Nederland FRANET National Focal Point Sociale Thematische

Nederland
FRANET National Focal Point
Sociale Thematische Study
De situatie van de Roma
2012
Art. 1, Nederlands kenniscentrum op discriminatie
DISCLAIMER: Deze studie werd uitgevoerd in opdracht van het FRA multidisciplinaire onderzoeksnetwerk
FRANET. Het wordt ter beschikking gesteld voor informatieve doeleinden en weerspiegelt niet noodzakelijk de
mening of het officiële standpunt van het FRA.
Inhoudsopgave
SAMENVATTING ...................................................................................................
3
1. Roma-bevolking ................................................................................................
2. ONDERWIJS
8
10
3. WERKGELEGENHEID
4. HUISVESTING EN OMGEVING ....................................................................
18
23
5. GEZONDHEID
6. ARMOEDE / ECONOMISCHE SITUATIE .................................................................
28
31
7. ACTIEF BURGERSCHAP / RECHTEN BEWUSTZIJN ...............................................
34
BIJLAGEN
41
1. Bibliografie
2. Statistische tabellen
41
46
3. Tabel van de klachten
53
4. Tabel van de bronnen (rapporten en studies over Roma) ........................................................ 54
5. Roma
64
Samenvatting
Gegevens over de sociale en economische situatie van Roma1 in Nederland zijn zeer beperkt. De Nederlandse
Wet bescherming persoonsgegevens (Wet bescherming persoonsgegevens) verbiedt de registratie van etniciteit
net als de Data Politiewet (Wet politiegegevens) en de gemeentelijke basisadministratie (Personal Files) (Wet
gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens). Als gevolg van dit juridische kader, is er geen
systematische verzameling van gegevens over de situatie van de Roma, Sinti en reizigers beschikbaar in
Nederland. Dit geldt voor de groep Roma in het algemeen; over specifieke sub-groepen, zoals Roma migranten,
onderdanen van derde landen en EU-burgers uit andere lidstaten, is het nog moeilijker om toegang te krijgen tot
informatie
Roma, Sinti en woonwagenbewoners worden niet erkend als nationale minderheden in Nederland,dit samen
met het ontbreken van een nationale aanpak voor de Roma, heeft geleid tot kritiek van de leden van de
Commissie van Deskundigen voor Roma en Travellers van de Raad van Europa.
1 Het gebruik van de term Roma in officiële EU-documenten volgt in het algemeen de benadering van de Raad
van Europa, waarin de term verwijst naar " “Roma, Sinti, Kale and related groups in Europe, including Travellers and the
Eastern groups (Dom and Lom), and covers the wide diversity of the groups concerned, including persons who identify
themselves as Gypsies. "
http://hub.coe.int/web/coe-portal/roma/
Huisvesting
De meerderheid van de Roma in Nederland wonen in reguliere woningen.
Echter, een dringende kwestie is het tekort aan woonwagenlocaties met als gevolg kwalitatief lage
woonomstandigheden. Lokale overheden zijn terughoudend in hun beleid om Roma, Sinti en
woonwagenbewoners op woonwagenloacties te laten wonen. Met de intrekking van de Woonwagenwet in 1999,
voelen autoriteiten zich niet langer verplicht om toe te geven aan de eisen van de Roma-gemeenschappen voor
nieuwe woonwagenlocaties. Het aandeel van de Roma verhuur van hun stacaravan is lager in vergelijking met de
prevalentie van huurwoningen onder de algemene bevolking. Gegevens van 2001 blijkt dat gemiddeld 70% van
de mobiele huizen werden verhuurd, tegenover 52% van de flats en huizen, en zelfs 70% van de totale
accommodatie in dezelfde inkomensgroep.
Kwalitatieve informatie verzameld ten behoeve van een Raxen studie in 2009 rapporten van de volgende
problemen met betrekking tot de kwaliteit van de woningen beschikbaar voor Roma:
 Het wetgevingskader op het bouwen van normen richt zich niet op stacaravans en daarom heeft een minimaal
kwaliteitsniveau niet garanderen.
 Renovatie van stacaravans is beperkt, wat resulteert vooral in lage kwaliteit van de woningen voor ouderen
Roma.
 Tekort aan locaties leidt tot overbevolking en illegaal verblijf, wat brandgevaar kan opleveren.
In het algemeen werden de laatste decennia van Roma huisvestingsbeleid gericht op decentralisatie van de
Roma wonen, dwz integratie Roma in de reguliere woningmarkt of verhuizen stacaravan plaatsen in steden en
dorpen in plaats van ze te plaatsen in de buitenwijken. Dit heeft slechts gedeeltelijk plaatsgevonden.Verzet van
de lokale bevolking heeft verhinderd dat nieuwe stacaravan locaties worden geopend in het centrum van steden
en Roma hebben verzet wordt verdreven en bewogen worden in de reguliere huisvesting. Als gevolg hiervan, zijn
stacaravan plaatsen nog vaak in afgelegen gebieden hebben ook een negatieve invloed op de toegang van de
Roma tot openbare nutsbedrijven en infrastructuur.Volgens een kwantitatieve studie gepubliceerd in 2006, 49%
van de locaties in de omgeving van Amsterdam waren gelegen in de periferie, 12% in de rand en 38% in het
centrum.
In het verleden hebben sommige gevallen van discriminatie duidelijk welke waren voornamelijk betrekking op de
toegang tot hypotheken voor het bouwen van een stacaravan geworden. Ten eerste werd aangetoond dat de
financiële en andere dienstverleners mogen discrimineren op basis van de postcode van de sites (red-lining) in
het beperken van hun dienstverlening. Ten tweede hypotheek bedrijven vaak niet behandelen stacaravans als
reguliere huisvesting. Als gevolg daarvan, verschillende en vaak minder aantrekkelijk leenvoorwaarden van
toepassing, waardoor het moeilijk voor Roma om de aankoop van nieuwe stacaravans te financieren.Deze
kwestie werd ook gemeld in de hierboven genoemde Raxen studie.
.
8
1 Roma-bevolking
Gegevens over de sociale en economische situatie van de Roma in Nederland zijn zeer beperkt. De Nederlandse
Wet bescherming persoonsgegevens (Wet bescherming persoonsgegevens) verbiedt de registratie van etniciteit
en zo ook de gegevens Politiewet (Wet politiegegevens) en de gemeentelijke basisadministratie (Personal Files)
(Wet gemeentelike basisadministratie persoonsgegevens). Als gevolg van dit juridische kader, is er geen
systematische verzameling van gegevens over de situatie van de Roma, Sinti en reizigers in plaats in
Nederland. Dit geldt voor de groep Roma in het algemeen, zodat informatie over specifieke sub-groepen, zoals
Roma migranten, onderdanen van derde landen en EU-burgers uit andere lidstaten, is het nog moeilijker om
toegang te krijgen.
Onder een uitzondering op de algemene regel, kan informatie over de etniciteit worden verzameld, maar
instanties die dergelijke gegevens te verzamelen moet eerst van toepassing zijn op de bescherming
persoonsgegevens voor een (tijdelijke) uitzondering. Een uitzondering kan, bijvoorbeeld, worden gerechtvaardigd
in gevallen waarin positieve actie maatregelen betreft, gericht op verbetering van de situatie van een officiële
nationale minderheid.
In het verleden hebben de gemeenten gevoelige persoonsgegevens over de Roma-bevolking in gebieden zonder
kennisgeving aan het College Bescherming Persoonsgegevens verzameld en werden vervolgens veroordeeld tot
de gegevens die ze hadden verzameld te vernietigen. Beperkingen gelegd op etniciteit gebaseerde verzameling
van gegevens worden gerechtvaardigd door zorgen over de mogelijkheid dat deze gegevens worden gebruikt om
te discrimineren. In het geval van Roma, deze kwestie is bijzonder delicaat vanwege de ervaringen uit het
verleden van de registratie en deportatie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Bovendien is het zeer moeilijk om
daadwerkelijk etnische Roma lidmaatschap bepalen als achtergrond en culturele erfgoed aanzienlijk kunnen
verschillen.
Statistische gegevens in de afgelopen jaren is vrijwel afwezig, met de meeste statistische gegevens die teruggaat
tot 2002 of zelfs eerder.De beschikbare informatie is selectief en versnipperd, gebaseerd op incidentele,
voornamelijk kwalitatieve studies gericht op specifieke gebieden zoals onderwijs, huisvesting en
gezondheidszorg.Statistische gegevens in de afgelopen jaren geciteerd biedt meestal ruwe schattingen die
opnieuw worden geciteerd en hergebruikt.Informatie die in dit rapport is afkomstig van recente en oudere
publicaties, zowel wetenschappelijke en beleidsmatige, en omvat internationale publicaties en informatie die
eerder verzameld voor de Raad van Europa.
Roma, Sinti en woonwagenbewoners worden niet erkend als nationale minderheden in Nederland, die samen met
het ontbreken van een nationale aanpak voor de Roma, heeft geleid tot kritiek van de leden van de Raad van
Europa Commissie van Deskundigen voor Roma en Travellers. Aan de andere kant, niet met de status van een
officiële resultaten minderheid in, onder andere, het ontbreken van officiële gegevens over aantallen,
geografische spreiding, sociale status en maatschappelijke participatie van deze groepen. De kennis
gepresenteerde is dus gebaseerd op schattingen en versnipperde informatie.
Schattingen van het aantal Roma in Nederland verschillen aanzienlijk. Het Nederland Instituut voor Sociaal
onderzoek2 schat het cijfer te zijn tussen 2.000 en 20.000. Bij autochtone reizigers gemeenschappen zijn
opgenomen, een onderzoek in opdracht van de Raad van Commissaris-Europa voor de mensenrechten en de
OVSE Hoge Commissaris voor Nationale Minderheden geeft een hogere schatting van 30.000 tot 40,000.
Roma zijn geen homogene groep. Volgens een studie van Nederland Statistiek en het WODC van Nederland
Ministerie van Veiligheid en Justitie, 4 ongeveer 5.000 personen die naar Nederland kwamen rond 1900 zijn
Roma afstammelingen. Een tweede groep bestaat uit werkende immigranten uit Oost-en Zuid-Europa, die in
Nederland in de jaren 1960 arriveerde. Het aantal personen met Roma afkomst onder deze groep is niet
bekend. In de jaren 1970, een groep van ongeveer 550 Roma uit voormalig Joegoslavië reisde door heel
Nederland. Een wettelijke status door middel van een 'generaal pardon', werden ze doorverwezen naar een van
de 'Roma-gemeenten'. Deze groep wordt momenteel geschat op ongeveer 3.000 personen. Toen Joegoslavië
uiteenviel in de jaren 1990, een geschatte cijfer van 1.000 tot 1.200 Roma uit voormalig Joegoslavië naar
Nederland verhuisd. Met de toetreding van Bulgarije en Roemenië tot de Europese Unie, is het aannemelijk dat
arbeidsmigranten uit deze landen zijn ook Roma, al zijn er geen schattingen over deze numbers.5
Nederlandse Roma zijn meestal zittend. Aangezien Nederland niet voorziet reizigers gemeenschappen met
rechten om te zwerven en te reizen, ze ofwel wonen in reguliere woningen of op vaste plaatsen.Volgens een
studie van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, 80% van de gemeenten hebben sites waarop Roma, Sinti
en reizigers groepen live.6 Een groot deel van de gemeenschap leeft in het zuidelijke deel van het land. Elf
Nederlandse gemeenten - Berkel-Elschot, Capelle a / d IJssel, Ede, Epe, Gilze en Rijen, Lelystad, Oldenzaal,
Nieuwegein, Spijkenisse, Utrecht en Veendam - hebben relatief grote Roma-bevolking als ze verstrekt opluchting
sites wanneer Roma werden toegekend de ' generaal pardon '. Sommige groepen later verspreid naar andere
gemeenten, zoals Amsterdam, Den Bosch, Enschede, Tilburg en Veldhuizen.7
Aangezien de Nederlandse Caravan Act (Woonwagenwet) in 1999 werd afgeschaft, dezelfde behuizing
wetgeving geldt voor mensen die in stacaravans en die wonen in de reguliere huisvesting.Voorafgaand aan deze,
de gemeenten reeds gewerkt aan 'normalisatie' en 'decentralisatie', zoals vermeld in een brief van de minister van
de Interior.8 grote kampementen werden vervangen door kleinere tot sociale integratie in de samenleving te
bevorderen. Met de vermindering van de sites, werden Roma en Travellers gemeenschappen gericht op reguliere
huisvesting. Gemeenten niet langer verantwoordelijk voelde voor het verstrekken van sites voor het groeiend
aantal Roma en Travellers na de Caravan Act was abolished.9
In 2009, Forum schatting het tekort aan locaties in Nederland op ongeveer 3,000.10 Sindsdien is de community
gegroeid, terwijl het aantal beschikbare plaatsen is afgenomen. Slechts een klein aantal sites beschikbaar komen
elk jaar, wanneer de ouderen pas weg of worden verplaatst naar zorginstellingen. Een onderzoek in opdracht van
het FRA aan de woonomstandigheden van de Roma en Travellers in het Nederland11 beschrijft hoe tal
kandidaten uit binnen het gezin gelden voor sites wanneer ze beschikbaar zijn. Het ontbreken van sites is een
bedreiging voor de belangrijke aspecten van de Roma familie leven en de cultuur, het beperken van het
vermogen van (extended) families wonen in de nabijheid. De jongere generatie wordt dus gedwongen om
accommodatie op andere sites of in de reguliere huisvesting te vinden ; sommige kiezen voor 'illegale'
nederzetting op de sites door het toevoegen van kleine stacaravans of extensions.12
4.Huisvesting en woonomgeving.
a. Kwaliteit en betaalbaarheid van het wonen
De meerderheid van de Roma in Nederland wonen in reguliere woningen. Wegens een gebrek aan gegevens met
betrekking tot deze groep, zal dit hoofdstuk zich vooral richten op de woonomstandigheden van de Roma in
woonwagens.
De laatste systematische inventarisatie m.b.t. de woonsituatie van Roma, Sinti en Travellers was het rapport uit
2009 van het RAXEN-netwerk naar de woonomstandigheden van de Roma en woonwagenbewoners. Volgens
het rapport is huisvesting een sociaal recht. Het voorzien in adequate huisvesting is een verantwoordelijkheid van
de overheid, bedoeld in artikel 22 van de Nederlandse Grondwet. Met de intrekking van de Woonwagenwet in
1999, verloren Roma en woonwagenbewoners hun status als minderheidsgroep. Lokale en nationale overheden
beschouwen het niet langer als hun plicht om woonwagenhuisvesting aan te bieden
Het rapport meldt dat er geen recente gegevens zijn over de woonsituatie van Roma en woonwagenbewoners, de
meeste van de gegevens gaan terug tot het monitor onderzoek van 2002 op basis van de officiële statistische
gegevens. In dat onderzoek werden de gemeenten gevraagd om informatie te leveren over het aantal
standplaatsen, waaronder illegale en niet-officiële standplaats. In totaal waren er in 2001 1.764 plaatsen voor
woonwagens. Gemiddeld werd 26% van de woonwagens gehuurd, wat laag is in vergelijking met het gemiddelde
van de huurappartementen en woningen (52% huur), en zelfs nog meer dan bij lage -inkomensgroepen (70%
huur). Er waren geen gegevens beschikbaar over de kwaliteit van de huurwagens en woonwagens in eigendom
In 1999 meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek dat, gemiddeld, 2,8 personen woonden in een
woonwagen.
