Dieet bij zwangerschapsdiabetes

Dieet bij
zwangerschapsdiabetes
De arts heeft u verteld dat u zwangerschapsdiabetes hebt. In deze folder leest
u wat dit is en wat u hier met een dieet zelf aan kunt doen.
Neem altijd uw
vens
verzekeringsgege
wijs mee!
en identiteitsbe
Wat is zwangerschapsdiabetes?
Bij zwangerschapsdiabetes (of diabetes gravidarum) heeft het lichaam
problemen met het op peil houden van het glucosegehalte van het bloed.
Dit komt door zwangerschapshormonen en een verhoogde insulinebehoefte
(het stofje dat ervoor zorgt dat glucose door lichaamscellen wordt
opgenomen). Zwangerschapsdiabetes komt voor bij ongeveer 2,4% van
alle zwangerschappen. Vrouwen waar diabetes in de familie voorkomt,
moeders van kinderen met een geboortegewicht van meer dan 4 kilo of
vrouwen met overgewicht hebben een verhoogde kans op het krijgen van
zwangerschapsdiabetes.
Bij vrijwel alle vrouwen (95%) verdwijnt deze vorm van diabetes na de
bevalling. Toch hebt u een verhoogde kans om op latere leeftijd diabetes te
ontwikkelen. Daarom is het belangrijk om na de zwangerschap te zorgen voor
gezonde voedingsgewoonten, voldoende lichaamsbeweging en een gezond
lichaamgewicht. Het is goed om na de bevalling regelmatig uw bloedsuiker te
laten controleren. De kans om bij een volgende zwangerschap weer diabetes
te ontwikkelen is ongeveer
30 tot 50%.
Gevolgen van een te hoge bloedsuiker
Een verhoging van het bloedglucosegehalte heeft tot gevolg dat uw kind
teveel glucose ontvangt. Het teveel aan glucose wordt omgezet in vet. Vandaar
dat kinderen van moeders met zwangerschapsdiabetes vaak groot en zwaar
zijn.
Omdat zwangerschapsdiabetes meestal pas in de tweede helft van de
zwangerschap ontstaat, is het risico op aangeboren afwijkingen niet verhoogd.
Behandeling
De behandeling van zwangerschapsdiabetes richt zich op een normale
hoeveelheid glucose in het bloed (tussen de 4 en 7 millimol per liter). Dit kan
2
Dieet bij zwangerschapsdiabetes
via een dieet of een combinatie van dieet met insuline.
Dieet bij zwangerschapsdiabetes
Bij zwangerschapsdiabetes is het zaak om voldoende voedingsmiddelen
met koolhydraten te nuttigen. Koolhydraten komen onder andere voor in de
volgende producten:
• zetmeel in aardappelen, rijst, pasta, deegwaren, peulvruchten en brood
• melksuiker in melk, karnemelk, kwark yoghurt, vla en andere
melkproducten
• vruchtensuiker in fruit, vruchtensap en groente
• suiker in suiker, snoep, frisdrank, gebak en koek
Koolhydraten zijn belangrijke energieleveranciers. Bij een te lage
koolhydraatinname ontstaat er een tekort aan energie. Uw lichaam gaat dan
vet verbranden met als gevolg dat u afvalt. Dit is een ongewenste situatie
tijdens de zwangerschap. Het is belangrijk om te zorgen voor een ruime
inname van brood, aardappelen of aardappelvervangers, groente en fruit.
Suiker en producten met suiker kunt u met mate gebruiken.
Algemene richtlijnen
Zorg voor een regelmatig eetpatroon
Eet of drink naast de drie hoofdmaaltijden ook drie à vier keer iets tussendoor.
Dit kan een portie fruit, een glas vruchtensap of een melkproduct zijn. Streef
ernaar om geen maaltijd over te slaan.
Drink voldoende
1,5 - 2 liter vocht per dag is aanbevolen.
Zorg voor een vezelrijke voeding
Voedingsvezels zijn stoffen die de stoelgang stimuleren. Voedingsvezels
komen voor in bruine broodsoorten, groente, fruit en volkorenproducten
3
(bijvoorbeeld volkorenmacaroni, meergranen-spaghetti en zilvervliesrijst).
