Inspiratiedocument rollen ondersteuner tijdens CORONA Inleiding Als ondersteuner word je ingeschakeld om mee te werken aan meer inclusieve onderwijsomgevingen. Dit houdt in dat je enerzijds leerlingen ondersteunt en anderzijds dat je leerkrachten(teams) sterker maakt. In deze veranderende tijden word je uitgedaagd om je rol van ondersteuner te herdenken. We hebben ons voor de opmaak van dit document gebaseerd op contacten met openbare ondersteuningsnetwerken over heel Vlaanderen en op de informatie die uit de (inschrijvingen voor de) Webinar ‘kwaliteitsvol ondersteunen’ gekomen is. Deze tekst heeft niet tot doel om tot Vlaanderen brede afspraken te komen over hoe ondersteuning binnen de ondersteuningsnetwerken ingevuld moet worden. Dit past voor ons binnen de autonomie van de netwerken zelf. Met dit document willen we je wel inspireren over de manieren waarop ondersteuners over heel Vlaanderen hun opdracht nu vormgeven. Deze tekst wordt verspreid naar ondersteuners die zowel in de kleine als in de brede types werkzaam zijn. Dit maakt dat er niet in detail gegaan wordt over de verschillende soorten problematieken waarmee je als ondersteuner in aanraking kan komen. Invullen rollen ondersteuner in Corona-tijden Het laatste boek ‘Leren omgaan met diversiteit in de klas: Het GOL(L)D-concept in de praktijk’ van Elisabeth De Schauwer en Inge Van de Putte geeft een omschrijving van verschillende rollen die door een ondersteuner opgenomen kan worden. We vertrekken steeds van elke rol en kijken welke invulling er momenteel in corona-tijden aan gegeven wordt. Sommige taken of opdrachten kunnen bij meerdere rollen ondergebracht worden. De opdracht zelf is dus belangrijker dan de rol waaronder deze gecategoriseerd wordt. 24/04/2020 PBD GO! 1 Rol van hulplijn Omschrijving: Je neemt dezelfde rol op als de leraar en gaat mee in de klas om ondersteuning te bieden aan leerlingen Je zoekt mee naar oplossingen voor deze individuele situatie in functie van het helpen van die leraar, die leerling en deze ouders. Ondersteunen van leerkrachten: Regelmatig contact (telefonisch contact, Skype, Microsoft Teams, Zoom, …) opnemen met leerkrachten/zorgcoördinator/leerlingenbegeleider, zowel actief (om te bevragen hoe het gaat, waar hij tegenaan loopt, wat de ondersteuner voor hem kan betekenen) als passief (aanspreekbaar zijn, ook in crisissituaties). Je wacht niet tot wanneer ouders, leerlingen of scholen contact opnemen met jou maar je probeert zelf proactief contact op te nemen met hen. Luisterend oor zijn voor de leerkrachten, begripvol zijn, laten ventileren, ... Samen naar oplossingen zoeken/digitaal ondersteunen bij bv: o Differentiatie (zie ook EHBO-kit voor BaO) o Beginsituatieanalyse wiskunde en Nederlands leerlingen BaO via Quick Scans (zie ook EHBO-kit voor BaO) o Vormgeven van nieuwe lessen (zie ook EHBO-kit voor BaO) o Lessen digitaal vormgeven (zie website digitaliseer je les) o Samen bekijken welke minimale doelen voor leerlingen nog aangeboden moeten worden: wat is essentieel en wat kan wegvallen? (zie ook EHBO-kit voor BaO) o Overlopen van stappenplannen o … Aanreiken van tips, tools, handig verwerkbare suggesties, online bronnen, apps..., bv. o Rond structuur bieden o Doelgericht, toegankelijk en duidelijk lesmateriaal (UDL) o Sociaal-emotioneel welbevinden o Werken aan verbondenheid o Inzetten op motivatie o … Leerkrachten inspireren, bv: o Digitaal ondersteunen o M.b.t. bewegend leren om variatie te brengen in de klassieke bundels o ... 