- Scholieren.com

Hoofdstuk 5
Paragraaf 1
Korsakow-Syndroom = Minder denkvermogen, geheugenverlies, veranderingen in het gedrag als gevolg van alcohol
Je huid is het grootste orgaan van je lichaam, ong 2 M² groot.
De huid bestaat uit 3 lagen:
1. Opperhuid ( Hoornlaag + Kiemlaag )
- Cellen in de hoornlaag gaan dood en slijten aan de buitenkant af
- Kiemlaag maakt nieuwe cellen aan
2. Lederhuid
- Haarzakjes met haarspiertjes, talgklieren, zweetklieren, bloedvaten en zintuigen
- Het talg maakt de huid met de haren soepel, teveel talg maakt je huid vettig
3. Het onderhuidse bindweefsel
- Vet opslag
- Lopen bloedvaten & Zenuwen
Functies van je huid:
- Je huid beschermt je lichaam tegen uitdroging, tegen de zon en tegen het binnendringen van vuil en ziekteverwekkers
- Temp regelen
- Je huid is een zintuig ( Warm, koud, tast, pijnzintuigen )
Hoe regelt je huid je temperatuur ?
Het vet in je onderhuids bindweefsel werkt als isolatie
- Bloedvaten ( Warm = Bloedvaten wijder, Koud = Bloedvaten nauwer )
- Zweet
- Kippenvel ( Tussen de haren komt dan een isolerende luchtlaag )
- Rillen ( Bij het samentrekken van de spieren komt warmte vrij )
Is het zonlicht gezond of ongezond ?
Zichtbare straling -> Licht
Onzichtbare straling -> UV Straling
Je hebt vitamine D nodig van de zon, dat is goed voor botten
Het kan kanker opwekken
Waardoor beschermt een bruine huid beter tegen zonlicht ?
4 Huidtypen
De kleur van elke huid ontstaat door pigmentcellen in de Kiemlaag
Onder invloed van Uv-stralen van de zon maken de pigmentcellen pigment
De zonkracht geen aan hoeveel uv-straling op de aarde komt
Pigment zorgt ervoor dat uv-stralen niet diep je huid binnendringen, pigment beschermt je huid dus tegen uv-straling. Hoe meer je in de zon
zit, hoe meer pigment je huid aanmaakt: Je word bruin.
Onder invloed van uv-straling wordt de opperhuid ook dikker. Ook daardoor dringen de uv-stralen minder diep je huid binnen
Paragraaf 2
Micro-Organismen:
- Bacteriën
- Schimmels
- Virussen
Op je huid zitten veel bacteriën
Bacteriën horen bij micro-organismen ( Organisme die je niet op het blote oog kunt zien )
Er zitten 2 groepen bacteriën op de huid:
1. De blijvende huidflora
- Blijvende bacteriën voorkomen dat er ziekmakende bacteriën op je huid komen en beschermen je huid zo tegen infecties.
2. De tijdelijke huidflora
- Zijn bacteriën die groeien op plaatsen waar veel huidschilfers en afvalstoffen uit zweet zitten, deze kunnen ziekteverwekkers zijn of
infecties veroorzaken of ze verspreiden een onprettige geur.
Wassen met zeep verwijdert:
- Huidschilfers
- Tijdelijke flora
- Talk ( Droge huid )
- Afvalstoffen uit zweet
Hygiëne, desinfecterende zeep: Bevat stoffen die bacteriën dood
Hoe krijg je puisjes, voetschimmel en wratten ?
Puistjes = Als je poriën verstopt raken met talg
Jeugdpuistjes worden veroorzaakt door bacteriën.
Schimmels komen voor op plekken waar het vochtig is.
Voetschimmel / Zwemmerseczeem
Wratten worden veroorzaakt door een huidinfectie met het wrattenvirus
Wat zijn infectieziektes ?
Ziektes die worden veroorzaakt door bacteriën, schimmels, virussen.
Infectie / Besmetting
Weerstand
Bacteriën: Maken je ziek door in je lichaam giftige stoffen te verspreiden
Virussen: Dringen je cellen binnen, eenmaal binnen gaan ze zich vermeerderen en maken ze je cellen stuk
Chronische ziekte, donororgaan
Je kunt vanaf je 12e donor worden
Tot je 16 bent kunnen ouders je keuze negeren
Paragraaf 3
Verloop:
1. Besmetting
2. Incubatie
3. Symptomen
4. Diagnose
5. Prognose
6. Genezen
Beter worden door witte bloedcellen
Witte bloedcellen vernietigen ziekteverwekkers op twee manieren
1. Vreetcellen ( Witte bloedcellen die bacteriën opsluiten en opeten )
Bij een ontstoken wondje komt er na een tijdje etter ( Pus ) Uit, dat zijn de verteerde bacteriën, dode witte bloedcellen en resten van
kapotte huidcellen.
