ugp-folder - KU Leuven

UGP-FOLDER
Prostaatkanker: wel of geen onderzoek?
Wat is de prostaat?
De prostaat is een klier, zo groot als een kastanje, die vlak onder de blaas zit.
De plasbuis loopt vanuit de blaas door de prostaat en penis naar buiten. De
prostaat produceert het vocht van het sperma. Bij een zaadlozing komt dit vocht
via de plasbuis naar buiten.
Veranderingen op oudere leeftijd
Vanaf de leeftijd van 50 jaar verandert de prostaat. Een van die veranderingen
is dat de prostaat groter wordt en zo de plasbuis gedeeltelijk dicht drukt. Ook
de spieren van de blaas beginnen op oudere leeftijd vaak minder goed te werken.
Door deze veranderingen kunnen plasproblemen ontstaan zoals vaker plassen, ’s
nachts opstaan om te plassen, moeilijker plassen, een zwakkere straal,
nadruppelen of het gevoel dat uw blaas niet leeg is na het plassen. Deze
veranderingen zijn goedaardig en hebben zelden iets met prostaatkanker te
maken.
Prostaatkanker
Prostaatkanker komt vooral voor bij mannen op hogere leeftijd d.i. ouder dan 70
jaar. Typisch is dat prostaatkanker heel langzaam groeit, zo langzaam dat de
meeste mannen met prostaatkanker er nooit last van zullen hebben. Bovendien
geeft prostaatkanker pas in een heel laat stadium klachten en dit bij ongeveer
10% van de mannen. Plasklachten zijn zelden een symptoom van prostaatkanker.
U moet weten dat slechts drie op de honderd (3%) mannen met prostaatkanker
uiteindelijk sterven door de kanker zelf. De meeste mannen met prostaatkanker
overlijden door ouderdom of door andere ziekten. In een klein aantal van de
gevallen is er een erfelijke aanleg voor prostaatkanker.
Wel of geen onderzoek naar prostaatkanker?
Naast de gegevens die u zonet heeft gelezen, zijn er nog een aantal redenen om
terughoudend te zijn met het systematisch vroegtijdig opsporen van
prostaatkanker:
•
•
De onderzoeken om prostaatkanker op te sporen geven vaak onvoldoende
klaarheid over het wel of niet hebben van prostaatkanker (zie verder bij
“onderzoek naar prostaatkanker”).
Het lijkt erop dat de levensduur van iemand met prostaatkanker niet
wordt verlengd door medische behandeling, ook niet als de prostaatkanker
in een vroeg stadium wordt opgespoord. Het probleem is bovendien dat de
behandeling door operatie of bestraling wel ernstige bijwerkingen kan
hebben, zoals het incontinent worden voor urine of geen erectie meer
kunnen krijgen.
Het is op dit moment dus erg twijfelachtig of onderzoek om prostaatkanker
vroeg te ontdekken u veel oplevert.
Onderzoek naar prostaatkanker
1. Allereerst kan de prostaat door je huisarts met een vinger via de aars
worden afgetast. Zo kan een vergroting van de prostaat worden
vastgesteld wat meestal wijst op een normale veroudering. Een
onregelmatige, asymmetrische, knobbelige vorm kán op prostaatkanker
wijzen, maar geeft helaas geen zekerheid. Het voelen van de prostaat
geeft dus slechts beperkte informatie.
2. Ten tweede is er het bloedonderzoek, waarbij het PSA-gehalte in uw
bloed wordt gemeten. Dit Prostaat Specifiek Antigen is een eiwit dat
wordt geproduceerd door het klierweefsel van de prostaat. Een verhoogd
PSA-gehalte kán op prostaatkanker wijzen, maar heeft meestal andere
oorzaken
zoals
een
prostaatontsteking
of
een
goedaardige
prostaatvergroting. Zelfs een fietstocht kan een verhoogd PSA-gehalte
veroorzaken. Een laag PSA-gehalte is bij prostaatkanker minder
waarschijnlijk, maar bewijst niet dat u geen prostaatkanker heeft. Het
bloedonderzoek geeft dus evenmin zekerheid over de aanwezigheid van
prostaatkanker.
3. Ten slotte kan de specialist een echografie van de prostaat uitvoeren. In
de aars wordt een echosonde gebracht en de structuur van de prostaat
wordt in beeld gebracht. Dit onderzoek brengt kosten met zich mee en
genereert in een groot aantal gevallen een vals alarm (we noemen dat ook
wel vals positief) U zou zo nodeloos ongerust worden gemaakt en
aangespoord tot nutteloze ingrepen.
4. Als na het klinisch onderzoek, de bloedname en de echografie blijkt dat er
mogelijk een gezwel aanwezig is, kan de arts voorstellen een biopsie te
laten uitvoeren. Er wordt dan een stukje weefsel van de prostaat
weggenomen en microscopisch onderzocht op de aanwezigheid van
kwaadaardige cellen. Hoe gaat het verder?
Na het bovenstaande gelezen te hebben, kunt u zelf mee beslissen of u
prostaatonderzoeken wilt laten uitvoeren. Bespreek met uw huisarts de voor- en
nadelen van aanvullend onderzoek in u persoonlijke situatie. Overweegt u de
onderzoeken te laten uitvoeren, dan zal bij het vinden van een knobbelige
prostaat en/of een verhoogd PSA aanvullend onderzoek nodig zijn om meer
duidelijkheid te krijgen.
Het is normaal als u na het lezen van deze tekst nog vragen heeft. Wees
welkom om de voor- en nadelen te bespreken met uw huisarts. We maken
daar graag tijd voor.
Het UGP-team.