lespakket leerkrachtenhandleiding

LESPAKKET LEERKRACHTENHANDLEIDING
2DE EN 3DE GRAAD
Voedings
atelier
Een duurzame kijk op voeding
Dit lespakket kwam tot stand met steun van de provincie Vlaams
Brabant en in samenwerking met Velt en Ecolife.
Auteurs: Dorien Pelckmans (Velt), Leentje Speybroeck (Velt), Stijn Bruers
(Ecolife), Ann Van Aperen
Ontwerp omslag: Banananas.net
Opmaak binnenwerk: Integra
Plantyn
Motstraat 32, 2800 Mechelen
T 015 36 36 36
F 015 36 36 37
[email protected]
www.plantyn.com
© Plantyn nv, Mechelen, België
Alle rechten voorbehouden. Uitgeverij Plantyn heeft alle redelijke inspanningen geleverd om de houders van intellectuele rechten op het materiaal dat in dit leermiddel wordt gebruikt, te identificeren,
te contacteren en te honoreren. Mocht u ondanks de zorg die daaraan is besteed, van oordeel zijn toch
rechten op dit materiaal te kunnen laten gelden, dan kunt u contact opnemen met uitgeverij Plantyn.
Een duurzame kijk op voeding
leerkrachtenhandleiding
Een duurzame kijk op voeding
In deze les worden verschillende aspecten van duurzame voeding op een speelse manier
aangebracht. In een eerste fase bekijken en analyseren de leerlingen de inhoud van hun favoriete
belegd broodje. Nadien maken zij een effectenrapport van de ecologische voet- en waterafdruk
van hun broodje. In een tweede fase gaan zij met de opgedane kennis zelf een duurzaam broodje
samenstellen. Daarvoor krijgen zij een uitgebreide ingrediëntenlijst.
lesduur: 3 x 50 min
1 Lesdoelstellingen
De leerlingen kunnen:
leerplandoelen
VVKS0 –STW
(voeding)
leerplandoelen
GO! – STW
(praktijk
huishoudkunde)
1. uitleggen waarom lokale voeding duurzamer is
LPD6
2. voorbeelden geven van handelingen om
voedselverspilling te voorkomen
LPD6
3. het verschil tussen bio- en niet-bio-voeding
verwoorden
LPD4
LPD6
4. aantonen dat lokale voeding minder belastbaar is
voor het milieu
LPD6
5. voorbeelden geven van lokale en ingevoerde
voedingsproducten
LPD6
6. een vegetarisch gerecht naar keus beschrijven
7. verklaren waarom het raadzaam is te kiezen voor
verse voeding.
LPD6
8. manieren formuleren voor het vermijden van
verpakking
LPD6
9. de milieu-impact van verpakking staven
10. bereidingsmethodes opsommen met een laag
energieverbruik
LPD5
11. vergeten groenten herkennen
LPD5
12. verklaren waarom gevarieerde voeding gezonder is
13. onderbouwen waarom een ‘faire prijs’ voor
voeding en boer van belang is
14. een standpunt verdedigen
15. informatie kritisch verwerken
4
Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen
LPD6
Een duurzame kijk op voeding
leerplandoelen
VVKS0 –STW
(voeding)
leerplandoelen
GO! – STW
(praktijk
huishoudkunde)
16. een standpunt formuleren
17. de betekenis van een etiket op de verpakking van
een voedingsproduct toelichten
LPD4
18.
a. aantonen dat duurzame voeding op
maatschappelijk, economisch, ecologisch en
sociaal vlak gevolgen heeft
b. staven met voorbeelden dat de impact van deze
gevolgen met elkaar verbonden zijn.
Behandelde vakoverschrijdende eindtermen: zie bijlage 5.
2 Lesinhoud
Het begrip ‘duurzame voeding’ kan op verschillende manieren worden ingevuld. Hieronder vind
je tien tips die het verhaal concreet en tastbaar maken. Deze tekst is in eerste plaats bedoeld om
jou als leerkracht te informeren. Het staat je vrij om dit ook als extra informatiemateriaal aan je
leerlingen te bezorgen.
Gezonde voeding: gezond voor jezelf én voor het klimaat!
Ons huidige voedingspatroon is voor 30% verantwoordelijk voor de klimaatverandering.
