Titel van de praktijkinnovatie

Een praktische groepstraining gericht op het actief veranderen van het negatieve zelfbeeld bij
patiënten die een psychose hebben doorgemaakt.
Projectleden
M. Rutgers, sociaal psychiatrisch verpleegkundige en cognitief gedragstherapeutisch werker poli
psychosen Universitair Centrum Psychiatrie
Drs M. Vos, klinisch psycholoog en gedragstherapeut poli psychosen UCP
Dr. W. Veling, psychiater en hoofd behandelzaken poli psychosen UCP
Aanleiding, achtergrond
In de dagelijkse praktijk merken we dat er bij veel patiënten sprake is van een negatief zelfbeeld.
Hierdoor verlopen de stappen richting herstel soms moeizaam. Behandeling werd tot nu toe alleen
individueel aangeboden welke werd gegeven door een psycholoog. Er bestond behoefte aan
groepsaanbod.
Lage zelfwaardering is geen aparte DSM-diagnose, maar wel veelvoorkomend gevolg van
psychotische stoornissen. Er zijn diverse redenen om een behandeling te richten op het zelfbeeld. Uit
onderzoek is gebleken dat een negatief zelfbeeld de behandeling en het herstel van een psychische
stoornis kan belemmeren. Tevens is een negatief zelfbeeld een risicofactor voor terugval (De Neef
2010). Ten slotte vormt een negatief zelfbeeld, ongeacht de formele diagnose waarvan het wel of
geen deel uitmaakt, voor veel patiënten een belangrijke reden om hulp te zoeken.
Doelstelling
1. Ontwikkelen van een praktische groepstraining gericht op verbeteren van het zelfbeeld bij mensen
die een psychose hebben doorgemaakt.
2. Onderzoeken of deze groepstraining leidt tot toename van zelfvertrouwen, een verbetering in de
stemming en afname van psychotische symptomen.
Inhoud van de praktijkinnovatie
In deze groepstraining wordt een protocollaire behandeling uitgevoerd gericht op het verbeteren van
het negatieve zelfbeeld. Het protocol is gebaseerd op het CGT protocol voor negatief zelfbeeld,
welke is ontwikkeld door Manja de Neef.
De groepstraining is gericht op het actief veranderen van het negatieve zelfbeeld en het creëren van
een meer realistische kijk op zichzelf door middel van oefeningen en opdrachten in de groep en in de
thuissituatie. Er wordt gewerkt aan de hand van het zelfhulpboek “Negatief Zelfbeeld” geschreven
door M. de Neef.
De Training bestaat uit 9 bijeenkomsten die door een GZ psycholoog io en een sociaal psychiatrisch
verpleegkundige/gedragstherapeutisch werker gegeven worden. Twee maanden na afloop van de
training wordt er een terugkom bijeenkomst gepland waarin alle besproken onderwerpen herhaald
worden.
Resultaten
In totaal hebben 12 poliklinische patiënten ( drie groep) van de afdeling psychosen van het UMCGUCP deel genomen aan de groepstraining. We hebben alle deelnemers gevraagd bij de start van de
training een aantal vragenlijsten in te vullen. De BDI (zelfrapportage vragenlijst depressie), Rosenberg
Self Esteem Scale (Rosenberg, 1979) en Self Esteem Rating Scale (Nugent & Thomas 2004). Ook werd
een PANSS interview (positive and negative syndrome scale) afgenomen.
Deze lijsten zijn ook na afloop van de training afgenomen. Bij de laatste drie deelnemers hebben we
ook 2 maanden na afloop nog 3 vragenlijsten (SERS, BDI en RSE) afgenomen.
Alle deelnemers lieten een verbetering zien op zelfwaardering. Er was een afname van negatieve
gedachten en alle patiënten beoordelen zichzelf positiever. 7 deelnemers scoorden lager op de
depressie vragenlijst. Bij 1 deelnemer nam de score iets toe. Een afname van positieve en negatieve
symptomen zagen we niet. Bij 1 deelnemer nam de score iets toe.
Enkele reacties van deelnemers na eerste training; Leuke leerzame cursus, gevoel dat het echt effect
heeft, ik pas ander gedrag toe, ik voel me beter en ben positiever over mezelf, overzichtelijk.
Conclusie
De groepstraining blijkt goed toepasbaar bij mensen die een psychose hebben doorgemaakt.
Deelname leidt tot toename van zelfwaardering en een positiever, meer realistisch zelfbeeld. Er is
een verbetering van de stemming. We zien we geen afname van psychotische symptomen.