1312938 Divertikels.indd

Patiënteninformatie
Divertikels en diverticulitis
Divertikels en diverticulitis
1312938 Divertikels.indd 1
1
03-10-11 11:31
1312938 Divertikels.indd 2
03-10-11 11:31
Divertikels en diverticulitis
Afdeling Diëtetiek, route 0.6
Telefoon (050) 524 5136
Inleiding
U bent in het ziekenhuis opgenomen met buikklachten. Om na te gaan waar deze
klachten door ontstaan wordt u onder andere onderzocht op divertikels en diver­
ticulitis. In deze folder vindt u meer informatie hierover. De folder is opgesteld
door de verpleegafdeling Maag-Darm-Leverchirurgie en de afdeling Diëtetiek en
is bedoeld als aanvulling op de mondelinge informatie die u van de arts ontvangt.
Wat zijn divertikels?
Divertikels zijn ballonachtige uitstulpingen van de wand van het maag-darmka­
naal. De meeste divertikels ontstaan in het laatste S-vormige deel van de dikke
darm, vlak voor de endeldarm. Bij sommige mensen ontstaan er echter ook diver­
tikels in het begin- en middengedeelte van de dikke darm (colon). Men noemt dit
ook wel diverticulose. Divertikels stulpen ‘naar buiten’ uit door de spierlaag heen
en groeien de buikholte in. De oorzaak van divertikels is meestal dat er zwakke
plekken in de darmwand zitten, waardoor bij een verhoogde druk in de darm­
wand uitstulpingen ontstaan. De verhoogde druk wordt veroorzaakt door harde
ontlasting of verstoppingen, waardoor de darm harder moet werken. Divertikels
zijn volkomen onschuldig en goedaardig. Ze worden vaak per toeval ontdekt,
omdat ze meestal weinig/geen klachten veroorzaken.
Klachten die voor kunnen komen zijn:
• buikpijn
• krampen
• soms verstoppingen
Wat is diverticulitis?
Als er ontlasting blijft hangen bij de uitstulpingen kunnen de divertikels gaan
ontsteken, dit noemt men diverticulitis. Wanneer een divertikel door een ontste­
Divertikels en diverticulitis
1312938 Divertikels.indd 1
1
03-10-11 11:31
king open dreigt te gaan, ontstaat er een darmperforatie. Daarom moet diverti­
culitis meestal behandeld worden. Klachten die voor kunnen komen bij diverti­
culitis zijn:
• hevige buikpijn
• krampen
• verstoppingen
• hoge koorts
• een opgezette buik
• verandering van het ontlastingpatroon
• misselijkheid ( soms ook braken) Onderzoek en diagnose
Er zijn verschillende onderzoeken die vast kunnen stellen of er sprake is van diver­
tikels of diverticulitis.
Colonoscopie of sigmoïdscopie
Tijdens een colonoscopie of een sigmoïdscopie kan de arts met de endoscoop via
de anus in een deel van de dikke darm kijken. Op deze manier kan de arts het
slijmvlies van de dikke darm onderzoeken. Bij een colonoscopie wordt de gehele
dikke darm van binnen bekeken; vaak wordt de endoscoop tot aan de dunne
darm ingebracht. Bij een sigmoïdscopie wordt het slijmvlies van de laatste 50-60
centimeter van de dikke darm onderzocht.
CT-scan
Als er sprake is van hevige pijn en koorts zijn deze onderzoeken vaak niet mogelijk.
In dat geval kan er met een CT-scan meestal ook diverticulitis worden aangetoond.
Met de CT-scan wordt de buik onderzocht met behulp van röntgenstraling en
wordt er een driedimensionaal beeld gevormd van de buik.
Behandeling
Divertikels
Divertikels kunnen niet meer verdwijnen, tenzij een deel van de darm operatief
wordt verwijderd. Normaal gesproken is behandeling van de divertikels niet
nodig. Het is wel belangrijk om te zorgen dat de ontlasting soepel blijft. Als de
2 1312938 Divertikels.indd 2
Martini Ziekenhuis
03-10-11 11:31
ontlasting soepel is, is de kans kleiner dat er ontlasting achter blijft in de uitstul­
pingen. Dit is een risicofactor voor het ontstaan van ontstekingen. Op die manier
kan het ontstaan van nieuwe divertikels en ontstekingen zoveel mogelijk worden
voorkomen.
Adviezen om de ontlasting soepel te houden:
• Gebruik vezelrijke voeding. Vezels zorgen voor een soepele ontlasting, door­
dat veel vezels - net als een spons - vocht opnemen. Daarnaast werken vezels
stimulerend voor de darmbeweging. Vezels zitten voornamelijk in volkoren­
producten, groente en fruit.
• Drink dagelijks tenminste 1,5 – 2 liter vocht. Deze vezels mengen zich met de
ontlasting en nemen vocht op, waardoor de ontlasting zachter wordt. Vezels
hebben veel vocht nodig om goed te kunnen werken.
• Beweeg regelmatig. Door regelmatig te bewegen wordt de darmbeweging
gestimuleerd en kunnen de verstoppingen worden voorkomen.
