Werkmodel: Iemand wassen op bed - Factor-E

> We r k m o d e l :
Iem and w as s en op
bed
De oefening vindt plaats op een pop.
• Bij het uitvoeren van deze vaardigheid wordt ervan uitgegaan dat de cliënt helemaal
geen zelfredzaamheid (meer) heeft, en dus niets zelfstandig kan.
• Er zijn verschillende mogelijkheden bij het uitvoeren van de vaardigheid. Zo kan het
voorkomen dat eerst de gehele voorzijde van een cliënt gewassen wordt. Daarna wordt
de cliënt gedraaid en dan wordt de achterzijde, rug, stuit en achterkant van de benen
gewassen. Het kan ook dat bij een cliënt eerst het bovenlichaam gewassen wordt en
daarna het onderlichaam.
• Als een cliënt in zijn geheel gewassen moet worden, is het aan te raden om de
vaardigheid met twee personen uit te voeren.
• De deelvaardigheden, zoals het wassen van het gezicht, staan in het boek bij
oefeningen of theorie beschreven.
• Er wordt uitgegaan van het principe: werk van veraf naar dichtbij. Dus bijvoorbeeld
eerst de arm wassen die het meest ver van je af ligt en dan de andere arm.
• Werk van ‘schoon’ naar ‘vuil’.
• Zoveel cliënten, zoveel variaties. In elke situatie zal de vaardigheid net anders kunnen
of moeten worden uitgevoerd. Hierbij hangt dus veel af van de tekorten in de ADL van
een cliënt. Ook zijn gewoonten en mogelijkheden en onmogelijkheden van de
instelling waar gewerkt wordt belangrijk. Vaak werkt men met twee wasbakken, maar
soms ook met één werkbak die dan één of enkele malen verschoond zal moeten
worden.
• Er zijn instellingen waar cliënten met wegwerpdoekjes gewassen worden. Apart zeep
gebruiken of apart afdrogen is dan niet meer nodig. Het basisprincipe en de volgorde
van wassen is wel hetzelfde.
Voorbereiding
Vaardigheid
Bijzonderheden
Lees het zorgdossier, overleg.
Let op tekorten in de ADL.
Overleg met collega’s. Zorg dat
je weet wat je wel en niet moet
doen.
Vraag om toestemming en vertel wat je
gaat doen.
Vraag om wensen van de cliënt.
VOL
ONV
Es s entieel
***
Soort zeep, manier en volgorde
van wassen.
Zorg voor voldoende werkruimte rond
het bed.
Pas tijdig de omgevingstemperatuur
aan.
Geef cliënt gelegenheid voor toiletgang.
Po, urinaal.
Houd rekening met de plaats waar je
alle materialen klaar gaat zetten.
Mits dit mogelijk is.
Bij rechtshandig: rechts van de
cliënt, Vanuit de cliënt gezien.
Bij linkshandig: links van de
cliënt, Vanuit de cliënt gezien.
© Uitgeverij Edu’Actief b.v.
1
Vaardigheid
Bijzonderheden
Leg de juiste materialen klaar:
• minimaal twee washandjes
• minimaal twee handdoeken
• zeep of ander middel
Dit is afhankelijk van
gewoonten instelling, wensen.
Werken met drie handdoeken is
vaak fijner. Soms wordt
gebruikgemaakt van
verschillende kleuren
washandjes en handdoeken,
bijvoorbeeld wit voor het
bovenlichaam, blauw voor het
onderlichaam.
•
•
deodorant, lotions kam, borstelen
mogelijk andere hulpmiddelen
een of twee waskommen met water.
•
•
•
•
•
schone kleren
zak voor gebruikte kleding
meestal: handschoenen
eventueel schoon maandverband
afvalzakje
•
•
celstofmatje is erg handig
wasmand of zak voor de was van de
cliënt.
VOL
ONV
Es s entieel
***
Ondergoed en kleren zoals
pyjama of gewone kleren.
Volgens wensen/gewoonten
cliënt.
Temperatuur volgens wens. Dit
wel controleren.
Zeker bij wondjes maar vaak
ook bij verzorging genitaal
gebied.
Zet het bed op goede werkhoogte.
***
Zorg voor privacy.
Gordijnen dicht, belet geven.
Draag een overschort of uniform.
Voorkom besmetting en
kruisbesmetting.
Was je handen op de juiste manier.
Korte nagels en geen sieraden.
