De DSM-5 is klaar!

22 BOEKEN
BOEKEN 23
De DSM-5 is klaar!
minder gespannen nu er ook veel waarschuwingen kwamen om het kind niet
met het badwater weg te gooien. Wie wil
er terug naar de tijd toen iedereen in de
psychiatrie zijn eigen taal sprak?
Het is gelukt: de DSM-5 is klaar. Geheel volgens schema werd hij in
de derde week van mei gepresenteerd op de jaarvergadering van
de American Psychiatric Association (APA). Ruim tien jaar is er aan
gewerkt. Ruud van Dorth schetst het rumoer over de voors en tegens
dat ook in Nederland ontstond.
Toen in 2010 de conceptversie voor
commentaar op internet beschikbaar
kwam verscheen in YN al het artikel
‘Van DSM-IV naar DSM-5’ (YN 3-2010)
met informatie over historie, achtergronden, definities en voor- en nadelen
van dit systeem.
www.ypsilon.org
Is er praktisch veel veranderd in de DSM-5
ten opzichte van zijn voorganger? Dat valt
voor de doelgroep van Ypsilon eigenlijk
wel mee.
In de nieuwe editie van de DSM zijn er
20 hoofdgroepen met diagnoses, zoals
bijvoorbeeld bipolaire stoornissen,
stemmingstoornissen, angststoornissen,
de farmaceutische industrie, van patiënten en hun belangenorganisaties.
Bijbel
Rumoer rondom het verschijnen van
een nieuwe DSM was er altijd, maar in
dit multimediatijdperk des te meer.
Wetenschappelijke argumenten en soms
verborgen politieke argumenten vlogen
heen en weer. Er werd vergaderd, gepubliceerd, geblogd en gelobbyd. Want de
status van de DSM is in de loop der jaren
nogal veranderd. Een wetenschappelijk
ordeningsmiddel werd een ‘diagnosebijbel’ die soms meer (schijn?)zekerheid
gaf aan patiënt en hulpverlener.
Een DSM-diagnose was echter steeds vaker
nodig om behandelingen vergoed te krijgen
en toegang te krijgen tot allerlei subsidiestromen. Zonder duidelijkheid over de
oorzaken van psychiatrische ziekten en
zonder harde criteria voor diagnoses
(geen bloedtesten, scans, of weefselonderzoek) is er een mooie voedingsbodem
voor onrust. Door het bewust of onbewust
oprekken van ziektecriteria ontstond er
diagnostische inflatie. De cirkel rondom
normaal wordt kleiner, die rond abnormaal
steeds groter, met uiteindelijk grote persoonlijke en maatschappelijke gevolgen.
De DSM werd een succes, maar er was
ook veel kritiek. Het handboek wordt
soms als beknellend ervaren, vooral als
de ongelukkige typering de ‘bijbel’ van
de psychiatrie wat te letterlijk wordt
genomen. Teleurstelling ontstond ook
door politieke factoren: de belangen van
wetenschappers en hun instituten, van
Ook in Nederland vonden de nodige discussies plaats, waarbij kranten en tv zich
niet onbetuigd lieten en ook voor veel
informatie zorgden. Die uitwisselingen
van meningen waren vaak heftig met soms
zelfs een oproep tot verwerping van dit
handboek. De boog lijkt inmiddels wat
DSM in een notendop:
•De Diagnostic Statistic Manual (DSM)
is het belangrijkste indelingssysteem
in de psychiatrie. De eerste versie
verscheen in 1952, de DSM-IV bestaat
sinds 1994, met een aanvulling in 2000.
Het aantal in het handboek vermelde
stoornissen is sinds het begin aanzienlijk toegenomen.
•De oorspronkelijke bedoeling van de
DSM was om behandelaars en wetenschappers in de psychiatrie als het ware
dezelfde begrippen te laten gebruiken:
appels zijn appels en peren zijn peren.
•Zoveel mogelijk zijn objectieve en
getoetste kenmerken toegepast.
Mogelijke ziekte-oorzaken zijn buiten
beschouwing gelaten omdat daar nog
onvoldoende over bekend is.
De Nederlandse vertaling van de DSM-5 zal in
het eerste kwartaal van 2014 beschikbaar zijn.
De oorspronkelijke Amerikaanse uitgave is er
al, maar de ‘goedkope’ paperbackuitgave kost
€ 128,-. Helaas is er vanwege de commerciële
belangen van de APA niet een vrij toegankelijke versie op internet.
Risico-syndroom
verslavingstoornissen, neurocognitieve
stoornissen, persoonlijkheidsstoornissen
en nog 14 andere.
Voor Ypsilon is de hoofdgroep schizofreniespectrum en andere psychotische stoornissen
belangrijk.
De belangrijkste aandoening die hier deel
van uitmaakt is schizofrenie, waarbij de
voorheen bestaande 5 subtypen (paranoïde,
gedesorganiseerde, katatone, ongedifferentieerde en chronische) verdwenen zijn.
Naast schizofrenie komen veel minder
vaak voor de schizoaffectieve stoornis en de
waanstoornis waarbij slechts kleine aanpassingen zijn aangebracht. Bij de andere
aan schizofrenie verwante psychotische
stoornissen, zoals bijvoorbeeld de schizofreniforme stoornis, de kortdurende psychotische stoornis en de psychosen door
lichamelijke aandoeningen of door middelengebruik is er niets veranderd.
Het voorstel om een psychose-risico-syndroom op te nemen, voor jongeren die
een verhoogd risico lopen om een psychose te krijgen, heeft het niet gehaald.
Er was nog te weinig wetenschappelijke
onderbouwing en men was bang dat te
veel jongeren ten onrechte medicijnen,
met bijwerkingen, zouden krijgen.
Voorlopig wordt deze ‘aandoening’ min
of meer geparkeerd in een apart deel van
de DSM-5 met mogelijke diagnoses waar-
voor nog nader onderzoek nodig is.
Ook in de 19 overige groepen van diagnoses zijn er natuurlijk veranderingen.
Alle vroegere autismevormen, zoals
Asperger, zijn bijvoorbeeld opgegaan in
de Autisme-spectrum-stoornis.
DSM-6
Zullen we merken dat er een nieuwe
DSM is? Voorlopig niet. De Nederlandse
beroepsvereniging van psychiaters adviseert om de vierde editie nog even
te blijven gebruiken, te kijken naar de
ervaringen in de VS en te wachten op
de Nederlandse vertaling. Pas dan kan
over een geleidelijke invoering worden
nagedacht. Daarbij zullen de huidige
richtlijnen in de psychiatrie aangepast
moeten worden en er zal nascholing
geregeld moeten worden. Volgens de verzekeraars zullen er voorlopig ook geen
gevolgen zijn voor de DBC (vergoedingensysteem).
Komt er ooit een DSM-6? Veel psychiatrische autoriteiten betwijfelen dat, maar
hopen wel dat er dan veel meer kennis over
de fundamentele ziekteoorzaken voor in
de plaats is gekomen.
Ruud van Dorth - [email protected]
Ypsilon Nieuws 3 | 2013