Bijlage 1 Waar komt de mens vandaan? Bijlage 2 Mensenkennis versus wetenschappelijke kennis Bijlage 3 Posttraumatisch stresssyndroom PTSS Bijlage 4 Het Milgram-experiment Bijlage 5 Wetenschappen die de mens bestuderen Er zijn heel wat wetenschappen die zich bezighouden met de studie van de mens en het menselijk gedrag. We denken hierbij in de eerste plaats aan geneeskunde, biologie, pedagogiek, psychologie, sociologie en filosofie. Opdracht: Ga op zoek naar een correcte en begrijpbare definitie van deze wetenschappen. Geef hierbij telkens aan op welke manier er naar de mens wordt gekeken. Geneeskunde .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 1 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW Biologie .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. Pedagogiek .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. Psychologie .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. Sociologie .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. Filosofie .............................................................................................................. Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 2 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. Binnen deze verschillende wetenschappen worden op zich weer verschillende onderzoeksdomeinen onderscheiden die zich op een specifiek element van de mens focussen en hierbij een specifieke werkwijze hanteren. Zo is cardiologie een onderzoeksdomein dat zich focust op het hart, terwijl de neurologie zich bezighoudt met het zenuwstelsel. Onder de pedagogische wetenschappen vind je orthopedagogen die zich focussen op mensen met een bepaald gebrek en specifieke noden, terwijl de onderwijskundigen volledig begaan zijn met het onderwijs en andere soorten vorming voor de mens. Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 3 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW Bijlage 6 Gedragsveranderingen Opdracht: Zoek zelf 3 voorbeelden van winstgevende gedragsveranderingen .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. Zoek zelf 3 voorbeelden gedragsveranderingen die een verlies van waardigheid inhouden .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 4 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW Bijlage 7 Schema ontwikkelingsdomeinen Opdracht: Lees de cursustekst p. 9 – 10. Maak van deze tekst een gestructureerd schema met de hoofddomeinen en deeldomeinen die we bespreken. Je mag zelf kiezen of je een zwart-wit schema of een mindmap maakt. Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 5 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW Bijlage 8 Introductie ontwikkelingsfasen Opdracht: Hieronder zie je afbeeldingen van de verschillende fasen in de menselijke levenscyclus. Plaats de afbeeldingen in de juiste volgorde door cijfer 1 toe te kennen aan de vroegste levensfase, cijfer 2 aan de daaropvolgende fase enzovoort. Welke titel zou jij aan de verschillende ontwikkelingsfasen toekennen? Schrijf deze benaming op de bovenste stippellijn onder de afbeelding. Wanneer je de theorie hebt gelezen kan je opdracht 2 zelf verbeteren. Noteer de correcte naam van de ontwikkelingsfase op de onderste stippellijn onder de afbeelding. Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 6 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW Nog een grappige bedenking bij de verschillende levensfasen: Life is a wave: it goes up and down… At At At At At At At At At At age 4, success is … not peeing in your pants. age 12, success is … having friends. age 18, success is … having a driver’s license. age 20, success is … having sex. age 35, success is … having money. age 50, success is … having money. age 60, success is … having sex. age 70, success is … having a driver’s license. age 75, success is … having friends. age 80, success is … not peeing in your pants. Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 7 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW Bijlage 9 Vragenlijst kersverse ouders Opdracht: Neem een interview met onderstaande vragen af van de ouders van een zuigeling(0–1 jaar). Antwoord niet enkel met ja en neen, maar geef ook wat uitleg. Naam van de zuigeling (enkel voornaam wegens recht op privacy): .............................................................................................................. Leeftijd van de zuigeling: .............................................................................................................. Lichamelijke ontwikkeling Hoe groot was de baby bij de geboorte? .............................................................................................................. Hoe groot is de baby nu? .............................................................................................................. Hoeveel woog de baby bij de geboorte? .............................................................................................................. Hoeveel weegt de baby nu? .............................................................................................................. Hoeveel was de hoofdomtrek van de baby bij de geboorte? .............................................................................................................. Hoeveel is de hoofdomtrek van de baby nu? .............................................................................................................. Onderlijn welke lichaamsdelen de zuigeling al goed beheerst? (beheersen betekent dat het bewegen niet meer krampachtig is, maar gericht) benen hoofd Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 8 bijlagen armen 3de graad, 1ste leerjaar STW Kruipt of stapt de zuigeling? Zo ja sinds wanneer? .............................................................................................................. .............................................................................................................. Wanneer merkte je dat de baby voor het eerst iets zag? .............................................................................................................. Wanneer kon de baby een beweging volgen met de ogen? .............................................................................................................. Wanneer reageerde de baby voor het eerst op geluiden? .............................................................................................................. Wanneer begon de baby te tasten met de mond? .............................................................................................................. Hoeveel uren per dag sliep de baby de eerste weken? .............................................................................................................. Hoeveel uren per dag slaapt de baby nu? .............................................................................................................. Hoeveel voedingen kreeg de baby de eerste weken? .............................................................................................................. Hoeveel voedingen kreeg de baby rond de leeftijd van drie maanden? .............................................................................................................. Wanneer kreeg de baby zijn eerste vaste voeding? .............................................................................................................. Waaruit bestond deze vaste voeding? .............................................................................................................. .............................................................................................................. Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 9 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW Geestelijke ontwikkeling Wat doet de zuigeling wanneer hij niet slaapt? .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. Waaruit bestaat het spel van de zuigeling? .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. Sinds wanneer brabbelt de baby? .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. Sinds wanneer zegt hij woordjes? Welke woordje was eerst? .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. Sociale ontwikkeling Herkent de zuigeling mensen? .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. Herkent de zuigeling bepaalde speeltjes? .............................................................................................................. .............................................................................................................. Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 10 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW Wat doet de omgeving allemaal voor de onbeholpen zuigeling? .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. Wanneer zagen de ouders voor het eerst dat de baby met hen contact had? .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. Waaruit bestond dit contact? .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. Merk je dat de zuigeling soms angst heeft? Zo ja, waarvoor? .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. Hoe reageert de zuigeling wanneer hij wordt achtergelaten? .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. Vergeet niet de mensen te bedanken voor het interview!!! Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 11 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW Bijlage 10 Persoonlijke groei als zuigeling Opdracht: Breng het gezondheidsboekje mee waarin Kind & Gezin allerlei gegevens noteerde vanaf je geboorte om je gezondheid en lichamelijke ontwikkeling te registreren. Hierin vind je heel wat gegevens in verband met je lengte en gewicht. Bekijk het eens aandachtig en vergelijk jouw persoonlijke groei als zuigeling met die van je medeleerlingen. Noteer je conclusies hieronder. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. .............................................................................................................. Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 12 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW Bijlage 11 Stadia in de motorische ontwikkeling van de zuigeling We gaan proberen te ervaren hoe een zuigeling de wereld ervaart in de verschillende stadia van zijn motorische ontwikkeling. Neem gedurende 5 minuten de houding van een zuigeling aan in een specifiek stadium. Noteer daarna wat je hebt gezien, gevoelt en gedacht. Liggen op de rug: .......................................................................................................... .......................................................................................................... Rollen op de buik: .......................................................................................................... .......................................................................................................... Zitten: .......................................................................................................... .......................................................................................................... Kruipen: .......................................................................................................... .......................................................................................................... Optrekken: .......................................................................................................... .......................................................................................................... Lopen: .......................................................................................................... .......................................................................................................... Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 13 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW Bijlage 12 Huilen Huilen betekent dat de baby hulp nodig heeft, want hij huilt nooit zomaar. Er is altijd een reden. Die reden vinden is de moeilijkheid, omdat de baby verschillende soorten huiltjes heeft. Een huilende baby vraagt ook om getroost te worden. Naargelang de oorzaak zoek je naar het passende middel om hem te troosten. Opdracht: lees de tekst op de volgende pagina. En vul het onderstaande kader in, aan de hand van volgende vragen: waarom kan een baby huilen? welk troostmiddeltje past bij welk soort huilbui? Reden van huilen Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens Troostmiddeltje 14 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 15 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW Bijlage 13 Observatieopdracht Opdracht: Observeer aan de hand van onderstaande vragen de peuters en stel eventueel bijkomende vragen aan de kinderverzorgsters. 1. Lichamelijke ontwikkeling Onderlijn welke handelingen de peuters al kunnen verrichten: Stappen Trappen maken Op 1 been staan Een bal gooien of vangen Wat is het slaappatroon van de peuters? ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... Hoe ziet het eetpatroon van de peuters eruit? ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... In hoeverre zijn de peuters al zindelijk? ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 16 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW 2. Geestelijke ontwikkeling Onderlijn welke woordjes de peuters al kennen: auto vrachtwagen autobus braaf lief sympathiek praten babbelen liegen balpen stift potlood blauw geel oranje drie negen zeventien olifant kastanje sneeuwklokje Vormen de peuters al echt zinnen? ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... Waaruit bestaat het spel van de peuters zoal? ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... Tonen de peuters hun eigen willetje? Zo ja, wat willen ze precies? ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... Hoe maken de kinderverzorgsters de peuters duidelijk wat mag en wat niet mag? ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... Zijn de peuters soms verlegen? Wanneer? ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 17 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW 3. Sociale ontwikkeling Spelen de peuters al samen met elkaar? ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... Op welke manier spelen de peuters samen? ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... Waarmee spelen de peuters vooral? ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 18 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW Bijlage 14 Peuterspelletjes Onderstaande omschrijvingen van spelletjes komen uit het boek “...”. Hierin staan allerhande spelletjes beschreven die peuters kunnen boeien en kunnen stimuleren in hun ontwikkeling. Opdracht: Vermeld bij ieder spelletje: om welke spelactiviteit het gaat welk(e) ontwikkelingsdomein(en)erdoor gestimuleerd wordt Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 19 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW Opdracht: Vermeld bij onderstaande spelletje welke ontwikkelingsdomein erdoor gestimuleerd wordt. Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 20 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW Sociale Wetenschappen Hoofdstuk 1 De ontwikkeling van de mens 21 bijlagen 3de graad, 1ste leerjaar STW