Ten aanzien van kwalitatieve gegevens over de kwaliteit van de beschikbare huisvesting voor Roma, vermeldt het
RAXEN onderzoek dat op basis van kwalitatieve interviews met betrokkenen en individuele Roma dat zowel de
kwantiteit en kwaliteit van de woonwagens onvoldoende is. Respondenten in dit onderzoek verklaren,dat het
wettelijk kader met betrekking tot bouwnormen geen garantie biedt voor de kwaliteit van de te bouwen
woonwagens. Bovendien lijkt het erop dat de woonwagens in onvoldoende mate worden gerenoveerd, zodat
vooral de ouderen vaak wonen in kwalitatief slechte woonwagens. De voor het onderzoek gehouden interviews
bevestigen, dat het tekort aan standplaatsen, overbevolking en illegaal verblijf leidt tot een lagere kwaliteit van
de huisvesting, die ook brandgevaar kan opleveren
Volgens een recent rapport van Eurofound op basis van verzamelde enquêtegegevens, is de algemene
woonsituatie van Roma in Nederland goed en het niveau van huisvesting laag in vergelijking met andere landen
Ruimtetekort is het grootste probleem, maar de kwaliteit van de woningen is redelijk.
Helaas beschrijft de meer gedetailleerde statistische informatie van het verslag alleen de situatie in Roemenië,
Slowakije, Bulgarije en Hungary.
Zoals opgemerkt in een brief van de minister van Binnenlandse Zaken, werkten gemeenten al aan aan de
'normalisatie' en 'decentralisatie' van de woonwagenlocaties van Roma en woonwagenbewoners, waarbij grote
wioonwagenkampen werden vervangen door kleine. Nadat de Woonwagenwet was afgeschaft,voelden
gemeenten zich niet langer verantwoordelijk voor het aanleggen van standplaatsen.erstrekken sites.
b) Toegang tot sociale of particuliere woningbouw.
Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de huisvesting. Door de groei van de Roma, Sinti en woonwagenbevolking
en de sluiting van (delen van) sommige woonwagencentra, zijn jaarlijks meer mensen aangewezenop reguliere
sociale woningen.Neittemin is er weinig informatie beschikbaar over het feitelijke gebruik van sociale en
particuliere woningbouw door de Roma en bevolking
In 2009, schatte Forum het tekort aan locaties in Nederland op ongeveer 3,000. Sindsdien is de Roma, Sinti en
woonwagenbevolking gegroeid, terwijl het aantal standplaatsen is gekrompen.Slechts een paar standplaatsen
komen elk jaar beschikbaar, wanneer de ouderen overlijden of verhuizen naar institutionele zorg. Wanneer een
standplaats beschikbaar komt, zijn er tal van kandidaten van binnen de familie. Het gebrek aan standplaatsen
dreigt een belangrijk aspect van Roma gezinsleven en cultuur - van de leden van de grote familieverbanden, die
met elkaar samenleven samenleven. Het dwingt de jongere generatie om onderdak te vinden op andere
woonwagenstandplaatsen of in de reguliere huisvesting. Sommigen kiezen voor de optie van 'illegale” vestiging
middels het bijplaatsen van een kleine woonwagen of caravan of aanbouw aan de woonwagen.
80% van de Nederlandse gemeenten een of meer woonwagenlocaties van verschillende grootte. Volgens het
ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, zijn er ongeveer 8.000 individuele / familie
locaties in het land en is er vraag naar minstens 2.000 meer. Het ministerie stelt ook dat sinds de intrekking van
de Woonwagenwet, gemeenten zelf hun eigen standplaatsenbeleid kunnen formuleren. Dit kan worden
geformuleerd in een aparte paragraaf in hun huisvestings strategie of vervat in algemene voorschriften over
huisvesting, milieu, parkeren, etc. De verplaatsing van de woonwagenlocaties gaat vaak gepaard met protesten
van de lokale gemeenschappen, vaak gebaseerd op vooroordelen jegens Roma, Sinti en woonwagenbewoners.
Volgens een artikel verschenen in Roma Rights Quarterly en gebaseerd op kwalitatieve interviews, is in de
afgelopen jaren het beheer van de woonwagenlaocaties door gemeenten gedelegeerd aan particuliere
bedrijven. Volgens informatie uit de interviews, behoren ongeveer 60% van de huurwoonwagens toe aan
particuliere eigenaren, dus niet aan de gemeenten.
c) Locatie en toegang tot openbare nutsbedrijven en infrastructuur
In zijn algemeenheid was de laatste decennia het volkshuisvestingsbeleid voor Roma ( en woonwagenbewoners)
gericht op decentralisatie, dwz integratie van Roma in de reguliere woningmarkt of verplaatsen
woonwagenlocaties in steden en dorpen in plaats van ze te plaatsen in het buitengebied. Dit zou ook de toegang
verbeteren tot openbare voorzieningenbedrijven en infrastructuur. Dit heeft echter vaak geleid tot lokaal verzet
tegen de vestiging van een nieuw woonwagencentrum. Volgens het genoemde artikel, zijn er ook rechtszaken
geweest, waarbij bewoners een schadevergoeding toegekend kregen, omdat de nieuwe woonwagens in de buurt
van hun huizen waren gesitueerd Als gevolg hiervan zijn de woonwagenlocaties nog vrij vaak gesitueerd op
geïsoleerde locaties, die op zijn best onaangenaam en soms ronduit gevaarlijk zijn.
d.Beveiliging van tenure (inclusief gedwongen ontruiming en uitzettingen)
Lokale en nationale overheden begonnen met uitvoering van het beleid op basis van de principes van
normalisatie en decentralisatie vóór de intrekking van de Woonwagenwet in 1999. Dit betekende dat de
gemeenschappen in grote woonwagencentra werden verdeeld en verspreid over kleinere
woonwagenlocaties. Meer Roma en woonwagenfamilies verhuisden naar reguliere huisvesting, door gebrek aan
keuze en het gebrek aan ruimte op de beschikbare locaties. Men dacht dat dit de integratie van de
woonwagenbewoners in het reguliere samenleving zou bevorderen. Het beleid heeft geleid tot verzet bij
verschillende grotere woonwagencentra, zoals de Escamplaan in Den Haag, waar een langdurig juridisch conflict
met betrekking tot de ontmanteling van een erkend woonwagencentrum uitbrak
Het lot van een Roma-familie in Utrecht werd uitvoerig besproken in de politiek en de media. De familie had een
geschiedenis van dertig jaar met aangeboden accommodaties, waaronder huizen en stacaravans door de
gemeente, ontruiming vanwege overlastklachten en aanbod van vervangende woonruimte. De zaak diende als
voorbeeld van de spanning die bestaat tussen de gemeente en de Roma en van de wijze waarop de gemeente
probeerde om een effectieve manier om de woonsituatie van de Roma te regelen.
e) Residentiële segregatie
Zoals eerder vermeld, zijn woonwagenlocaties vaak gesitueerd in afgelegen gebieden, ondanks pogingen om ze
meer centraal in de steden en dorpen te integreren. Volgens een kwantitatieve beoordeling van de ligging van de
locaties van 2006, 49% van de standplaatsen werden gevestigd in het buitengebied , 12% aan de rand van de
stad en 38% in het centrum.Het is niet duidelijk wat het absolute aantal standplaatsen was volgens deze meting.
De Commissie Gelijke Behandeling begon een studie over discriminatie op grond van postcodes in 2006. Het
bevestigde dat banken aanvullende eisen stellen aan hypotheek-zoekers in bepaalde stadsdelen
Volgens het verslag van het onderzoek ondervinden, Roma en woonwagenbewoners problemen met het
verkrijgen van hypotheken. Dit is minder te wijten aan postcodes dan aan het type huisvesting (niet-permanente
woonvormen, zoals woonwagens).
f) ervaringen en visie van raciale / etnische discriminatie
Daar woonwagenstandplaatsen herkenbaar zijn door hun verschillende postcodes, zijn Roma, Sinti en
woonwagenbewoners kwetsbaar voor redlining (discriminatie op grond van postcode) van
dienstverleners. Financiële en commerciële bedrijven gebruiken deze informatie bij hun risicobeoordelingen en
passen hun diensten en voorwaarden naar behoren aan. Deze vorm van discriminatie is aan d kaak gesteld en
heeft geresulteerd in een aantal adviezen van de Commissie Gelijke Behandeling. Een geval illustreerde hoe een
verzekeringsmaatschappij geen brandverzekering wilde afsluiten aan mensen die op woonwagenlocaties
woonden. Een ander betrof een bedrijf dat geen goederen had afgeleverd aan adressen op woonwagenlocaties,
vanwege problemen in het verleden, die risico's voor de veiligheid van zijn medewerkers haden opgeleverd. Het
bedrijf had de afgelopen 15 jaar dit beleid niet beoordeeld of geëvalueerd.In beide gevallen oordeelde de
Commissie dat de bedrijven discriminatoir beleid uitvoerden.
Discriminatie blijft een probleem voor die leden van de gemeenschap die in staat zijn om hun eigen site en
mobiele home.130 Hypotheken verkrijgen en bezitten zijn moeilijk te verkrijgen omdat kredietverstrekkers hebben
specifieke eisen voor hypotheken op stacaravans. Aangezien het een niche-markt, zijn de banken niet wettelijk
verplicht om financiering te bieden. Dit resulteert in een achtergestelde positie op de woningmarkt. Een
Commissie Gelijke Behandeling (ETC) advies het bestaan van dergelijke procedures.131 bevestigde Hoewel de
ETC discriminatie of onwettig gedrag niet vinden, hij adviseerde verzekeraars om verzekeringen voor stacaravans
bieden op voorwaarden die gelijk zijn aan die voor de huizen en om te evalueren en te actualiseren hun
risicobeoordelingen voor mobiele homes.132
Deze situatie werd bevestigd in de interviews uit voor de RAXEN onderzoek in 2009 uitgevoerd. Er werd
verklaard dat hypotheekverstrekkers niet beschouwen stacaravans reguliere woningen, zodat het moeilijker is om
een hypotheek voor een stacaravan dan voor een huis te krijgen. Zo worden stacaravans gezien als 'recreatief
wonen' in plaats van als gewone housing.133
Grote projecten of initiatieven
127 Aalbers, MB (2006) Directe en indirecte onderscheid op de hypotheekmarkt in Arnhem, Den Haag en
Rotterdam, Amsterdam: Universiteit van Amsterdam
128 Nederland, Commissie Gelijke Behandeling (2006) Advies nummer 2006-5.
129 Nederland, Commissie Gelijke Behandeling (2007) Advies nummer 2007-109.
130 Schriemer, R. (2009). Huisvesting van Roma en Travellers.Amsterdam: DUMC
131 Nederland, Commissie Gelijke Behandeling (2007). Advies nummer 2007-157
132 Nederland, Commissie Gelijke Behandeling (2006) Advies nummer 2006-5.
133 Schriemer, R. (2009) Thematisch onderzoek. De behuizing toestand van Roma en Travellers, Nederland:
Raxen National Focal Point
27
Geen projecten aanpakken van de woonsituatie van Roma, Sinti en Travellers zijn bekend.
Statistische gegevens over de woonsituatie van Roma
Geen recente statistische gegevens beschikbaar met betrekking tot de gevraagde informatie. Sommige
verouderde gegevens is opgenomen in bijlage 2.
28
5 Gezondheid
a) Gezondheidstoestand / beperkingen in dagelijkse activiteiten / arbeidsongeschiktheid
Er is geen statistische gegevens beschikbaar over de gezondheid van de Roma, en kwalitatieve informatie is zeer
beperkt of verouderd.Terwijl de overheid brieven en documenten hebben vermeld verbeteren van de
gezondheidszorg voor de Roma, is deze nog niet aan bod in het beleid. Zo is de brief van de minister van
Immigratie, Integratie en Asiel over de maatregelen die zijn genomen in het kader van de Europese
overeenkomsten Raad, gezondheid is een van de in de inleiding genoemde gebieden, maar niet aangepakt in het
eigenlijke beleid plans.134
Een Nederlandse uitgave van Dokters van de Wereld (Dokters van de Wereld) stelt dat veel Roma in Nederland
gezicht gezondheidsproblemen, maar het is niet meer informatie verstrekken over de aard van deze
gezondheidsproblemen problems.135 Het rapport is gebaseerd op de ervaringen die zijn opgedaan in de kader
van een speciaal project gericht op het verbeteren van de gezondheidssituatie van Roma. Stress als gevolg van
hun uitgesloten situatie en beperkte kennis van het zorgstelsel in Nederland worden genoemd als aspecten
beïnvloeden de gezondheidstoestand van Roma. Deze bevinding werd herhaald in een studie in opdracht van de
Europese Commissie, DG Werkgelegenheid, sociale zaken en Inclusion.136 The Shadow Verslag over de
ratificatie door Nederland van het Kaderverdrag inzake de bescherming van nationale minderheden verwijst naar
een studie uit 2005 door Dokters van de Wereld, wat suggereert dat de levensverwachting van Roma is 15%
lager dan de Nederlandse nationale gemiddelde, en de kindersterfte twee keer zo high.137
Gebaseerd op interviews met gemeentelijke vertegenwoordigers, de 2012 studie over schoolverzuim onder
Roma-meisjes haalt ook verschillende gezondheidsproblemen die worden geassocieerd met Roma. Deze
omvatten het volgende: overgewicht, slechte tanden, ongezonde levensstijl, hoge niveaus van het roken,
psychologische en psychosociale problemen zoals spanningen, angst, migraine en depression.138
b) Onvervulde behoeften op het gebied van gezondheid
Er is een kloof tussen de Roma en de Sinti en de officiële en zorginstellingen. Het gebrek aan begrip van de
Roma-cultuur en van de Roma's behoeften brandstoffen frequente miscommunication.139 Dokters van de Wereld
benadrukt dat de gezondheid zorgen en vragen zijn niet altijd adequaat aangepakt door Roma, mede als gevolg
van bepaalde problemen wordt gehuld in taboos.140 Zo kunnen zij niet willen praten over een aantal van hun
gezondheidsproblemen. Aan de andere kant, veel Roma niet volledig bewust zijn van hun (medische) rechten en
waar ze terecht kunnen voor assistance.141 Aan de kant van de zorgverleners, heeft Dokters van de Wereld een
gebrek aan kennis en begrip van de Roma-cultuur en geïdentificeerd van de specifieke problemen die Roma
worstelen met, met inbegrip van hun inkomenssituatie, schulden, discriminatie en taalbarrières. Hierdoor kunnen
zij vaak niet de zorg of ondersteunen
134 Nederland, minister van Immigratie, Integratie en Asiel (2011), 'Aanpak VOOR Roma in Nederland', Brief aan
de Tweede Kamer (Tweede Kamer der Staten Generaal) 21501-20-599.