Bovendien eten we vaak te vet en ongezond. Het kan gelukkig anders! Hieronder vind je tien
hapklare tips om direct mee aan de slag te gaan.
1 Elk seizoen weer anders
Kies voor producten van het seizoen. Denk maar aan zongerijpte tomaten, de eerste asperges in
het voorjaar of de pompoenen bij Halloween. Zo vermijd je dat je voeding onnodige kilometers
afleggen of gekweekt zijn in verwarmde serres. Een extra stimulans: groenten en vruchten
van het seizoen zijn qua smaak op z’n best doordat ze gerijpt zijn door de natuurlijke zon, ze
bevatten de meeste voedingsstoffen en zijn het vriendelijkst voor je portemonnee.
Profiteer van de troeven van het seizoen en leg je voorraad aan voor de volgende maanden. Zo
kan je in het volle aardbeienseizoen goedkoop én milieubewust zelf confituur maken.
www.velt.be: Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren
www.groentekalender.be: De groente-en fruitkalender online
2 Voedsel is te waardevol om weg te werpen
Als je enkel naar de huishoudens kijkt, dan gooit elke Vlaming gemiddeld 50 kg vast eetbaar
voedsel per jaar weg (in GFT en restafvalzak) en 30 liter vloeibaar eetbaar voedsel per persoon
per jaar (door de gootsteen). Als je daar de landbouw, nijverheid en diensten bijtelt, worden
die aantallen nog groter. Er zijn heel wat trucjes om dit te voorkomen. Ga winkelen met een
winkellijstje en hou je daaraan. Bovendien ga je best niet winkel als je honger hebt; je laat je
dan sneller verleiden om dingen te kopen die je niet nodig hebt. Als je kiest voor een vaste
‘restjesdag’ per week, zullen ook de restjes van de vorige maaltijden niet in de vuilnisbak
belanden. Zo kunnen de worteltjes en erwtjes die je maandag at, gemakkelijk verwerken in de
stoofschotel van woensdag.
Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen
5
Een duurzame kijk op voeding
3 Bioproducten voor minder pesticiden
De biologische landbouw pakt de teelt van voedsel resoluut anders aan. De vruchtbaarheid
van de bodem staat voorop met behulp van een gedoseerde bemesting met compost en
groenbemesters. Een uitgekiende vruchtwisseling zorgt ervoor dat de bodem zich kan
herstellen en dat plagen minder kans maken. Zo zet een bioboer zijn aardappelen niet elk jaar
op hetzelfde veld. Op die manier beschermt hij zijn pootgoed tegen schimmelziektes. Indien
nodig worden de planten tegen belagers beschermd met plantaardige bestrijdingsmiddelen.
Consumenten vinden doorgaans dat biologisch geteelde groenten voller en sterker smaken. In
biologische verwerkte producten zoals kaas, koekjes, brood en sauzen is slechts een beperkt
aantal natuurlijke toevoegstoffen – de zogenaamde E-nummers – toegestaan. De smaak wordt
niet opgepept met synthetische aroma’s en zoetstoffen of met geharde oliën en vetstoffen.
www.biomijnnatuur.be: Adressen en informatie over biologische landbouw en producten
4 Vers van hier
In de supermarkt vind je producten van over de hele wereld. Toch kies je, zeker voor verse
producten, beter voor producten van eigen makelij. Elk seizoen kunnen we uitgebreid kiezen uit
producten die we vers uit de tuin of bij de boer halen, aangevuld met gedroogde peulvruchten en
gedroogd fruit, noten, pitten, zaden of koel opgeslagen bewaargroenten en -fruit. Zo beperken
we het aantal kilometers dat onze voeding aflegt. Bij een overaanbod kun je confituren, sapjes...
maken.
5 Van vleeseter tot flexitariër
Kies ervoor om enkele dagen in de week een vegetarische maaltijd de bereiden. Op die manier
leer je tal van nieuwe gerechten kennen en draag je jouw steentje bij voor een beter milieu.
