Titel van de leaflet

Voedingsadviezen bij
leucopenie en/of
thrombopenie
Deze brochure is bedoeld voor mensen met een leucopenie óf een thrombopenie. Soms
is er sprake van een combinatie van leucopenie en thrombopenie.
In deze brochure staat wat leucopenie en thrombopenie is en welke voedingsadviezen
van belang zijn tijdens de periode dat er sprake is van leucopenie of thrombopenie. Ook
voor uw familie en naasten is deze informatie belangrijk, zodat ook zij weten waarom
bepaalde maatregelen nodig zijn.
Leucopenie en thrombopenie
Wat is leucopenie?
Bij leucopenie heeft u een tekort aan witte bloedcellen. Deze bloedcellen zorgen in ons
lichaam voor afweer. Iemand met minder witte bloedcellen heeft minder weerstand,
waardoor de kans op een infectie groter is. De kans op een infectie moet zo klein
mogelijk gemaakt worden. Voedingsmiddelen zijn gevoelig voor bacteriën
(ziektekiemen). Dit vraagt om extra zorg rond het bewaren en bereiden van voedsel.
Sommige voedingsmiddelen zijn éxtra gevoelig voor bacteriën. Deze kunt u daarom beter
niet gebruiken zolang er sprake is van (te) weinig witte bloedcellen. Volg bij leucopenie
de voedingsadviezen op zoals beschreven in het hoofdstuk over kiemarme voeding.
Wat is thrombopenie?
Bij thrombopenie heeft u een tekort aan bloedplaatjes. Bloedplaatjes zorgen voor het
stollen van bloed bij wondjes. Bij thrombopenie is het daarom belangrijk om wondjes te
voorkomen. Ook met voeding is oplettendheid geboden. Bij thrombopenie mag u de
volgende voedingsmiddelen niet gebruiken om wondjes te voorkomen:
 voedingsmiddelen met botjes: kippenpoot, drumstick, karbonade
 voedingsmiddelen met stokjes: cordon blue, rolmops, rundervink, rollade
 voedingsmiddelen met graten: vis
 noten
 steenvruchten: kersen, pruimen (vruchten met grote pit)
Patiënteninformatie wordt
met de grootste zorg
samengesteld. Het betreft
algemene informatie.
U kunt aan deze uitgave
geen rechten ontlenen.
© Gelre ziekenhuizen
www.gelreziekenhuizen.nl
Ziekenhuisopname
Bij opname in het ziekenhuis komt u meestal alleen op een kamer te liggen. Ook hier
worden voorzorgsmaatregelen getroffen:
 Fruit op uw kamer is niet toegestaan. Dit kan bij de verpleegkundige of
voedingsassistente afgegeven worden. Zij maken het fruit voor u schoon.
Diëtetiek | DIET-510 | 29 april 2015 | pagina 1/7



