Diverticulitis

Diverticulitis
2
Wat zijn divertikels?
Divertikels zijn ballonachtige uitstulpingen van de wand van het
maagdarmkanaal. Divertikels stulpen ‘naar buiten’ uit, door de
spierlaag heen. Je kunt ze vergelijken met de binnenband van een
fiets die op een zwakke plek door de buitenband naar buiten drukt.
Dan krijg je ook een uitstulping. De meeste divertikels ontstaan in
het laatste, s-vormige deel van de dikke darm vlak voor de endeldarm. Bij sommige mensen ontstaan er echter ook divertikels in het
begin en middengedeelte van de dikke darm (colon). De aanwezigheid van divertikels noemt men ook wel diverticulose.
Wat is diverticulitis en wat zijn de klachten?
Meestal geven divertikels geen klachten. Veel mensen hebben daarom vaak divertikels zonder het te weten. Sommige mensen met
divertikels hebben wel klachten, zoals vage buikpijn, buikkrampen
en soms verstopping en/of diarree en slijmverlies uit de anus.
Klachten treden vooral op als divertikels gaan ontsteken.
Dit gebeurt als ontlasting blijft hangen in de divertikels. Bacteriën
kunnen zich dan snel vermenigvuldigen waardoor de kans op een
ontsteking groter wordt. Als de divertikels ontstoken raken, spreken
we van diverticulitis.
Diverticulitis geeft vaak heftige pijnklachten in de buik die gepaard
gaan met koorts, een opgezette buik, een veranderd ontlastingspatroon en misselijkheid, soms met braken.
3
Diverticulitis kan bloedverlies uit de anus veroorzaken, soms zelfs in
grote hoeveelheden. Dit kan het gevolg zijn van een zogenoemde
divertikelbloeding. Een divertikelbloeding ontstaat doordat een heel
klein bloedvaatje in het divertikel scheurt. Een divertikelbloeding
kan ook optreden zonder dat er sprake is van een diverticulitis.
Als een diverticulitis niet goed wordt behandeld, kan de darm op de
plaats van de ontsteking ‘openbarsten’. Dit wordt een darmperforatie genoemd. De kans op een darmperforatie is groter als er
heel veel ontstoken divertikels in de dikke darm zitten. Een darmperforatie kan erg gevaarlijk zijn, omdat hierdoor ontlasting in de
buikholte terecht kan komen. Hierdoor kan een buikvliesontsteking
(peritonitis) ontstaan. Een darmperforatie en/of buikvliesontsteking
geeft acute, hevige pijnklachten, meestal in combinatie met hoge
koorts.
Klachten diverticulitis
• buikpijn en buikkrampen. De pijn kan direct hevig zijn, of eerst
wat zeurend en na een paar dagen hevig;
• koorts;
• opgezette buik;
• misselijkheid, soms met braken;
• veranderd ontlastingspatroon: hevige diarree of ernstige
obstipatie;
• soms bloedverlies en slijmverlies uit anus.
Behandeling van divertikels in de dikke darm (diverticulose)
Divertikels kunnen niet meer verdwijnen, tenzij een deel van de
dikke darm operatief verwijderd wordt. Normaal gesproken is
behandeling van de divertikels niet nodig. Bij divertikels is het wel
belangrijk om te zorgen dat uw ontlasting soepel blijft. Als uw ontlasting soepel is, is de kans kleiner dat ontlasting achterblijft in de
uitstulpingen. Dit is een risicofactor voor het ontstaan van
ontstekingen. Op die manier kunt u het ontstaan van nieuwe
divertikels en ontstekingen zoveel mogelijk voorkomen.
4
U kunt uw ontlasting soepel houden door onderstaande adviezen
op te volgen:
• Gebruik een vezelrijke voeding
Vezels zorgen voor een soepele ontlasting, doordat veel vezels net
als een spons vocht opnemen. Daarnaast werken vezels stimulerend
voor de darmbeweging. Vezels zitten voornamelijk in volkoren
producten, groenten en fruit.
• Drink dagelijks tenminste 1,5 - 2 liter vocht
De vezels mengen zich met de ontlasting en nemen vocht op,
waardoor de ontlasting zachter wordt. Als u een erg vezelrijke
voeding gebruikt, is het zelfs verstandig om nog meer te drinken.
Vezels hebben namelijk vocht nodig om goed te kunnen werken.
• Beweeg regelmatig
Door regelmatig te bewegen wordt de darmbeweging gestimuleerd
en kunt u verstopping voorkomen.
• Rook niet
Roken heeft een schadelijke invloed op het maagdarmkanaal.
Het is dus beter om te stoppen met roken.
Via www.vezeltest.info kunt u testen of u dagelijks voldoende vezels
eet. Als u moeite heeft met het eten van voldoende vezelrijk voedsel, kan de huisarts zogenaamde bulkvormers (dit is een vezelproduct, dat hetzelfde werkt als vezels in de voeding) voorschrijven
die de ontlasting zacht houden. Hiervoor zijn verschillende
mogelijkheden.
