Historische Kritiek DEEL II_inhoudstafel

INHOUDSTAFEL
DEEL II
TECHNISCHE ANALYSE VAN DE BRON
INLEIDING

Kritische analyse van de bron

Casus: Dagboeken van Anne Frank

Casus: feestvierende Palestijnen op 11/09 op CNN
1.
DE VELE VORMEN VAN VERVALSING
1.1. Totaal onbetwiste bronnen
1.2. Intellectueel falsum
1.3. Materieel falsum

Casus: Valse dagboeken van Hitler in weekblad Stern, April 1983
1.4. Pastiche

Casus: Diego Velazquez en Pablo Picasso

Casus: “De Firma Breughel”

Casus: Van Meegeren

Casus: Joseph - Marie Van der Veken (1872-1964)
1
1.5. Kopie

Kopieën van oorkonden

Kopie gemaakt door historicus

Kopie van een schilderij

De term “valse Breughel”

Kritiek van een voorwerp: casus de lijkwade van Turijn
Reisweg van het doek
1987 – ‘88
Anatomische details
Falsum?
Redenen?
2. HET ONTMASKEREN VAN DE FALSARIS

Zwakke plekken
 casus: oorlelletje van Morelli

Navolging van Morelli
Van Dantzig
Carlo Ginzburg
Zoektocht naar Saddam Hoessein
2

Handige falsarissen omzeilen hindernissen

Casus: John Drewe en John Myatt
3. CLIO’S LABORATORIUM
3.1. Paleografie

Eerste functie: ontcijferen van letterbeelden
Redenen evolutie letterbeelden
soorten letterbeelden
-
Capitalis Elegans
-
Unciaal
-
Carolina
Verschillen tussen schrifttypes

Tweede functie: dateren en lokaliseren van ongedateerde teksten

Derde functie: helpt echtheidsproces van een tekst te maken

Casus: dagboek van Anne Frank
3.2. Diplomatiek
Kanselarijen met typische kenmerken
Casus : 1870: proces tegen vervalser Vrain – Lucas
Casus: Raul Hilberg – “Sources of Holocaust”
3
3.3. Archeologie: ontrouwe minnares van Clio?
3.3.1. Geschiedenis van de archeologie: van antiquarische interesse tot
wetenschap

Antiquarische belangstelling

Verwetenschappelijking

o
Drie – perioden indeling:
o
Geologie > stratigrafie
o
Theorieën Darwin en Malthus
Cultuurhistorische of evenementiële archeologie
Diffusionisme

New Archeology
Lewis Binford

Contextuele aanpak
Ian Hodder
3.3.2.

De archeoloog aan het werk (I): prospectie
Casus: Ötzi
 medische vaststellingen:
4

Systematische prospectie
3.3.3. De archeoloog aan het werk (II): opgraving van de sites en
interpretatie van de vondsten en bevindingen

Systematische opgraving
3.3.4. Datering van gegevens


Relatief dateren
o
Stratigrafie
o
Typologie en seriatie
o
Methode van de gesloten vondst + synchronisme
Absoluut dateren
C – methode
o
14
o
Kalium – Argon – methode
o
Thermoluminescentie
o
Archeomagnetisme
o
Pollenanalyse
o
Fission Track
o
Dendrochronologie
o
Biochronologie
3.4. Statistiek
3.4.1. Doel
5
3.4.2. Methode

casus: relatie economische groei, verdeling van de rijkdom,
inkomensongelijkheid
-
Club van Rome
-
Jan Luiten Van Zanden
o
Evolutie van de wereldbevolking
o
Groei van het BBP
Casus: Thomas Malthus
casus: Vichy – regime
3.4.2. Enkele resultaten en problemen


Demografische evoluties
o
Onderzoekers van deze theorie
o
Jean-Louis Flandrin
Crimineel gedrag
T.R. Gurr
Norbert Elias
J. Sharpe
Probleem
6

Religieuze geschiedenis
o
Jacques Toussaert, “Le Sentiment religieux en Flandre à la fin du moyen âge”(1963, Parijs)
o
Jacques Chiffoleau, “La comptabilité de l’au delà” (1980)
3.4.3. Cliometrie van de New Economic History
3.5. Andere hulpwetenschappen en technieken

Zegelkunde

Chronologie

Codicologie

Papyrologie

Epigrafie

Heraldiek

Numismatiek

Taalkunde

Genealogie

Prospografie

Foto-, film en videotechniek
7
4.
KRITISCHE DIAGNOSE VAN DE INDIVIDUELE BRON

externe kritiek

interne kritiek
4.1. Herstellingskritiek of tekstkritiek
4.1.1. Diverse vormen van de teksttraditie

eenvoudigst

pseudo – origineel

redenen voor het maken van kopieën
o
back – up in geval van verlies / vernietiging van het origineel
o
bekrachtigingsoorkonde
o
literaire teksten:
Waarom is dit belangrijk?
Reden

casus: de videobanden van Dutroux – R. Michaux
4.1.2. Techniek van de herstellingskritiek

Het origineel is voorhanden

Eén enkel afschrift is voorhanden
8

o
Onbewuste fouten / fouten uit slordigheid
o
Bewuste fouten te goeder trouw
o
Bewuste correcties te kwader trouw
o
Algemene opmerking
Meerder afschriften zijn voorhanden
o
Algemene stelregel
o
Methode van Lachmann
Emendatie
4.1.3. Kritiek op de methode – Lachmann

Joseph Bédier

Dom Quentin
o
recontrueren van het origineel
o
principe van de vergelijking van de archetypes:

Hoe stemma hanteren?

M. Bloch en G. Pasquali
4.1.4. Correctie en haar grenzen en toekomst
4.1.5. Kritisch apparaat
4.2. Oorsprongskritiek

Bron deelt info zelf mee
9

Bron deel info niet / onvolledig mee
o
Auteurs
Intellectuele auteur
Materiële auteur
Juridische auteur
Anomieme teksten
o
datums
4.3. Ontleningskritiek of oorspronkelijkheidskritiek

ontlening van een model

casus: Jacques Derrida
4.4. Interpretatietechniek

betekenis = tweeledig

Geschiedenis van de interpretatietechniek

Casus : Jan Verhas vs James Ensor
o
Jan Verhas, “La revue des écoles en 1878”
o
James Ensor, “L’entree du Christ en Bruxelles” (1889)
4.5. Gezagskritiek

Combinatie met oorsprongskritiek

Waarde van getuigenissen
10

Casus: National Science Foundation (USA)
4.6. Bevoegdheidskritiek
4.6.1. Nauwkeurigheid van de waarneming
4.6.2. Begrijpen van de feiten
4.6.3. Glaubensunwilligkeit

Casus: WO II en de holocaust

R. Faurisson
4.6.4. Bewustzijnsgraad

Bewust en onbewust ondergane werkelijkheid
Bewust ondergane werkelijkheid
Onbewust ondergane werkelijkheid

M. Nichols – The graduate
4.7. Rechtzinnigheidskritiek
4.7.1. Feiten verdraaien of verzwijgen

Politiek

Dwang
Casus: Colin Powell en masavernietigingswapens
Casus: film van Francesco Maselli
11

Vooroordelen

Sympathie – antipathie
4.7.2. Opzettelijke en onopzettelijke getuigenissen
4.7.3. Ontmaskering van de verdraaiing
12