2 Ondersteunen van leerlingen: Nagaan hoe tegemoetgekomen kan worden aan, bv. o Organisatorische noden: bv. Ik kan niet online komen want mama moet me helpen maar ze is dan net aan het koken o Materiële noden: bv. Ik kan niet luisteren naar de leerkracht want ik heb geen headset en het achtergrondlawaai is niet fijn op ons appartement met 4 kinderen o Administratieve noden: bv. Ik weet niet hoe ik het programma ‘Zoom’ moet installeren. De leerkracht heeft me al geholpen maar het lukt nog steeds niet o Psychische noden van de leerling (en/of ouders): bv. Ik ben echt bang van corona en durf niet meer buiten te komen o Fysieke noden: bv. Wij eten hier elke dag bananen en drinken cola, ik voel me niet zo goed meer maar mama durft niet naar de winkel Regelmatig contacteren (telefonisch, chat, mail, individuele zoomsessies, WhatsApp, Google hangouts, …) Therapeutisch oefenmateriaal in de brievenbus steken of voor de deur leggen (mits akkoord van alle partijen) Luisterend oor bieden, vragen hoe het gaat, vragen of alles lukt, bv. o Positief aanmoedigende mailtjes o Tekening of kaart in de bus steken o Vinger aan de pols houden rond thuissituatie o ... Tijdens contact, bv. o Samen overlopen wat de taken zijn en hoe ze concreet aan de slag kunnen gaan o Bespreken hoe je de planning gaat invullen: planningsoverzicht maken van taken/lessen o Onduidelijkheden bij opdrachten bespreken o Inzetten op motivatie o … … Ondersteunen van eigen team/ONW: Luisterend oor zijn voor elkaar Regelmatig contact (formeel en informeel) met collega’s Delen van materialen met elkaar Delen van informatie vanuit het werkveld met elkaar … 3 Rol van expert Omschrijving: Je hebt bepaalde expertise die je kan inzetten om leerlingen en leerkrachten te ondersteunen in het omgaan met leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften Ondersteunen van leerkrachten: Uitwerken, bv: o Infobundel pre-teaching o Materiaal rond ijsbergrekenen o … Advies geven, bv: o Feedback geven op online lessen o Met betrekking tot motoriek voor leerling die nu zonder kinesitherapie en turnles valt o Rond problemen schrijfmotoriek o ... Vragen beantwoorden via online tools (videocall, e-mail, …) Noden van leerlingen doorgeven aan leerkrachten … Ondersteunen van leerlingen: Herwerken van de schoolplanning op maat van de noden van de leerling Instructiefilmpjes maken van taken/opdrachten Ondersteunen bij rouwen, verdriet, missen van vriendjes Hulpmiddelen voorzien Bewegingstussendoortjes voorzien (voor bv. leerlingen type 4) Tips aanreiken over de manier waarop ouders thuis een prikkelende omgeving voor kinderen kunnen creëren, bv. reik materiaal aan, strooi ideetjes, maak ouders bewust van hun rol. Voorlezen of gerichte vragen stellen kan thuis ook. En een kind dat helpt in de keuken, oefent zijn fijne motoriek en leert tellen, ... … 4 Ondersteunen van eigen team /ONW: Ontwikkeling/uitwerken o Uitgewerkt specifiek materiaal online delen Vanuit eigen expertise delen van kennis met collega’s De werkgroepen of expertiseteams online verder zetten om zo specifiek materiaal samen te ontwikkelen Lezen van vakliteratuur, literatuurstudie Eigen professionalisering, bv. over het digitaal vorm geven van lessen, over bestaande digitale platformen, … … 5 Rol van verbinder Omschrijving: Alle partijen met elkaar in verbinding brengen om informatie uit te wisselen en kwaliteitsvolle ondersteuning op te zetten Het faciliteren in een co-creatief proces Samen bedenken en uitvoeren van acties Contact met ouders, bv. Geruststellen Bekijken hoe noodzakelijke specifieke therapie (bv. logo, kine) die nu niet meer gegeven kan worden vorm kan krijgen. Communiceren van pre-teaching naar ouders van leerlingen die jij begeleidt Informatie van leerkracht terugkoppelen … Verschillende partijen samenbrengen om te vergaderen en oplossingen te zoeken, bv. Contact met directie Contact met zorgcoördinator/leerlingenbegeleider Contact houden met CLB en welzijnspartners ... Verslag uitbrengen van contacten met gezin (informeer het gezin hierover!), bv. Informatie vanuit de thuissituatie en het leerproces van het kind en de aanpak van de ouder terugkoppelen Verontrustend opvoedingssituaties terugkoppelen Doorverwijzen naar een CLB indien er een voorziening nodig zou zijn of hulpverlening … Ondersteunen van leerlingen, bv. Helpen van leerlingen die geen hulpvragen durven stellen of hierbij geen initiatief nemen Bemiddelen bij conflicten of stress Gezamenlijk noodplan voorzien