Divertikels en diverticulitis

Divertikels en
diverticulitis
Deze folder geeft u informatie over divertikels en diverticulitis. Het is goed u te realiseren dat voor u
persoonlijk de situatie anders kan zijn dan beschreven.
Wat zijn divertikels?
Divertikels zijn kleine uitstulpingen van de darmwand in de buikholte. Divertikels stulpen naar buiten uit.
Ze ontstaan waarschijnlijk op zwakke plekken in de darmwand die onder verhoogde druk gaan
uitstulpen. Divertikels zijn onschuldig en worden nooit kwaadaardig. Divertikels ontstaan vooral in het
laatste bochtige deel van de dikke darm, soms in het begin en middengedeelte van de dikke darm.
Mensen met divertikels zijn meestal ouder dan 50 jaar.
De meeste divertikels ontstaan in de dikke darm. Soms komen ze voor in de slokdarm (Zenker divertikel)
en in de dunne darm (Meckel divertikel).
Wat is diverticulitis?
Divertikels worden vaak per toeval ontdekt omdat ze weinig of geen klachten veroorzaken. Divertikels
kunnen ontsteken als ontlasting in de uitstulping blijft hangen. Dit wordt diverticulitis genoemd.
Mogelijke oorzaak van divertikels
Waarschijnlijk ontstaan divertikels op zwakke plekken in de darmwand die onder verhoogde druk gaan
uitstulpen. Mogelijk speelt een vezelarme voeding een rol bij het ontstaan van divertikels. Vezels zitten
bijvoorbeeld in groente, fruit, volkoren brood en muesli. Bij te weinig vezels in de voeding kan de ontlasting
harder worden. Harde ontlasting blijft daardoor langer in de darm en de stoelgang gaat moeizamer
(verstopping of obstipatie genoemd). Te weinig lichaamsbeweging kan ook leiden tot verstopping.
Door harde ontlasting ontstaat er een verhoogde druk in de darm. Deze verhoogde druk kan de vorming
van divertikels tot gevolg hebben.
Mogelijke oorzaak van diverticulitis
Divertikels kunnen ontsteken als er ontlasting achterblijft in de uitstulping. Bacteriën vermenigvuldigen zich
dan snel, waardoor de kans op een ontsteking groter wordt. De kans dat ontlasting blijft hangen in
divertikels is het grootst als de ontlasting hard en droog is. Bij een soepele, zachte ontlasting blijft in
principe geen ontlasting achter in de uitstulpingen.
Klachten en symptomen bij divertikels en diverticulitis
Meestal geven divertikels geen klachten. Sommigen hebben klachten zoals: vage buikpijn,
buikkrampen en verstopping en/of diarree en slijm uit de anus. Soms geven divertikels bloed bij de
ontlasting. Klachten treden vooral op als divertikels gaan ontsteken.
Diverticulitis kan de volgende klachten geven:
 buikpijn en buikkrampen. De pijn kan direct hevig zijn of eerst wat zeurend en na een paar
dagen hevig
 koorts
 een opgezette buik
 een veranderd ontlastingspatroon: hevige diarree of ernstige obstipatie
 misselijkheid, soms met braken
 bloedverlies en slijmverlies uit de anus
Diverticulitis veroorzaakt soms bloedverlies uit de anus, zelfs in grote hoeveelheden. Dit kan het
gevolg zijn van een zogenoemde divertikelbloeding. Een divertikelbloeding ontstaat doordat een
heel klein bloedvaatje in het divertikel scheurt. Een divertikelbloeding kan optreden zonder dat er
sprake is van een diverticulitis. Wanneer diverticulitis niet (goed) behandeld wordt, kan de darm op
de plaats van de ontsteking open barsten. Dit wordt een darmperforatie genoemd. De kans op een
darmperforatie is groter als er veel ontstoken divertikels in de dikke darm zijn.
Een darmperforatie kan gevaarlijk zijn omdat hierdoor ontlasting in de buikholte terecht komt en
daardoor een buikvliesontsteking (peritonitis) kan ontstaan. Een darmperforatie en/of
buikvliesontsteking geeft acute, hevige pijnklachten, meestal in combinatie met hoge koorts.
Hoe wordt de diagnose divertikels of diverticulitis gesteld?
Divertikels worden vaak per toeval ontdekt. Als u ernstige klachten heeft die kunnen duiden op
diverticulitis verwijst uw huisarts u door naar een maag-, darm- en leverarts (MDL-arts) of internist
voor verder onderzoek.
Divertikels en diverticulitis worden doorgaand vastgesteld met behulp van een van onderstaande
onderzoeken:
Echografie van de onderbuik
Een echografie is een beeldvormend onderzoek waarbij gebruik gemaakt wordt van geluidsgolven.
