PowerPoint Presentation - Diabetesvereniging Nederland

WELKE INVLOED HEEFT BEWEGEN
OP DIABETES EN GEWICHT
Nelleke Breas
Verpleegkundig consulent diabetes
1
Inhoud presentatie
• Wat is bewegen
• Voordelen bewegen
• Wat gebeurt er tijdens het bewegen?
• Welke soort inspanning heeft de voorkeur?
• Wat zijn de risico’s van bewegen
• Wanneer eerst overleggen?
• Algemene adviezen
2
Wat is bewegen?
• Lichamelijk actief zijn, bv tuinieren, wandelen, fietsen,
traplopen, maar ook sporten
• Een belangrijk kenmerk van matig intensieve inspanning is een
licht verdiepte ademhaling, waarbij nog wel steeds een gesprek
kan worden gevoerd
• De norm is voor iedereen verschillend, afhankelijk van leeftijd,
geslacht en getraindheid
3
Nederlandse norm voor bewegen
• Kinderen tot 18 jaar
– 1 uur per dag, matig intensief
– Aansporen tot actieve vrijetijdsbesteding
• Volwassenen
– ½ uur per dag, minimaal 5 dagen/week
– Twee keer 15 minuten of drie keer 10 minuten bewegen, in
plaats van een half uur achtereen, is ook goed
– Om af te vallen (bij overgewicht): 1 uur per dag*
*Afhankelijk van meerdere factoren (o.a. voeding, intensiteit bewegen etc.)
4
Voordelen bewegen
Bewegen heeft een gunstig effect op:
• Het lichaamsgewicht en vetpercentage
• Betere werking van de insuline doordat het lichaam gevoeliger
wordt voor insuline. Zowel tijdens de inspanning als uren erna
• De bloeddruk
• Bloedvet profiel verbetert
• Verlaagt risico op hart- en vaatziekten
• De botdichtheid ( stevige botten)
• Verhoging algemeen welbevinden
5
Wat gebeurt er tijdens het
bewegen?
• Spieren hebben brandstof nodig om te kunnen bewegen. Deze
brandstof halen ze uit koolhydraten (glucose) of vetten
• Spieren worden gevoeliger voor het hormoon insuline
• Glucose wordt gemakkelijker uit de bloedbaan opgenomen in
de spiercellen
• 1-2 dagen behouden de spieren die betere gevoeligheid
• Bij regelmatig bewegen kan de medicatie/insuline dosis worden
verlaagd
6
Welke soort inspanning heeft de
voorkeur?
• Duursport, stevig wandelen, zwemmen of fietsen en teamsport
of
• Krachtsport, gewicht met armen of benen wegduwen of optillen
7
Krachttraining
• Ontwikkeling spier-massa
• Spieren zijn voornaamste “orgaan” die de insulinegevoeligheid
van het lichaam bepalen
• Insuline zorgt voor het transport van glucose naar de
lichaamscellen en met name spiercellen
• Verlies van vet
• Gewicht blijft over het algemeen hetzelfde alleen andere
samenstelling
• Heeft een gunstig effect op het uitvoeren van activiteiten in het
dagelijks leven en tijdens werk.
8
Duurtraining
• Door duurtraining meer vet verbranding
• Stevig doorwandelen vermindert het buikvet
• Buikvet is het meest ongezonde vet dat in verband staat met
hart- en vaatziekten, diabetes en andere gezondheidsproblemen
• Bij duurtraining gaat het om uithoudingsvermogen. Het vergt
meer dan krachttraining
• De conditie verbetert als de intensiteit langzaam wordt
opgebouwd
• Verkleint bovendien het risico op hart- en vaatziekte
9
Duur-of krachttraining bij diabetes?