2. Andere witte bloedcellen maken afweerstoffen of antistoffen
Bijv. Griep
Epidemie: Als er veel mensen tegelijk ziek zijn
Soms kan het lichaam het niet alleen en heb je antibiotica nodig.
Antibiotica beschadigen de celwanden van bacteriën.
Het bekendste antibioticum = Penicilline
Penicilline komt uit een schimmel
Hoe voorkom je ziektes ?
Hygiëne
Voorlichting
Waarvoor is inenten nodig?
Vaccinatie
De stoffen daarvan maken je niet, of een beetje ziek. De witte bloedcellen gaan wel weer afweerstoffen maken tegen ( Delen van ) De
ziekteverwekker
Tering = Oud woord voor tuberculose
Door inenten word je immuun voor ziekteverwekkers
Baarmoederhalskanker
Baarmoederhalskanker word bijna altijd veroorzaakt door een infectie met het HPV-Virus
HPV = Humaan Papilloma Virus
- Wrattenvirus
- Seks met iemand
Wat doet het HPV Vaccin ?
Het HPV-Vaccin laat het lichaam afweerstoffen tegen het HPV-Virus maken. Deze afweerstoffen zorgen ervoor dat het virus word vernietigd als
je besmet raakt
Aidsdag 1 December
Paragraaf 4
SOA: Seksueel Overdraagbare Aandoening
Overgebracht door:
- Bloed
- Sperma
- Vocht uit de vagina
- Contact bij anus, penis, vagina, mond
-
Genitale wratten via kleren, handdoeken, lakens
Voorkomen ?
- Seksueel contact hebben met maar één partner
- Condoom
- Strelen, tongzoent, kust, knuffelt, masseert, jezelf of een ander bevredigd
Heb je er een ?
- Huisarts
- GGD dokter
- Ziekenhuis
- Internet
Wat betekend het als je aids hebt ?
Aids: Acquired Immune Deficiency Syndrome
HIV: Human Immunodedeficiency Virus
- Je kunt niet van aids genezen
- Veroorzaakt door het Hiv-Virus / Aidsvirus
- Seropositief = Als je aids in je bloed hebt
Het kan jaren duren voordat je symptomen van aids krijgt
- Aidsremmers
HIV kun je opgelopen hebben door:
- Onveilig seks
- Het inspuiten van drugs met gebruikte naalden
- Overdracht van moeder op kind tijdens zwangerschap, bevalling of borstvoeding
- Bloedtransfusie met besmet bloed
Hoofdstuk 7
Paragraaf 1
Waaruit bestaat je lichaam ?
- Cellen
- Weefsel
- Orgaan
Organenstelsel: Meerdere organen die samenwerken aan een, grotere taak
Hoe komen je cellen aan energie?
Spiercellen hebben energie nodig om te kunnen samentrekken. Die energie komt uit energierijke voedingsstoffen
Belangrijkste: Glucose
Ook nodig: Zuurstof
Bij de aanvoer van glucose + Zuurstof in je bloed zijn 3 organenstelsels actief:
- Verteringsstelsel = Glucose komt in bloed
- Ademhalingsstelsel = Komt zuurstof in bloed
- Bloedvatenstelsel = Krijgen de spiercellen glucose en zuurstof aangevoerd
De energie in glucose komt vrij door verbranding
Tijdens de verbranding ontstaan 2 afvalstoffen:
- Koolstofdioxide ( Adem je uit via je longen )
- Water ( Zweet, urine, uitademen )
Glucose + Zuurstof -> Energie + Koolstofdioxide + Water
Verbranding vind echter niet alleen plaats in spiercellen, maar in alle cellen
2 hormonen die je glucosehalte goed houden van de alvleesklier:
- Insuline
- Glucagon- Insuline ( Heeft ook invloed, snelle omzetting van glycogeen in glucose )
Teveel ? = Insuline ( Zorgt voor opslag glucose )
Te weinig ? = Glucagon ( Zorgt dat glycogeen word omgezet in glucose )
Wat is suikerziekte ?