Tijdens een echografie van de onderbuik ligt u op een onderzoekstafel. Uw huid wordt van tevoren
ingesmeerd met een soort gel die geluidsgolven goed geleidt. De arts beweegt het echoapparaat
over de huid van uw onderbuik. Het echoapparaat is een apparaat dat geluidsgolven uitzendt en de
teruggekaatste geluidsgolven weer opvangt. Deze teruggekaatste geluidsgolven worden
vervolgens weergegeven op een beeldscherm. Met dit onderzoek kan de arts de wand van de
dikke darm bekijken. Op deze manier kan de ernst van de ontsteking worden beoordeeld.
Bij ernstig ontstoken divertikels wordt een echografie soms aangevuld met een CT-scan.
CT-scan
Een CT-scan (computertomografie) is een onderzoek met röntgenstralen. Via een ader in de arm
spuit de arts contrastvloeistof in. Organen zijn dan duidelijk zichtbaar op de röntgenafbeeldingen.
Tijdens het onderzoek gaat u heel langzaam door een kokervormige scanner. De scanner maakt
een serie gedetailleerde foto’s. De afbeeldingen zijn dwarsdoorsneden van het lichaam. Er wordt
een CT-scan van de buik gemaakt als de arts denkt dat u acute, ernstig ontstoken divertikels in de
dikke darm heeft waarbij een abces kan ontstaan. Een abces is een holte gevuld met pus. Met dit
onderzoek wordt meteen gekeken of er sprake is van een gaatje in de darmwand (perforatie).
Colonscopie en sigmoïdoscopie
Dit onderzoek wordt uitgevoerd als er aanhoudende klachten zijn en om andere
darmaandoeningen uit te sluiten. Tijdens het onderzoek bekijkt de arts de binnenkant van de dikke
darm. Dit gebeurt met een speciaal kijkinstrument; de endoscoop. Dit is een dunne, flexibele slang.
De endoscoop wordt via de anus in de darm geschoven. Aan het uiteinde van de slang zitten een
lampje en een camera. Deze zorgen ervoor dat de arts de binnenkant van de darm goed kan
bekijken.
Bij een colonscopie wordt de hele dikke darm onderzocht inclusief de endeldarm. Bij een
sigmoïdoscopie wordt de endeldarm en het laatste deel van de dikke darm onderzocht.
Behandeling van divertikels
Bij divertikels is het belangrijk om te zorgen dat uw ontlasting soepel blijft. Als uw ontlasting soepel
is, is de kans kleiner dat ontlasting achterblijft in de uitstulpingen. Dit is een risicofactor voor het
ontstaan van ontstekingen.
Uw huisarts adviseert u om vezelrijk te eten of extra vezels te nemen, bijvoorbeeld zemelen en
muesli. Eventueel kan hij/zij medicijnen voorschrijven die de ontlasting zacht houden. Er wordt veel
onderzoek gedaan naar het positieve effect van een vezelrijk dieet bij divertikels.
Behandeling van diverticulitis
De behandeling van diverticulitis bestaat uit een dieet en soms medicijnen. In ernstige gevallen is
een ziekenhuisopname of operatie nodig.
Voeding
Als u ontstoken divertikels heeft, kunt u in principe normaal eten. Bij ernstig ontstoken divertikels
adviseert uw arts soms een vloeibaar dieet. Hierdoor kan de darm tot rust komen en kunnen de
ontstekingen beter genezen. Meestal kan na enkele dagen overgestapt worden naar een licht
verteerbare voeding. Neem contact op met uw arts of diëtist als u vragen heeft over voeding of
voor een persoonlijk voedingsadvies.
Medicijnen
Bij hevige ontstekingen en koorts schrijft uw arts soms een antibioticum voor. U krijgt meestal een
middel om de ontlasting zachter te maken en u kunt pijnstillers krijgen om buikpijn en krampen te
verminderen.
Opname in het ziekenhuis
Bij ernstige klachten en bij dreigende complicaties kan een opname in het ziekenhuis nodig zijn.
Het is belangrijk dat u bedrust houdt en u krijgt via een infuus een antibioticum en eventueel
voeding toegediend. Zodra de ontsteking wat rustiger is, mag u langzaam de voeding uitbreiden.
Raadpleeg uw arts of diëtist als u vragen heeft over voeding of voor een persoonlijk
voedingsadvies.
Operatie
Soms leidt diverticulitis tot ernstige complicaties zoals een (dreigende) perforatie of een
buikvliesontsteking. Een operatie waarbij een stuk van de dikke darm wordt verwijderd is dan
noodzakelijk. De uiteinden van de dikke darm worden vervolgens aan elkaar gehecht. Afhankelijk
van de bevindingen krijgt u wel of niet (tijdelijk) een stoma. Een stoma is een kunstmatige uitgang
voor de ontlasting. Het uiteinde van de dikke darm wordt dan via een opening in de buik naar
buiten gebracht. De ontlasting verlaat via deze kunstmatige uitgang het lichaam. Het wordt
opgevangen in een speciaal luchtdicht zakje. Meestal worden de darmuiteinden na enkele
maanden weer aan elkaar gehecht en het stoma opgeheven. Als er bij de operatie een verbinding
zonder een stoma wordt gemaakt, is er na de operatie een risico dat de verbinding niet goed wil
genezen waardoor er alsnog een lekkage bij de verbinding kan ontstaan. In dat geval is er een
tweede (spoed-) operatie nodig met in principe een (tijdelijk) stoma.