Gebruik bij voorkeur geen suiker in koffie en thee en drink geen gewone
frisdrank
Wees matig met het gebruik van light-frisdranken en kunstmatige
zoetstoffen.
Gebruik geen suikervrije producten
Het gebruik van suikervrije producten zoals suikervrije koekjes en chocolade is
af te raden. Het is beter om met mate gewone koekjes, gebak en dergelijke te
gebruiken.
Streef ernaar om gedurende de zwangerschap niet meer dan 10 tot 12
kilo in gewicht toe te nemen.
Hoeveelheden per dag
Brood
Aardappelen (rijst, pasta)
Groente
Fruit
Melk en melkproducten Kaas
Vlees, vis, kip en vervanging
Vleeswaren
(dieet)halvarine op brood
(dieet)margarine voor de bereiding
Dranken
5-7 sneden
3-5 stuks (150 - 250 gram)
3-4 groentenlepels (200 gram)
2 porties
2-3 glazen (450 ml)
1-2 plakken
100 gram rauw gewogen
1-2 plakken
dun smeren
1 eetlepel (= 15 gram)
minimaal 1,5 liter
En verder
Brood
Donkere broodsoorten hebben de voorkeur boven witbrood.
4
Dieet bij zwangerschapsdiabetes
Smeersel
Gebruik op het brood bij voorkeur (dieet)halvarine.
Vleeswaren
Gebruik van leverproducten zoals leverworst, leverpastei niet méér dan
één broodbelegging per dag omdat lever hoge concentraties vitamine A
kan bevatten. Teveel vitamine A tijdens de zwangerschap kan leiden tot
aangeboren afwijkingen bij het kind.
Kaas
Het gebruik van zachte, rauwmelkse kazen zoals Brie, Camembert en
Roquefort wordt afgeraden tijdens de zwangerschap omdat in deze
voedingsmiddelen vrij vaak de bacterie Listeria voorkomt. Deze Listeria
bacterie veroorzaakt de voedselinfectie Listeriose. Via de moeder kan het kind
besmet raken wat een miskraam tot gevolg kan hebben.
Ei
Gebruik niet meer dan drie eieren per week.
Overig broodbeleg
Gebruik per broodmaaltijd niet meer dan 1 snee brood met zoet beleg
(appelstroop, jam, vruchtenhagelslag, honing en marmelade).
Fruit
Neem 2 porties fruit per dag. 1 portie fruit is bijvoorbeeld: 1 appel, 1
sinaasappel, 1 peer, 1 kleine banaan, 2 kiwi’s, 2 mandarijnen, 1 perzik, 2
nectarines, 1 grapefruit, 1 schaaltje kersen, 300 gram aardbeien zonder suiker,
150 ml vruchtensap.
Melk en melkproducten
Om voldoende calcium binnen te krijgen voor onder andere de botopbouw
van uw kind, is het belangrijk om 450 ml melk en melkproducten per dag te
nuttigen.
5
Dranken
Dranken die u zonder beperking kunt gebruiken zijn: thee en koffie zonder
suiker en desgewenst met koffiemelk, water, bron- en mineraalwater, bouillon.
Gebruik niet meer dan 5 glazen light-frisdrank per dag.
Soep
Voor de maaltijd kunt u een bordje soep nemen. Een maaltijdsoep op basis
van peulvruchten (bonen, erwten of linzen) bevat meer koolhydraten en
vervangt daarmee de warme maaltijd.
Vlees en gevogelte
Gebruik geen lever in verband met teveel aan vitamine A (zie vleeswaren).
Vis
Eet twee keer per week vis in plaats van vlees.
Vleesvervanging
Ter vervanging van vlees kan gekozen worden voor ei, kaas, noten,
peulvruchten (bonen, linzen, erwten), tahoe of tempé, Quorn en kant en klaar
vegetarische producten.
Vetten en oliën
Gebruik bij de bereiding van de warme maaltijd maximaal 1 eetlepel (dieet)
margarine of olie voor de bereiding.
