Positief effect van scholing in seksualiteit bij lvb`ers

Positief effect van scholing in
seksualiteit bij lvb’ers
Jongeren met een verstandelijke beperking die in een instelling voor jeugdzorg wonen zijn
extra kwetsbaar voor seksueel misbruik. Daarom heeft observatiecentrum De Hondsberg een
groepsbehandeling ontwikkeld voor jongeren vanaf 12 jaar met een licht verstandelijke
beperking (lvb) over relaties en seksualiteit. Uit onderzoek blijkt nu dat deze behandeling een
positief effect heeft.
Gabriëlle Mercera studeerde vorige maand af aan Tilburg University in de Kinder- en
Jeugdpsychologie op dit onderwerp. Voor haar scriptie over de scholing in seksualiteit liep ze
stage bij De Hondsberg waar veel jongeren met een licht verstandelijke beperking verblijven.
In haar studie legt ze uit welke factoren een jongere met een licht verstandelijke beperking
kwetsbaar maken voor seksueel misbruik en grensoverschrijdend gedrag:
• hun verstandelijke beperking,
• geen grenzen aan kunnen geven,
• sociaal-emotionele achterstand,
• gebrek aan seksuele voorlichting.
Meer lvb-slachtoffers in instelling
Vooral in de residentiële jeugdzorg is het beeld
zorgelijk: Het blijkt dat kinderen met een lvb
daar drie keer zo vaak slachtoffer zijn van
seksueel misbruik als kinderen zonder een lvb in
een jeugdzorginstelling. Om deze jongeren
goed te informeren over de onderwerpen
seksualiteit en relaties en om ze minder
kwetsbaar te maken voor seksueel misbruik,
heeft De Hondsberg de groepsbehandeling
'Relaties en Seksualiteit (R&S)-vorming'
ontwikkeld.
Professionele aandacht voor seksualiteit onder lvb-jongeren is belangrijk,
zo schrijft Mercera, om:
• hen goed te informeren over het onderwerp,
• ze weerbaar te maken en
• bij deze jongeren een positieve houding tegenover seksualiteit te creëren (minder
seksstereotypen, meer respect).
Seks-educatie programma’s, waaronder de R&S-vorming van de Hondsberg, zijn erop gericht
de kennis van mensen te vergroten op het gebied van seksualiteit en relaties. Deze
programma's (zoals seksuele voorlichting of -vorming) kunnen de tekorten in kennis opvullen,
zorgen voor een grotere weerbaarheid tegen grensoverschrijdend gedrag, dragen bij aan
een positieve houding en geven jongeren inzicht in zichzelf en in intieme relaties.
Sociaal leren
Observatiecentrum De Hondsberg ontwikkelde de groepsbehandeling voor jongeren vanaf
12 jaar met een licht verstandelijke beperking. De keuze voor een groepsbehandeling is
bewust, omdat uit eerder onderzoek blijkt dat jongeren door middel van sociaal leren over
het algemeen goed informatie kunnen opnemen. Een gedragswetenschapper en een
psychomotore therapeut geven de behandeling en combineren zo hun psychologische en
therapeutische kennis met kennis over ervaringsleren.
De behandeling is een combinatie van verschillende bestaande methodieken en eigen
werkvormen aangepast aan de doelgroep licht verstandelijk beperkten. De Hondsberg
schoolt lvb-jongeren sinds 3 jaar zowel intern als extern met de behandeling.
Filmpjes, rollenspellen en gesprekken
Tijdens de groepsbehandeling werd er op een interactieve manier informatie gegeven aan
de leerlingen. Zo werden filmpjes en afbeeldingen getoond, opdrachten uitgevoerd
(individueel en in groepsverband), vragen gesteld, rollenspellen gespeeld en gesprekken met
elkaar gevoerd. Op deze manier leerden de jeugdigen over onderwerpen als
lichaamsbeleving, puberteit, relaties, anticonceptie, social media en weerbaarheid.
