HBO-V periode 1 college 2 homeostase diffusie

Anatomie / fysiologie
O1 week 2
Homeostase
Diffusie osmose filtratie
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
1
Bij de mens zit er in verhouding
meer water intracellulair dan
extracellulair.
1. Ja
2. Nee
0%
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
1.
0%
2.
10
Countdown
2
Infrastructuur van het menselijk lichaam
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
33
Eencellige in de ‘oerzee’
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
44
Lichaamscel
• Elke lichaamscel is omringd door vocht
• Dit vocht is INTERCELLULAIR
vocht en bevindt zich in de
interstitiële ruimte, weefselvocht
• Het vocht in de cellen
noemen we INTRACELLULAIR
vocht = celvocht.
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
55
Vochtverdeling
capillairwand
Celmembraan
27 ltr
KOD
COD
9 ltr
3 ltr
bloedplasma
weefselvocht
COD (colloïd osmotische druk)
KOD (kristalloïd osmotische druk)
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
celvocht
66
Bij de mens zit er in verhouding
meer water intracellulair dan
extracellulair
1. Ja
2. Nee
0%
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
Answer Now
1.
0%
2.
10
Countdown
7
Door middel van osmose worden
stoffen getransporteerd door een
selectief permeabel membraan
1. Ja
2. Nee
0%
1.
0%
2.
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
8
Infrastructuur van de meercellige
• Bij een meercellig organisme hebben zich
organen ontwikkeld om dit milieu intérieur
in stand te houden.
• Het in stand houden van het milieu interne
wordt HOMEOSTASE genoemd.
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
99
De hoogte van een boom is
afhankelijk van de aanwezigheid
van eiwitten in de kruin van de
boom
1. Ja
2. Nee
0%
1.
0%
2.
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
10
De lengte van een mens is
afhankelijk van de aanwezigheid
van eiwitten in het hoofd van de
mens
1. Ja
2. Nee
0%
1.
0%
2.
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
11
Het ontstaan van gerimpelde
handen na langdurig in bad zitten
komt eerder door de opname van
water dan door de afgifte van water
door de huid.
1. Ja
2. Nee
0%
1.
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
0%
2.
12
Homeostase
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
13
13
Homeostase
• Complexiteit van het menselijk lichaam heeft
een goed afgestemd fysiologisch
regelmechanisme nodig
• Homeostase is dat dynamisch evenwicht, d.w.z.
niet steeds dezelfde waarden. (koorts)
• zowel lichamelijk als geestelijk
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
14
Homeostase voorbeelden
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
15
Homeostase
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
16
Uitwisseling van stoffen: FILTRATIE
• transport door een
meer of minder
permeabele wand.
• ook vaste deeltjes
mee.
• nieren en vanuit de
bloedbaan naar het
interstitium.
• drukverschil
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
17
17
Filtratie
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
18
Legenda
CHD (capillaire
Hydrostatische druk
COD (colloid
Osmotische druk)
Arteriole
Venule
Cel
Cel
Filtratie
Cel
Cel
Cel Cel Cel
Cel Cel
Cel Cel Cel
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
19
Diffusie oppervlak
http://www.johnkyrk.com/diffusion.html
Selectief permeabel
Geen wand
Ondoorlaatbaar
Doorlaatbaar
DOORlaatbaar
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
20
Diffusie
1
NaCl
NaCl
20 ST 2 ST
2
NaCl
NaCl
20 ST 2 ST
3
NaCl
NaCl
11 ST 11 ST
1 Indien de zoutdeeltjes(ionen) de doorlaatbare
membraan passeren
2 dan het NaCl (keukenzout) zich gelijkmatig over
de bak verdelen over de hele bak
3 er gelijke concentraties Li en Re bestaan
Theezetten: de bruine kleurstof verdeelt zich gelijkmatig
over de gehele pot
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
21
Diffusie temperatuur
Warm water
Koud water
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
22
Selectieve permeabiliteit
• selectie van de in- en output van de cel
– Bijvoorbeeld insuline verandert de
permeabiliteit van de celwand voor glucose
• maakt uitwisseling tussen de cel en zijn
omgeving mogelijk
• Verstoring door:
– Bacterie / virus / ontsteking
– Beschadiging, wondjes
– Tekorten
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
23
Osmose
1
NaCl
NaCl
20 ST 2 ST
2
NaCl
NaCl
20 ST 2 ST
3
NaCl
20 ST
NaCl
2 ST
1 de scheidingswand is niet permeabel
(doorlaatbaar) voor zout. Er kan geen diffusie
optreden maar wel druk van het zout (NaCl)
2 zuigkracht van het zout trekt water aan, water
van Re => Li
3 er ontstaat evenwicht tussen waterdruk hoge
kolom en zuigkracht van het zout
Osmose is diffusie van het oplosmiddel
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
24
24
Uitwisseling van stoffen: OSMOSE
• Osmose vindt altijd plaats wanneer twee
vloeistoffen gescheiden zijn door een
gedeeltelijk doorlaatbare (semipermeabele of
beter selectief permeabele) wand.