Behandeling van diverticulitis
Bij hele lichte ontstekingen is vaak geen behandeling nodig. Meestal wordt in dat geval het advies gegeven om het even rustig
aan te doen en geen grove vezels (zie verder) te gebruiken of soms
zelfs enige tijd vloeibaar te eten, zodat de ontstekingen kunnen
herstellen.
5
Bij hevige ontstekingen wordt een antibioticum voorgeschreven, om
de bacteriën die de ontstekingen veroorzaken te doden. Als de
ontsteking heel ernstig is, is een ziekenhuisopname soms
noodzakelijk. U krijgt dan antibiotica en vocht via een infuus.
Wanneer een darmperforatie dreigt te ontstaan, moet het
aangedane deel van de dikke darm operatief verwijderd worden.
Om de darm rust te geven wordt (tijdelijk) een voeding zonder
grove vezels aangeraden. Soms wordt in eerste instantie een geheel
vloeibare voeding geadviseerd. Dit is afhankelijk van de ernst van de
ontstekingen. Meestal kan na enkele dagen overgestapt worden
naar een voeding zonder grove vezels. Fijne vezels zijn wél toegestaan.
Onderstaande adviezen zijn algemene adviezen. Als u zelf merkt dat
u last krijgt na het eten van bepaalde voedingsmiddelen, probeer
deze dan met mate te gebruiken. Wees voorzichtig met het
weglaten van voedingsmiddelen, omdat er op den duur een tekort
kan ontstaan. Raadpleeg bij twijfel uw arts of een diëtist.
Grove voedingsvezels, wat zijn dat?
Grove voedingsvezels worden niet verteerd door het lichaam en
kunnen dus achterblijven in de uitstulpingen. Vermijd daarom producten met pitjes, zaden, draderige producten en producten
met vellen. Fijne voedingsvezels zijn wél toegestaan, deze houden
de ontlasting zacht en soepel. Producten met fijne voedingsezels
worden aangeraden om te gebruiken.
Zodra de ontstekingen genezen zijn, kunt u weer langzaam een vezelrijke voeding met grove voedingsvezels gaan gebruiken.
Overleg altijd met uw arts wanneer u over mag stappen op een
vezelrijke voeding met grove voedingsvezels. Dit hangt samen met
onder andere uw klachtenpatroon, uw ontlasting en uw bloeduitslagen.
Hieronder wordt beschreven hoe u uw voeding het beste kunt aanpassen door grove vezels te vermijden en fijne vezels te gebruiken.
6
Broodmaaltijden
Brood
Geschikt zijn:
tarwebrood(jes), fijn volkorenbood(jes) zonder korrels, witbrood en
witte broodjes, beschuit, matzes, cream crackers, fijn knäckebröd
zonder zaden/pitten, toast, ongevulde ontbijtkoek.
Gebruik géén:
grof volkorenbrood, roggebrood, knäckebröd met zaden/pitten, grof
volkoren beschuit, brood met rozijnen en/of krenten, brood met noten en/of zaden/pitten zoals zonnebloempitten, pompoenpitten,
sesamzaad en dergelijke, muesli en cruesli.
Boter
Geschikt zijn:
alle soorten margarine, halvarine en roomboter.
Beleg
Geschikt zijn:
kaas, komijnekaas, smeerkaas, buitenlandse kaassoorten, alle
soorten vleeswaren en zoetigheid.
Gebruik géén:
Friese nagelkaas en notenpasta’s met stukjes noot (bijvoorbeeld
pindakaas met stukjes noot).
Pap
Geschikt zijn:
Graanmixpap, custard, griesmeel, havermout, rijstebloem en
rijstekorrelpap.
Gebruik géén:
(karnemelkse) gortepap en geen vulsel zoals abrikozen, gedroogde
dadels, krenten, rozijnen, muesli, noten, pruimen, tutti frutti en vijgen.
7
Warme maaltijd
Soep
Geschikt zijn:
gladde soep of bouillon. Als vulsel kunt u de toegestane soorten
vlees, vis, kip en de toegestane soorten groente gebruiken (zie ook
onder vlees en groente).
Vlees, vis, kip en wild
Geschikt zijn:
malse, goed gegaarde vleesproducten, graatvrije vis en kip/wild
zonder vel of botjes.
Gebruik géén:
taai, draderig vlees.
Vlees kan taai zijn als het door de slager verkeerd wordt
uitgesneden, door een te lange of een verkeerde bereiding.
Als het vlees, ondanks dat u goed kauwt, als een ‘bal’ in uw mond
achterblijft, slik het dan niet door.
Jus/saus:
Geschikt zijn:
alle soorten. Let wel op vulling.
Let op!