Suikerziekte / Diabetes = Als je te weinig insuline aanmaakt
Koolhydraatarm dieet
Diabetes is er in 2 typen:
Type 1:
- Alvleesklier maakt geen insuline aan doordat de eilandjes van langer hans beschadigd zijn
Type 2:
- Bij de patiënt gaat het om overgewicht hebben met weinig beweging
Paragraaf 2
COPD: Een verzamelnaam voor de ziekten longemfyseem en chronische bronchitis
2 manieren van het groter maken van je longen bij inademen:
- Borstademhaling ( je borstkast word groter, longen groter ribben naar voor en omhoog )
- Buikademhaling ( Het middenrif trekt de onderkant van je longen mee )
2 Manieren van het kleiner maken van je longen bij uitademen:
- Borstademhaling ( Borstholte kleiner, longen ook )
- Buikademhaling ( De middenrifspieren ontspannen )
Wat gebeurt er met de lucht die je inademt ?
De lucht komt via de neus of mond de luchtpijp in, in de luchtpijp zitten kraakbeenringen.
Door die ringen staat de luchtpijp altijd open.
De lucht die binnenkomt word onderweg gereinigd, verwarmt en vochtig gemaakt
Bij het inademen door je neus houden de neusharen stof tegen
De binnenkant van je
- Neus
- Luchtpijp
- Bronchiën
Is bekleed met slijmvlies, daarin zitten cellen die slijm maken en trilhaarcellen, die het slijm naar je keel slaan
Het slijmvlies heeft 3 functies:
- De ingeademde lucht word schoner, doordat kleine stofjes en bacteriën in het slijm plakken
- De ingeademde lucht word opgewarmd doordat het slijmvlies veel bloedvaatjes bevat die warmte afgeven
- De ingeademde lucht wordt vochtig, doordat er water uit het slijm verdampt
Schone, warme en vochtige lucht beschermt de dunne weefsels van luchtpijptakjes en longblaasjes
Hoe komen je cellen aan zuurstof ?
Longblaasjes -> Bloedvaten
Door verbranding ontstaat koolstofdioxide
De cellen nemen de zuurstof uit het bloed op, en geven de CO² Af aan het bloed.
Het bloed stroomt vervolgens naar de longen, in de longblaasjes gaat de CO² weer je bloed uit. Je ademt het uit
In je longblaasjes gebeuren dus 2 dingen:
- Zuurstof gaat vanuit de lucht in de longblaasjes naar het bloed
- Koolstofdioxide gaat vanuit het bloed naar de lucht in de longblaasjes
Gaswisseling: De uitwisseling van zuurstof en koolstofdioxide
Wat zijn de gevolgen van roken ?
Nicotine -> Verslavend
Bloedvaten vernauwen daardoor hebben rokers vaker koude handen / voeten
Kans op ziektes worden groter:
- Longemfyseem
- Teer is kankerverwekkend
- Teer beschadigd de trilharen van de luchtwegen, zodat slijm met vuil en bacterien slecht word afgevoerd
Paragraaf 3
Welke voedingsstoffen zijn er ?
De hoeveelheid van elke voedingsstof is aangegeven per 100 gram van een product
De voedingsstoffen kun je verdelen in 3 groepen:
- Energierijke stoffen ( Bewegen + Warmte )
- Bouwstoffen ( Groei )
- Beschermende stoffen ( Niet ziek worden )
Energierijke stoffen:
- Koolhydraten, zetmeel, glucose, suikers, vetten
Bouwstoffen:
- Eiwitten, vetten, mineralen, water
Beschermende stoffen:
- Vitaminen, mineralen
Wanneer eet je gezond ?
Schijf van 5
Voldoende voedingsvezels : Fruit, brood, groente
Gevarieerd eten
Wanneer eet je ongezond ?
Eenzijdig eten, teveel zoet / vet
Vet eten vergroot kans op hart- en vaatziekten
Vetachtige stoffen zoals cholesterol hechten zich aan de wand van de bloedvaten, die daardoor nauwe worden
Cariës / Tandbederf
Cariës ontstaat doordat bacteriën in je mond suikers verteren en omzetten in zuur
2x per dag poetsen met tandpasta waar fluor in zit
Tandplak:
- Bacterien
- Voedselresten
Hoeveel moet je eten ?
Kilojoule ( kJ )
Kilocalorie ( kCal )
1 kCal = 4,2 kJ
Je eet gezond als je niet meer kilojoules binnenkrijgt dan verbruikt
Ondervoed, anorexia
Overgewicht
Paragraaf 4
Hoe vervoert je verteringsstelsel voedsel ?
