Onderwijs en Samenleving

Onderwijs en Samenleving
Coördinatie:
Bruno Vanobbergen - Universiteit Gent (voorzitter van de divisie)
Jan Van Damme - Universiteit Leuven
M. J. de Jong - Universiteit Rotterdam
E-mailadres voorzitter:
[email protected]
In het brede thema ‘Onderwijs en Samenleving’ komen alle onderwerpen samen die de
maatschappelijke context van het onderwijs betreffen en de invloed van de samenleving op het
onderwijs en - omgekeerd - de invloed van het onderwijs op de samenleving op de voorgrond
stellen. Van oudsher is daarbij onderwijsongelijkheid in al haar facetten en de toegankelijkheid
van het onderwijs voor uiteenlopende maatschappelijke groeperingen een centraal thema, maar
het gaat ook om andere zaken, zoals de maatschappelijke determinanten van het curriculum, de
schoolorganisatie, de positie en het functioneren van onderwijsgevenden, de pedagogische
functie van het onderwijs en het onderwijsbeleid. Binnen dit brede thema wordt speciaal
aandacht gevraagd voor de volgende subthema’s:

Onderwijs en maatschappelijke ongelijkheid
De hardnekkigheid van de onderwijsachterstanden van bepaalde etnisch-culturele
groeperingen en traditionele autochtone lagere klassen, en de toenemende segregatie in
onderwijs en samenleving zijn een grote bron van zorg. Aandacht wordt gevraagd voor
onderzoek dat de verschijnselen en hun determinanten in beeld brengt, en licht kan werpen
op de vraag wat effectieve strategieën zouden kunnen zijn. Zijn de grenzen van de
mogelijkheden van het onderwijs en onderwijsbeleid op dit vlak bereikt?

De pedagogische opdracht van het onderwijs
Het maatschappelijk effect van het onderwijs bestaat niet alleen in de functionele
kwalificaties en cognitieve vorming die worden geboden, maar ook in de bredere socialisatie
van ‘morele deugden’ en gemeenschapszin. Binnen dit subthema wordt in het bijzonder
aandacht gevraagd voor processen van interculturele communicatie en binding aan wijk en
samenleving, waaronder concepten als 'de brede school' en 'de vensterschool'.

Kan de school de samenleving redden?
De school wordt vaak op haar mogelijkheden tot verbetering van de samenleving
aangesproken. De voorbije decennia zijn hiertoe tal van educaties (media-, gezondheids- en
milieueducatie bijvoorbeeld) ontwikkeld. De vraag stelt zich naar hoe de school op deze
maatschappelijke vragen een antwoord kan geven en in welke mate het curriculum zich
tegenover de maatschappelijke vraagstukken dient te verhouden. Bijzondere aandacht kan
daarbij gaan naar, vanuit het beleid geformuleerde tegenstrijdige geluiden. Zo klinkt (in
Vlaanderen) bijvoorbeeld de roep naar meer cultuurparticipatie en cultuureducatie steeds
vaker en luider, maar wordt tegelijkertijd in het curriculum gesnoeid in expliciete
cultuurvakken (bv. esthetica).

Strategieën van kwaliteitszorg in het onderwijs
ORD 2005 - beschrijvende fiche - divisie "Onderwijs en Samenleving"
Congressecretariaat: [email protected] * Website: www.ORD2005.be
Binnen dit subthema wordt aandacht gevraagd voor de relaties tussen onderwijskwaliteit,
interne kwaliteitszorg en externe verantwoording, en met name voor recente voorstellen
(bijv. van de Nederlandse Onderwijsraad) om te komen tot een stelsel van accountability
gebaseerd op de ‘toegevoegde waarde’. Wat is de zin en onzin van grotere marktwerking en
keuzevrijheid van ouders, gebaseerd op aantoonbare prestaties van scholen?

Inclusief onderwijs
Pogingen om de uitstroom naar het speciaal onderwijs terug te dringen, om leerlingen met
beperkingen te integreren in het reguliere onderwijs en om leer- en gedragsproblemen door
(preventieve) adaptieve strategieën binnen het reguliere onderwijs op te vangen zijn (nog)
niet ondubbelzinnig succesvol. Wat zijn de mogelijkheden en moeilijkheden?
ORD 2005 - beschrijvende fiche - divisie "Onderwijs en Samenleving"
Congressecretariaat: [email protected] * Website: www.ORD2005.be