135 Dokters van de Wereld. Roma en Sinti op Weg ... to ENL Beter Welzijn. (2010) p.5.
136 Van der Welle, I. en Blommesteijn, M. (2011) Nederland: Het bevorderen van sociale inclusie van Roma
Social Inclusion: Een studie van het nationaal beleid. Amsterdam: Regioplan. p. 5.
137 Jorna, P. (2009) Schaduw verslag over de ratificatie door Nederland van het Kaderverdrag inzake de
bescherming van nationale minderheden.
138 Van de Veen, C. et al.. (2012) Roma en schoolverzuim: de situatie (where, WAAROM en wat te DOEN) van
schoolverzuim en - Uitval BIJ Roma-Meisjes in Het Voortgezet onderwijs in Nederland, Utrecht, Trimbos Instituut
139 Dokters van de Wereld (2010) Roma en Sinti op Weg ... to ENL Beter Welzijn. p. 5.
140 Dokters van de Wereld (2010) Roma en Sinti op Weg ..... to EEN Beter Welzijn. Amsterdam: Dokters van de
Wereld p. 5.
141 Ibid.
29
die nodig is in bepaalde situaties. Deze bevindingen zijn van algemene aard en hebben geen betrekking op
specifieke gezondheids problems.142
Volgens een Raad van Europa verslag, 143 NGO bemiddelen tussen zorginstellingen en Roma patiënten te
traceren de uitdagingen sommige Roma bij de toegang tot gezondheidszorg aan hun gebrek aan persoonlijke
identificatie documents.144 Hoewel de reguliere organisaties kunnen hulp bieden aan bijvoorbeeld mensen met
leerproblemen en vele Sinti in aanmerking zouden komen voor een dergelijke steun, zijn zij (nog) niet bereikt door
deze organisations.145
Om deze situatie te verbeteren, hebben de Dokters van de Wereld een project uitgevoerd om zogenaamde
tussenpersonen trainen, mensen betekent van binnen de Roma en Sinti gemeenschappen die u kan informeren
en bemiddelen tussen de eigen bevolking en de officiële gezondheids-instanties en instellingen. Van 2005 tot
2009 werd een groep van vrouwelijke Roma en Sinti getraind om deze rol te vervullen. Volgens de organisatie,
vaak de meest fundamentele factoren zijn die de toegang van Roma beperken tot gezondheidszorg, zoals het
ontbreken van een paspoort of ID (en dus geen medische verzekering), het gebrek aan werk resulteert in
onbetaalde ziekenhuisrekeningen die opnieuw leiden dat er geen toegang tot verdere acties of treatment.146
c) medische verzekering
Roma die zijn staatloos of die niet over de adequate documentatie gezicht ernstige moeilijkheden bij de toegang
tot healthcare.147 Mensen zonder papieren die beweren te zijn legale bewoners kunnen geen gebruik maken van
de Nederlandse gezondheidszorg te maken als ze niet kunnen krijgen medische verzekering, als gevolg van de
zogenaamde Koppelingswet (Koppelingswet). Voor de statenloze Roma-bevolking in Nederland, die kan oplopen
tot ongeveer 1.000 personen, betekent dit dat ze niet kunnen krijgen toegang tot medische zorg, tenzij ze betalen
voor het zelf. Zelfs dan, ze kunnen echter worden verwijderd door zorg professionals.148 draaide Het probleem
van staatloosheid is door het Raadgevend Comite is gewezen op het Raamverdrag van de Nationale
Minorities.149
d) De omstandigheden rond de bevalling
Er is geen informatie, noch kwantitatieve of kwalitatieve, over specifieke kwesties met betrekking tot de
omstandigheden rond de bevalling onder de Roma. In het algemeen wordt waargenomen dat Roma meisjes
waarschijnlijk kinderen op jonge age.150
e) ervaringen en visie van raciale / etnische discriminatie
Roma en Sinti zijn kwetsbaar voor discriminatie, ook op het gebied van health.151 Volgens de Dokters van de
Wereld project, Roma ervaring significante belemmeringen - waaronder rassendiscriminatie 142 Ibid.
143 van de Raad van Europa (2012) Mensenrechten van Roma en reizigers in Europa. p. 172.
144 Raadgevend Comite van het Kaderverdrag inzake de bescherming van nationale minderheden, Advies over
Nederland, aangenomen op 25 juni 2009, p. 15.
145 De Onderkant (Notitie stand van Zaken Sinti Werkgelegenheid en Armoede) (niet gepubliceerd).
146 Dokters van de Wereld. Roma en Sinti op Weg ... to ENL Beter Welzijn. (2010) p.6
147 Eurofound (2012) Leefomstandigheden van de Roma: ondermaatse huisvesting en gezondheidszorg, Dublin,
Eurofound p.172.
148 Dokters van de Wereld (2010) Roma en Sinti op Weg ... to ENL Beter Welzijn. p. 6-7.
149 van de Raad van Europa (2012) Mensenrechten van Roma en reizigers in Europa.
150 Van de Veen, C. et al.. (2012) Roma en schoolverzuim: de situatie (where, WAAROM en wat te DOEN) van
schoolverzuim en - Uitval BIJ Roma-Meisjes in Het Voortgezet onderwijs in Nederland, Utrecht, Trimbos Instituut
151 Dokters van de Wereld (2009l). Roma en Sinti op Weg ..... to EEN Beter Welzijn. Amsterdam: Dokters van de
Wereld, p. 14.
30
wanneer zij proberen om toegang te krijgen tot de reguliere gezondheidszorg. De vraag naar individuele
ondersteuning door Roma proberen om de gezondheidszorg te zoeken is toegenomen in de afgelopen jaren op
basis van Dokters van de World.152
Grote projecten of initiatieven
Zoals reeds vermeld, Dokters van de Wereld (Dokters van de Wereld) voerde het project 'Roma en de stad op de
weg ... om een beter welzijn' (Roma en Sinti op Weg ... to ENL Beter Welzijn) tussen 2005 en 2009, met
financiële steun van Cordaid en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het project was gericht op
capaciteitsopbouw binnen de Roma en Sinti gemeenschappen zelf door training tussenpersonen die op hun beurt
georganiseerde informatiebijeenkomsten in hun gemeenschappen. In totaal zijn ongeveer 900 Roma en Sinti nam
deel aan voorlichtingsactiviteiten met betrekking tot allerlei gezondheidsproblemen issues.153
Op basis van de ervaringen, een aantal aanbevelingen geformuleerd voor het project op het gebied van de
gezondheidszorg en de Roma en Sinti: meer worden geïnvesteerd in projecten op maat die rekening houden met
de context en de specificiteit van de problemen; meer gebruik moet worden gemaakt van opgedane ervaringen
en beste praktijken; Roma en Sinti en belanghebbenden moeten meer aandacht besteden aan non-discriminatie
en non-stigmatisering; meer aandacht moet worden besteed aan het verzamelen van gegevens en informatie
exchange.154
Statistische gegevens over de gezondheid van de Roma
Geen statistische gegevens beschikbaar met betrekking tot de gevraagde informatie. Ook niet achterhaalde
gegevens beschikbaar over de gezondheidssituatie van de Roma.
152 Ibid.
153 Dokters van de Wereld (2009l). Roma en Sinti op Weg ..... to EEN Beter Welzijn. Amsterdam: Dokters van de
Wereld
154 Ibid. p. 15
31
6 Armoede / economische situatie
a) Huishoudens at-risk-of-armoede
Er zijn geen betrouwbare gegevens over inkomen en armoede onder Roma, Sinti en Travellers in Nederland. Het
laatste rapport met betrouwbare gegevens uit 2002 en wordt geciteerd in de studie in opdracht van de Europese
Commissie in 2011. In vergelijking met de algemene bevolking, Roma en Travellers hebben een lager inkomen
en zijn minder vaak werkzaam, en meer kans om als een van de lange termijn unemployed.155 Hoewel veel
Roma zijn zelfstandigen, traditionele ambachten zijn nu minder rendabel; hun bedrijven gaan failliet vanwege de
vele regels en voorschriften voor particuliere enterprises.156
Zoals reeds is beschreven, doen veel Roma niet de Nederlandse taal beheersen en hebben een slechte
kwalificaties, verdere beperking van hun kansen op werk. De positie van de Roma, Sinti en Travellers in
Nederland wordt gekenmerkt door armoede en discriminatie, onwettig en low-level werkgelegenheid, en
afhankelijkheid van uitkeringen, zoals gerapporteerd in de studie over spijbelen en schooluitval onder Romameisjes. In alle van de dertien onderzochte gemeenten in deze studie, is de armoede (en schulden) gezien als
een van de problemen van de Roma community.157 Toch gemeenten hebben geen inzicht in de economische
positie van Roma en Sinti die beweren voordelen en gaan ervan uit dat hun inkomen wordt gegenereerd door
(internationale) trade.158
Volgens Dokters van de Wereld, Roma zijn de grootste, armste en snelst groeiende minderheid in Europe.159
hun kwetsbare sociaal-economische positie is in de Schaduw Verslag over de ratificatie van het Kaderverdrag
gemarkeerd voor Nationale Minorities.160
b) Inkomsten / uitgaven
De enige beschikbare gegevens over het inkomen van Roma dateert uit 2002. Het inkomen van Roma bleek
aanzienlijk lager te zijn dan die van de algemene bevolking in de onderzochte gemeenten. Roma en Travellers
hadden gemiddeld, een jaarlijks inkomen van 18.500 gulden (€ 7960), die was 1,5 keer zo laag als het
gemiddelde inkomen van de bevolking in de onderzochte gemeenten. Het verschil was stabiel over de jaren, dat
wil zeggen de kloof niet groeien, maar deed ook niet shrink.161
Er is geen exacte gegevens over het niveau van de uitgaven voor de Roma. Volgens de minister van Immigratie,
Integratie en Asiel, worden Roma gebruikt om buitensporige uitgaven die niet in elke
155 Van der Welle, I. en Blommensteijn, M. (2011) Nederland: Het bevorderen van sociale inclusie van Roma
Social Inclusion: Een studie van het nationaal beleid. p. 4.
156 Jorna, P (2009) Schaduw verslag over de ratificatie door Nederland van het Kaderverdrag inzake de
bescherming van nationale minderheden. p. 22
157 Van de Veen, C. et al.. (2012) Roma en schoolverzuim: de situatie (where, WAAROM en wat te DOEN) van
schoolverzuim en - Uitval BIJ Roma-Meisjes in Het Voortgezet onderwijs in Nederland, Utrecht, Trimbos Instituut
p. 18.
158 St Zet / Stichting Rechtsherstel Sinti en Roma (2007). Sinti en Roma in Nederland; ENL
inventarisatie. Tilburg / Brabant: Stichting Zet / Stichting Rechtsherstel Sinti en Roma, p. 17.
159 Dokters van de Wereld (2009) Roma en Sinti op Weg ... to ENL Beter Welzijn. p. 8.
160 Jorna, P (2009). Schaduw verslag over de ratificatie door Nederland van het Kaderverdrag inzake de
bescherming van nationale minderheden.
161 Cebeon (2002) Monitor Maatschappelijke en economic position woonwagenbewoners: Tweede Meting,
Amsterdam, Cebeon
32
verhouding tot hun inkomen en kan dus leiden tot schulden. Dit kan weer een reden tot criminality.162 Het is niet
duidelijk op welke gegevens deze indruk is gebaseerd te zijn.
c) Financiële situatie / sociale overdrachten / schulden / leningen
De nationale Travellers 'pastorale zorg organisatie en de re-integratie / uitzendbureau WSD uitten hun
bezorgdheid over de Sinti marginalisering in een brief aan de directeuren van de sociale diensten in de
Nederlandse gemeenten en het Huis van Representatives.163 Hoewel lage inkomensgroepen kan gelden voor
extra voordelen, zoals toelagen voor huisvesting en medische zorg, maar weinig Sinti er gebruik van maken, zijn
ofwel niet bewust van hun bestaan of hoe ze aan te vragen. Veel Sinti zijn functioneel analfabeet en de
complexiteit van de (digitale) toepassingen en procedures werken als deterrents.164
Veel Sinti zijn niet alleen moeite om rond te komen, maar zijn ook in de schulden. Betalingsachterstand leiden tot
huishoudens afgesneden van gas en elektriciteit alsmede medische care.165 De auteurs van de bovengenoemde
brief stress die Sinti dringend hulp bij hun welzijn en administratieve zaken nodig. Hoewel de reguliere
organisaties steun te verlenen aan (bijvoorbeeld) mensen met leerproblemen en vele Sinti in aanmerking zouden
komen voor deze bijstand, worden zij niet bereikt door dergelijke organisations.166
De angst dat de bezuinigingsmaatregelen en de bezuinigingen eerst zal invloed hebben op de meest kwetsbare,
dat arbeidsbureaus vooral zal helpen de meest capabele onder de werklozen om hun doelen te behouden werd
ook uitgedrukt in de eerder genoemde brief. Op maat gesneden aanpak die succesvol zijn gebleken voor Roma,
Sinti en Travellers zijn bedreigd. In combinatie met het lage opleidingsniveau van deze groepen, hun
toekomstperspectief op de arbeidsmarkt zijn uncertain.167
d) Ondervoeding / honger
Er is geen informatie, kwalitatief of kwantitatief, beschikbaar op de onderwerpen van ondervoeding of
honger. Zoals vermeld in het hoofdstuk over gezondheid, wordt obesitas gemeld om een probleem te zijn, als
gevolg van een ongezond voedingspatroon. Het is niet duidelijk of dit het gevolg is poverty.168
e) Materiële deprivatie en / of andere niet-inkomensarmoede-indicatoren
Geen andere informatie dan die welke beschikbaar is in deze omgeving.
Grote projecten of initiatieven
Geen grote nationale of lokale projecten of initiatieven die betrekking hebben op de economische positie van de
Roma in Nederland.