***
***
Uitv oering
Vraag nogmaals naar wensen.
Vertel steeds wat je gaat doen.
***
Observeer gedurende de gehele
vaardigheid;
• de algemene situatie van cliënt
• mogelijke afwijkingen van de huid
• extra aandacht voor decubitus en
smetten
• specifieke punten zoals afscheiding,
pijn, verkleuringen van de huid.
Bij acute problemen: direct
collega vragen om mee te
kijken; cliënt niet laten
schrikken, ook afkoeling
voorkomen.
Observaties altijd rapporteren.
Ontbloot het bovenlichaam. Laat cliënt
zitten als dat kan. Eerst via de arm ver
van je en dan dichtbij. Of over het hoofd
met beide armen hoog.
Kleding uittrekken kan op
verschillende manieren.
Cliënt moet hierbij iets omhoog
geholpen worden.
Gebruikte kleding apart
houden.
Leg een handdoek over borst en buik.
Afkoeling voorkomen.
2
Werkmodel: Iemand wassen op bed
***
Handeling
Bijzonderheden
Was het gezicht volgens wens van
cliënt. Denk aan de volgorde: ogen,
gezicht en achter de oren en oorschelp.
Ogen altijd zonder zeep. Manier
ogen wassen: volgens afspraak.
Geen wattenstaafjes gebruiken.
Droog het gezicht af. Veel: deppend.
Begin met ogen.
Voorkom dat je met handdoek
ogen en neus afdekt.
Leg, als dat nodig is, een handdoek
onder de arm die het verst van je af is.
Of haal die arm voorzichtig naar
je toe. Oksels volgen later.
VOL
ONV
Es s entieel
***
Was de arm met water en zeep: arm,
handen.
Spoel de washand schoon.
Verwijder de zeep van die arm en droog
de arm af.
Met de handdoek die eronder
ligt of die het bovenlichaam
beschermde.
Was de hals, borst en de buik van boven
naar beneden. Met water en zeep.
Onder borsten zachtjes wassen,
niet te hard.
Denk aan de navel.
Met afgespoelde washand bij dit deel
zeepresten wegwassen.
Het bovenlichaam nu voorzicht maar
goed afdrogen.
Onder borsten: deppend
drogen.
Was de arm die dicht bij je ligt.
Droog deze arm af.
Was hierna met afgespoelde washand
beide oksels, verwijder zeep en droog
de oksels af.
Uit oogpunt van hygiëne
worden de oksels als laatste
deel van het bovenlichaam
gewassen.
Soms wordt eerst de rug gewassen en
dan pas de oksels.
Laat de cliënt zitten of draai hem op een
zijde met de rug naar jou toe.
Ondersteuning bieden met
behulp van een papegaai.
Draaien: cliënt kan zich
bijvoorbeeld vasthouden aan de
zijkant van het bed (bedhek
omhoog).
Leg een handdoek achter de rug tegen
de cliënt aan.
Voorkom dat het bed nat
wordt.
Was de rug van boven naar beneden.
Begin bij de hals.
Veel mensen vinden het prettig
als dit wat steviger gebeurt.
Verwijder zeep en droog de rug goed
af.
Help de cliënt terug in liggende
houding.
Als het draaien erg pijnlijk of
erg moeilijk is, wordt met de
gebruikte of andere washand
vervolgens het onderlichaam
gewassen.
© Uitgeverij Edu’Actief b.v.
3
Handeling
Bijzonderheden
Breng, indien gewenst, deodorant aan.
Volgens wens en voorkeur van
de cliënt.
Help de cliënt bij het aantrekken van
schone bovenkleding.
Bescherm deze kleding tegen nat
worden.
Als er kans is dat dit nat wordt,
bescherm je de cliënt tegen
afkoeling met een droge
handdoek.
Houd steeds contact met de cliënt.
Vragen naar wensen, afleiding,
gesprek.
Help de cliënt bij het uittrekken van
onderkleding.
Vragen of cliënt even kan
‘opwippen’ met de stuit.
Bedek het onderlichaam met een
handdoek.
Privacy, schaamtegevoelens.
VOL
ONV
Es s entieel
***
Maak voor het wassen van het
onderlichaam gebruik van de tweede
bak met water. Of:
verschoon de bak met vers water.
***
Gebruik ook schone washand(en) en
handdoek(en)
***
Was vervolgens het genitaal gebied van
de cliënt.
Soms worden eerst beide benen
gewassen.