met alle betrokkenen voor de leerlingen waar een verontrustende situatie wordt vastgesteld. … Ondersteunen van eigen team/ONW: Verbinding blijven maken met elkaar onderling o Het is belangrijk om ook aandacht te hebben voor het welbevinden van je collega’s. Inzetten op zelfzorg lijkt meer dan ooit belangrijk. Je houdt regelmatig online meetings om elkaar te steunen en te motiveren. Opgedane ervaringen delen met collega’s en verbinding zoeken met ervaringen van anderen … 6 Rol van inclusiebezieler Omschrijving: Mediator zijn tussen de verschillende betrokkenen Het opnemen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften/omgaan met diversiteit Ervoor zorgen dat iedereen op dezelfde golflengte staat als het gaat over het omgaan met diversiteit. Onderhandelen over een plek voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften en de meervoudige identiteit van leerlingen proberen te (laten) begrijpen Recht op onderwijs voor elke leerling blijven verdedigen Ervoor waken dat redelijke aanpassingen ook effectief toegepast worden in deze nieuwe context. Leerkrachten ondersteunen in aanpassingen die te maken hebben met het toegankelijk maken van het lesaanbod: o Aanpassingen aan lay-out o Aanpassingen van curriculum en leerstof o Aanpassingen van evaluatie Aandacht blijven hebben voor het individueel aangepast curriculum (IAC) van leerlingen met een verslag, bv. o Zijn er wijzigingen in de beginsituatie van de leerling? o Welke doelstellingen zijn nog relevant om in de komende periode na te streven? Zijn de doelstelling nog gekoppeld aan een behoefte? o ... … 7 Rol als procescoördinator Omschrijving: Alle taken die opgenomen worden om de ondersteuning van een leerling te coördineren bv. plannen & organiseren van overlegmomenten, handelingsplannen opstellen, administratieve opvolging, … Ondersteunen van leerkrachten: Deelnemen aan online meetings met leerkrachten Als ondersteuner toegevoegd worden tot het klaskanaal om op de hoogte te blijven o Bv. facebook, website, whatsapp groep leerkrachten, Padlet pagina, … o Aanreiken van materiaal, bv. planningsdocumenten … Ondersteunen van leerlingen: Aanreiken materiaal: o Overzicht per dag voor leerling met voldoende afwisseling tussen werkblaadjes, filmpjes en doe-opdrachten o (samen) een dagplanning maken o ... … Ondersteunen van eigen team/ONW Teamvergaderingen digitaal organiseren of bijwonen Opvolgen aanmeldingen leerlingen Verslagen maken Bijwerken ondersteuningsfiches E-mails beantwoorden Bijscholingen verwerken ... 8 Interessante informatiebronnen Website digitaliseer je les! Het CLB heeft een e-module gemaakt waarin informatie gebundeld wordt rond thema's als stress, angst, verontrusting, rouw/verlies, trauma, radicalisering,…) en materialen verzameld worden op maat van leerlingen, ouders en schoolpersoneel. Heropstart scholen: o Draaiboek herstart onderwijs in de basis- en secundaire scholen o Draaiboek preventie ifv heropstart scholen GO! Pro website: pedagogische ondersteuning Toelichting bij EHBO-kit (Eerste Hulp Bij Opstart) BaO: https://pro.g-o.be/nieuws/4647 Ondersteuning voor scholen vanuit de PBD: crisis-SPOC's Visie op evaluatie en attestering: insteek voor het addendum bij het schoolreglement. Advies over de specifieke aanpak van stage, leren op de werkplek, geïntegreerde proef en kwalificatieproef. Ons standpunt evaluatie in coronatijden voor het basisonderwijs. Sjabloon overleg steunpunt voor inclusie Bronnen Didactiek: Preteaching van nieuwe leerstof: richtlijnen voor directies Toegankelijk maken van je lesmateriaal via universeel ontwerp in de klas (Potential) Een handleiding/website voor leerkrachten om meer te weten te komen over digitale didactiek coaching pakket UDL voor ondersteuners- leerlingenbegeleiders (klascement) Alles over inclusie en toegankelijk maken van https://e-inclusie.be/ Ouders: https://www.schoolmakers.be/blog/sterke-schouders-tijdens-corona/ https://www.klasse.be/222210/gesprekskaartjes-vraag-ouders-hoe-het-gaat/ 9