Ook vis eet je best met mate. Er zijn heel wat vissoorten bedreigd omdat ze te vaak worden
opgevist. Als je vis koopt, neem je best even een kijkje op de viswijzer.
http://ecosmos.velt.be/: Heerlijk broodbeleg met lokale seizoensgroentjes
http://jongesla.com/category/broodbeleg-2/: Broodbelegreceptjes van Dorien Knockaert
www.evavzw.be: Vereniging voor vegetarisme
http://www.groeneprinses.be/category/recepten/broodbeleg/: Verrukkelijke broodsmeersels
van De Groene Prinses
www.goedevis.nl: website met de viswijzer die je vertelt welke vis je nog kan eten
http://watervoetafdruk.be/: website met een calculator om de ecologische en watervoetafdruk
van maaltijden te berekenen en vergelijken
http://www.voedingscentrum.nl/nl/mijn-boodschappen/milieu-en-klimaat/voedselafdruk.aspx:
calculator om je totale voedselafdruk te berekenen
6 Zelf bereid in plaats van kant-en-klaar
Kant-en-klare producten bevatten vaak heel wat kunstmatige bewaar- en kleurstoffen.
Bovendien worden ze vaak gemaakt van ‘minderwaardige’ grondstoffen. Zo bestaat de kaas op
je diepvriespizza meestal voor een groot stuk uit ‘nepkaas’ of imitatiekaas. Als je zelf aan de
slag gaat in de keuken, weet je perfect waaruit je gerecht bestaat. En wat gaat er boven de geur
van zelfgebakken cake?
7 Vermijd verpakkingen en afval
Kies bij het winkelen voor producten met weinig verpakking. Koeken hoeven niet noodzakelijk
apart verpakt te zijn en kan je in een luchtdichte doos bewaren. Groenten en fruit kan je ook
los kopen. Heb je na het koken of eten toch nog afval? Doe het in de juiste vuilbak of -zak.
http://nl.observ.be/article/4170-x.html?1&show=7
http://www.fetra.be/Verpakking_-_hefboom_voor_Duurzaamheid.pdf
www.voedingscentrum.nl: informatie over voedselverspilling, tips en recepten met restjes
http://www.nietgenoeg.be/Nieuws/65/Lees-ons-basisdossier-over-voedselverspilling.aspx: de
campagne van 11.11.11 tegen voedselverspilling
6
Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen
Een duurzame kijk op voeding
http://www.milieucentraal.nl/themas/milieubewust-eten/voorkom-voedselverspilling: tips en
ideeën om voedselverspilling tegen te gaan
8 Bewust bereiden is energie besparen
Als je je groenten kookt, doe je dit best in een pot met kokend water. Dit water kan je daarna
gebruiken als bouillon voor de soep. Daarnaast zijn er heel wat bereidingswijzen die minder
energie vragen zoals stoven, stomen, blancheren of wokken.
Bovendien past op elk vuur een pot. Zet een grote pot op het grote vuur en een kleine pot op
het kleine. Zo spaar je heel wat energie en centen uit.
http://documentatie.leefmilieubrussel.be/documents/100tipsenergie_nl.pdf
9 Gevarieerd eten is voedzaam en lekker
Nooit eerder hebben we in winter en zomer zo kunnen genieten van een waaier aan
seizoengroenten en -fruit, met extra dank aan de vele ‘vergeten’ groenten zoals pastinaak,
warmoes, koolrabi en aardpeer. Aarzel niet om ze op je menu te zetten.
In een ecologische voeding krijgen ook granen (gerst, boekweit, spelt) en peulvruchten
(kapucijners, tuinbonen) een belangrijke rol toebedeeld. Voedingsmiddelen afwisselen zorgt
ervoor dat we alle noodzakelijke vitamines, mineralen en spoorelementen in evenwichtige en
goed opneembare dosissen aangeleverd krijgen.
www.groentekalender.be: De groente-en fruitkalender online
10 Geef de boer geld voor zijn waar
Zowel in het zuiden als het noorden krijgen de kleinere boeren vaak niet het loon dat ze
verdienen. Ze hebben moeite om de eindjes aan elkaar te knopen. Een goede prijs moet de
boer in staat stellen om zijn investeringen in zaai- en plantgoed, stallingen en machines op een
redelijke termijn terug te verdienen, zijn kinderen naar school te laten gaan in plaats van hen te
moeten inzetten bij de oogst, en een appeltje voor de dorst over te houden op zijn oude dag. Kies
daarom voor producten met het Max Havelaarlabel. In eigen land kan je via hoevewinkels, op
boerenmarkten en via groentenabonnementen rechtstreeks bij de boer je groenten en fruit kopen.