Statistische gegevens over de economische positie van de Roma
162 Nederland, minister van Immigratie, Integratie en Asiel (2011), 'Aanpak VOOR Roma in Nederland', Brief aan
de Tweede Kamer (Tweede Kamer der Staten-Generaal) 21501-20-599
163 WSD Groep (2006): 'De Onderkant (Notitie stand van Zaken Sinti Werkgelegenheid en Armoede)', Brief aan
de Tweede Kamer (Tweede Kamer der Staten-Generaal), onuitgegeven
164 Ibid.
165 Ibid.
166 Ibid.
167 Ibid.
168 Van de Veen, C. et al.. (2012) Roma en schoolverzuim: de situatie (where, WAAROM en wat te DOEN) van
schoolverzuim en - Uitval BIJ Roma-Meisjes in Het Voortgezet onderwijs in Nederland, Utrecht, Trimbos Instituut
33
Geen statistische gegevens beschikbaar met betrekking tot de gevraagde informatie. Raadpleeg de informatie in
het hoofdstuk Werkgelegenheid informatie.
34
7 Actief burgerschap / rechten awareness169
a) Het besef van het bestaan van representatieve Roma-organisaties, andere maatschappelijke organisaties,
anti-discriminatie wetgeving en instanties voor gelijke kansen
Er is geen statistische gegevens van het bewustzijn van de representatieve organisaties en hun deelname aan
dergelijke organisaties Roma's. Daarom zal de volgende paragraaf de ontwikkelingen in het Roma-beleid en de
discussies in de afgelopen jaren te presenteren en geef de manieren waarop de Roma-gemeenschap heeft
gezocht in de beleidsdiscussies en ontwikkelingen te laten vertegenwoordigen.
De drukbezochte openbare hoorzitting over onderwijs en Site Visit over huisvesting / Campings in Den Haag (5-7
november 2008) was een mijlpaal voor het groeiend bewustzijn onder Sinti en Roma-vertegenwoordigers,
maatschappelijke organisaties en de media.170 deelnemers bespraken goede praktijken en beleid en projecten
knelpunten in de voorkant van een gemengde (inter) nationaal publiek. Openbare hoorzittingen en bezoeken ter
plaatse zijn gebruikelijk wanneer een Raad van Europa lidstaat gastland is voor het Comite van deskundigen
inzake Roma en Travellers (MG-S-ROM) voor haar jaarlijkse vergaderingen buiten Straatsburg.
Het bezoek aan Nederland (26 februari 2009) van het Raadgevend Comite voor het Kaderverdrag inzake de
bescherming van nationale minderheden (FCNM), een andere van de Raad van Europa instrument, werd ook
beschouwd als significant. In een vergadering extra aan de ene met de instellingen en wetenschappers, Roma
woordvoerders voorgelegd aan onafhankelijke deskundigen hun visie op erkenning, zoals met betrekking tot
huisvesting, onderwijs, werkgelegenheid en statelessness.171
Ten aanzien van het beleidsplan over "De Roma Approach in Nederland", kan meer aanwijzingen van directe
Roma betrokkenheid worden gevonden. De ministeriële brief aan het Europees Parlement "De Roma Approach in
Nederland '(26 juni 2009) presenteerde het beleidsplan, de uitvoering van een eerder amendement van de
sociaal-democraten in het Europees Parlement (4 december 2008) 0,172 Roma woordvoerders meteen
bekritiseerd als discriminerend, trekt de aandacht van een nationale dagelijkse newspaper.173 Op de
achtergrond van toenemende spanning, werd een Roma delegatie uitgenodigd (voor het eerst) om haar
bezorgdheid te presenteren.
De ministeriële brief resulteerde in een gezamenlijke vergadering van de ministers, de staatssecretaris en de
parlementaire commissies voor Integratie, Jeugd en Onderwijs over "Roma-kinderen" (8 oktober 2009). Het werd
bijgewoond door belanghebbenden, waaronder Roma en trok aandacht van de media. Roma woordvoerders,
deskundigen en burgemeesters (van bijvoorbeeld Nieuwegein) werden geïnterviewd over hun gedachten over de
gemeentelijke toewijzing van middelen (€ 600.000 voor onderwijs en € 60.000 om elkaar te ontmoeten en van
gedachten kunnen wisselen) .174
Roma zijn ook vertegenwoordigd in een aantal internationale initiatieven. Roma, Sinti en Travellers deelgenomen
aan mediatraining (FORUM / Miramedia) in november en december 2009.Vier deelnemers woonden
169 Dit hoofdstuk is geschreven door Peter Jorna, deskundige adviseur op Roma-kwesties.
170 Verslag van de vergadering beschikbaar op: geraadpleegd op 1 oktober 2012
171 Raadgevend Comite van het FCNM (2009), Advies over de Nederlandse implementatie, online geraadpleegd
op 4 oktober 2012 om
http://www.coe.int/t/dghl/monitoring/minorities/3_FCNMdocs/PDF_1st_OP_TheNetherlands_en.pdf
172 FORUM (2009), 'File op Roma en Sinti issues', webpagina, geraadpleegd op 4 oktober 2012 om
http://www.forum.nl/international/Archive/Projects/Roma_and_Sinti
173 Trouw (2009) 'Roma woedend op Van der Laan', krantenartikel, 26 augustus 2009
174 Onder andere: dagbladen de Volkskrant en Trouw; online magazine Wereldjournalisten.
35
de 2e Romani Women Conference, gefaciliteerd door de Raad van Europa (Athene, 11-12 januari 2010). De
conferentie (zowel de plenaire vergadering en de Nederlandse Roma woordvoerder) aan bod gevoelige
onderwerpen zoals schooluitval onder meisjes, vroeg huwelijk en mensenhandel. Thuis, was het Roma Platform
Nederland uitgenodigd voor de eerste keer door zijn tegenhanger het Platform Roma Gemeenten (Vereniging
Nederlandse Gemeenten), kort voor beide stoelen zou ontmoeten als uitgenodigde deskundigen in Straatsburg,
over Nederlandse goede praktijken en knelpunten te spreken tijdens de 29e MG-S-ROM-sessie (25-26 maart
2010) .175
Beginnend in 2010, moest Nederland opnieuw denken dat de Roma-kwestie thuis en het ontwikkelen van een
nationale strategie of een geïntegreerd geheel van beleidsmaatregelen binnen het EU-kader voor integratie van
de Roma tot 2020, door de Raad van de EU op haar juni 2012 goedgekeurd summit.176 autoriteiten die
verantwoordelijk zijn voor het ontwerp moest publiekelijk verdedigen om alle belanghebbenden, inclusief de Sinti
en Roma. Geïnitieerd door wetenschappelijke experts en NGO's zoals Amnesty International Amsterdam en het
European Roma Grassroots Organisation ERGO Utrecht (Leiden / Amsterdam / Utrecht, 30 mei 2011), een
oproep tot dialoog om de positie van Sinti en Roma gerichte nationale en lokale overheden (verbeteren
ministeries en Platform Roma Gemeenten). De eerste keer was het Clingendael Conferentie in Den Haag (14 juni
2011), georganiseerd door de Hongaarse Ambassade, met (Roma) MEP Livia Járóka als keynote speaker. Aan
de voorzijde van een gemengd publiek, verklaarde de Nederlandse mensenrechtenambassadeur positie van de
overheid.De directeur van het nieuwe Nederland Instituut Sinti en Roma presenteerde haar activiteiten en
projecten. De verantwoordelijke wethouder van de toonaangevende Roma gemeente Nieuwegein presenteerde
de gemeente het vlaggenschip project Wisselgeld ("Pin geld"). Tot slot, de Roma Stichting Triana Utrecht
schetste haar achterban focus.177
Ondertussen, een informele steungroep geïnitieerd door Sinti en Roma sleutelfiguren en vergezeld door de
uitgenodigde professionals getracht het officiële beleid met een kritisch document en aanbevelingen tegen te
gaan. De kritische stellingname, vergezeld van een persbericht werd verspreid bij de burgemeesters top over de
Roma in Straatsburg (22 september 2011) aan de Europese instellingen, zoals de Raad van Europa (de
commissaris voor de mensenrechten en de speciale vertegenwoordiger van de secretaris-generaal over Roma
kwesties) en de belangrijkste Nederlandse deelnemers, waaronder de voorzitter van het Platform Roma
Gemeenten en haar staff.178
Kritiek gericht op Nederland Instituut Sinti en Roma (Nisr), het Platform Roma Gemeenten (VNG) en een
belangrijk proefproject, de Wisselgeld. Grieven gericht op de rol van de Nisr (een verlengstuk van het
overheidsbeleid), de gemeentelijke aandacht voor de rechtshandhaving, en de mogelijke invloed van deze
bijzondere proefproject op Sinti en Roma beleid in general.179 Kort na, de twee
175 Comite van deskundigen voor Roma en Travellers (2010) 29e vergadering, Lijst van beschikkingen, 31 maart
2010 toegankelijk online op 4 oktober om
176 Jorna, P. (2011) Beschouwingen over de positie van Nederland betreft een Europese Integratiestrategie
Roma, 16 juni 2011
177 Gyula Sümeghy, ambassadeur van de Republiek Hongarije naar Nederland (2011), Samenvatting van de
Roma-conferentie 'sociale integratie van de Roma in Europa - uitdagingen en oplossingen ". 14 juni 2011.
178 Het document was getiteld: 'Nederland: Sinti en Roma worden gevoed met betuttelend en top-downbenadering. Nationaal Reizigers, Sinti en Roma Pastorale Zorg en Outreach van de katholieke kerk '. Zie Idea
Roma Buzz Monitor, oktober 2011.
179 Twee Sinti en Roma woordvoerders geuit deze zorg op een vergadering op hun verzoek aan de Commissie
Roma Sectie personeel (Justitie) Europees in Brussel (6 oktober 2011, in aanwezigheid van de auteur). Dezelfde
dag, presenteerde zowel deze zorg in een vergadering met een Finse delegatie in Brussel en leverde de
European Roma Information Office (ERIO) meer informatie op haar verzoek. Dit resulteerde in een schriftelijk
verzoek van de ERIO richting, gericht aan de burgemeester van Nieuwegein (tevens voorzitter van het Platform
Roma Gemeenten), voor grote wijzigingen in het project Wisselgeld, in lijn met de 10 gemeenschappelijke
basisbeginselen inzake integratie van de Roma: het creëren van een ' echte dialoog 'met de Romagemeenschappen (ERIO Brussel, 24 oktober 2011).
36
toonaangevende Sinti en Roma woordvoerders een verzoek van het ministerie van Integratie en Nisr te leggen
"een aantal punten" voor de Nederlandse inzending voor de EU.180
De Nisr was te verwijzen naar deze "nationale vergadering" voor bepaalde tijd. In opdracht van het ministerie van
Binnenlandse Zaken (Integratie), de Nisr georganiseerd in het centrum van het land een dag vol debat en
uitwisseling (Utrecht, 27 november 2011) voor alle belanghebbenden om input voor de geïntegreerde set van het
Nederlandse beleid measures.181 genereren met een hoog niveau ministerie en gemeentelijke ambtenaren,
alsmede alle Sinti en Roma (sub) groepen aanwezig, de conferentie behandelde de vier pijlers van het EU-kader:
huisvesting, onderwijs, werkgelegenheid en healthcare.182
De Roma Platform ontmoet in Utrecht in januari 2012, waar zij besloten deel te nemen aan het initiatief van de
belangrijkste internationale Roma en ondersteuning NGO's verenigd in de European Policy Coalition Roma
(ERPC) om de nationale plannen in de lidstaten overzien. Ten minste een gezamenlijke reactie werd ingediend,
kritiek in detail het proces van overleg evenals zijn results.183 De Europese afdeling van de Commissie die
verantwoordelijk is voor de coördinatie van het Roma-beleid getoetst de Nederlandse nationale plan, het
identificeren van de belangrijkste hiaten in al zijn belangrijke elementen (onderwijs, huisvesting ,
werkgelegenheid, gezondheidszorg, structurele vereisten en financiering), onder anderen. Voor al deze gebieden,
vastgesteld dat "het meten van de impact van de gelijke behandeling aanpak van de situatie van de Roma is
noodzakelijk." 184 in Nederland wordt momenteel een heroverweging van de "vastgestelde hiaten" in zijn eerste
plan en overweegt het gebruik van een "kwalitatieve" monitor.185
Het Nederlandse vlaggenschip project (Nisr) werd gecontroleerd kort nadat de nationale conferentie. Het bestuur
sloot op 9 maart 2012 aan het experiment direct of zo snel als praktisch mogelijk was te stoppen (1 oktober 2012)
.186 Ondanks zijn omstreden reputatie en het functioneren, de beslissing kwam als een verrassing. Krant dekking
heeft geleid tot vragen en antwoorden tussen het parlement en de ministeries - maart / april, mei / juni en
July/August.187 The € 4.500.000 uit het compensatiefonds voor de Tweede Wereldoorlog nog worden besloten
upon.188
De resterende geoormerkte fondsen zullen roepen nieuwe structuren en (zelf) organisaties. De ECRI land bezoek
zal plaatsvinden op 24 september 2012,189 De resultaten van onderzoeksjournalistiek zal leiden tot een
radioprogramma (Argos VPRO op 28 september 2012) en een boek over Roma en Sinti (12 oktober 2012). Na de
nationale verkiezingen op 12 september 2012 zal het Parlement waarschijnlijk de kwestie.
180 Roma en Sinti steungroep correspondentie tussen 07-11 november.
181 Trouw, 27 november 2011, krantenartikel
182 Steungroep Sinti en Roma (2011), 'Minimum pakket for a Nationaal Plan Sinti en Roma van plan VOOR
naamwoord het EU-Kaderbesluit 2020'; Nisr (2011) 'Bevindingen van de Conferentie Roma Beleid', 19 december
2011.
183 Sinti en Roma ondersteuning Group, mevrouw Kalishaij Basali en Roma Platform Nederland, mevrouw
Kostana Jovanovic, 27 januari 2012, (5 pagina's) aan ENAR Brussel. In haar analyse genoemd ERPC vier
Nederlandse entiteiten reageerden op de enquête (Analyse van de Nationale strategieën voor integratie van de
Roma. ERPC, 21 maart 2012).
184 Jorna, P (2012) europese commissie Zet vraagtekens BIJ plannen Nederland, P. gepubliceerd in Tijdschrift
Woonwagennieuws Het Wiel, 24 volume, nummer 4-2012, p. 24.
185 Minister van Buitenlandse Zaken staat (2012), 'Nieuwe commissie Voorstellen en Initiatieven van de lidstaten
van de EU', Brief nummer 1423 (22.112).
186 Boer & Croon (2012) Evaluatie Nederlands Instituut voor Sinti en Roma, Amsterdam: Boer & Croon
187 Nederland, Kamer van Volksvertegenwoordigers (2012), geschreven QA's tussen het parlement en de
minister met betrekking tot de liquidatie van Nisr (referentienummer AH-TK-20112012-2761), en het
referentienummer AH-TK-20112012-3192
188 Een informele werkgroep genaamd "Inventarisatie", in augustus geïnstalleerd door het Ministerie van Welzijn,
is op dit moment nadert gemeenten, Sinti en Roma, en bedrijven in kaart brengen 'ervaringen en activiteiten' (email correspondentie, 16 augustus 2012).