• Voorwaarde is een concentratieverschil in
opgeloste stoffen die niet vrij de wand kunnen
passeren.
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
25
25
Uitwisseling van stoffen: OSMOSE
• Vaak concentratieverschillen van
keukenzout (NaCl) dat zich in een vloeistof
splitst in de ionen Na+ en Cl-.
• Osmose = waterdiffusie
• Met het water worden ook stoffen
meegesleurd (als ze door de
membraanporiën kunnen).
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
26
26
Osmose
Hoge concentratie
Hogere concentratie
lage concentratie
lagere concentratie
Osmotische druk
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
27
27
Osmotische waarde
• = Zuigkracht = osmotische druk
COD = Colloïd Osmotische druk
= in het bloed de zuigkracht voornamelijk
bepaald door de eiwitten in het bloed
Molecuulgewicht, hoe hoger hoe groter de
aanzuigende werking
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
28
Osmose voorbeelden
• Rimpelvingertjes na lang in bad liggen
• Hoogte van bomen wordt beperkt door de
maximale osmostische zuigkracht, dus
veel eiwitten in de kruin
• Hongeroedeem
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
29
Osmose animatie
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
30
28
Uitwisseling van stoffen: ACTIEF
TRANSPORT
• Op veel plaatsen in het lichaam is het nodig
stoffen energetisch ‘bergopwaarts’ te
transporteren ofwel tegen hun
elektrochemisch verval oftewel tegen de
concentratiegradiënt in.
• In tegenstelling tot de passieve processen is
bij deze processen altijd energie (ATP oftewel
glucose) nodig.
• Het betreft hier voornamelijk ionen transport,
vandaar dat we spreken van IONENPOMPEN
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
31
31
Homeostase
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
32
Actief transport (kost energie)
• Enzymatische pomp of ionenpomp
(bijvoorbeeld Na/K pomp) soort draaideur
effect.
• Endocytose (buiten de cel naar binnen de
cel)
– Fagocytose (vaste stoffen)
– Pinocytose (vloeistoffen)
• Exocytose (binnen de cel naar buiten de
cel) zweetklieren
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
33
33
Natrium / kalium pomp
Intracellulair: veel K, weinig Na
Extracellulair: weinig K, veel Na
Door diffusie verplaatsing Na en K
Na
Cel
K
Bloed
Door actief transport probeert de cel:
K terug te zuigen
Na eruit te gooien
Na
Cel
K
Bloed
Dit kost energie (glucose = suiker)
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
1 celmembraan
2 pomp (schematisch)
34
34
Fagocytose =
opnemen door insluiting
Capillairwand
Leukocyt
Bacteriën
Diapedese
Leukocyten (witte bloedcellen) verlaten
bloedvat (diapedese).
Ruimen bacteriën op door fagocytose.
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
35
Herhaling van de vragen
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
36
35
Door middel van osmose wordt
water getransporteerd door een
selectief permeabel membraan
1. Ja
2. Nee
0%
0%
10
1.
2.
Countdown
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
37
De hoogte van een boom is
afhankelijk van de aanwezigheid
van eiwitten in de kruin van de
boom
1. Ja
2. Nee
0%
0%
10
1.
2.
Countdown
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
38
De lengte van een mens is
afhankelijk van de aanwezigheid
van eiwitten in het hoofd van de
mens
1. Ja
2. Nee
0%
0%
10
1.
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
2.
Countdown
39
Het ontstaan van gerimpelde
handen na langdurig in bad zitten
komt eerder door de opname van
water dan door de afgifte van water
door de huid.
1. Ja
2. Nee
0%
0%
10
1.
2.
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
Countdown
40
Samenvatting
Grofweg zijn er 4 soorten transport te
onderscheiden:
1. Filtratie
2. Diffusie
3. Osmose
4. Actief transport
Energie
FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2
41
41