Triclosan

ontgift je huis (5)
TEKST MATILDE NEWMAN
Ouderwetse zeep
IS GOED GENOEG
Na het plassen handen wassen. We
groeiden er allemaal mee op. Maar wie
zijn handen met antibacteriële zeep
wast, doet mogelijk meer kwaad dan
goed. Veel antibacteriële zeep bevat
triclosan, een stof die in een recente
studie in verband is gebracht met
borstkanker.
Vijftig jaar geleden gebruikten chirurgen triclosan
voor het eerst in operatiekamers als desinfecterende scrub. Sindsdien wordt deze stof toegevoegd
aan zeep, tandpasta, schoonmaakmiddelen en
zelfs speelgoed. Maar onderzoekers in ZuidKorea deden onlangs een verontrustende
ontdekking. In een laboratoriumstudie
stimuleerde triclosan samen met de stof
octylphenol de groei van borstkankercellen in petrischaaltjes. Ook zorgden
beide stoffen voor een groei in borstkankertumoren bij muizen. Octylphenol is
een hormoonverstorende stof die gebruikt
wordt in plastics, verf en pesticiden.
De Koreaanse onderzoekers zijn de eersten die
een verband leggen met kanker. Eerdere studies
onthulden dat triclosan invloed heeft op de werking
van hormonen bij dieren. Zo zorgde de stof bij
muizen voor een verlaging van de lichaamstemperatuur en had triclosan een negatieve werking op
het centrale zenuwstelsel. Bij mannelijke vissoorten
veroorzaakte triclosan de aanmaak van vrouwelijke
ei-proteïnen.
Superbacterie
Triclosan staat dus al langer onder verdenking.
Verschillende studies in de laatste tien jaar laten
zien dat triclosan genmutaties in bacteriën veroorzaakt. Die kunnen ervoor zorgen dat medicijnen
als antibiotica minder goed of zelfs helemaal niet
werken. Zo zijn er al mutaties bekend van de E coli
bacterie en salmonella.
In Minnesota
zijn producten
met triclosan
vanaf 2017
verboden
18
Uitzicht m mv
jaar
Ook de ziekenhuisbacterie MRSA blijkt in
sommige onderzoeken bestand tegen
triclosan. Door de toename van de toepassing van onder andere triclosan zou zich
een zogenaamde superbacterie kunnen
ontwikkelen die weerstand biedt tegen
alle huidige medicijnen op dit gebied.
Een ander gevaar is dat triclosan terecht
komt in onze ecosystemen waar het microorganismen en bacteriën doodt. Bovendien
TRICLOSAN: DE
FEITEN OP EEN RIJ
Wat is het?
Triclosan is een krachtige bacteriedodende en schimmelwerende
stof die via de huid in de bloedbaan
terecht kan komen. De stof is bijna
niet oplosbaar in water, maar goed
oplosbaar in ethanol, di-ethylether
en sterk basische oplossingen.
Triclosan kan een chemische reactie
aangaan met het chloor in drinkwater.
Komt het in ons lichaam voor?
Triclosan eindigt via de mondproducten in de watercyclus waar het
(onder andere) een desastreuze
invloed heeft op algen. Deze zijn
verantwoordelijk voor een groot
deel van de fotosyntese op aarde. Uit
testen in Amerika blijkt dat triclosan
voorkomt in de urine van 75 procent
van de bevolking. Onderzoekers in
Noorwegen vonden de stof terug in
moedermelk en in de navelstreng
van pasgeborenen.
Waarom vermijden?
Potentieel van invloed op ontwikkeling van borstkanker. Ook is de
stof hormoonverstorend. Het is zeer
giftig voor organismen in het water,
met name voor algen. Triclosan
werkt mogelijk de ontwikkeling van
een superbacterie in de hand. Bij een
infectie biedt deze weerstand tegen
alle huidige medicatie.
Waar zit het in?
Tandpasta en antibacteriële zeep
zijn de grootste verbruikers. Wees
verder alert bij andere antibactieriële
producten, van vaatwasmiddel tot
make-up en van middelen tegen
acné tot scheergel. De stof kan zelfs
voorkomen in kleding, schoeisel en
luchtverfrissers.
Hoe weet u of het ergens in zit?
Triclosan staat vermeld in de ingrediëntenlijst. Neem bij verdachte
producten (zonder ingrediëntenlijst)
contact op met de leverancier of
producent.
kan de stof in een waterrijke omgeving
onder invloed van zonlicht omgezet
worden in giftige dioxines. Hoe giftig
deze dioxines zijn, is nog onduidelijk
omdat er te weinig onderzoek naar
is gedaan. Niet alle dioxines zijn even
giftig, maar de vraag is of je het risico
moet lopen.
Onnodig risico
De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA), wereldwijd het invloedrijkste orgaan voor beoordeling van
synthetische middelen, heeft ook haar
twijfels bij triclosan en maakt zich zorgen over de ontwikkeling van resistente
bacteriën die het in de hand werkt .
In een online informatiebrochure zegt
de FDA dat niet is bewezen dat handen
wassen met een antibacteriële zeep
beter werkt dan wassen met water en
ouderwetse zeep.
Aangezien triclosan derhalve een onnodig risico vormt, stelt de FDA een
nieuwe regel voor. Producenten van
antibacteriële zeep moeten eerst de
veiligheid en werking van het product
onderbouwen voor het op de markt
mag worden gebracht. De regel gaat alleen gelden voor reguliere zeep en douchgel die met water worden gebruikt.
Ontsmettingsmiddelen in bijvoorbeeld
ziekenhuizen zijn uitgesloten van de regel.
Onder druk van de FDA en consumenten hebben verschillende grote
producenten de stof al verwijderd uit
hun producten. Zo heeft GlaxoSmithKline toegezegd triclosan uit de
productielijn van zeep te halen en ook
Procter&Gamble belooft het gebruik
van de stof af te bouwen.
Maar daarmee zijn we nog niet van
triclosan af: de stof zit namelijk ook in
sommige tandpasta’s. Colgate bijvoorbeeld blijft de stof gewoon gebruiken
in de tandpasta omdat de voordelen zwaarder zouden wegen dan de
nadelen. Zo zou triclosan zeer effectief werken tegen plaque en gaatjes.
Dit levert volgens Colgate zo’n groot
voordeel op, namelijk een gezond gebit,
dat we het risico’s van de stof voor lief
moeten nemen. De Amerikaanse staat
Minnesota daarentegen sluit liever elk
risico uit. Alle producten die triclosan
bevatten zijn er vanaf 2017 verboden.
Binnen Europa zijn er nog geen landen
die de stof hebben verboden.
Zelf zeep maken
Met dit recept desinfecteert u uw
handen op natuurlijke wijze zonder
water of zeep.
• 200 ml Vodka
• 200 ml gedestilleerd water
• 1 tl amandelolie
• 15 druppels essentiële tea tree olie
• 15 druppels essentiële lavendel olie
(of een andere olie die lekker ruikt)
Schenk alle ingrediënten in een
reisflesje, goed schudden (ook voor
gebruik) en klaar. Zowel Tea tree als
Lavendel olie hebben antibacteriële
eigenschappen, de alcohol doet
de rest.
Gebruikt u liever water en zeep? Ga
dan in de natuurwinkel op zoek naar
een natuurlijke handzeep en voeg 1015 druppels tea tree olie toe. Schud
het geheel goed door elkaar en klaar
is uw eigen antibacteriële zeep.
Matilde Newman
is freelancejournaliste en
vaste medewerker
van Uitzicht
Uitzicht
19