• Beide vormen van inspanning lijken in staat om de hoge
glucose waarde gedurende de daaropvolgende 24 uur met ruim
30% te verlagen
• Duurtraining en krachttraining lijken dus even effectief om de
bloedsuikerspiegel gedurende de dag aanzienlijk te verlagen
• De combinatie van duur- en krachttraining is mogelijk het beste
Manders RJ, Van Dijk JW, van Loon LJ. Low-intensity exercise reduces the prevalence of hyperglycemia
in type 2 diabetes. Med Sci Sports Exerc. 2010;42: 219-225
10
Risico’s van bewegen bij hoge
glucose waarden*
Glucose waarden van 16mmol of hoger door:
- te weinig insuline
- te veel gegeten
- werking insuline niet optimaal
De inspanning prikkelt de lever om nog meer glucose af te geven.
Deze glucose komt de cellen niet in bij gebrek aan insuline
Tevens worden door de inspanning vetzuren vrijgemaakt uit het
vetweefsel. Bij gebrek aan insuline treedt verzuring op
•Voornamelijk bij type 1 diabetes of type 2 diabetes patiënten die volledig insuline-afhankelijk zijn
11
Risico’s van bewegen bij lage
glucose waarden
Lage waarden door:
- dosering insuline niet verlaagd
- te weinig gegeten
- piekwerking insuline
- warmte  betere doorbloeding van de huid waardoor de
insuline sneller in het bloed wordt opgenomen => hypo’s
12
Wanneer eerst overleggen?
• Bij slecht ingestelde diabetes - (hoog HbA1c, veel hoge/lage
waarden)
• Ernstige problemen op gebied van hart- en vaatziekten
• Onbehandelde hoge bloeddruk
• Onbehandelde diabetische oogschade
• Als je hypo’s minder/niet goed voelt aankomen
13
Algemene adviezen
• Zorg voor goede glucose waarden voor het sporten
• Afhankelijk van duur/intensiteit activiteit: te voren eten, goed
(blijven) drinken, “snelle” koolhydraten meenemen (sportdrank,
dextro etc.)
• Bij langdurige (geplande) activiteit: 30-50% minder
(middel)langwerkende insuline van te voren
• Indien training / beweging aanvangt binnen 2 uur na de
maaltijd: minder kortwerkende insuline
• Bij insuline-pomptherapie
– Pomp op reductiestand
14
Voor bewegen bloedglucose meten
Duur en type
inspanning
Glucosewaarde voor
aanvang
Extra koolhydraten
30 minuten of minder
lichten inspanning
Onder 5 mmol/l
Boven 5 mmol/l
10-15 gram
geen
30-60 minuten matige
inspanning
Onder 5 mmol/l
Tussen 5 en 10 mmol/l
Tussen 10 en 16 mmol/l
30-45 gram
15 gram
geen
1 uur of langer matige
inspanning
Onder 5 mmol/l
Tussen 5 en 10 mmol/l
Tussen 10 en 16 mmol/l
45 gram per uur
30-45 gram per uur
15 gram per uur
15
Waar op letten tijdens en na
inspanning
Bloedglucose meten na 1uur tijdens inspanning, zo nodig extra
koolhydraten
– 1 gram koolhydraten per kg lichaamsgewicht per uur matige inspanning
Bedacht zijn op hypo’s
– Voor slapen bloedglucose meten
– Avonddosis (middel)langwerkende insuline eventueel verlagen met
maximaal 50%
16
Belangrijkste boodschap
• Alle beweging is winst
• Duurtraining en krachttraining hebben vergelijkbare effecten op
de insulinegevoeligheid
• Begin bijvoorbeeld met eens per week met de fiets naar het
werk te gaan, de boodschappen lopend te doen of ’s avonds
een ommetje te maken
• Meten is weten
17
Bewegen: neem een hond!
NIET ZO….!!!
MAAR ZO….!!!
Belangrijke adressen
•
www.VUmc.nl/diabetescentrum.nl
•
www.sportiefbewegen.nl
•
www.diabetesvereniging.nl
•
www.30minutenbewegen.nl
•
www.sportindebuurt.nl
•
www.diabetesfederatie.nl
19
20