189 Eerder dit jaar, Sinti en Roma delegatie deelgenomen aan de Raad van Europa overleg in Den Haag, ter
gelegenheid van het land monitor voor het Europees Handvest voor regionale en minderheidstalen (25 Januari
2012, Raadgevend Comite tot de RvE) en Roma-beleid in algemeen (31 januari, speciaal vertegenwoordiger van
de secretaris-generaal van de Raad van Europa).
37
b) Deelname aan verkiezingen en politieke vertegenwoordiging
Er zijn geen gegevens beschikbaar over de deelname aan verkiezingen of politieke vertegenwoordiging van de
Roma in Nederland. Onderzoek op deze thema's is uitgevoerd voor een lange tijd, maar op basis van gegevens
uitgesplitst naar geslacht, leeftijd, leefstijl en (voormalige) nationaliteit van de grotere minderheidsgroepen. Toch
kunnen we redelijkerwijs aannemen een hoog percentage 'no show' onder Sinti, Roma en Travellers als het gaat
om de stemming - en dat is een recht en geen verplichting in Nederland. Zonder te verwijzen naar een directe
causale relatie, schat van 'no show' kan dicht bij de hoge (geschatte) werkloosheid onder deze
bevolkingsgroepen komen. Politieke vertegenwoordiging levert hetzelfde beeld. Hoewel er geen etnische politieke
partijen in Nederland, andere minderheden of nakomelingen van migranten in toenemende mate deelnemen aan,
bijvoorbeeld, de lokale politiek (73 gemeenteraadsleden in 1993, 303 in 2010) .190
c) Participatie en vertegenwoordiging in non-gouvernementele organisaties
Er wordt vaak gezegd dat de relatie tussen de Roma en de overheid / maatschappelijke instellingen is beladen,
gekenmerkt door langdurige wederzijdse distrust.191 Vertegenwoordiging - die verschillend kan worden
geïnterpreteerd familie-based Sinti, Roma en Travellers culturen - is ingewikkeld, zelfs meer dus als nietgouvernementele sociale structuren, zoals stichtingen en verenigingen hebben pas onlangs onder de ster van de
Nederlandse minderheids-of integratiebeleid is geboren.
Hoewel Nederland heeft geëxperimenteerd met verschillende nationale niet-gouvernementele self-organisaties,
waaronder het Platform Reizigers en zigeuners (1981-1998), de Sinti en Roma Organisatie (1989-2000) en de
Roma Emancipatie Organisatie (1993-2009), de overheid zijn niet in staat om duurzame relaties op basis van de
gestructureerde dialoog, overleg en wederzijds begrip te onderhouden geweest. Het FORUM Instituut voor
Multiculturele Vraagstukken heeft herhaaldelijk gewezen op de kwetsbare belangenbehartiging positie van de
Roma (Sinti en woonwagenbewoners) gemeenschappen in vergelijking met andere minderheden en het
ontbreken van een nationale podium, gestructureerde agenda-setting of bijeenkomst met de overheid
representatives.192 Diverse Raad van Europa land rapporten hebben de aandacht gevestigd op deze kloof en
aangedrongen op een verbetering als well.193
Het Schadefonds Sinti en Roma (Stichting Rechtsherstel Sinti en Roma) toegestaan voor individuele vorderingen
(2000-2004) door de slachtoffers dan die in Nederland wonen en hun nakomelingen. Het fonds bevatte
collectieve prikkels alsmede door mogelijke projecten over onderwijs, werkgelegenheid, sociale participatie en
cultuur. De verantwoordelijke afdeling - het Ministerie van Welzijn - uiteindelijk besloten in 2006 tot de oprichting
van een speciale infrastructuur om de positie van Roma en Sinti in de Nederlandse samenleving te
verbeteren. Het Instituut Collectie Nederland Sinti en Roma (Nisr), opgericht in 2010, zochten om te werken met
gemeenten, instellingen en alle Sinti en Roma die legaal in de Netherlands.194 Originated
190 FORUM (2012) Inventarisatie Onderzoek Politieke Participatie ethnic Minderheden in Nederland, Utrecht:
Forum, p. 17
191 Matelski, M. en Rodrigues, P. (2005), Monitor racisme en extreem-rechts. Sinti en Roma Cahier. Amsterdam
/ Leiden: Anne Frank Stichting (Engels Edition).
192 Zie H. Emaar (2008) Openbare hoorzitting met de Raad van Europa Commissie van Deskundigen voor
Roma en Travellers in Den Haag en Jorna, P. et al. (2009) Schaduw verslag over de ratificatie door Nederland
van het Kaderverdrag inzake de bescherming van nationale minderheden.
193 Zie ook de aanbevelingen van het Comite van Ministers (Europees Handvest voor regionale en
minderheidstalen 2008, RecChL (2008) 4), en het Kaderverdrag inzake de bescherming van nationale
minderheden 2011 is goedgekeurd, Resolutie CM / ResCMN (2011) 3, die door de ECRI naar voren gebracht in
2008, CRI (2008) 3 en de Mensenrechtenraad commissaris, CommDH (2009) 2, 2010 CommDH / Speech (2010)
3 en de mensenrechten van Roma en Travellers in Europe Report, februari 2012.
194 Nijst, R. 2010, SARSR
38
uit de Tweede Wereldoorlog compensatiefonds, de Nisr werkzaam meerdere Sinti en Roma bemiddelaars als
voor werknemers in aanvulling op haar back office medewerkers.
De Nisr opgehouden te bestaan maart 2012 als gevolg van een onafhankelijke audit. Het instituut is "niet goed
functioneert en ontbrekende kennis en ondersteunen zowel vanuit gemeenten en de Sinti en Roma." 195 Er was
zware kritiek van Roma en Sinti gemeenschappen in Nederland ook. Noch het instituut noch de
verantwoordelijken ervan werden beschouwd als representatief of zelfs aan de gemeenschappen.
d) Voorlichting en het gebruik van klachtenprocedures
Roma en andere Sinti en reizigers groepen zijn over het algemeen bewust van klachtenprocedures, maar zelden
gebruik van them.196 Dit blijft het geval, ondanks de ontwikkelingen boven verhaalde maken. Beleid en praktijken
laten ruimte voor verbetering, getuige in bruikbare aanbevelingen die teruggaat tot 2004 en onlangs herhaald in
de (negende) periodieke monitor racisme en extremism.197
De politie Rapportage over discriminatie heeft klachten bijgehouden over etnische discriminatie door Roma sinds
2008 - hoewel deze zijn zeer weinig (geen in 2008, een in 2009 en vier in 2010) ten opzichte van klachten van
etnische Turken (130 in 2008, 115 in 2009 en 110 in 2010) en etnische Marokkanen in Nederland (88 in 2008,
103 in 2009 en 124 in 2010) .198 Het Openbaar Ministerie, dat heeft bijgehouden gevallen van discriminatie door
het Landelijk Expertisecentrum Diversiteit op voor vele jaren, genoemd " Roma "voor het eerst in 2009 (1% van
de ingediende klachten) .199
Een ander referentiepunt is de Klachten Point Discriminatie Internet (MDI) van de Stichting Magenta Amsterdam,
ondersteund door het Ministerie van Justitie. Discriminerende uitspraken die verwijzen naar Roma, Sinti en / of de
"zigeuners" bereikte een piek in 2010, het jaar van de Roma-uitzettingen in Frankrijk en de discussies in de
Nederlandse media over de "uitzetting" en "registratie" van Roma in Nederland. Van de 30 onderzochte uitingen
van discriminatie, 13 bleken te zijn strafrechtelijk (voor verklaringen targeting "Turken", 14 van de 22 werden
gevonden strafrechtelijke, en voor "Marokkanen", 123 van de 210). In 2008, toen media-aandacht gericht op
Roma vingerafdrukken in Italië, MDI geregistreerd 16 uitspraken waarvan er 15 werden beschouwd penal.200 In
2007 en 2009, twee verklaringen werden opgenomen.
Bepalingen naar bestand klachten zijn verplicht onder de Gemeentelijke Antidiscriminatie Voorzieningen Act
2009. Gemeenten alsmede bestaande en nieuw gecreëerde klachten kantoren in principe niet de etnische
achtergrond van eisers te nemen, met uitzondering van art. 1 Midden Nederland (gevestigd in de stad Utrecht,
maar voor alle gemeenten in de provincie Utrecht). Dit bureau de categorie "Roma" toegevoegd aan haar eiser
achtergronden, indienen 11 dergelijke gevallen in 2009, drie in 2010 en zeven in 2011,201
195 Boer & Croon (2012) Evaluatie Nederlands Instituut voor Sinti en Roma, Amsterdam: Boer & Croon.
196 Matelski, M. en Rodrigues, PR (2004). Monitor racisme en extreem-rechts. Amsterdam / Leiden: Anne Frank
Huis (p.34).
197 Davidović, M. en Rodrigues, P. (2010) Antiziganisme, in: Monitor racisme en extremisme, negende
editie. Rodrigues, P. en Van Donselaar, J. (red.) Amsterdam: Amsterdam University Press, pp 153-179
198 Tierolf, B. en Hermens, N. (2011) Poldis Rapportage 2011, Utrecht, Verwey-Jonker Instituut
199 LECD-OM (2010). Cijfers in Beeld: Discriminatiecijfers 2009 (niet online beschikbaar); cfr. Davidović, M. en
Rodrigues, P. (2010) Antiziganisme, in: Monitor racisme en extremisme, negende editie.Rodrigues, P. en Van
Donselaar, J. (red.) Amsterdam: Amsterdam University Press, pp 153-179.
200 MDI 2011, p. 7, Amsterdam: 2011. 'Race' wordt hier geïnterpreteerd volgens het Internationaal Verdrag
inzake de uitbanning van alle vormen van rassendiscriminatie (VN, 1969) en omvat huidskleur en (nationale of
etnische) afkomst.
201 Art.1 Midden Nederland, Utrecht, 2011, 2010 en 2009 (schriftelijke gegevens en telefonisch bevestigd 2012)
39
De uitvoering van bepaalde aanbevelingen uit de 2004 en 2010 edities van de Monitor racisme en extremisme
geeft een completer lokale beeld met meer gegevens en de bereidheid van alle partijen om mee te doen. In
Utrecht, een Roma grassroots organisatie (Triana Roma Stichting) functioneerde door de jaren (2005-2012) als
een voorpost voor de leden van de gemeenschap en een brug naar de scholen, politie, gemeente en
onderzoekers. De belangrijkste kwesties door de jaren heen waren staatloosheid of onregelmatige toestand,
schoolprestaties en schooluitval, toegang tot de arbeidsmarkt, een betere toegang tot gezondheidszorg en
gezondheid bewustzijn, en de erkenning van de Roma als nationale minderheid en partner te worden
geraadpleegd, zowel lokaal als nationally.202
Roma Toekomst Libertá een klacht ingediend op 9 maart 2009 op Art.1 MN kantoor tegen de gemeente
Nieuwegein voor zijn Wisselgeld proefproject. Het project gericht "multi-probleem gezinnen met een Romaachtergrond" met intensieve begeleiding en begeleiding ("druk en dwang"). Art. 1 MN de zaak voorgelegd aan de
Commissie Gelijke Behandeling, die haar onderzoek maart 2009 begonnen, de eerste keer dat zij werd gevraagd
naar de vermeende discriminatie van Roma in de uitvoering van de sociale zekerheid legislation.203 Het Centraal
Bureau van Art.1 en al studeren lokale kantoren antidiscriminatie werden geïnformeerd over de daaropvolgende
uitspraak: de gemeente heeft geen onderscheid (dat is, de wetgeving omtrent schending) bij de uitvoering van dit
project. De Commissie Gelijke Behandeling heeft echter raden de gemeente aan Roma-organisaties te betrekken
bij de ontwikkeling en uitvoering van beleidsmaatregelen die specifiek betrekking them.204
In 2009 en 2010 werd een bewustmakingscampagne uitgevoerd door het ministerie van Binnenlandse Zaken aan
de bereidheid om ervaringen met discriminatie te melden en om beter inzicht in de aard en omvang van
discriminatie in de samenleving te bevorderen verhogen. Deze campagne was niet specifiek gericht op de Roma,
maar had ruimer toepassingsgebied aanpakken van de algemene bevolking. Het bericht 'Heeft u nodig hebt om
jezelf / je identiteit thuis te laten?' werd verspreid via radio-en televisiespots, posters in bushokjes, banners op
websites en advertenties in diverse kranten, alsook via de campagne website www.discriminatie.nl.205
e) ervaringen en visie van raciale / etnische discriminatie
De jaarverslagen over de discriminatie klachten ontvangen door antidiscriminatiebureaus niet structureel
rapporteren het aantal ontvangen van Roma, Sinti of Travellers klachten, ondanks het bestaan van deze
categorie in het registratiesysteem als een subcategorie van de discriminatiegrond ras . Zo is de nationale rapport
over discriminatie klachten blijkt dat in 2009, 17 klachten van Roma / Sinti / Reizigers, die 1% van het totale
aantal klachten vertegenwoordigt op grond van race.206 Het verslag 2008 vermeldt de moeilijkheden Roma
gezicht met zijn gedeponeerd met betrekking tot het verkrijgen van een mortgage.207 De voorafgaande en
volgende nationale verslagen van de anti-discriminatie bureaus hebben de Roma-groep niet noemen. De lokale
antidiscriminatiebureau in de regio Midden Nederland meldt dat in het jaar 2011, 7 van de 596 klachten
ontvangen door Roma complainants.208 werden ingediend
202 Van Burik, MM (2010), 5 Jaar Triana. Utrecht: concreat.
203 Commissie Gelijke Behandeling (CGB) (2009) Memo Aan Art.1 Centraal Bureau nl Alle local meldpunten
Discriminatie, Utrecht: CGB; CGB oordelen 2009-112 en 2009-113, INzake Roma en Sociale Zekerheid, 1
december 2009
204 Ibid.
205 Zie de Europese website over integratie, 'anti-discriminatie campagne' Doe niet
laat je thuis ', verkrijgbaar bij http://ec.europa.eu/ewsi/en/practice/details.cfm?ID_ITEMS=19545
206 Dinsbach, W. et al. (2010) Kerncijfers 2009, Rotterdam: Art.1.
207 Dinsbach, W. et al. (2010) Kerncijfers 2008, Rotterdam: Art.1.
208 Art.1 Midden Nederland (2012) Jaarcijfers 2011, Utrecht, Art.1 Midden Nederland.
40
Zoals vermeld in de vorige paragraaf, het Openbaar Ministerie Nationaal Expertisecentrum Diversiteit verwezen
naar "Roma" voor het eerst in 2009, 1% van de gevallen raciale discriminatie aan te wenden voor de Roma
doelwit group.209 De Klachten Point Discriminatie Internet (MDI) opgenomen 30 tellingen van discriminerende
uitingen jegens Roma op het internet in de graven van zulke uitdrukkingen in 2011,210 De jaarverslagen van de
Commissie Gelijke Behandeling geen specifieke informatie over het aantal klachten van Roma ingediend 2010 en
10. Een zoektocht van de adviezen databank van de Commissie voor de term "Roma" onthult drie gevallen, een
in 2006 en twee in 2009,211
In 2004, de Anne Frank Stichting en de Universiteit Leiden aanbevolen in hun gezamenlijk onderzoek dat
antidiscriminatie organisaties hun categorisering van discriminatie klachten van Roma moet verbeteren. Hun
aanbevelingen blijven pertinent.212 Reeds in zijn brief aan het Parlement van 2009, de minister van Integratie
schreef dat 'er aanwijzingen zijn dat een deel van de Roma-bevolking gezicht sociale problemen zoals armoede,
onwettigheid, lage werkgelegenheidscijfers, een grote uitkeringsafhankelijkheid en discriminatie . "213 Bij gebrek
aan registratie en gedetailleerde documentatie, is er geen betrouwbare gegevens over discriminatie van Roma en
de discussie zal draaien rond de subjectiviteit van ('gepercipieerde') discriminatie.