• Rook niet. Roken heeft een schadelijke invloed op het maag-darmkanaal. Het
is dus beter om te stoppen met roken.
Via www.vezeltest.nl kunt u testen of u dagelijks voldoende vezels eet. Als u
moeite heeft met het eten van voldoende vezelrijk voedsel, kan de huisarts zo­
genaamde bulkvormers (dit is een vezelproduct, dat hetzelfde werkt als vezels in
de voeding) voorschrijven die de ontlasting zacht houden. Hiervoor zijn verschil­
lende mogelijkheden.
Diverticulitis
Bij een hele lichte ontsteking is vaak geen behandeling nodig, meestal krijgt u
in dat geval het advies om het even rustig aan te doen en geen grove vezels (zie
verder) te gebruiken of soms enige tijd vloeibaar te eten. Hierdoor kunnen de
ontstekingen herstellen.
Om de darm rust te geven raden we u aan (tijdelijk) voeding zonder grove vezels
te gebruiken. Soms krijgt u het advies in eerste instantie geheel vloeibare voe­
ding te eten. Dit is afhankelijk van de ernst van de ontsteking. Meestal kunt u na
elke dagen overstappen op een voeding zonder grove vezels. Fijne vezels zijn wel
toegestaan. Bovengenoemde adviezen, zijn algemene adviezen.
Divertikels en diverticulitis
1312938 Divertikels.indd 3
3
03-10-11 11:31
Als u zelf merkt dat u last krijgt na het eten van bepaalde voedingsmiddelen,
­probeer deze dan met mate te gebruiken. Wees voorzichtig met het weglaten van
voedingsmiddelen, omdat er op den duur een tekort kan ontstaan. Raadpleeg bij
twijfel uw arts of een diëtiste.
Wat zijn grove voedingsvezels?
Grove voedingsvezels worden niet verteerd door het lichaam. Vermijd daarom
producten met pitjes, zaden, draderige producten en producten met vellen. Fijne
voedingsvezels zijn wel toegestaan, we raden u aan deze producten te gebruiken.
Hieronder leest u hoe u uw voeding het beste kunt aanpassen door grove vezels
te vermijden en fijne vezels te gebruiken.
Broodmaaltijden
Brood
Geschikt: Licht bruinbrood, fijn volkorenbrood zonder korrels, witbrood, broodjes,
(fijn volkoren) beschuit, matzes, cream crackers, fijn knäckebröd zonder zaden/
pitten, toast en ongevulde ontbijtkoek.
Niet geschikt: Grof volkorenbrood, roggebrood, knäckebröd met zaden/pitten,
grof volkoren beschuit, brood met rozijnen en/of krenten, brood met noten en/
of zaden/pitten zoals zonnebloempitten, pompoenpitten, sesamzaad e.d., muesli
en cruesli.
Boter
Geschikt: Alle soorten margarine, halvarine en roomboter.
Beleg
Geschikt: Kaas, komijnekaas, smeerkaas, buitenlandse kaassoorten, alle soorten
vlees­waren en zoetigheid.
Niet geschikt: Friese nagelkaas en notenpasta’s met stukjes noot (bijv. pindakaas
met stukjes noot).
Pap
Geschikt: Graanmixpap, custard, griesmeel, havermout, rijstebloem en rijstkorrel­
pap.
4 1312938 Divertikels.indd 4
Martini Ziekenhuis
03-10-11 11:31
Niet geschikt: (Karnemelkse) gortepap en geen vulsel zoals abrikozen, dadels,
krenten, rozijnen, muesli, noten, pruimen, tutti frutti en vijgen.
Warme maaltijd
Soep
Geschikt: Gladde soep of bouillon. Als vulsel kunt u de toegestane soorten vlees,
vis, kip en de toegestane soorten groente gebruiken (zie ook onder vlees en
groente).
Vlees, vis, kip en wild
Geschikt: Malse, goed gegaarde vleesproducten, graatvrije vis en kip/wild zonder
vel of botjes.
Gebruik geen: Taai, draderig vlees.
Vlees kan taai zijn als het door de slager verkeerd wordt uitgesneden, door een
te lange of een verkeerde bereiding. Als het vlees, ondanks dat u goed kauwt, als
een ‘bal’ in uw mond achterblijft, slik het dan niet door.
Jus/saus
Geschikt zijn: Alle soorten. Let wel op de vulling.
Let op: Gevulde sauzen kunnen niet-toegestane producten bevatten. Deze kunt u
eruit zeven (bijvoorbeeld: gezeefde champignonsaus).
Groente
Groente bevat vaak veel vezels. Daarom is het van belang dat u de groente:
• goed schoonmaakt (harde, vezelige delen verwijderen);
• fijnsnijdt en;
• gaar kookt.
Geschikt: (vers, uit blik/glas of diepvries) Andijvie, bieten, bloemkool, boerenkool,
broccoli, courgette, Chinese kool, extra fijne doperwtjes, knolselderij, koolraap,
koolrabi, paksoi, prei, paprika, postelein, raapstelen, rode kool, savooiekool, snij­
bonen, sperziebonen en peultjes zonder draad, spinazie, spitskool, spruiten, ont­
velde tomaat, kleine jonge tuinbonen, ui, witlof, witte kool, worteltjes.
