogelijk is om weer contact op te bouwen met familie/naasten
kan gezocht worden naar een maatje/vrijwilliger.
Als onderdeel van het herstelgericht werken, is het stimuleren van contacten met familie en
het gebruik van een netwerkinventarisatie onderwerp van gesprek tussen Cliëntenraad en
Bestuur.
Een netwerkinventarisatie is een hulpmiddel waarmee het netwerk van de cliënt in kaart
wordt gebracht waardoor in duidelijk wordt wie, hoe vaak ,op welke wijze contact heeft met
de cliënt. Zo’n inventarisatie is een goed instrument om zowel voor de cliënt als voor de
hulpverlener inzicht te krijgen in zijn sociale netwerk en om naar aanleiding hiervan dit
netwerk eventueel uit te breiden.
Uitleg netwerkinventarisatie
Een netwerkinventarisatie is er om het cliëntsysteem goed in beeld te krijgen.
Stap 1: Inzicht krijgen in het netwerk van de cliënt en de cliënt zelf.
Stap 2: In kaart brengen en beschrijven van het sociale netwerk van de cliënt.
Stap 3: Beoordelen van de kwaliteit van het bestaande sociale netwerk.
Stap 4: Stellen van doelen en bijbehorende acties t.a.v. het sociale netwerk.
Stap 5: Bovenstaande stappen verwerken in het zorgplan van de cliënt.
Stap 6: Uitvoeren van de doelen en bijbehorende acties.
Stap 7: Om de drie maanden evalueren en eventueel bijstellen van de doelen en
de bijbehorende acties (dit loopt samen met het zorgplan).
Het uiteindelijke doel is om te komen tot een actieve inzet van mantelzorgers ten behoeve
van de cliënt. Doelen hieromtrent worden vastgelegd in het zorg(leef)plan.
Mantelzorgbeleid Leger des Heils 2015 ( EAdG)
Pagina 5
2.3. Inzetten van netwerkvrijwilligers en maatjes
Wanneer blijkt dat er geen directe naasten zijn, worden er zgn. ‘Netwerkvrijwilligers’ en/of
‘Maatjes’ voor de cliënten van het Leger des Heils ingezet. De vrijwilligerscoördinator of de
daarvoor aangewezen persoon zoekt naar aanleiding van gerichte vragen van cliënten actief
naar een netwerkvrijwilliger die de cliënt breed kan ondersteunen en/of naar een maatje die
hem/haar gezelschap houdt of waarmee een hobby kan worden uitgeoefend.
“Maatjes’ zijn vrijwilligers die specifiek aan een bepaalde cliënt gekoppeld worden. Zij
ondernemen op afgesproken tijdstippen gedurende een bepaalde tijd gezellige dingen met
de cliënten. Maatjes maken afspraken met de cliënt zelf.
Netwerkvrijwilligers zijn vrijwilligers die al in een vroeg stadium van de hulpverlening
ingeschakeld worden om cliënten gedurende een bepaalde afgesproken tijd en in nauw
overleg met de hulpverleners te ondersteunen op een bepaald gebied. Voorbeelden van
hun inzet zijn; het helpen op orde brengen van de administratie en/of hen begeleiden in het
weer in contact komen met de familie/vrienden. Netwerkvrijwilligers hebben ervaring in het
ondersteunen van mensen en doen alles in nauw overleg met de hulpverleners. Zij
vervangen de hulpverleners niet maar geven extra steun aan cliënten wanneer dit nodig is.
Er kan met behulp van Netwerkvrijwilligers sprake zijn van Informele Zorg waardoor het
mogelijk is om de hulpverlening door professionals geleidelijk af te bouwen en/of te
verkorten.
Ook bij de inzet van maatjes en netwerkvrijwilligers blijft het van belang de cliënt te
stimuleren om contact op te nemen/ te hernieuwen met hun familie/naasten zodat deze op
den duur naast en/of in plaats van maatjes en netwerkvrijwilligers de cliënt kunnen
ondersteunen. Dit vraagt om zorgvuldige en afgewogen stappen die enige tijd in beslag
nemen. In het geval van bepaalde cliënten van het Leger des Heils zal het niet lukken om
ooit dit doel te bereiken.
3. Begeleiding mantelzorgers
Het is belangrijk dat de medewerkers actief betrokken zijn en blijven bij de inzet van
mantelzorgers/maatjes/netwerkvrijwilligers.
3.1.
Begeleiding mantelzorgers
Mantelzorgers krijgen standaard uitleg van de hulpverleners over de gang van zaken. Er
wordt een vaste medewerker aangewezen, bij voorkeur de vaste hulpverlener van de cliënt,
die
zorgt voor een kennismaking en afspraken maakt over de inzet,
Mantelzorgbeleid Leger des Heils 2015 ( EAdG)
Pagina 6
de afspraken met de mantelzorger, mede afhankelijk van het doel wat beoogd wordt,
vastlegt in het zorgplan/cliëntendossier en
de contacten met de mantelzorger onderhoudt en deze ondersteunt als het nodig is of
er zorg voor draagt dat iemand anders die doet.
Mantelzorgers betrekken bij de zorg vraagt van de medewerker aanvankelijk een investering
in tijd maar uiteindelijk kunnen deze contacten herstel bevorderend werken voor de cliënten,
waardoor het welzijn en de maatschappelijke participatie van de cliënt verhoogd kunnen
worden.
Vanuit de organisatie kan eventueel in samenwerking met andere zorgaanbieders, per
gebied minimaal één keer per jaar een bijeenkomst belegd worden voor mantelzorgers ter
ondersteuning en lering. Ook kunnen mantelzorgers dan onderling hun ervaringen
uitwisselen; dia kan hen sterken in hun positie als mantelzorger.
3.2.
Begeleiding Netwerkvrijwilligers en Maatjes
De organisatie van de begeleiding van Netwerkvrijwilligers en Maatjes valt onder de
verantwoordelijkheid van de vrijwilligerscoördinator en/of een ander daartoe aangewezen
persoon in overleg met het management. De begeleiding van deze groep dient intensief en
goed doordacht uitgevoerd te worden.
Mantelzorgbeleid Leger des Heils 2015 ( EAdG)
Pagina 7