Vooral tijdens het verzorgen van het
genitaal gebied wordt aangeraden om
handschoenen te dragen.
Disposable handschoenen.
Bij een man:
• Leg onder de stuit een handdoek of
celstofmatje.
• Was het scrotum en de penis.
• Trek met een hand voorzichtig de
voorhuid een beetje naar achteren.
Zeg dit wel van tevoren.
• Maak met licht draaiende
bewegingen het deel onder de
voorhuid schoon, in de richting van
de uitgang.
• Droog dit deel voorzichtig deppend
direct af en schuif de voorhuid terug.
• Was de liezen.
Droog de rest van het genitaal gebied
af.
4
Werkmodel: Iemand wassen op bed
***
Zonder zeep
Dit is niet prettig om te doen.
Vraag, als dat mogelijk is, aan
de cliënt om dit zelf te doen.
Als het niet lukt, moet je het
niet verder proberen. Bespreek
het wel met collega
(verpleegkundige)
Let steeds op plooien.
De billen worden het laatst
gewassen.
Handeling
Bij een vrouw:
• Leg onder de stuit een handdoek of
celstofmatje.
• Verwijder eventueel maandverband
en doe dit direct in een af te sluiten
zakje.
• Hierbij zeker handschoenen aan.
• Laat de benen iets uit elkaar doen.
• Spreid met een hand de
schaamlippen een beetje.
• Was met een streek tussen de
binnenste schaamlippen. Van boven
naar beneden en van binnenkant
naar buitenkant. Gebruik steeds een
schoon deel van de washand.
• Droog op dezelfde manier deppend
de vulva af.
• Was de liezen en droog deze
deppend af.
• Breng zo nodig schoon
maandverband aan.
Bijzonderheden
VOL
ONV
Es s entieel
***
Het ondersteunen bij gebruik
van een tampon behoort niet
tot je taak.
Zonder zeep. Er is wel speciale
‘zeep’ verkrijgbaar voor het
verzorgen van het genitaal
gebied bij een vrouw. Dit
gebruik je op advies of naar
wens.
Let steeds op plooien.
De billen worden het laatst
gewassen.
Was het been dat het verst van je af ligt
met water en zeep.
Dus eerst met water en zeep en dan
zeep verwijderen met water.
Van boven naar beneden.
Gezien de verzorging van
bovenlichaam en genitaal
gebied is hier een derde
washand hygiënisch. Anders de
schoonste washand gebruiken.
Was ook de voeten.
Licht de cliënt in: het kan
‘kriebelen’.
Droog dit been af. Ook goed afdrogen
tussen de tenen.
Was nu op dezelfde manier het andere
been.
Dit been goed afdrogen. Ook goed
afdrogen tussen de tenen.
Help de cliënt met draaien op een zijde.
Met de stuit naar je toe.
Was nu de billen en de bilnaad in de
richting van de rug. Met water en zeep.
Vooral bij vrouwen kan een
infectie door verkeerd wassen
snel ontstaan.
***
Droog de billen goed af, ook in de
bilnaad.
Soms moeten de billen verzorgd worden
volgens afspraak, voorschrift.
Laat de cliënt terugdraaien in rugligging.
Als de cliënt nog geen
bovenkleding aanheeft: dit deel
af blijven dekken.
© Uitgeverij Edu’Actief b.v.
5
Handeling
Bijzonderheden
Help de cliënt bij het aankleden van het
onderlichaam.
Eventueel eerst ook
bovenlichaam.
Verzorg de haren, kammen en
dergelijke.
Bescherm de kleding hierbij.
VOL
ONV
Es s entieel
Mogelijk andere verzorgende zaken
zoals mondverzorging, make-up
enzovoort.
Help de cliënt in gewenste houding.
Of aanbevolen houding.
Nazorg
Evalueer bij cliënt naar ervaring.
***
Vraag naar wensen.
Ruim alles op en maak gebruikte
materialen op voorgeschreven manier
schoon.
Wasbakken zullen vaan speciaal
gereinigd moeten worden.
Doe gebruikte middelen in de was(zak)
en ruim dit op.
Ruim de spullen van de cliënt op.
Zorg dat de cliënt alles bij de hand
heeft.
Zeker als hij of zij in bed moet
blijven.
Hef de privacy op.
Was je handen op juiste manier.
Rapporteer bijzonderheden.
6
Werkmodel: Iemand wassen op bed
***
Denk ook aan een ADL-lijst.