Begin: Mond
Einde: Anus
- Voedselbrij
- Je tong duwt het in de keelholte
- De huig & Strottenklepje zorgen dat de voedselbrij in de slokdarm komt
- Door slokdarm naar maag
- Twaalfvingerige darm
- Dunne darm
- Dikke darm
- Anus
Peristaltische bewegingen: Die spierbewegingen duwen de voedselbrij steeds verder door de buis
Wat is vertering?
Vertering: Het kleiner maken van voedingsstoffen dat ze kunnen worden opgenomen in het bloed
Meteen:
- Water
- Mineralen
- Vitaminen
Te groot:
- Eiwitten
- Koolhydraten
- Vetten
Verteringsstelsel -> Verteringssappen bijv. Speeksel
In de verteringssappen zitten: Enzymen ( Stoffen die grote voedingsstoffen door het midden knippen )
Plekken waar vertering plaats vind:
- In de mond = Speeksel
- In de wand van de maag = Maagsap
- Twaalfvingerige darm = Alvleessap & Gal
- In de wand van de dunne darm = Darmsap
Waar komen de voedingsstoffen in je bloed ?
In de dunne darm zijn de meeste koolhydraten, eiwitten en vetten kleiner gemaakt
De rest word verteerd door de enzymen in het darmsap
Voedingsstoffen gaan het bloed in
De lengte van je dunne darm is ong 4,5 M
De binnenwand is echter veel langer omdat die uit darmplooien bestaat
Die plooien bestaan ook uit plooien: Darmvlokken
Door al die plooien en darmvlokken is het oppervlak van je dunne darmwand heel groot. Daardoor kunnen heel veel voedingsstoffen
tegelijkertijd vanuit je dunne darm in het bloed worden opgenomen.
Wat gebeurt er in de dikke darm ?
Niet alle stoffen kunnen worden kleingemaakt, Bijv. Voedingsvezels, die zijn onverteerbaar.
Aan het eind van de dunne darm blijft een waterige pap met allerlei onverteerde stoffen over. Deze onverteerbare stoffen gaan naar de dikke
darm.
Soms komen er stinkende gassen vrijdag In de dikke darm word het meeste water uit de waterige pap opgenomen in het bloed
Er blijft een dikke massa / Poep over die uiteindelijk in je endeldarm terechtkomt
Hoe werken enzymen ?
Grote voedingsstoffen worden kleingemaakt door enzymen. Voor elke soort voedingsstof is er een apart enzym met een speciale vorm.
- Het enzym bind zich aan de voedingsstof
- Het enzym knipt de voedingsstof in stukken
- Het enzym laat los en kan daarna opnieuw dezelfde soort voedingsstof afbreken
Enzymen hebben 3 belangrijke eigenschappen
- Voor elke soort voedingsstof bestaat een apart enzym
- Enzymen zijn gevoelig voor temperatuur ( Optimumtemperatuur )
- Enzymen zijn gevoelig voor de zuurtegraad ( Optimumzuurgraad )
Paragraaf 5
Hoe kun je zien wat dieren eten ?
Er zijn 3 groepen
- Planteneters ( Plooikiezen ) ( Bolle buik )
- Vleeseters ( Knipkiezen ) ( Platte buik )
- Alleseters ( Knobbelkiezen )
Planten zijn slecht verteerbaar door : Cellulose ( een koolhydraat )
Hoe komen vissen aan zuurstof ?
Kieuwen
Elk kieuw bestaat uit een kieuwboog -> kieuwplaatjes -> Kieuwlamellen ( Gaswisseling )
4 kieuwen in de kieuwholte
Een vis ververst steeds het water in de kieuwholte:
- De vis opent zijn bek en neemt een hap water. De kieuwdeksels zijn dicht.
- Dan sluit de vis zijn bek. De kieuwdeksels gaan open. Het water wordt langs de kieuwplaatjes en de lamellen geperst.
-
De zuurstof uit het water word opgenomen in het bloed van de vis
Koolstofdioxide uit het bloed word afgegeven aan het water dat langs de kieuwlammellen stroomt
Hoe komen insecten aan zuurstof ?
Tracheen -> Buizen
Stigma -> Openingen die zitten aan de zijkant van het achterlijf
- Door het samentrekken van spieren worden het achterlijf en de tracheeën nauwer en wordt lucht door de stigma’s naar buiten
geperst
- Door het ontspannen van de spieren word het achterlijf weer groter. De tracheeën worden wijder en er stroomt lucht door de
stigma’s de tracheeën in