Effect
Met een effectmeting onder 29 lvb-jongeren is bij de Hondsberg onderzocht of de
groepsbehandeling effectief is om het kennis- en attitudeniveau op relationeel en seksueel
gebied van deze doelgroep te verhogen. Deze niveaus zijn in het onderzoek gemeten met
de Seksuele kennis-, attitude-, vaardigheden- en ervaringenlijst (Skave) en een extra
vragenlijst op maat. Met een voor- en nameting zijn de scores van de behandelgroep
vergeleken met de scores van een controlegroep.
De onderzochte vorming gaven een
gedragswetenschapper en een
psychomotore therapeut van de
Hondsberg extern op een school voor
voortgezet speciaal onderwijs. De
behandelgroep bestond uit 16 leerlingen
van 14 t/m 18 jaar met een licht
verstandelijke beperking die mee deden
aan de groepsbehandeling. De
groepsgrootte varieerde van 4 tot 8
jongeren.
De jongeren kregen de scholing, omdat
de school vond dat ze extra kennis over
relaties en seksualiteit nodig hadden. De controlegroep bestond uit 13 leerlingen van 14 t/m
18 jaar met een lvb die voor een volgende groepsbehandeling in aanmerking kunnen
komen.
Uit de metingen bleek vervolgens dat bij lvb-jongeren die de groepsbehandelingen volgden
de kennis en attitude ten opzichte van relaties en seksualiteit was verbeterd ten opzichte van
jongeren die de vorming niet kregen. Hoewel er in de behandelgroep meer jongens zaten,
bleek het geslacht net als het IQ van de jongeren in dit onderzoek geen opvallende invloed
te hebben op de onderzoeksresultaten.
De conclusie van het onderzoek is dan ook dat professionele aandacht voor seksualiteit bij
jongeren met een lvb nodig is. En een brede inzet van de behandeling, zowel intramuraal als
extramuraal, lvb-jongeren helpt bij hun seksuele ontwikkeling.
Ontwikkelingstaak
“De groepsbehandeling 'R&S-vorming' zorgt ervoor dat de tekorten in kennis opgevuld
worden, de weerbaarheid vergroot wordt, jongeren inzicht in zichzelf en sociale situaties
krijgen en betere beslissingen kunnen maken op het gebied van seksualiteit,” zo schrijft
Mercera.
Ze adviseert verder onderzoek te doen naar hoe de sekseducatie het beste in het
behandelaanbod van De Hondsberg past en wat de (financiële) mogelijkheden hiervoor zijn.
“Seksualiteit is een ontwikkelingstaak, ook voor mensen met een verstandelijke beperking.
Daarom zou iedere lvb-jongere seksuele vorming moeten krijgen.”
Vervolgonderzoek
Omdat de jongeren in De Hondsberg meer complexe gedragsproblematiek hebben dan de
leerlingen op de school van het onderzoek, is er vervolgonderzoek nodig naar het effect van
de scholing binnen De Hondsberg. Mercera adviseert daarvoor een grotere
onderzoeksgroep dan bij haar eigen studie (N=29), om de kans op toevallige fouten te
verkleinen en de generaliseerbaarheid te vergroten.
Ook is het volgens haar interessant om te onderzoeken of het kennis- en attitudeniveau gelijk
blijft over een langere periode. En of het uiteindelijke doel wordt behaald: of scholing
daadwerkelijk leidt tot een vermindering van seksueel grensoverschrijdend gedrag en
seksueel misbruik. |
Bron
Dit artikel is verschenen via de website KLIK.org. Scriptie Gabriëlle Mercera voor haar studie
Kinder- en Jeugdpsychologie aan de Tilburg University. Onder begeleiding van GZpsycholoog Natalie van Hilst, De Hondsberg. Klik op de onderstaande link om de scriptie ‘Het
effect van groepsbehandeling ‘Relationele en Seksuele vorming op jeugdigen met een lichte
verstandelijke beperking’ te bekijken.
http://www.klik.org/Nieuws/~/media/0A85D1691AD340ABADC87C721D23311E.ashx