Thema- avond: Bonhoeffer en Navolging. Datum: 23 oktober 2014

Thema- avond: Bonhoeffer en Navolging.
Aanwezig: 45 personen
Datum: 23 oktober 2014
Dietrich Bonhoeffer( 1906-1945), Duits theoloog, betoogt dat navolging van
Christus de bevrijding van mensen betekent. Geloven is geen keurslijf van
geboden en regels, geen systeem om genade te ontvangen.
Over dit onderwerp hield ds. P. Visser, predikant van de Noorderkerk in
Amsterdam, een indrukwekkende lezing, die tot nadenken stemde.
Bonhoeffer werd geboren in een aristocratisch milieu, studeerde theologie en
was aanvankelijk een exponent van de liberale theologie van die dagen. Door
zijn ervaringen in Amerika vond er een verandering in zijn denken plaats: wat
betekent God voor hem eigenlijk? Zijn theologie richtte zich meer op de
navolging van Jezus Christus. Hij heeft dat in zijn boek Navolging onder
woorden gebracht: Wat heeft Jezus willen zeggen? en Wat wil Hij heden ten
dage van ons?
Jezus’ boodschap lijkt hard, en daarom was er ook in zijn tijd veel verzet. Zijn
woorden gingen in tegen het comfort van het geloven dat gebruikelijk was: je
aan de regels en geboden houden, zodat je in aanmerking komt voor de
genade. Je eigen verdienste dus.
Bonhoeffer stelt dat het erom gaat de roepstem van Jezus echt te horen.
Daarvoor moeten we terug naar de Schrift en die laten spreken in onze
actualiteit. Uit genade roept Hij je op tot navolging. Hét antwoord op die
roepstem is volle gehoorzaamheid in woord en daad. Jezus zet je in de ruimte
van zijn liefde en ontferming; een ruimte zo royaal dat je voor iedereen een
zegen kunt zijn.
Het navolgen van Jezus is bedoeld voor gewone mensen, niet alleen voor
“keurige” gelovigen. Je ziet dat al in zijn keuze voor de discipelen.
Bonhoeffer maakt onderscheid tussen goedkope genade en kostbare genade.
Goedkope genade is genade uit voorraad waaruit gestrooid kan worden. God
wordt gezien wordt als iemand wiens 'beroep' het is om te vergeven. Zonde
wordt keer op keer vergeven en die vergeving heeft geen enkele consequentie
voor het leven van de gelovige. Vergeving zonder vernieuwing. Zulke genade
bedekt de zonden, maar verandert je niet.
Kostbare genade is de liefde van God, die wij zomaar mogen ontvangen. Zij is
als de verborgen schat, terwille waarvan de mens heengaat en alles wegdoet
wat hij heeft en gehoor geeft aan de roepstem van Jezus om hem na te volgen.
Deze genade verandert mensen. Deze genade zet je in een ander licht.
Navolging van Jezus betekent bevrijding van de mens van alle menselijke
instellingen, van al wat drukt, belast, wat zorg en gewetensbezwaren
veroorzaakt.
De gedachte dat je genade moet verdienen door je levenswijze brengt alleen
maar lijden voort: je schiet altijd tekort. Dat overkwam ook Luther. Luther
ontdekte zo het evangelie van de kostbare genade: je verliezen in Jezus, je
hervinden in Hem. Het is niet vast te leggen in regeltjes en voorschriften.
In de Bergrede laat Jezus zien: Welke weg moet je gaan? Daar zet Hij de
puntjes op de i. Je begint aan die “smalle” weg door alles van je af te laten
vallen. Je loopt vaak tegen de hoofdstroom in. Een enorme opdracht die je
alleen kunt volbrengen door je absoluut over te geven aan Jezus’ oproep.
De zaligsprekingen zijn gericht aan de navolgers van Jezus. Daarin wordt ook
duidelijk gemaakt wat zij dienen te betekenen voor de wereld. Het is steeds
weer de moeite waard die zo bekende zaligsprekingen nog eens goed te lezen
en te overdenken en tot je door te laten dringen. In het boek Navolging laat
Bonhoeffer je nog eens goed nadenken over wat er nu eigenlijk bedoeld wordt.
Wij zijn in onze maatschappij en in ons kerkelijk leven zo gewend van alles te
doen om anderen te laten te laten merken dat God er is. Wij willen eigenlijk
Gods liefde verdienen. Maar bedenk wel: “Ontvangen gaat vooraf aan geven”.
Wij vinden het moeilijk om liefde te ontvangen, wij zijn beter in het geven
ervan- dat vinden wij onze christelijke opdracht. Maar Gods liefde hoeven wij
niet te verdienen. Dat is de kostbare genade, die wij mogen ontvangen.
Wij voelen ons eigenlijk wel comfortabel in de manier waarin wij geloven.
Wij vinden houvast in onze gewoontes, afspraken en activiteiten. Het is niet
eenvoudig je helemaal over te geven aan Jezus, om alles los te laten wat je met
je mee draagt.
Als Jezus hier nu een lezing zou geven en ons zou vertellen: “Je doet je best,
maar het zit net even anders”, zouden wij ons dan niet ongemakkelijk voelen?
Maar bedenk wel: “Jezus vraagt niet het onmogelijke van je; zijn gebod wil
nooit leven vernietigen, maar leven bewaren, sterken, genezen. Navolging is
een vreugde.”( tekst omslag boek).
Een lezing die ons geen zicht geeft op een handleiding hoe nu te leven, wat wij
moeten doen en laten. Maar wel een zekere bewustwording geeft dat navolgen
van Jezus betekent dat je je in Hem verliest en een kleed van mededogen en
ontferming aantrekt. Je kunt dan zo leven dat je voor iedereen een zegen kunt
zijn. Los komt van alle leerregels en conventies, die vaak zo verstikkend
worden ervaren.
Het boek Navolging is geen eenvoudige lectuur, maar de gedachten van
Bonhoeffer spreken 70 jaar na zijn dood nog altijd aan.
Vanuit de commissie Vorming en Toerusting, Joop Mets