Gevulde sauzen kunnen niet-toegestane producten bevatten.
Deze kunt u eruit zeven (bijvoorbeeld: gezeefde champignonsaus).
8
Groente
Groente bevat vaak veel vezels. Daarom is het van belang dat u de
groente:
• goed schoonmaakt (harde, vezelige delen verwijderen);
• fijnsnijdt en;
• gaar kookt.
Als groenten voldoen aan de bovengenoemde drie punten, dan zijn
geschikt:
(vers, uit blik/glas of diepvries) andijvie, bieten, bloemkool, boerenkool, broccoli, courgette, Chinese kool, extra fijne doperwtjes, knolselderij, koolraap, koolrabi, paksoi, prei, paprika, postelein,
raapstelen, rode kool, savooienkool, snijbonen, sperziebonen en
peultjes zonder draad, spinazie, spitskool, spruiten, ontvelde tomaat, kleine jonge tuinbonen, ui, witlof, witte kool, worteltjes.
Gebruik géén:
vezelige groentesoorten zoals artisjokken, asperges, atjar, aubergine, bamboescheuten, bleekselderij, champignons, grote
doperwten, maïs, rabarber, schorseneren, taugé, grote tuinbonen,
venkel, zuurkool.
Let op!
Gebruik geen rauwe groenten, behalve fijn geraspte komkommer
zonder schil en ontvelde tomaten.
Aardappelen en vervangingen
Geschikt zijn:
gekookte/gebakken aardappels, aardappelpuree, frites, rijst,
macaroni, spaghetti, mie of mihoen.
Gebruik géén:
Zilvervliesrijst of wilde rijst, peulvruchten zoals witte bonen, bruine
bonen, kapucijners en dergelijke.
U kunt peulvruchten wel als basis voor een peulvruchtensoep
gebruiken, als u ze pureert en zeeft.
9
Fruit
Gebruik fruit:
• dat rijp en vers is;
• dat geschild is;
• waarvan u de pitten en vezelige delen verwijderd hebt.
Als fruit voldoet aan de bovengenoemde drie punten, dan zijn geschikt:
zacht fruit uit blik of glas, abrikozen, aardbeien, appel, banaan,
frambozen, kersen zonder pit, kiwi, mango, meloen, nectarine, peer,
perzik, pruimen, gepelde druiven zonder pitjes, appelmoes, stoofperen.
Gebruik géén:
ananas, bessen, bramen, citroen, druiven met vel en/of pit, grapefruit, mandarijn en sinaasappel, gedroogd fruit zoals gedroogde abrikozen, dadels, krenten, rozijnen, pruimen, tutti frutti en vijgen.
Let op!
U mag citroen, grapefruit, mandarijn en sinaasappel wel geperst en
gezeefd gebruiken.
Melk en melkproducten
Alle soorten zijn geschikt.
Let wel op eventueel toegevoegde fruitsoorten.
Let op!
Als u vruchtenyoghurt, vruchtenkwark en dergelijke neemt, gebruik
dan alleen producten met toegestane fruitsoorten.
Dranken
Alle soorten zijn geschikt.
Let op!
Vruchtensappen van citrusvruchten bevatten veel vezels. Deze moet
u er eerst uitzeven.
10
Versnaperingen
Geschikte soorten zijn:
fijne amandelspijs, droge biscuit, kaneelbiscuitjes, lange vingers,
boterkoekjes, eierkoek, ongevulde cake (eventueel met slagroom en
toegestaan fruit), vruchtenvlaai met toegestaan fruit, borstplaat,
zuurtjes, pepermunt, vruchtenkoekjes, schuimpjes, chips, zoute
koekjes en zoute stengels zonder zaden/pitten erop.
Gebruik géén:
amandelspijs met stukjes, noten, pinda’s, popcorn, kokosproducten.
Meer informatie
Meer informatie kunt u vinden op internet:
www.voedingscentrum.nl.
Het Voedingscentrum geeft een groot aantal brochures uit.
Er zijn voor diverse diëten brochures verkrijgbaar met uitgebreide,
praktische informatie.
De Maag Lever Darm Stichting zet zich in voor de bestrijding van
ziekten van het hele spijsverteringskanaal en geeft onder andere
voorlichting en steun aan patiënten.
Vraag meer informatie aan bij: www.mlds.nl.
Bij vragen en/of onduidelijkheden kunt u van maandag tot en met
vrijdag tussen 8.00 uur - 16.30 uur contact opnemen met de afdeling diëtetiek. Telefoonnummer: (024) - 365 85 59.
11
Adres en telefoonnummer
Canisius Wilhelmina Ziekenhuis
Weg door Jonkerbos 100
6532 SZ Nijmegen
Afdeling diëtetiek (A34)
Telefoon: (024) 365 85 59
12
G648 / 09-16
Website: www.dietetiek.cwz.nl
E-mail: [email protected]