De 26 september 2007 Muntplein rellen in Nieuwegein met Roma jongeren, lokale winkeliers en barmannen
gevraagd de lokale en centrale overheden van de urgentie van de issue.214 Het feit dat een huis, echter bij wijze
van uitzondering, werd beklad met leuzen zoals "Zigeuners Weg, anders begrijpen Dood "(" zigeuners uit, anders
dood ') vereist investigation.215 Andere waarschijnlijke voorbeelden van discriminatie zijn complexer en moeilijker
te ontdekken, waaronder het (direct of indirect) discriminerende aspecten van de toegang tot de belangrijkste
elementen van de moderne civiele samenleving. Volgens de Commissaris voor de Rechten van de Mens in
gesprek met de Nederlandse Eerste Kamer op 28 september 2010: ". De vraag is relevant, maar ik denk dat we
moeten beseffen dat het een enorme taak om het vertrouwen te vestigen" 216
Grote projecten of initiatieven
Er zijn geen andere projecten of initiatieven die niet in de vorige paragrafen hebben aangepakt.
209 Landelijk Expertise Centrum Discriminatie (2011) Cijfers in Beeld; Discriminatiecijfers, Amsterdam: LECD.
210 MDI (2012) Jaarverslag 2011, Amsterdam: Magenta / MDI.
211 Website, beschikbaar op:
212 Davidović, M. en Rodrigues, P. (2010) Antiziganisme, in: Monitor racisme en extremisme, negende
editie. Rodrigues, P. en Van Donselaar, J. (red.) Amsterdam: Amsterdam University Press, pp 153-179.
213 Nederland, minister van Immigratie, Integratie en Asiel (2011), 'Aanpak VOOR Roma in Nederland', Brief aan
de Tweede Kamer (Tweede Kamer der Staten-Generaal) 21501-20-599
214 AD / Utrecht (2007) 'een vonkje genoeg op Muntplein, krantenartikel, 26 september 2007
AD 215, 'Bekladding nieuw huis schokt Roma familie', krantenartikel, 20 januari 2012
216 Nederland (2010). "Verslag van een ontmoeting tussen de Commissaris voor de Mensenrechten van de
Raad van Europa, de voorzitter van de Nederlandse Permanent Comite voor Rechtvaardigheid en de griffier van
het Permanent Comite voor de Justitie", de Senaat (Eerste Kamer der Staten-Generaal nr. 32 500) (p .11) ..
41
Bijlagen
1. Bibliografie
Aalbers, MB (2006), Direct en indirect onderscheid op de hypotheekmarkt in Arnhem, Den Haag en Rotterdam,
Amsterdam: Universiteit van Amsterdam
AD (2012), 'Bekladding nieuw huis schokt Roma familie', krantenartikel, 20 januari 2012
AD / Den Haag (2009), 'Woonwagenbewoners blijven strijden. ", Krant website, 12.07.2009, teruggehaald 3
oktober 2012 op
AD / Utrecht (2007), 'Een vonkje genoeg op Muntplein, krantenartikel, 26 september 2007
Amnesty International (2010), Memo ethnic registration van Roma, 24 september 2010, Amsterdam: Amnesty
International
Art.1 Midden Nederland (2012), Jaarcijfers 2011, Utrecht, Art.1 Midden Nederland
Boer & Croon (2012), Evaluatie Nederlands Instituut voor Sinti en Roma, Amsterdam: Boer & Croon
Cahn, C. en Guild, E. (2010) Recente migratie van Roma in Europa.Tweede editie, Straatsburg / Den Haag, Raad
van Europa Commissaris voor de Mensenrechten / OVSE Hoge Commissaris voor Nationale Minderheden.
Cebeon (2002), Monitor Maatschappelijke en economic position woonwagenbewoners: Tweede Meting,
Amsterdam: Cebeon
Raad van Europa (2011), Verslag over de tenuitvoerlegging CM Aanbeveling (REC 2001) 17 over de verbetering
van de economische situatie en de werkgelegenheid van de Roma / zigeuners en reizigers in Europa. CAH-rom
2011-7, Straatsburg: Raad van Europa
Raad van Europa (2012), mensenrechten van Roma en reizigers in Europa, Straatsburg: Raad van Europa
Raad van Europa, het Comite van deskundigen over Roma en Travellers (2010), 29e vergadering, Lijst van
beschikkingen, 31 maart 2010 Straatsburg: Raad van Europa
Dagevos, J. en Gijsberts, M. (eds.) (2010) Jaarrapport integratie 2009, Den Haag, Nederland Instituut voor
Sociaal Onderzoek.
Davidović, M. en Rodrigues, P. (2010), 'Antiziganisme', in: Rodrigues, P. en Van Donselaar, J. (eds.) Monitor
racisme en extremisme, negende editie. Amsterdam: Amsterdam University Press
Dekkers, S. (2006), Feitenonderzoek vrijplaatsen op woonwagenlocaties, Amsterdam: Regioplan
Dinsbach, W., Coenders, M. en Boog, I. (2009), Kerncijfers 2008, Rotterdam: Art.1
Dinsbach, W., Coenders, M. en Van Bon, S. (2010), Kerncijfers 2009, Rotterdam: Art.1
Dokters van de Wereld (2010), Roma en Sinti op Weg ..... to EEN Beter Welzijn, Amsterdam: Dokters van de
Wereld
42
Nederlandse College Bescherming Persoonsgegevens (College Bescherming Persoonsgegevens) (2010),
'Registratie van ethnic Gegevens slechts BIJ Hoge uitzondering mogelijk', website, geraadpleegd 2 oktober bij
http://www.cbpweb.nl/Pages/pv_20100923_etnische_registratie.aspx
Eurofound (2012), De levensomstandigheden van de Roma: ondermaatse huisvesting en gezondheidszorg,
Dublin: Eurofound
Europese Commissie (2010), Etnische minderheden en Roma-vrouwen in Europa. Een geval voor
gendergelijkheid, Luxemburg:? Europese Unie
FORUM (2009), 'File op Roma en Sinti issues', webpagina, geraadpleegd op 4 oktober 2012 om
http://www.forum.nl/international/Archive/Projects/Roma_and_Sinti
FORUM (2012), Inventarisatie Onderzoek Politieke Participatie ethnic Minderheden in Nederland, Utrecht: Forum
Hulsen, H. en Mulder, L. (2005), Speciale Doelgroepen in Het onderwijs schooljaar 2002/2003, Nijmegen: ITS
Jenissen, R. (red.) (2011) De Nederlandse migratiekaart: Achtergronden en Ontwikkelingen van several
internationale migratietypen, Den Haag, Boom Juridische Uitgevers.
Jorna, P. (2008), Onderwijs en opleiding voor Roma en Sinti in Nederland, Utrecht: Forum
Jorna, P. (2008), ESF / Equal project 'Roma in business'.Eindrapportage mainstreaming en disseminatie, Utrecht:
Forum
Jorna, P. (2009) Roma en Sinti in Nederland: update voorjaar 2009.Ter gelegenheid van de 27e vergadering van
het Comite van deskundigen inzake Roma en Travellers in Sevilla, Spanje (26-27 maart 2009), Utrecht,
FORUM. Jorna, P. (2009), Goede praktijken voor de werkgelegenheid in Nederland 2009, ingediend voor het
verslag over de tenuitvoerlegging van de Raad van Europa: Aanbeveling (2001) 17 over de verbetering van de
economische situatie en de werkgelegenheid van de Roma / zigeuners en reizigers in Europa (niet gepubliceerd)
Jorna, P. (2009), Schaduw verslag over de ratificatie door Nederland van het Kaderverdrag inzake de
bescherming van nationale minderheden, Utrecht: Forum
Jorna, P. (2011), Beschouwingen over de positie van Nederland betreft een Europese Integratiestrategie Roma,
16 juni 2011
Jorna, P. (2012), 'europese commissie Zet vraagtekens BIJ plannen Nederland', in: Tijdschrift Woonwagennieuws
Het Wiel, 24 volume, nummer 4-2012
KPC Groep (2003), ENL Wereld te Winnen. Onderwijs Aan woonwagen-en zigeunerkinderen, 'sHertogenbosch:
KPC Groep
KPC Groep (2006), Roma, Sinti en woonwagenbewoners; succesfactoren en knelpunten op naamwoord het
gebied van arbeidstoeleiding, 's-Hertogenbosch: KPC Groep
Matelski, M. en Rodrigues, P. (2005), Monitor racisme en extreem-rechts. Sinti en Roma, Engels
Edition. Amsterdam / Leiden: Anne Frank Huis
Meldpunt Discriminatie Internet (2012), Jaarverslag 2011, Amsterdam: Magenta / MDI
43
Milterburg, E. (2008), Sinti / Roma onderwijsassistnt in Het basisondewijs, 's-Hertogenbosh: KPC Groep
Nederland (2003), Commissie Gelijke Behandeling (commissie Gelijke Behandeling, CGB), advies nummer 2003105, Utrecht: CGB
Nederland, het Bureau van de Nederlandse rapporteur over mensenhandel (Bureau Nationaal Rapporteur
Mensenhandel, BNRM) (2010), Mensenhandel; 10 years Nationaal Rapporteur Mensenhandel. Achtste
Rapportage van de Nationaal Rapporteur, Den Haag: BNRM
Nederland, Commissie Gelijke Behandeling (2006), (commissie Gelijke Behandeling, CGB) Advies nummer 20065, Utrecht: CGB
Nederland, Commissie Gelijke Behandeling (commissie Gelijke Behandeling, CGB) (2009), Memo Aan Art.1
Centraal Bureau nl Alle local meldpunten Discriminatie, Utrecht: CGB
Nederland, Commissie Gelijke Behandeling (commissie Gelijke Behandeling, CGB) (2007), Advies nummer 2007109, Utrecht: CGB
Nederland, Commissie Gelijke Behandeling (commissie Gelijke Behandeling, CGB) (2007). Advies nummer 2007157, Utrecht: CGB
Nederland, Commissie Gelijke Behandeling (commissie Gelijke Behandeling, CGB) (2006), Risicoselectie op
Grond van postcode en verblijfsstatus, Utrecht: CGB
Nederland, Federatie van Nederlandse Gemeenten (Vereniging van Nederlandse Gemeenten, VNG) (2010),
Projectvoorstellen Platform Roma-Gemeenten, Den Haag: VNG.
Nederland, Huis van Afgevaardigden (Tweede Kamer der Staten-Generaal) (2012), Antwoord op questions Van
Het deksel Karalabut dan de Liquidatie van English Instituut Sinti en Roma (Nisr), referentienummer AH-TK20112012-2761 en het referentienummer AH-TK-20112012-3192
Nederland, minister van Immigratie, Integratie en Asiel (minister VOOR Immigratie, Integratie en Asiel) (2011),
'Aanpak VOOR Roma in Nederland', Brief aan de Tweede Kamer (Tweede Kamer der Staten Generaal) 2150120-599.
Nederland, Minister van Binnenlandse Zaken (Minister van Binnenlandse Zaken) (1996) 'Brief van de minister van
Binnenlandse Zaken Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal', Brief aan de Tweede Kamer,
21 maart 1996. Parlementair stuk 22 236, nr. 34.
Nederland, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap)
(2011), brief aan de Tweede Kamer (Tweede Kamer der Staten-Generaal), 8 april
Nederland, Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (Ministerie van
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) (2009), Eigentijds Omgaan met Woonwagenbewoners:
Opmaat to Normalisatie, Den Haag: Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer
Nederland, Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (Ministerie van
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) (2006), Werken Aan woonwagenlocaties: Handreiking
VOOR Gemeenten; dan Beleid en Handhaven, Den Haag: Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening
en Milieubeheer
44
Nederland, Ministerie van Infrastructuur en Milieu (Ministerie Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en
Milieubeheer) (2006) Werken Aan woonwagenlocaties. Handreiking VOOR Gemeenten: meer dan Beleid en
handgaven, Den Haag, Ministerie Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer.
Nederland, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (Ministerie van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties) (2011), 'Integratienota, Integratie, binding en Burgerschap', beleidsprogramma, Den Haag, 16
juni 2011
Nederland, Minster van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (Minister van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties) (1996), brief aan de Tweede Kamer (Tweede Kamer der Staten-Generaal), 21 maart 1996
Nederland, Minstry van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (Ministerie van Volkshuisvesting,
Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) (2009), Brief aan de Tweede Kamer (Tweede Kamer der StatenGeneraal), 29 juni., Referentienummer 2009043450
Nederland, Landelijk Expertisecentrum Discriminatie van het Openbaar Ministerie (Landelijk Expertise Centrum
Discriminatie, LECD-OM) (2011), Cijfers in Beeld; Discriminatiecijfers, Amsterdam: LECD
Nederland, Landelijk Expertisecentrum Discriminatie van het Openbaar Ministerie (Landelijk Expertise Centrum
Discriminatie, LECD-OM) (2010), Cijfers in Beeld: Discriminatiecijfers 2009, Amsterdam: LECD
Nederland, Korps Landelijke Politiediensten (Korps landelijke politiediensten, KLPD) (2008), Nationaal
Dreigingsbeeld 2008; georganiseerde Criminaliteit, Zoetermeer: KLPD
Nederland, de Senaat (Eerste Kamer der Staten-Generaal) (2010), 'Verslag van een ontmoeting tussen de
Commissaris voor de Mensenrechten van de Raad van Europa, de voorzitter van de Nederlandse Permanent
Comite voor Rechtvaardigheid en de griffier van het Permanent Comite voor de Justitie ', Referentie nummer 32
500, Den Haag: Eerste Kamer der Staten-Generaal.