Groente
Groente bevat weinig koolhydraten. Echter, schorseneren, doperwten en maïs
zijn rijker aan koolhydraten. Het is aan te raden om van deze groentesoorten
een kleinere portie te eten.
Aardappelen
Aardappelen en vervangers hiervan zoals rijst en pasta zijn de belangrijkste
koolhydraatleveranciers van de warme maaltijd. Alle soorten zijn in een
6
Dieet bij zwangerschapsdiabetes
ruime portie toegestaan. Indien u de aardappelen wilt vervangen, kies
dan bij voorkeur voor de volkorenproducten zoals volkorenmacaroni en
zilvervliesrijst.
Nagerechten
Melkproducten worden veel als dessert gebruikt en bevatten koolhydraten.
Alle soorten zijn toegestaan.
Gebak, koek en biscuit
Als tussendoortje bij de koffie of thee kunt u een koekje nemen. Wees echter
zeer matig met de grotere koeken en zoete versnaperingen.
Alcohol
Alcohol komt via het bloed bij het kind terecht. Alcoholgebruik tijdens de
zwangerschap kan nadelige gevolgen hebben voor het ongeboren kind. Het
gebruik van alcohol tijdens de zwangerschap wordt dan ook afgeraden.
Let op ...
Tijdens de zwangerschap heeft het lichaam meer behoefte aan ijzer,
door onder andere vorming van het bloed van het kind. Een ijzertekort
kan bloedarmoede veroorzaken. IJzerrijke voedingsmiddelen zijn vlees,
groene groenten, volkorenbrood en peulvruchten. Gebruik ijzerrijke
voedingsmiddelen in combinatie met vitamine C-rijke voedingsmiddelen
zoals groente, fruit of vruchtensap. Het ijzer wordt dan beter opgenomen.
Calcium (=kalk) is tijdens de zwangerschap nodig voor een goede botopbouw
van het kind en om de eigen botten zo sterk mogelijk te houden. Melk is een
belangrijke leverancier van calcium. Veder leveren kaas, yoghurt, kwark, vla
en allerlei melkdranken ook calcium. Een voeding volgens de aanbevolen
hoeveelheden zorgt voor voldoende calcium.
Extra vitamine D is vanaf de vierde maand van de zwangerschap nodig
om de extra hoeveelheid calcium uit de voeding te benutten. Omdat deze
7
hoeveelheid vitamine D niet alleen door de voeding geleverd kan worden,
is aanvulling nodig. Aanbevolen wordt om dit in de vorm van vitamine D
preparaat te doen en niet te kiezen voor een gecombineerd vitamine AD
preparaat. Dit om overdosering met vitamine A te voorkomen.
Vragen
Hiervoor kunt u contact opnemen met de afdeling Diëtetiek:
Rijnstate Ziekenhuis Zevenaar: telefoonnummer: 088-005 9544.
Rijnstate Arnhem: telefonisch bereikbaar op werkdagen van 8.30 tot 9.30 uur
op telefoonnummer 088 - 005 6134.
Rijnstate Velp: telefonisch bereikbaar op vrijdag van 12.00 tot 12.30 uur op
telefoonnummer 088 - 005 5256.
Meer informatie
Diabetes Vereniging Nederland
Postbus 470 / 3830 AM Leusen
Telefoon: 033-463 05 66
E-mail: [email protected]
www.dvn.nl
Bij Rijnstate kunt u telefonisch en voor de meeste
specialismen via www.rijnstate.nl uw afspraak maken.
Rijnstate
Postbus 9555
6800 TA Arnhem
T 088 - 005 8888
F 088 - 005 7878
www.rijnstate.nl
Ziekenhuislocaties
Arnhem
Zevenaar
Velp
Dieren
Arnhem-Zuid
047362/2011-08 Uitgave: Afdeling Marketing & Communicatie Rijnstate, 2011
Voedingscentrum
Postbus 85700 / 2508 CK Den Haag
Telefoon: 070-306 88 88 (op werkdagen van 9.00 - 17.00 uur te bereiken)
www.voedingscentrum.nl