www.oxfamwereldwinkels.be
http://www.befair.be/nl/content/eerlijke-handel
http://www.oxfamwereldwinkels.be/recepten
www.voedselteams.be
www.rechtvanbijdeboer.be
3 Lesverloop
1. Introductie: welkom in de broodjeszaak
20 min
De leerlingen kiezen uit de bestellijst hun favoriete broodje. De leerlingen die hetzelfde broodje
kozen, vormen een groepje. Een groep bestaat maximum uit vier leerlingen.
Elk groepje krijgt een blad in A3-formaat en dikke kleurstiften. Zij maken een tekening van hun
favoriete broodje. Ze maken daarnaast een oplijsting van de ingrediënten.
Bij drie ingrediënten noteren zij:
Waar het vandaan komt: beschrijving van het hele proces van boer tot bord.
Hoe elk ingrediënt verpakt wordt
Benodigdheden:
bijlage 1: bestellijst broodjes
6-tal A3-bladeren
Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen
7
Een duurzame kijk op voeding
2. Vraaggesprek
15 min
In dit vraaggesprek worden de ervaringen van de leerlingen bevraagd. Van daaruit worden
opstapjes gecreëerd naar enkele begrippen van de duurzame voeding.
Was het een eenvoudige oefening?
Wat is er je opgevallen bij de beschrijving van het hele proces van boer tot bord?
i
i
i
Hoeveel tussenstappen had je nodig voor het vlees? En voor de mayonaise of cocktailsaus?
Hoe vaak moet iets worden vervoerd?
Hoeveel mensen werken mee aan de verwerking van bijv. het brood, het vlees?
Hoeveel verschillende verpakkingen hebben jullie gevonden?
Uit welke materialen bestaan de verpakkingen?
i
3. Leergesprek over de milieueffecten
25 min
Vraag de leerlingen de zes broodjes te rangschikken van minst naar meest milieuvervuilend.
Hierna krijgen de leerlingen het milieueffectenrapport van hun broodje. Op het
milieueffectenrapport kunnen de leerlingen zien hoeveel land er nodig is geweest om dat ene
broodje te maken. Dit is de ecologische voetafdruk van hun broodje.
benodigdheden:
bijlage 2: milieueffectenrapport per broodje
Het vraaggesprek gaat verder:
Welk broodje scoorde laag?
Welk broodje scoorde hoog?
Waarom scoort het broodje gezond beter dan het broodje américain?
Waarom scoort het broodje tonijnsalade zo hoog?
Hoe denken jullie dat dit komt?
Welke aspecten van de ingrediënten kunnen meespelen?
Hou de antwoorden bij aan de hand van een mindmap op het bord. Vraag de leerlingen hetzelfde
te doen. Hiervoor kunnen ze gebruik maken van pagina 3 in de leerlingenbundel.
Volgende aspecten kunnen aan bod komen (je hoeft niet alle thema’s te bespreken, behandel zeker
de vet gedrukte):
Ingrediënten van biologische oorsprong
Seizoensgroenten
Lokale groenten
Minder vlees/vis
Ingrediënten van eerlijke landbouw
Ingrediënten met minder verpakking
Ingrediënten waarvan minder wordt weggegooid
Zelf bereide maaltijden ipv kant-en-klaar
Energie besparen tijdens het bereiden
Gevarieerd eten
8
Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen
Een duurzame kijk op voeding
Uitbreiding:
+ 20 min
Je kan hier gebruik maken van enkele vergelijkende grafieken waarin te zien is wat er gebeurt
met de ecologische voetafdruk als je kiest voor producten van het seizoen, lokale of biologische
producten.
benodigdheden:
bijlage 3: grafieken met verschillende ingrediënten
Uitbreiding:
+ 20 min
Je kan op de verschillende principes ook doorgaan met je leerlingen. Hieronder vind je enkele
suggesties voor vragen en opdrachten.
Waarom is een broodje met tonijnsla niet duurzaam?
Geef een voorbeeld van een veggie broodje.
