Jonge mantelzorgers - Expertisecentrum Mantelzorg

Jonge mantelzorgers
Ya-Keylah (11) “Heel soms moest ik voor school naar de supermarkt en dan moest ik
brood halen en dan moest ik ook vlug een broodje eten en dan ging ik naar school en dan
kwam ik te laat. Ook als ik huiswerk had, had ik het niet gedaan omdat ik dan mijn
moeder moest helpen met dingen.” (Bron: www.bikkelseducatie.nl)
Wie zijn het?
Jonge mantelzorgers zijn kinderen en jongeren tot ongeveer 25
jaar die thuis (of in de directe omgeving) opgroeien met een
familielid dat langdurig chronisch ziek is, lichamelijke en/of
psychische beperkingen heeft of verslaafd is (Mezzo, 2010). Dit
is meestal een vader of moeder, maar kan ook een broer of zus
zijn, of zelfs een opa of oma. Niet alle kinderen en jongeren die
opgroeien met een ziek gezinslid zijn ook jonge mantelzorgers.
De aard van de zorg van jonge mantelzorgers kan bestaan uit
huishoudelijke taken, emotionele steun geven of verzorgende
Aantallen
taken uitvoeren voor het chronisch zieke of gehandicapte
Hoeveel jonge mantelzorgers er zijn, is niet precies bekend. Dit
gezinslid.
komt doordat onderzoeken verschillende definities hanteren
van jonge mantelzorgers. Het Sociaal en Cultureel Planbureau
publiceerde in 2012 dat er ongeveer 450.000 (5-23 jaar)
kinderen en jongeren zijn met een langdurig zieke huisgenoot.
Meestal gaat het om hun vader of moeder, soms om een broer
of zus (De Boer, et al., 2012).
Gevolgen
Jonge mantelzorgers hebben taken, verantwoordelijkheden en
zorgen die niet standaard horen bij hun leeftijd en
ontwikkeling. Jonge mantelzorgers voeren soms zorgtaken uit,
maken zich zorgen of komen soms zelf zorg tekort. Hun eigen
opvoeding schiet er soms bij in of wordt gecompliceerd door de
zorgsituatie thuis. Veel zorgende jongeren ervaren
vermoeidheid, stress, psychische problemen,
concentratieproblemen en slaaptekort door hun thuissituatie
(De Veer en Francke, 2008; Van de Ein-de-Bus et al 2010; de
Roos et al 2013). In sommige gezinnen is de jonge mantelzorger
verantwoordelijk voor kerntaken, zoals zorgen dat er
voldoende brood in huis is. Wanneer dit gebeurt in combinatie
met het verlenen van emotionele ondersteuning, is er sprake
van parentificatie, een rolomkering tussen generaties.
Aanbevelingen
In 2014 en 2015 is door een groot aantal partijen gewerkt aan
de Toekomstagenda Informele zorg en ondersteuning. In 2015
is in deze Toekomstagenda een notitie opgenomen over jonge
mantelzorgers met twee belangrijke aanbevelingen. Zie
hiervoor ook www.toekomstagendainformelezorg.nl.
1. Jonge mantelzorgers hebben (h)erkenning en ondersteuning
nodig om gezond op te groeien.
Om gezond op te groeien moet het sociale systeem rond jonge
mantelzorgers hen herkennen als jonge mantelzorgers.
Belangrijk is ook dat organisaties en professionals daarbij oog
hebben voor risicogroepen binnen de doelgroep, zoals
jongeren die zorgen voor een ouder met een psychiatrische
Meer informatie over jonge
mantelzorgers
aandoening.
2. Belangrijk is dat de problematiek rond jonge mantelzorgers
systeembreed wordt opgepakt en dat gemeenten
samenwerkingsverbanden stimuleren tussen verschillende
organisaties als scholen, steunpunt mantelzorg, wijkteams, CJG,
jongerenwerk, GGZ en GGD.
Gemeenten kunnen partijen stimuleren om samen te werken
rond jonge mantelzorgers. Te denken valt aan
jeugdgezondheidszorg (GGD, jeugdarts, Centrum van Jeugd en
Gezin), zorgcoördinatoren en interne begeleiders van scholen,
zorg- en welzijnsinstellingen en organisaties voor
mantelzorgondersteuning, zodat er een sterk netwerk ontstaat
rond jonge mantelzorgers.
MOVISIE * Postbus 19129 * 3501 DC Utrecht * T 030 789 20 00 * F 030 789 21 11 * www.movisie.nl * [email protected]