Punctie
Een andere ernstige complicatie van een diverticulitis kan de vorming van een abces in de buik
zijn. Dit is een ophoping van pus. Meestal is een operatie niet nodig en kan door middel van
drainage (=via een naald wordt een slangetje in de holte met pus gebracht) schoongespoeld
worden.
Tips en adviezen bij divertikels en diverticulitis
Onderstaande tips en adviezen zijn verschillend voor niet-ontstoken divertikels en voor divertikels
die wel ontstoken zijn (diverticulitis). Het zijn algemene adviezen. Voor een persoonlijk
voedingsadvies kunt u terecht bij uw arts of diëtist.
Divertikels (geen ontstekingen)
Het is belangrijk om te zorgen dat uw ontlasting soepel blijft. Soepele, zachte ontlasting blijft
minder snel in de divertikels hangen. U voorkomt hiermee dat er een verhoogde druk ontstaat in
uw darmen. Gezond, gevarieerd en vezelrijk eten en voldoende drinken is de beste manier om uw
darmen in goede conditie te houden.
Eet gezond, gevarieerd en vezelrijk
Gezonde, gevarieerde voeding bevat alle voedingsstoffen die u dagelijks nodig heeft. De ‘Schijf
van vijf’ van het Voedingscentrum vormt de basis voor het samenstellen van een gezonde maaltijd.
Vezels zorgen voor een soepele ontlasting, doordat vezels net als een spons vocht opnemen.
Daarnaast werken vezels stimulerend voor de darmbeweging. Vezels zitten voornamelijk in
volkorenproducten, groenten en fruit.
Drink dagelijks tenminste 1,5 - 2 liter vocht
Als u een vezelrijke voeding gebruikt, is het heel verstandig om genoeg te drinken. Vezels hebben
namelijk vocht nodig om goed te kunnen werken.
Zorg voor voldoende beweging
Door regelmatig te bewegen wordt de darmbeweging gestimuleerd en kunt u verstopping
voorkomen.
Stop met roken
Roken heeft een schadelijke invloed op het maagdarmkanaal. Het is beter om te stoppen met
roken.
Diverticulitis (ontstekingen)
Als u ontstoken divertikels heeft, kunt u in principe normaal eten. Bij ernstige ontstoken divertikels
adviseert uw arts soms een vloeibaar dieet. Hierdoor kan de darm tot rust komen en kunnen de
ontstekingen beter genezen. Meestal kan na enkele dagen overgestapt worden op licht verteerbare
voeding. Neem contact op met uw arts of een diëtist als u vragen heeft over voeding of voor een
persoonlijk voedingsadvies.
Onderzoeken bij divertikels en diverticulitis
Sigmoïdoscopie
Een sigmoïdoscopie is een kijkonderzoek van de endeldarm en het laatste deel van de dikke darm.
Een sigmoïdoscopie wordt uitgevoerd met een kijkinstrument: de endoscoop. Een endoscoop is een
flexibele slang. Aan het uiteinde van de slang zitten een klein lampje en een camera. Het lampje
zorgt ervoor dat de arts de binnenkant van uw darm goed kan bekijken. De camera is verbonden met
een beeldscherm waarop de arts het onderzoek kan volgen. De beelden worden bewaard waardoor
de arts de beelden na het onderzoek kan bekijken en beoordelen. Met een sigmoïdoscopie kunnen
bijna alle darmafwijkingen in het laatste deel van de darm opgespoord worden.
Een sigmoïdoscopie is een inwendig onderzoek. Dit heeft voor- en nadelen. Een belangrijk voordeel
is dat de arts direct kleine ingrepen kan uitvoeren. In veel gevallen is de sigmoïdoscopie daarom de
eerste keuze.
Röntgenonderzoek van de dikke darm
Een röntgenonderzoek van de dikke darm is een beeldvormend onderzoek, waarbij gebruik gemaakt
wordt van röntgenstraling. Holle organen, zoals de darmen worden niet zichtbaar op een röntgenfoto.
Daarom wordt de darm gevuld met een contrastmiddel (bariumpap) dat de straling tegenhoudt. De
vorm van de dikke darm is hierdoor goed te zien.
De arts kan met dit onderzoek afwijkingen van de darm opsporen, zoals (grote) poliepen, een gezwel,
divertikels (uitstulpingen), vernauwingen of verwijdingen in de dikke darm. Dit onderzoek is niet
geschikt om bijvoorbeeld ontstekingen in de dikke darm op te sporen. De arts kan tijdens een
röntgenonderzoek geen poliepen verwijderen of hapjes weefsel (biopten) nemen. Hiervoor is een
kijkonderzoek van de dikke darm (colonscopie) nodig.
Tot slot
Deze informatie kan nooit volledig zijn. Heeft u na het lezen hiervan nog vragen dan kunt u contact
opnemen met de polikliniek Chirurgie.
Goes, 0113-234237
Vlissingen, 0118-425306