Noem voor elk seizoen één groente.
Noem drie redenen waarom je beter je biologische eitjes bij de boer om de hoek koopt dan in
de supermarkt?
Bestaan er duurzame bananen? Leg uit.
Geef een supertip om minder voedsel te verspillen.
4. Korte en lange naverwerking
Vanaf hier heb je de keuze uit twee verschillende verwerkingsopdrachten.
4a. groepswerk/integrale opdracht
6 x 50 min
Na dit lesgedeelte kan je eventueel starten met een groepswerk of integrale opdracht. Deze staat
omschreven in het ‘lespakket - Een duurzame kijk op voeding’.
4b. Duurzaam broodje
40 min
Rond je deze les liever af met een korte groepsopdracht, dan kan je opteren voor onderstaand
lesverloop.
Vraag de leerlingen om met hun groepje zelf een broodje samen te stellen volgens de principes
van duurzame voeding. Vraag hen om er één te maken voor de winter en één voor zomer.
Geef de leerlingen een groentekalender en ingrediëntenlijst. Op de achterzijde van de A3’s uit
vorige opdracht kunnen ze hun broodje tekenen en de ingrediënten oplijsten.
Je kan hen suggereren dat er naast vlees en kaas ook tal van groentebelegjes bestaan.
Nadien stellen de leerlingen hun broodje voor aan hun medeleerlingen en geven ze aan welke
principes van duurzame voeding aan bod komen in hun broodje. Ze kunnen een naam en leuze
voor hun broodje bedenken als uitgangspunt voor hun betoog.
Na deze voorstelling wordt er gestemd welk broodje het meest duurzame is.
Benodigdheden:
A3-papier
groentekalender: printversie op www.groentekalender.be
bijlage 4: ingrediëntenlijst
Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen
9
Een duurzame kijk op voeding
Uitbreiding:
Laat de leerlingen de ecologische en watervoetafdruk van hun broodje berekenen op www.
watervoetafdruk.be. Via de simulator kunnen ze ook bekijken hoe ze hun broodje nog kunnen
verduurzamen.
5. Evaluatie
10 min
Bespreek samen met je leerlingen het verloop en hun ervaringen uit deze les. Hieronder vind je
enkele richtvragen.
Ben je tevreden met je duurzaam broodje? Denk je dat het even lekker is als je eerste
lievelingsbroodje?
Was het moeilijk om overeen te komen over de samenstelling van het broodje?
Met welk van de duurzaamheidscriteria hield je het meest rekening?
Denk je dat je rekening zal houden met de criteria bij het kopen van je volgende broodje? Hoe?
10
Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen
Een duurzame kijk op voeding
Bijlage 1
Broodjesbestellijst
smos kaas
kaas, ei, mayonaise, sla, tomaat, geraspte wortel , komkommer
€ 2,90
club
préparé, ei, augurk, cresson, cocktailsaus, tomaat
€ 3,00
martino
préparé, versnipperde ui, tabasco, ansjovis, mosterd, ketchup,
sla
€ 3,20
smos gezond
eiersla, geraspte wortel, cresson, tomaat, komkommer
€ 2,90
smos hawaï
hesp, cocktailsaus, ananas, eieren
€ 3,00
smos tonijn
tonijnsalade, eieren, tomaat, sla, mayonaise
€ 3,20
Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen
11
Een duurzame kijk op voeding
Bijlage 2
Milieueffectenrapport per broodje
Deel deze grafieken uit aan je leerlingen. Aan de hand hiervan kunnen ze de broodjes
rangschikken van meest tot minst milieuvriendelijk.
Deze grafieken geven aan hoeveel oppervlakte er nodig was om één broodje te maken. Dit gaat
over de landbouwgrond waarop de tomaat werd geteeld, maar ook het stukje bos dat nodig was
om de CO2-uitstoot tijdens de productie van het broodje te compenseren.
