Afwachten bij prostaatkanker - Albert Schweitzer ziekenhuis

Afwachten bij
prostaatkanker
Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo.
Inleiding
De arts heeft met u besproken dat u prostaatkanker heeft. In dat
gesprek is ook gesproken over de verschillende manieren waarop
we prostaatkanker kunnen behandelen. Omdat de tumor in uw
prostaat niet ‘agressief’ is, is meteen behandelen niet per se nodig.
We noemen dat ‘actief afwachtend beleid’.
Wel is het belangrijk om regelmatig te controleren zodat we actie
kunnen ondernemen als dat nodig is.
Uiteraard beslist u zelf mee of dit wilt of niet. In deze folder leest u
meer hierover. Leest u de informatie goed door; het kan u helpen
om samen met de uw behandelend arts een beslissing te nemen.
Over prostaatkanker
Bij Nederlandse mannen is prostaatkanker de meest voorkomende vorm van kanker. Lang niet elke man bij wie prostaatkanker wordt ontdekt, zal eraan overlijden. Sterker nog, de
meeste mannen overlijden niet áán prostaatkanker. Dit komt
omdat prostaatkanker tegenwoordig vaak in een vroeg stadium
wordt ontdekt, maar ook omdat prostaatkanker vaak langzaam
groeit. Soms groeit de prostaatkanker zelfs zo langzaam dat het
de rest van het leven geen klachten geeft. Dan komt iemand in
aanmerking voor het ‘actief afwachtend beleid’.
1
Op deze afbeelding ziet u waar de prostaat zit in uw lichaam
Actief afwachtend beleid
Bij een actief afwachtend beleid wordt er voor gekozen om heel
goed in de gaten te houden hoe het met het verloop van de
prostaatkanker gaat. Er wordt dan dus niet meteen gestart met
een behandeling zoals een operatie of bestraling. Maar de
behandeling wordt uitgesteld. Dit kan omdat uw prostaatkanker
niet agressief is. Om in aanmerking te komen voor dit
afwachtend beleid moet u dus aan bepaalde voorwaarden
voldoen. Hiervoor zijn na uitgebreide studie in Erasmus MC,
Rotterdam hele strikte voorwaarden vastgesteld. Als u aan deze
voorwaarden voldoet, heeft u een minimale kans dat uw
prostaatkanker snel zal gaan groeien.
2
Door regelmatig bloedonderzoek, het voelen naar de prostaat en
door het herhalen van de biopsie, krijgt uw arts veel informatie
over eventuele veranderingen van uw prostaatkanker.
Op vaste tijdstippen wordt beoordeeld of er sprake is van een
stabiele situatie of dat het alsnog verstandig is om met een
behandeling te beginnen. Achterin deze folder staat een
tijdsschema. Daarin staat wanneer welke onderzoeken zullen
plaatsvinden.
Als u kiest voor een actief afwachtend beleid, dan betekent dit
niet dat u geen behandeling krijgt, maar dat de behandeling pas
wordt gegeven als het daadwerkelijk nodig is.
Voor- en nadelen van het actief
afwachtend beleid
Voordeel
Het grote voordeel van het actief afwachtend beleid is dat er
geen bijwerkingen optreden, simpelweg omdat er nog niet
behandeld wordt. Mogelijke bijwerkingen van een behandeling
zijn incontinentie (ongewild verlies van urine en/of ontlasting) of
impotentie (geen erectie krijgen of houden). Bovendien worden
met het actief afwachtend beleid onnodige behandelingen
voorkomen.
Nadeel
Als u kiest voor het actief afwachtend beleid, dan betekent dit u
verder leeft met het feit dat u prostaatkanker heeft die nog niet
wordt behandeld. Deze gedachte kan voor sommige patiënten
emotioneel belastend zijn. Het is goed dat u zich dit realiseert.
3
Wat betekent actief afwachtend
beleid in het dagelijks leven
Als u voor een afwachtend beleid kiest, betekent dit dat er twee
jaar lang, elke drie maanden bloed zal worden geprikt. Hieruit
wordt het PSA gehalte bepaald. PSA (Prostaat Specifiek
Antigeen) is een eiwit dat alleen door de prostaat wordt gemaakt.
Uw behandelend arts besluit aan de hand van veranderingen in
de hoeveelheid PSA en het lichamelijk onderzoek welk beleid
moet worden gevolgd.
Na twee jaar komt u ieder half jaar op controle. Soms wordt dan
een buisje bloed afgenomen om de hoeveelheid PSA te bepalen
en wordt ook de prostaat gevoeld.
Verder wordt na één, vier, zeven en tien jaar en daarna om de
vijf jaar een biopsie gedaan. Uw arts beoordeelt aan de hand
van al deze resultaten of er sprake is van een stabiele situatie of
dat de prostaatkanker verergerd. Als blijkt dat de situatie stabiel
is dan kan het afwachtende beleid worden vervolgd. Is de
prostaatkanker toch verergerd, dan zal de arts u adviseren om de
prostaatkanker te laten behandelen. Studies hierover laten zien
dat dit in ongeveer één derde van de patiënten nodig is. Heel
zeldzaam kan dan al spraken zijn van uitzaaiingen.
In de jaren dat er niet standaard een biopsie gepland staat, geeft
de combinatie van het bepalen van de hoeveelheid PSA in het
bloed en het lichamelijk onderzoek soms niet voldoende
informatie. In dat geval zal de behandelend arts door het nemen
van een nieuwe biopsie van de prostaat aanvullende gegevens
moeten verkrijgen.
Soms kan de arts ervoor kiezen om een MRI van de prostaat te
laten maken. Daarna zal de arts beslissen of u het afwachtende
beleid kunt vervolgen of dat behandeling nodig is.
4
Schema voor afspraken bij actief
afwachtend beleid
Maanden
na
diagnose
0
Soort afspraak
Wat wordt er gedaan
3
6
Diagnose
prostaatkanker
Controle
Evaluatie
9
12
Controle
Evaluatie
15
18
Controle
Evaluatie
21
24
Controle
Evaluatie
30
36
Controle
Evaluatie
42
48
Controle
Evaluatie
54
60
Controle
Evaluatie
Bespreken van de
behandelopties
PSA test (= bloedonderzoek)
PSA-test en lichamelijk
onderzoek
PSA test
PSA-test, lichamelijk
onderzoek en biopsie
PSA-test
PSA-test en lichamelijk
onderzoek
PSA-test
PSA-test en lichamelijk
onderzoek
PSA-test
PSA-test en lichamelijk
onderzoek
PSA-test
PSA-test en lichamelijk
onderzoek en biopsie
PSA-test
PSA-test en lichamelijk
onderzoek
Etc.
Bron: deze folder is een aangepaste versie van het PRIAS-project, Erasmus
MC en bewerkt door de afdeling Patiëntenvoorlichting van het Albert Schweitzer
ziekenhuis.
5
Ruimte voor uw eigen vragen en/of
aantekeningen
6
Albert Schweitzer ziekenhuis
december 2016
pavo 1225