Nederland, staatssecretaris van Buitenlandse Zaken (Staatssecretaris VOOR Buitenlandse Zaken) (2012),
'Nieuwe commissie Voorstellen en Initiatieven van de lidstaten van de EU', Kamerbrief, referentienummer 1423
(22112)
NRC (2012), 'Utrecht bood Romafamilie dertien Keer Huisvesting Aan.', Krantenartikel, 19.05.2012
Rijken, K. (2010), 'Roma-Gemeenten Geen behoefte Aan ethnic registration', in: Binnenlands Bestuur, oktober
2010
Rodrigues, PR (2006) 'Few en verwaarloosd: Roma en Sinti in Nederland', Roma Rights Quarterly, Vol. 3, nr. 1,
blz. 31-38.
Schriemer, R. (2009) De huisvestingsomstandigheden van Roma en Travellers - Nederland, Raxen National
Focal Point.
Schriemer, R. (2009), thematische studie. De behuizing toestand van Roma en Travellers, Rotterdam: RAXEN
National Focal Point
Seuren, W. et al. (2003) ENL Wereld te Winnen. Onderwijs Aan woonwagen-en
zigeunerkinderen. 'SHertogenbosch: KPC Groep.
45
Nederland Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek, CBS) (1999), 'Wonen op wielen of op water', website,
geraadpleegd op 4 oktober 2012 om http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas /
bevolking/publicaties/artikelen/archief/1999/1999-0202-wm.htm
Stichting Zet / Stichting Rechtsherstel Sinti en Roma (2007), Sinti en Roma in Nederland; ENL inventarisatie,
Tilburg / Brabant: Stichting Zet / Stichting Rechtsherstel Sinti en Roma
Sümeghy, G., ambassadeur van de Republiek Hongarije naar Nederland (2011), "Samenvatting van de Romaconferentie 'sociale integratie van de Roma in Europa - uitdagingen en oplossingen". 14 juni 2011
Tierolf, B. en Hermens, N. (2011), Poldis Rapportage 2011, Utrecht: Verwey-Jonker Instituut
Timmermans, R. en Van den Hurk, A. (2002), Onderwijsdeelname van woonwagen en zigeunerkinderen in de
Twintigste Eeuw, 's-Herthogenbosch: KPC Groep
Trouw (2009), 'Roma woedend op Van der Laan', krantenartikel, 26 augustus 2009
Van Burik, MM (2010), 5 Jaar Triana. Utrecht: concreat
Van der Veen, C., De Jonge, MC, Van Oorspronk, S. en Curie., K. et al.. (2012), Roma en schoolverzuim: de
situatie (where, WAAROM en wat te DOEN) van schoolverzuim en - Uitval BIJ Roma-Meisjes in Het Voortgezet
onderwijs in Nederland, Utrecht: Trimbos Instituut
Van der Welle, I. en Blommesteijn, M. (2011), Nederland: Het bevorderen van sociale inclusie van Roma Social
Inclusion: Een studie van het nationaal beleid. Amsterdam: Regioplan
Vroon, V. (2010), '93 Roma Jongeren waarvan 62 leerplichtig ', in: De Groene Amsterdammer, nr 38
WSD Groep (2006), 'De Onderkant (Notitie stand van Zaken Sinti Werkgelegenheid en Armoede)', Brief aan de
Tweede Kamer (Tweede Kamer der Staten-Generaal), onuitgegeven
46
2. Statistische tabellen Geschatte Roma-bevolking
Gemeente
Huishoudens
Personen
Amsterdam
51
400
Lelystad
50
300
Utrecht
54
400
Nieuwegein
50
400
Ede
28
168
Oldenzaal
14
50
Enschede
100
400
Den Bosch
35
150
Tilburg
40
200
Berkel-Enschot
10
50
Breda
10
50
Gilze-Rijen
8
42
Capelle a / d IJssel
17
90
Spijkenisse
6
30
Totaal, 1978
469
2710
Veldhoven 1900
59
335
Groningen, 1978
10
50
Groningen, 1900
9
45
Bron: FORUM (2008) Roma in Nederland, Utrecht, Forum, p. 61.
47
1) Onderwijs
Deelname aan het basisonderwijs naar type onderwijs, 2000/2001 ten opzichte van
1996/1997
Bron: Cebeon (2002) Monitor Maatschappelijke en economic position woonwagenbewoners:
Tweede Meting, Amsterdam, Cebeon
Deelname aan de eerste fase van het voortgezet onderwijs naar type onderwijs, 2000/2001
in vergelijking met 1996/1997
Bron: Cebeon (2002) Monitor Maatschappelijke en economic position woonwagenbewoners:
Tweede Meting, Amsterdam, Cebeon
48
Niveaus van spijbelen door reiziger kinderen, 2000/2001 (% leerlingen), in vergelijking met 1995/1996
Bron: Cebeon (2002) Monitor Maatschappelijke en economic position woonwagenbewoners:
Tweede Meting, Amsterdam, Cebeon
2) Werkgelegenheid
Inkomen ontvangers, actieve en niet-actieve onder alle inwoners en bij reizigers
respectievelijk in de vier regio's (1994 en 1998,% van de bevolking)
49
Bron: Cebeon (2002) Monitor Maatschappelijke en economic position woonwagenbewoners: Tweede Meting,
Amsterdam, Cebeon
Beschikbare jaarinkomen van alle inwoners en reizigers respectievelijk (1994, 1998, in guldens)
Bron: Cebeon (2002) Monitor Maatschappelijke en economic position woonwagenbewoners: Tweede Meting,
Amsterdam, Cebeon
50
Ingeschreven werkzoekenden onder respectievelijk alle inwoners en bij reizigers (3-jaar gemiddelde
1994/1996 en 1998/2000;%)
Bron: Cebeon (2002) Monitor Maatschappelijke en economic position woonwagenbewoners:
Tweede Meting, Amsterdam, Cebeon
Ontvangers onder alle inwoners en bij reizigers respectievelijk (1994 en 1998)
Bron: Cebeon (2002) Monitor Maatschappelijke en economic position woonwagenbewoners:
Tweede Meting, Amsterdam, Cebeon
51
Uitkeringsgerechtigden (exclusief gepensioneerden) onder alle inwoners en bij reizigers
respectievelijk, naar type uitkering
Bron: Cebeon (2002) Monitor Maatschappelijke en economic position woonwagenbewoners:
Tweede Meting, Amsterdam, Cebeon
3) Housing
Positie van de stacaravan plaatsen in de regio Amsterdam
Bron: Schriemer, R. (2009) Thematisch onderzoek. De behuizing toestand van Roma en Travellers, The
Nederland: Raxen National Focal Point
52
Aantal stacaravans in Nederland
Bron: Schriemer, R. (2009) Thematisch onderzoek. De behuizing toestand van Roma en Travellers, Nederland:
Raxen National Focal Point
4) Gezondheid
Geen statistische informatie beschikbaar op dit gebied, noch afgelopen noch verouderde gegevens.
5) Poverty / Economische situatie
Geen aanvullende statistische informatie beschikbaar op dit gebied, zie gebied 2) Werkgelegenheid voor
overlappende informatie.
53
3. Tabel van de klachten
Gronden waarop mensen werden gediscrimineerd
Discriminatiegronden
2008
2009
2010
Roma / Sinti
0
1
4
Totaal
2238
2212
2538
Bron: De Wit, W. en Sombekke, E. (2011) Poldis 2010 criminaliteitsbeeld Discriminatie, Nijmegen, ITS, p. 9.
Tabel 2. Gronden waarop mensen werden gediscrimineerd
2010
2011
Tellingen
Straf
Tellingen
Straf
Discriminatie van
Roma en Sinti
30
13
10
6
Bron: MDI (2012) Jaarverslag 2011, Amsterdam, Magenta / MDI, p. 7.
Tabel 3. Etnische achtergrond van de personen die klachten in te dienen bij Art 1 Midden Nederland
Jaar
Achtergrond
2011
Roma
7
Totaal
596
Bron: Art 1 Midden Nederland (2012) Jaarcijfers 2011, Utrecht, Art 1 Midden Nederland.
Tabel 4. Gronden van discriminatie (Openbaar Ministerie)
Rassendiscriminatie
2007
2008
2009
2010
Roma / Sinti
0%
0%
1%
0%
Bron: Landelijk Expertise Centrum Discriminatie (2011) Cijfers in Beeld; Discriminatiecijfers, Amsterdam, LECD.
54
4. Tabel van de bronnen (rapporten en studies over Roma)
Titel, auteur, bron
Roma en schoolverzuim: De situatie (where, WAAROM en wat te DOEN) van schoolverzuim en-Uitval BIJ RomaMeisjes in Het Voortgezet onderwijs in Nederland, Utrecht, C. van der Veen, Utrecht: Trimbos Instituut, 2012 Bron
en het type
Niet-gouvernementele rapport Thematisch gebied Onderwijs
 Huisvesting
Werk
Gezondheid
Armoede
Migratie
Actief burgerschap
Monster
27 interviews met Roma-meisjes en hun ouders, 20 interviews met ambtenaren uit 11 gemeenten Locatie
11 gemeenten in Nederland Doelpopulatie
Roma in Nederland Belangrijkste bevindingen
De studie schetst factoren die arme schoolbezoek zoals taal-en leerachterstand, emotioneel welzijn en (gebrek
aan) zelfvertrouwen onder Roma-kinderen. Andere indirecte factoren zijn gerelateerd aan de sociaaleconomische omgeving van leerlingen, de invloed van leeftijdsgenoten en de steun van de familie. Methodologie
Interviews Representativiteit, overdraagbaarheid van bevindingen
In het algemeen voor Roma in Nederland
Titel, auteur, bron
Mensenrechten van Roma en reizigers in Europa. Straatsburg: Raad van Europa Publishing, 2012 Bron en het
type
Gouvernementele rapport Thematisch gebied Onderwijs
 Huisvesting
 Werkgelegenheid
 Gezondheid
 Armoede
 Migratie
 Actief burgerschap

Monster
- Locatie
47 lidstaten van de Raad van Europa (met inbegrip van de
55
Nederland) Doelpopulatie
Roma en Travellers in Europa Belangrijkste bevindingen
De volgende bevindingen kwamen naar voren voor Nederland. Roma en Sinti onevenredig wonen scholen voor
beroepsonderwijs in tegenstelling tot middelbare scholen. Roma en Sinti zijn van de Nationale Etnische
Minderheden Raadgevend Comite uitgesloten hoewel hun vertegenwoordigers voor directe dialoog met de
nationale autoriteiten hebben gevraagd.