smos kaas (5,82 m2)
oliën en vetten
vlees, vis en
zuivel
brood
groenten
fruit
club (5,93 m2)
oliën en vetten
vlees, vis en
zuivel
brood
groenten
fruit
a
12
Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen
Een duurzame kijk op voeding
martino (9,51 m2)
oliën en vetten
vlees, vis en
zuivel
brood
groenten
fruit
smos gezond (4,03 m2)
oliën en vetten
vlees, vis en
zuivel
brood
groenten
fruit
Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen
13
Een duurzame kijk op voeding
smos Hawaï (5,93 m2)
oliën en vetten
vlees, vis en
zuivel
brood
groenten
fruit
tonijnsla (9,98 m2)
oliën en vetten
vlees, vis en
zuivel
brood
groenten
fruit
14
Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen
Een duurzame kijk op voeding
Bijlage 3
Vergelijkende grafieken van de 6 broodjes
met ingrediënten van verschillende
oorsprong
Deze grafieken kan je projecteren. Samen met je leerlingen kan je via een vraaggesprek nagaan
welke ingrediënten van de broodjes de grootste impact hebben op de ecologische voetafdruk.
ecologische voetafdruk van 6 broodjes
12
10
8
fruit
groenten
6
brood
vlees, vis en zuivel
4
oliën en vetten
2
0
smos kaas
(5,82 m2)
club
(5,93 m2)
martino
(9,51 m2)
smos gezond smos Hawai
(5,93 m2)
(4,03 m2)
tonijnsla
(9,98 m2)
ecologische voetafdruk van 6 broodjes
vergelijking tussen gewone en biologische ingrediënten
12
10
9,98
9,54
9,51
8
7,92
6
5,82
4
5,93
4,81
gewoon
5,55
4,85
biologische producten
4,49
4,03
3,38
2
0
smos kaas
club
martino
gezond
hawai
tonijnsla
Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen
15
Een duurzame kijk op voeding
ecologische voetafdruk van 6 broodjes
vergelijking tussen gewone en seizoensgebonden ingrediënten
12
10
9,51
9,98
9,43
9,6
8
6
5,82
5,29
gewoon
5,935,86
5,93 5,63
seizoensgroenten
4
4,03
3,5
2
0
smos kaas
club
martino
smos
gezond
smos
Hawaï
tonijnsla
ecologische voetafdruk van 6 broodjes
vergelijking tussen gewone en lokale producten
12
10
9,51
9,989,81
9,28
8
6
5,82
5,93 5,93
gewoon
5,555,38
5,57
lokale producten
4
4,034,03
4,03
4,03
2
0
smos kaas
16
club
martino
gezond
hawai
tonijnsla
Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen
Een duurzame kijk op voeding
ecologische voetafdruk van 6 broodjes
vergelijking tussen gewone en duurzamere broodjes
12
10
9,98
9,51
9
8
7,62
6
5,93
5,82
4
4,03
gewoon
5,55
4,32
seizoensgebonden,
biologische en lokale
producten
4,24
4,03
2,61
2
0
smos kaas
club
martino
gezond
hawai
tonijnsla
Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen
17
Een duurzame kijk op voeding
Bijlage 4
Ingrediëntenlijst
Ingrediëntenlijst duurzame broodjes
Spreads, slaatjes en ander lekkere broodsmeersels
EVA’s groentepaté (tofu, worteltjes, prei)
Tofutartaar (tofu, mayonaise, dille)
Pompoenspread (pompoen, prei, walnoten)
Tomatentapenade (zongedroogde tomaten, olijfolie)
Pittaslaatje (prei, cocktailsaus, sojagehakt)
Italiaanse wittebonenpaté van Jamie Oliver (wiite bonen, olijfolie, citroensap, look)
Komkommerslaatje ( schijfjes komkommer, dressing)
Seldersalade (geraspte knolselder, mayonaise)
Huzarenslaatje (aardappelen, augurk, witte kool, mayonaise, radijsjes)
Veggie préparé (wortel, ui, augurk, cocktailsaus, kappertjes)
Bloemkoolspread (bloemkool, mayonaise)
Champignons à la Grecque (tomatensaus, champignons)
Avocadospread (avocado)
Rodebietenmieriksworteltapenade (rode biet, mierikswortel, mayonaise)
Paprikaspread (paprika, kikkererwten)
Linzenpaté (linzen, nootjes, prei)
18
Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen
Een duurzame kijk op voeding
Garnituur
Tomatenschijfjes
Geraspte wortel
Cresson
Sla
Gekookt ei
Augurk
Komkommer
Radijsjes
Uiringen
Geraspte wittekool
Geraspte rodebiet
Witloof
Appelschijfjes
Aardbeien
Perenschijfjes
Schijfjes meloen
Schijfjes mango
