Bestuur en politiek in Ter aar

Bestuur en politiek in Ter aar.
In het blad “Binnenlands Bestuur” van 3 februari 2006 heeft Prof. Mr. Douwe Jan Elzinga,
Hoogleraar staatsrecht bij de RU in Groningen een artikel geschreven onder de kop: “Het
onderscheid tussen bestuur en politiek is fundamenteel”.
In het kort een weegave van dit artikel:
In de aanloop naar de raadsverkiezingen wordt teruggekeken op de afgelopen vier jaar
waarin het dualistische stelsel voor het eerst functioneerde. Hoewel er grote verschillen zijn
tussen de diverse gemeenten bestaat overwegend het beeld dat de gemeenteraden in
politiek opzicht sterker en zelfstandiger zijn gaan functioneren.
Heel anders is het gesteld met het bestuurlijke profiel van de gemeenten. Daar wordt vooral
door tal van wethouders – en dan in het bijzonder in de kleinere gemeenten – steen en been
geklaagd over de hindermacht die het dualisme heeft gebracht voor evenwichtig, effectief en
geruisloos bestuur. Door wethouders moet nu veel grotere inzet worden gepleegd om zelfs
de bevriende fracties over de streep te krijgen en te overtuigen.
De vraag is nu wat voor gemeenten belangrijker is: een versterking van het politieke proces
door krachtiger gemeenteraden dan wel een sterker bestuurlijk profiel? Veel lokale
bestuurders hebben de neiging om het accent op een sterk bestuur te leggen; van een
sterker politiek proces hebben ze veel last. Daarbij wordt dan tevens als uitgangspunt
gehanteerd dat het onderscheid tussen politiek en bestuur vloeiend is en niet scherp uit
elkaar getrokken kan worden. Op dat punt begaat men een belangrijke vergissing.
Besturen kent heel andere uitgangspunten en mentaliteit dan het bedrijven van politiek. Zo
kennen bestuurscolleges allerlei collectiverende mechanismen die een beeld van eenheid en
gezamenlijkheid oproepen. Het collegialiteitbeginsel voor colleges van B en W dwingen tot
het spreken met één mond. In de gemeenteraden zijn echter tal van elementen aanwezig om
de politieke verscheidenheid tot uitdrukking te brengen en wel zodanig dat de burgers en
kiezers hun denkrichting en belang adequaat zien vertegenwoordigd. Kenmerk van een goed
functionerend democratisch bestel is dat het bestuur en het politieke orgaan in een goede en
evenwichtige verhouding tot elkaar functioneren. In dat opzicht is het onderscheid tussen
bestuur en politiek uiterst fundamenteel.
Einde citaten.
Elzinga laat dus zien dat voor een goed functionerende democratie drie dingen nodig zijn:
een politiek goed functionerende raad, een bestuurlijk goed functionerend college en een
evenwichtige verhouding waarop zij tot elkaar functioneren vanuit een sterkere eigen
verantwoordelijkheden en zelfstandigheid.
En hoe werkte het de afgelopen jaren in Ter aar?
Duidelijk is dat het in de raadsvergaderingen nog veel te weinig tot een politiek debat in de
raad tussen raadsleden en fracties komt, waarin visies en argumenten worden gewisseld en
waarin burgers zich kunnen herkennen. Met name fracties van de coalitie partijen komen
vaak niet verder dan het stellen van vragen aan hun eigen wethouders. De fracties van de
oppositie partijen kunnen inbrengen wat ze willen, maar krijgen weinig aandacht of reacties
van hun collega’s wanneer die daar vanuit een meerderheidspositie geen behoefte aan
hebben; dus kunnen volstaan met koppen tellen. Daarnaast is het een publiek geheim dat er
met name binnen het CDA in hoge mate sprake is van fractiediscipline. Een afwijkende
mening over een collegevoorstel wordt niet getolereerd. Ook menen de coalitiepartijen VVD
en CDA dat zij wel weten wat wel of niet goed is voor de burger en dat de kiezer hen het
mandaat heeft gegeven om te besluiten wat hen goeddunkt. Het is de vraag of dat goed doet
aan groeiende kloof tussen burgers enerzijds en de politiek en het bestuur anderzijds.
Cultuurverandering in politiek en bestuur gaat nooit erg snel. Dualisering is vier jaar geleden
begonnen als een dergelijke verandering. Wellicht dat die verandering wat kan worden
versneld wanneer partijen in staat zijn om voor de komende gemeenteraadsverkiezingen in
november ook andere en nieuwe cultuurdragers op verkiesbare plaatsen op hun kieslijsten te
zetten.