Divertikels en diverticulitis
1312938 Divertikels.indd 5
5
03-10-11 11:31
Niet geschikt: Vezelige groentesoorten zoals artisjokken, asperges, atjar, auber­
gine, bamboescheuten, bleekselderij, champignons, grote doperwten, maïs,
­rabarber, schorseneren, taugé, grote tuinbonen, venkel, zuurkool.
Let op: Gebruik geen rauwe groenten, behalve fijn geraspte komkommer zonder
schil en ontvelde tomaten.
Aardappelen en vervangingen
Geschikt: Gekookte/gebakken aardappels, aardappelpuree, frites, rijst, macaroni,
spaghetti, mie of mihoen.
Niet geschikt: Zilvervliesrijst of wilde rijst, peulvruchten zoals witte bonen, bruine
bonen, kapucijners e.d. Peulvruchten kunnen wel als basis voor een peulvruch­
tensoep worden gebruikt als u ze pureert en zeeft.
Fruit
Gebruik fruit
• dat rijp en vers is;
• dat geschild is;
• waarvan u de pitten en vezelige delen verwijderd heeft.
Geschikt: Zacht fruit uit blik of glas, abrikozen, aardbeien, appel, banaan, fram­
bozen, kersen zonder pit, kiwi, mango, meloen, nectarine, peer, perzik, pruimen,
gepelde druiven zonder pitjes, appelmoes, stoofperen.
Niet geschikt: Ananas, bessen, bramen, citroen, druiven met vel en/of pit, grape­
fruit, mandarijn en sinaasappel, gedroogd fruit zoals gedroogde abrikozen,
­dadels, krenten, rozijnen, pruimen, tutti frutti en vijgen.
Let op: U mag citroen, grapefruit, mandarijn en sinaasappel wel geperst en ge­
zeefd gebruiken.
6 1312938 Divertikels.indd 6
Martini Ziekenhuis
03-10-11 11:31
Melk en melkproducten
Alle soorten zijn geschikt.
Let op: Als u vruchtenyoghurt, vruchtenkwark e.d. neemt, gebruik dan alleen pro­
ducten met toegestane fruitsoorten.
Dranken
Alle soorten zijn geschikt.
Let op: Vruchtensappen van citrusvruchten bevatten veel vezels. Deze kunt u er
het beste eerst uitzeven.
Versnaperingen
Geschikte soorten: Fijne amandelspijs, droge biscuit, kaneelbiscuittjes, lange vin­
gers, boterkoekjes, eierkoek, ongevulde cake (eventueel met slagroom en toege­
staan fruit), vruchtenvlaai met toegestaan fruit, borstplaat, zuurtjes, pepermunt,
vruchtenkoekjes, schuimpjes, chips, zoute koekjes en zoute stengels zonder
­zaden/pitten erop.
Niet geschikt: Amandelspijs met stukjes, noten, pinda’s, popcorn, kokosproducten.
Zodra de ontstekingen genezen zijn, kunt u weer (geleidelijk) een vezelrijke voe­
ding met grove vezels gaan gebruiken. Overleg altijd met uw arts wanneer u over
mag stappen op meer vezelrijke voeding.
Meer informatie?
De Maag Lever Darm Stichting zet zich in voor de bestrijding van ziekten van
het hele spijsverteringskanaal en geeft onder andere voorlichting en steun aan
­patiënten. Vraag meer informatie aan via www.mlds.nl.
Meer informatie over voeding kunt u ook vinden op de site van het Voedingscen­
trum, www.voedingscentrum.nl. Er zijn voor diverse diëten, brochures verkrijg­
baar met uitgebreide, praktische informatie.
Divertikels en diverticulitis
1312938 Divertikels.indd 7
7
03-10-11 11:31
Tevredenheid
Wij gaan ervan uit dat het onderzoek en de opname naar tevredenheid verlopen.
Mocht dit niet het geval zijn, bespreekt u dit dan allereerst met degene die hier­
voor direct verantwoordelijk is. U kunt ook een afspraak maken met het hoofd
van de afdeling of met de ombudsfunctionaris van het ziekenhuis. Uw tevreden­
heid is tenslotte onze zorg. Meer informatie hierover vindt u op onze website of in
de folder Klachtenbehandeling.
Tot slot
Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u maandag t/m vrijdag
tussen 8.30 en 9.00 uur contact opnemen met de afdeling Diëtetiek, telefoon
(050) 524 5136.
8 1312938 Divertikels.indd 8
Martini Ziekenhuis
03-10-11 11:31
1312938 Divertikels.indd 9
03-10-11 11:31
09-2011
Postadres
Postbus 
RMGroningen
Bezoekadres
VanSwietenplein
Groningen
Algemeen telefoonnummer
()  
www.martiniziekenhuis.nl
1312938 Divertikels.indd 10
1312938
Martini Ziekenhuis
03-10-11 11:31