Prinsessenboontjes
Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen
19
Een duurzame kijk op voeding
Kaas/vlees/vis
Gouda
Brie
Kruidenkaas
Fetakaas
Mozarella
Biologische kaas
Geitenkaas
Préparé
Ham
Biologische ham
Spek
Biologisch spek
Zalm
Tonijn
Makreel
Ansjovis
Sardientje
20
Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen
Een duurzame kijk op voeding
Bijlage 5
Behandelde Vakoverschrijdende Eindtermen
4 Voeten
Gemeenschappelijke stam
1. De lln brengen belangrijke elementen van communicatief handelen in praktijk
2. De lln kunnen originele ideeën en oplossingen ontwikkelen
5. De lln houden rekening met de situatie, opvattingen en emoties van anderen
11. De lln kunnen gegevens, handelwijzen en redeneringen ter discussie stellen aan de hand van
relevante criteria
12. De lln zijn bekwaam om alternatieven af te wegen en een bewuste keuze te maken
13. De lln kunnen onderwerpen benaderen vanuit verschillende invalshoeken
17. De lln toetsen de eigen mening over maatschappelijke gebeurtenissen en trends aan
verschillende standpunten
18. De lln gedragen zich respectvol
26. De lln gaan om met verscheidenheid
27. De lln dragen zorg voor de toekomst van zichzelf en de ander
Context 1: Lichamelijke gezondheid en veiligheid
1. De lln maken gezonde keuzes in hun dagelijkse voeding
15. De lln beseffen dat maatschappelijke fenomenen een impact hebben op veiligheid en
gezondheid
Context 3: Sociorelationele ontwikkeling
6. De lln doorprikken vooroordelen, stereotypering, ongepaste beïnvloeding en machtsmisbruik
Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen
21
Een duurzame kijk op voeding
Context 4: Omgeving en duurzame ontwikkeling
2. De lln herkennen in duurzaamheidsvraagstukken de verwevenheid tussen economische,
sociale en ecologische aspecten en herkennen de invloed van techniek en beleid
3. De lln zoeken naar mogelijkheden om zelf duurzaam gebruik te maken van ruimte,
grondstoffen, goederen, energie en vervoermiddelen
4. De lln zoeken naar duurzame oplossingen om de lokale en globale leefomgeving te
beïnvloeden en te verbeteren
5. De lln tonen interesse en uiten hun appreciatie voor de natuur, het landschap en het
cultureel erfgoed
Context 5: Politiek-juridische samenleving
1. De lln geven aan hoe zij kunnen deelnemen aan besluitvorming in en opbouw van de
samenleving
2. De lln passen inspraak, participatie en besluitvorming toe in reële schoolse situaties
13. De lln geven voorbeelden die duidelijk maken hoe de mondialisering voordelen, problemen
en conflicten inhoudt
Context 6: Socio-economische samenleving
2. De lln toetsen de eigen opvattingen aan de verschillende opvattingen over welzijn en
verdeling van welvaart
3. De lln zetten zich in voor de verbetering van het welzijn en de welvaart in de wereld
4. De lln hebben bij het kopen van goederen en het gebruiken van diensten zowel oog voor
prijs-kwaliteit en duurzame ontwikkeling als voor de rechten van de consument
8. De lln geven kenmerken, mogelijke oorzaken en gevolgen van armoede aan
Context 7: Socioculturele samenleving
3. illustreren het belang van sociale samenhang en solidariteit
22
Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen
In deze les worden verschillende aspecten van duurzame voeding op een eenvoudige manier aangebracht. In een
eerste fase bekijk en analyseer je de inhoud van jouw favoriete belegde broodje. Nadien maak je een effectenrapport
van de ecologische voet- en waterafdruk van dat broodje. In een tweede fase ga je met de opgedane kennis zelf een
duurzaam broodje samenstellen. Daarvoor krijg je een uitgebreide ingrediëntenlijst.
in samenwerking met
Dorien Pelckmans
Leentje Speybroeck
Stijn Bruers
Ann Van Aperen
www.plantyn.com/voedingsatelier