Methodologie
Deskresearch Representativiteit, overdraagbaarheid van bevindingen
In het algemeen voor Roma en Sinti in Nederland
Titel, auteur, bron
Levensomstandigheden van de Roma: ondermaatse huisvesting en gezondheidszorg, Dublin: Eurofound, 2012
Bron en het type
Niet-gouvernementele rapport Thematisch gebied Onderwijs
Huisvesting
 Werkgelegenheid
Gezondheid
Armoede
Migratie
Actief burgerschap
Monster
- Locatie
Europa Doelpopulatie
Roma in Europa Belangrijkste bevindingen
In vergelijking met andere Europese landen, de woonsituatie van Roma in Nederland is goed. Ruimtegebrek is
het belangrijkste probleem. De kwaliteit van de huisvesting is redelijk. Methodologie
Analyse van kwantitatieve gegevens Representativiteit, overdraagbaarheid van bevindingen
Titel, auteur, bron
Bevordering van sociale integratie van de Roma: Een studie van het nationaal beleid. Nederland, I. van der Welle
& M. Blommesteijn.Brussel: Europese Commissie, 2011 Bron en het type
- Thematisch gebied Onderwijs
Huisvesting
Werk
Gezondheid
Armoede
56
Migratie
Actief burgerschap

Monster
- Locatie
De Nederland Doelpopulatie
Roma, Sinti en Travellers in Nederland Belangrijkste bevindingen
De beschikbare gegevens levert een duidelijk beeld van Roma, Sinti en Travellers als risicogroepen voor
armoede en sociale uitsluiting: een hoge mate van analfabetisme, een laag opleidingsniveau, afhankelijkheid van
sociale uitkeringen en slechte leefomstandigheden. Echter, Roma, Sinti en Travellers zijn geen homogene
gemeenschappen. De Nederlandse overheid heeft doelgroep beleid verlaten ten gunste van de algemene
voorwaarden.Lokale overheden zijn verantwoordelijk voor het vinden van oplossingen voor de problemen van en
met de Roma, Sinti en reizigers gemeenschappen door volledig gebruik van de mogelijkheden van het algemene
beleid en programma's.Methodologie
Deskresearch Representativiteit, overdraagbaarheid van bevindingen
In het algemeen voor Roma, Sinti en Travellers in Nederland
Titel, auteur, bron
Etnische minderheden en Roma-vrouwen in Europa: Een geval voor gendergelijkheid? Luxemburg:
Bureau voor publicaties van de Europese Unie, 2010 Bron en het type
Gouvernementele rapport Thematisch gebied Onderwijs
 Huisvesting
 Werkgelegenheid
 Gezondheid
 Armoede
 Migratie
 Actief burgerschap

Monster
30 sleutelinformanten uit 30 Europese landen (waaronder Nederland) Locatie
Europa Doelpopulatie
Roma-vrouwen in Europa Belangrijkste bevindingen
Bevindingen op Nederland zijn: er zijn naar schatting 6.000 Roma en Sinti die zich in Nederland, of 0,01% van de
Nederlandse bevolking.De meeste Roma in Nederland nu hebben de Nederlandse nationaliteit. Roma en Sinti
hebben geen specifieke wettelijke status in Nederland. De gemeenschap kan worden onderverdeeld in vijf
groepen: de Nederlandse nationaliteit (de meerderheid), staatlozen, politieke vluchtelingen, niet-Nederlandse EUburgers; niet-EU-burgers. Methodologie
Deskresearch Representativiteit, overdraagbaarheid van
57
bevindingen
Titel, auteur, bron
Roma en Sinti op Weg - to ENL Beter Welzijn. Amsterdam: Dokters van de Wereld, 2010 Bron en het type
Niet-gouvernementele rapport Thematisch gebied Onderwijs
Huisvesting
Werk
Gezondheid
 Armoede
Migratie
Actief burgerschap
Monster
- Locatie
De Nederland Doelpopulatie
Roma en Sinti in Nederland Belangrijkste bevindingen
Veel Roma gezicht gezondheidsproblemen. Gezondheid zorgen en vragen zijn niet altijd adequaat aangepakt
door Roma, mede als gevolg van bepaalde problemen wordt gehuld in taboe. Veel Roma zijn niet volledig bewust
van hun (medische) rechten of waar te gaan voor hulp, en ervaar rassendiscriminatie wanneer ik toegang tot de
gezondheidszorg. Daarnaast zijn veel leven onzeker leven in gemarginaliseerde gebieden met beperkte
faciliteiten. Methodologie
Deskresearch Representativiteit, overdraagbaarheid van bevindingen
In het algemeen voor Roma
Titel, auteur, bron
Antiziganisme, M. Davidovic & PR Rodrigues, in J. van Donselaar & PR Rodrigues, Monitor racisme en
extremisme: Negende Rapportage, Amsterdam / Leiden: Anne Frank Stichting / Universiteit Leiden, 2010 Bron en
het type
Niet-gouvernementele rapport Thematisch gebied Onderwijs
 Huisvesting
 Werkgelegenheid
 Gezondheid
 Armoede
 Migratie
Actief burgerschap
Monster
- Locatie
De Nederland Doelpopulatie
- Belangrijkste bevindingen
Er is een gebrek aan gegevens over de Roma in Nederland, waaronder
58
statistieken over discriminatie. Beschikbare gegevens blijkt dat Roma lag achter bij de rest van de samenleving in
onderwijs en huisvesting.Er is veel wantrouwen tussen Roma / Sinti en de Nederlandse samenleving (inclusief de
overheid). Dit versterkt vooroordelen en brandstoffen discriminatie. Methodologie
Deskresearch Representativiteit, overdraagbaarheid van bevindingen
In het algemeen voor Roma in Nederland
Titel, auteur, bron
Woonomstandigheden van de Roma en Travellers, thematische studie, SL: Nederland
Raxen National Focal Point, 2009 Bron en het type
Niet-gouvernementele rapport Thematisch gebied Onderwijs
Huisvesting
 Werkgelegenheid
Gezondheid
Armoede
Migratie
Actief burgerschap
Monster
- Locatie
De Nederland Doelpopulatie
Roma en Travellers in Nederland Belangrijkste bevindingen
Het systeem van de toewijzing van woningen is aan strenge overheidsregulering. Er is een gebrek aan sites. Met
de vraag naar locaties veel groter
dan het aanbod, worden meer en meer mensen ofwel gedwongen te verhuizen naar reguliere huisvesting of
illegaal in kleinere stacaravans geplaatst naast de aangewezen gebieden wonen.Ongeveer 80% van de
Nederlandse gemeenten hebben een of meer sites. Studies en publicaties in de eerste plaats te pakken het tekort
van sites en de houding en het beleid van de nationale en lokale overheden. Methodologie
Deskresearch Representativiteit, overdraagbaarheid van bevindingen
In het algemeen voor Roma in Nederland
Titel, auteur, bron
Schaduw verslag over de ratificatie door Nederland van het Kaderverdrag inzake de bescherming van nationale
minderheden, P. Jorna, SL: Comite van deskundigen inzake Roma en Travellers (MG-S-ROM) voor Nederland,
2009 Bron en het type
Niet-gouvernementele rapport Thematisch gebied Onderwijs
 Huisvesting

59
Werk
 Gezondheid
 Armoede
 Migratie
 Actief burgerschap

Monster
- Locatie
De Nederland Doelpopulatie
Roma en Travellers in Nederland Belangrijkste bevindingen
In veel opzichten is de situatie van de Sinti en Roma in Nederland niet voldoet aan het Kaderverdrag inzake de
bescherming van nationale minderheden. Gezondheidsindicatoren (waaronder levensverwachting en
kindersterfte) zijn slechter dan de rest van de bevolking. Sinti en Roma hebben lagere opleidingsniveaus, zijn
oververtegenwoordigd in het beroepsonderwijs en speciaal onderwijs, en lijden zwakke positie op de
arbeidsmarkt. Ze nauwelijks deelnemen aan de Nederlandse culturele, sociale en economische leven, en hebben
geen invloed op de publieke en politieke leven, ook als het gaat om de groep zelf. Methodologie
Deskresearch Representativiteit, overdraagbaarheid van bevindingen
In het algemeen voor Roma en Sinti in Nederland
Titel, auteur, bron
Roma in Nederland: Onderzoek ten behoeve Van Het bestuurlijk Overleg lokaal Integratiebeleid Roma, Utrecht:
Forum, 2008 Bron en het type
Niet-gouvernementele rapport Thematisch gebied Onderwijs
 Huisvesting
 Werkgelegenheid
 Gezondheid
Armoede
Migratie
Actief burgerschap

Monster
Panelgesprekken met 16 gemeenteambtenaren; interviews met politiefunctionarissen uit 15 gemeenten Locatie
15 gemeenten in Nederland Doelpopulatie
- Belangrijkste bevindingen
Roma zijn slecht georganiseerd en maken met veel sociale problemen. De Roma-bevolking is sterk betrokken bij
criminele activiteiten. Elke gemeente heeft zijn eigen houding ten opzichte van de oplossing van deze
problemen. Methodologie
Paneldiscussie, interviews, analyse van kwantitatieve gegevens Representativiteit, overdraagbaarheid van
bevindingen
In het algemeen voor Roma in Nederland
60
Titel, auteur, bron
Nationaal Dreigingsbeeld, Zoetermeer: Korps Landelijke Politiediensten (KLPD), 2008 Bron en het type
Gouvernementele rapport Thematisch gebied Onderwijs
Huisvesting
Werk
Gezondheid
Armoede
Migratie
Actief burgerschap
Monster
- Locatie
De Nederland Doelpopulatie
Criminelen in Nederland Belangrijkste bevindingen
Deze studie maakt een verbinding tussen reizigers (waaronder Roma) en de drugshandel, illegale autohandel,
illegaal gokken en diefstal. Volgens deze studie, zijn strafbaar Roma opereren in nauwe familie-netwerken. Er zijn
ook graven van jonge Roma-meisjes tot prostitutie gedwongen in Nederland. Methodologie
Analyse van kwantitatieve gegevens Representativiteit, overdraagbaarheid van bevindingen
In het algemeen voor Roma in Nederland
Titel, auteur, bron
Sinti en Roma: ENL inventarisatie, Tilburg: Stichting Zet / Stichting Rechtsherstel Sinti en Roma, 2007 Bron en
het type
Niet-gouvernementele rapport Thematisch gebied Onderwijs
 Huisvesting
 Werkgelegenheid
 Gezondheid
 Armoede
 Migratie
Actief burgerschap
Monster
80 interviews met sleutelfiguren uit gemeenten met een aanzienlijke Roma en / of Sinti bevolking (meer dan 15
huishoudens) Woonplaats
Alle gemeenten met een aanzienlijke Roma en / of Sinti bevolking in Nederland Doelpopulatie
Roma en Sinti in Nederland Belangrijkste bevindingen
Roma en Sinti zijn geconcentreerd in een klein aantal gemeenten, in het zuiden van het land in het bijzonder. De
sociale positie (op de arbeidsmarkt en in het onderwijs) van de Roma en Sinti
61
die sinds 1900 zijn geweest in Nederland is beter dan die van de Roma, die in de jaren 1980
arriveerde. Instanties in gemeenten met een aanzienlijke Roma en / of Sinti bevolking tonen verminderde inzet
voor specifiek beleid voor Roma en Sinti. Methodologie
Interviews Representativiteit, overdraagbaarheid van bevindingen
In het algemeen voor Roma en Sinti in Nederland
Titel, auteur, bron
Roma, Sinti en woonwagenbewoners: succesfactoren en knelpunten op naamwoord het gebied van
arbeidstoeleiding. 'S-Hertogenbosh: KPC Groep, 2006. Bron en het type
Niet-gouvernementele rapport Thematisch gebied Onderwijs
Huisvesting
Werk
 Gezondheid
Armoede
Migratie
Actief burgerschap
Monster
Interviews met 8 sleutelinformanten Locatie
Verschillende gemeenten in Nederland Doelpopulatie
Roma en Sinti in Nederland Belangrijkste bevindingen
Roma en Sinti liever werken voor kleinere lokale bedrijven waar ze meer op hun gemak voelen, en die minder
reizen vereisen. Negatieve stereotypen over de Roma, Sinti en Travellers belemmeren hun kansen op
werk. Methodologie
Deskresearch en interviews Representativiteit, overdraagbaarheid van bevindingen
Titel, auteur, bron
Speciale Doelgroepen in het basisonderwijs: schooljaar 2002/2003, M. Hulsen & L. Mulder, Nijmegen: ITS, 2005
Bron en het type
Niet-gouvernementele rapport Thematisch gebied Onderwijs
 Huisvesting
Werk
Gezondheid
Armoede
Migratie
Actief burgerschap
Monster
- Locatie
De Nederland
62
Doelpopulatie
Speciale groepen in het Nederlandse onderwijssysteem waaronder Reizigers, Roma en Sinti Belangrijkste
bevindingen
In het schooljaar 2002-03, Roma, Sinti en reizigers scholieren primaire hadden lagere scores dan autochtone
Nederlandse kinderen en andere minderheidsgroepen, waaronder vluchtelingen kinderen. Methodologie
Analyse van kwantitatieve gegevens Representativiteit, overdraagbaarheid van bevindingen
In het algemeen voor Roma en Sinti in Nederland
Titel, auteur, bron
Monitor Racisme en extreem-rechts: Roma en Sinti. Vijfde Rapportage, M. Matelski & PR Rodrigues, Amsterdam:
Anne Frank Stichting / Universiteit Leiden, 2004 Bron en het type
Niet-gouvernementele rapport Thematisch gebied Onderwijs
 Huisvesting
 Werkgelegenheid
 Gezondheid
Armoede
 Migratie
Actief burgerschap

Monster
19 interviews met sleutelinformanten Locatie
De Nederland Doelpopulatie
Roma en Sinti in Nederland Belangrijkste bevindingen
Roma en Sinti hebben een achtergestelde positie in de Nederlandse samenleving. Er is veel wederzijds
wantrouwen tussen Roma en Sinti aan de ene kant en de Nederlandse samenleving (waaronder overheden)
anderzijds. Dit wantrouwen versterkt vooroordelen en discriminatie brandstoffen. Methodologie
- Representativiteit, overdraagbaarheid van bevindingen
In het algemeen voor Roma en Sinti in Nederland
Titel, auteur, bron
Onderwijsdeelname van woonwagen-en zigeurnerkinderen in Twintigste Eeuw, R. Tommermans & A. van den
Hurk, 's-Hertogenbosch: KPC, 2002 Bron en het type
Niet-gouvernementele rapport Thematisch gebied Onderwijs
 Huisvesting
Werk
Gezondheid
Armoede
Migratie
63
Actief burgerschap
Monster
Plaats
De Nederland Doelpopulatie
Reizigers, Sinti en Roma in Nederland Belangrijkste bevindingen
90% van de Roma en Travellers kinderen gaan naar (secundaire) school. Een relatief groot percentage is
ingeschreven in het speciaal onderwijs of een beroepsopleiding. Methodologie
Analyse van kwantitatieve gegevens Representativiteit, overdraagbaarheid van bevindingen
In het algemeen voor Roma en Sinti in Nederland
Titel, auteur, bron
Monitor Maatschappelijke nl economic position woonwagenbewoners: Tweede Meting, Amsterdam: Cebeon,
2002 Bron en het type
- Thematisch gebied Onderwijs
 Huisvesting
Werk
 Gezondheid
Armoede
Migratie
Actief burgerschap
Monster
- Locatie
De Nederland Doelpopulatie
Reizigers, Sinti en Roma in Nederland Belangrijkste bevindingen
Relatief weinig Roma en Travellers kinderen voldoen aan de opleidingseisen die nodig is om werk te vinden. De
werkloosheid onder Roma en Travellers is hoger dan de rest van de bevolking. Ze werkloos over langere
perioden blijven ook. Methodologie
Analyse van kwantitatieve gegevens Representativiteit, overdraagbaarheid van bevindingen
64
5. Roma netwerken Soort Verenigingen, organisaties, NGO's Naam van de Organisatie Email / Website Roma
betrokkenheid Main gebied van deskundigheid
NGO
Nederlands Instituut voor Sinti en Roma
[email protected]
Nisr is het nationale orgaan voor de Sinti en Roma gericht op het werken met lokale overheden en Roma en Sinti
groepen weg naar een betere participatie en integratie in de Nederlandse samenleving.
Onderwijs
Welzijn
Cultuur
Werk
NGO
Forum
[email protected]
FORUM, Instituut voor Multiculturele Vraagstukken, werkt als een onafhankelijke denktank voor de Nederlandse
samenleving als geheel, voor de bewoners en nieuwkomers, zonder banden met formele supporters. Het kan niet
de specifieke belangen. Missie van FORUM is bij te dragen aan de sociale stabiliteit in Nederland op basis van
kennis (feiten, cijfers en ontwikkelingen). Een van zijn medewerkers werkt aan Roma-kwesties.
FORUM richt zich op het bevorderen van sociale cohesie, gedeeld burgerschap en een multi-etnische
samenleving van gelijke burgers.
NGO
KPC groep: Onderwijs Aan Woonwagen-, Roma-en Sintikinderen
http://www.owrs.nl/contact.html
Een speciaal team binnen de KPC-groep ondersteunt professionals die betrokken zijn bij het onderwijs aan
kinderen van Roma, Sinti en reizigers gemeenschappen op lokaal en nationaal niveau. Het biedt ondersteuning
en bemiddeling tussen docenten / scholen en leerlingen van Roma, Sinti en reizigers gemeenschappen.
OWRS moedigt de deelname van leerlingen van Roma, Sinti en reizigers gemeenschappen en helpt ouders en
kinderen bij het zoeken naar mogelijkheden voor verdere (beroeps) onderwijs. OWRS helpt ook scholen die
problemen ervaren in de omgang met leerlingen en ouders van deze gemeenschappen.
ENL EU-Kader for the nationale strategieën VOOR integration de Roma tot 2020
Schriemer, R. (2009) Thematic study. The housing condition of Roma and Travellers, The Netherlands: RAXEN National Focal
Point.
Grondwet
Art. 22.
-1. De overheid treft maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid.
-2. Bevordering van voldoende woongelegenheid is voorwerp van zorg der overheid.
-3. Zij schept voorwaarden voor maatschappelijke en culturele ontplooiing en voor vrijetijdsbesteding.
Woningwet.
Afdeling 4. Voorzieningen in het belang van de volkshuisvesting vanwege de gemeente of de
provincie
Artikel 75
1. Burgemeester en wethouders kunnen, ingeval dit noodzakelijk is voor het naar behoren uitvoeren
van deze wet, besluiten rechtstreeks van gemeentewege voorzieningen in het belang van de
volkshuisvesting te treffen.
2. Indien ter uitvoering van het eerste lid van gemeentewege woningen, woonwagens of
standplaatsen worden gebouwd, geschiedt dit slechts, indien aannemelijk is, dat door het bouwen van
woningen, woonwagens of standplaatsen door toegelaten instellingen niet voldoende in de
woningbehoefte zal worden voorzien.