Opgeblazen Ego’s en Opvoeding hoe narcisten tot bloei komen Sander Thomaes PI Research Duivendrecht Vrije Universiteit Amsterdam Elizabeth • 11 jaar • Tevreden met de persoon die ze is • Zelfbeeld is verankerd in realiteit (school, piano, vrienden) • Niet goed in sport, maar dit beïnvloedt haar gevoel van eigenwaarde nauwelijks • Stevig zelfbeeld dat niet snel wordt ondermijnd Sarah • • • • • 11 jaar Ziet zichzelf als speciaal en superieur persoon Maar zelfbeeld doet onecht aan Indruk maken op anderen, opscheppen Tegelijk gevoelig voor negatieve oordelen van anderen • Emotionele, soms vijandige reacties op kritiek Verschil in zelfbeeld Elizabeth: realistisch, stevig verankerd zelfbeeld Sarah: onrealistisch, opgeblazen, en kwetsbaar zelfbeeld. Narcistisch? Narcisme bij kinderen en jongeren • Normaal persoonlijkheidskenmerk, geen stoornis • 2 centrale kenmerken: -Positief over zichzelf -Negatief over anderen Narcisme bij kinderen en jongeren Goed te meten: – zonder mij zou onze klas veel minder leuk zijn – kinderen zoals ik verdienen iets extra’s – ik ben een voorbeeld voor anderen Narcisme bij kinderen en jongeren • • • • • • • Niet tevreden, wel beter dan anderen Anderen domineren Indruk maken, bewondering afdwingen Kwetsbaar zelfbeeld Emotioneel labiel Weinig empathie Agressief in reactie op ego-bedreiging Zelfwaarderingscultuur • California Task Force: Zelfwaardering als “Sociaal Vaccin” • Afspiegeling van Westerse zelfwaarderingscultuur • Zo’n cultuur beinvloedt opvoeding Zelfwaarderingscultuur • Nog maar de vraag hoe je gezonde zelfgevoelens in de opvoeding moet stimuleren IK! lifestyle voor dreumessen Alledaagse opvoedpraktijken • Prestaties linken aan waarde van kind als persoon • Vergelijken met andere kinderen • Negeren van dingen die kind (nog) niet zo goed kan Zou dit narcisme kunnen voeden? Onderzoek laat zien dat… • Narcisme het meeste voorkomt in culturen die individualisme, onafhankelijkheid en competitiviteit benadrukken • Huidige generaties zijn meer narcistisch dan vorige • “Overwaardering” door ouders leidt tot narcisme • Mijn ouders plaatsten mij op een voetstuk • Mijn ouders geloofden dat ik bijzondere talenten en mogelijkheden had • Mijn ouders prezen mij voor bijna alles wat ik deed • Mijn ouders bekritiseerden mij nauwelijks Gezonde zelfgevoelens (Kernis, 2003) • Positieve zelfgevoelens die op natuurlijke manier ontstaan door te voldoen aan ontwikkelingstaken • Bewustzijn van eigen competenties, zowel sterke als minder sterke • Open en accepterende benadering van negatieve informatie over het zelf • Eerlijke presentatie aan anderen Take home message • Laat zowel goede als minder goede eigenschappen bespreekbaar zijn • Waardeer uw kind voor de persoon die het is, en laat waardering niet afhankelijk zijn van prestaties • Stel realistische (geen opgeblazen) verwachtingen • Vermijd vergelijkingen met anderen Meewerken aan onderzoek? [email protected]