Dranken mogen niet langer dan twee uur open op een nachtkastje staan. Deze
worden regelmatig ververst.
Vanuit de centrale keuken worden schaaltjes afgedekt.
Gebruik geen gerechten uit bijvoorbeeld de winkel in het ziekenhuis.
Maatregelen voor bezoekers
Ook voor u als bezoeker zijn een aantal maatregelen belangrijk:
 Was uw handen vóór u de patiënt begroet.
 Bent u verkouden, heeft u een zweertje, de griep of een andere infectie (ook in geval
van kinderziekten)? Of bij twijfel: raadpleeg eerst de verpleegkundige of u op
bezoek kunt bij de patiënt!
 Snijbloemen en planten zijn niet toegestaan omdat hierin bacteriën voorkomen die
infecties kunnen veroorzaken.
 Kunstbloemen, foto's en posters kunnen een goede vervanging zijn.
 Neem alleen nieuwe kranten of tijdschriften mee; géén oude of gebruikte
exemplaren.
Zo nodig geeft de verpleegkundige aanvullende informatie over specifieke maatregelen.
Heeft u als patiënt (of uw bezoek) vragen over deze maatregelen tijdens uw verblijf in
het ziekenhuis? Stel deze dan gerust aan de verpleegkundige of diëtist.
Kiemarme voeding
Door uw ziekte en de behandeling vermindert soms de eigen afweer. Als
voorzorgsmaatregel tegen infecties adviseren wij daarom een kiemarme voeding.
Wat is kiemarme voeding?
Kiemarme voeding bevat zo min mogelijk ziekmakende bacteriën, gisten en schimmels.
Kiemarme voeding verkleint de kans op een infectie via de voeding. Belangrijk is dat u
bepaalde producten vermijdt. Een product kan namelijk van zichzelf besmet zijn. Rauw
vlees bijvoorbeeld bevat altijd bacteriën. Daarnaast dient u enkele bewaar- en
bereidingsadviezen in acht te nemen. Een voedingsmiddel kan namelijk ook door bederf
besmet zijn. In de praktijk komt kiemarme voeding neer op het zeer streng toepassen van
hygiëne richtlijnen.
Waarom kiemarme voeding?
Na bepaalde chemokuren kunt u een verminderde weerstand ontwikkelen doordat het
aantal witte bloedcellen (leukocyten) sterk daalt; dit wordt ook wel de 'dip' genoemd.
Wij schrijven een kiemarme voeding voor om u te beschermen tegen voedselinfecties.
Gelijktijdig met kiemarme voeding schrijft de arts antibiotica voor. Deze beschermen u
tegen infecties door lichaamseigen maagdarmbacteriën.
Tijdens de 'dip' geldt, dat bacteriën, schimmels en gisten, waar u normaal gesproken niet
ziek van wordt, nu wel ziekmakend kunnen zijn. Een reden hiervoor is dat de
behandeling de darmwand kan beschadigen (mucositis) en bacteriën zo makkelijker in
het bloed terecht komen. Een tweede reden is dat u een verminderd aantal witte
bloedcellen heeft om af te weren tegen infecties.
Diëtetiek | DIET-510 | 29 april 2015 | pagina 2/7
Wanneer kiemarme voeding?
Afhankelijk van de behandeling 'dipt' u tijdens ziekenhuisopname of thuis. In principe
mag u stoppen met de kiemarme voeding zodra u uit de 'dip' bent. Overleg dit altijd met
uw behandelend arts.
Kiemarme voeding tijdens uw opname
De verpleegkundige geeft door dat u een kiemarme voeding nodig heeft. Uw keuze voor
de samenstelling van maaltijden maakt u met een formulier kenbaar. De
voedingsassistente reikt u dit keuzemenu eenmaal per dag uit. De aangeboden voeding
voldoet dan aan de omschreven richtlijnen. U moet echter zelf in de gaten houden hoe
lang iets bij u de kamer staat. Voor thuis staan aanvullende adviezen betreffende de
inkoop, bereiding en bewaren op pagina 5. Wilt u iets van buiten Gelre ziekenhuizen
consumeren? Gebruik hiervoor dan de richtlijn als voor thuis.
Kiemarme voeding in Gelre ziekenhuizen
Algemeen
Voor elke handeling met voedsel wast u de handen. Maak uw handen goed droog met een
papieren wegwerpdoek. Maak alleen gebruik van voedingsmiddelen uit onaangebroken
en niet beschadigde, fabrieksmatig verpakte (mono)verpakkingen. Let goed op de
uiterste houdbaarheidsdatum. Gooi aangebroken verpakkingen van voedingsmiddelen na
de maaltijd in Gelre ziekenhuizen altijd weg. Dranken drinkt u niet direct uit de
verpakking. Schenk dranken altijd uit in een schoon glas of drink met een rietje. Als u
iets bewaart, noteer dan altijd de datum en het tijdstip van openen op de verpakking van
het product.
Advieslijst kiemarme etenswaren: kiemarme voeding, wat wel en wat niet?
Patiënteninformatie wordt
met de grootste zorg
samengesteld. Het betreft
algemene informatie.
U kunt aan deze uitgave
geen rechten ontlenen.
© Gelre ziekenhuizen
www.gelreziekenhuizen.nl
Aangeraden
Brood: diverse soorten brood, beschuit,
knäckebröd, roggebrood, krentenbrood,
mueslibrood, ontbijtkoek, rijstwafels.
Boter: alle soorten boter en
(dieet)margarine.
Sterk afgeraden
Kant-en-klaar belegde broodjes,
bijvoorbeeld ham-, ui-, kaas-, pudding-,
saucijzen-, worstenboordjes of hotdogs,
losse muesli.
Kaas: (verpakte) Hollandse kaassoorten en
smeerkaas, indien deze voorzien zijn van een
uiterste consumptiedatum. Na openen de kaas
opnieuw verpakken in folie en maximaal één
week koel bewaren.
Schimmelkaas zoals brie en camembert,
zachte buitenlandse kaas, kaas van
rauwe melk zoals boerenkaas,
geitenkaas, roomkaas, kaas met
toevoegingen van komijn of nagel.
Vleeswaren: alle vacuümverpakte vleeswaren Vleeswaren die geheel of gedeeltelijk
en paté, indien deze voorzien zijn van een
rauw zijn zoals rosbief, fricandeau,
uiterste consumptiedatum. Na openen opnieuw rollade, filet americain, ossenworst.
verpakken in folie en maximaal vier dagen
koel bewaren.
Diëtetiek | DIET-510 | 29 april 2015 | pagina 3/7
Aangeraden
Eieren: mits hard gekookt (minimaal zeven
minuten) of tweezijdig gebakken tot het eiwit
en de dooier geheel gestold zijn.
(Gevulde) omelet, mits extra goed
doorbakken, roerei.
Sterk afgeraden
Zacht gekookt ei.
Zoetwaren: alle soorten. Bij gebruik van een
pot broodbeleg steeds schoon bestek gebruiken
en het product koel bewaren.
Groenten en fruit: alle soorten verse groenten
en conserven mits vers, gaaf en gewassen.
Blik na openen 24 uur houdbaar. Fruit dat u
kunt schillen, is te gebruiken (bijvoorbeeld
banaan, appel, sinaasappel, peer, perzik,
meloen, kiwi, abrikoos, nectarine). Verder
kunt u gebruik maken van
éénpersoonsverpakte:
 compote;
 aardbeien en kersen uit blik (is
gesteriliseerd);
 vruchtensappen.

Vlees, vis en gevogelte: alle soorten goed
doorbakken en/of gekookt.
Vlees- en visconserven.
Rauwkost en stamppot met rauwe
groenten. Fruit met kneuzingen of
beurse plekken. Kant-en-klare 'verse'
fruitsalade en verpakte sla uit de winkel.
Zacht fruit dat u niet kunt schillen
(bijvoorbeeld aardbeien, kersen,
frambozen, bessen, druiven, bramen,
pruimen en gedroogd fruit als krenten
en rozijnen). Gedroogd fruit is wel
toegestaan in bewerkte producten zoals
krenten- en vruchtenbrood en maaltijden chocoladerepen.
Aardappelen, rijst, pasta: alle soorten mits
zelf gekookt, gefrituurd of gebakken.
Gekoelde vacuümverpakte maaltijden, mits
binnen 24 uur genuttigd.
Vacuümverpakte aardappelen. 'Verse'
krieltjes uit de winkel. Kant-en-klare
'verse' maaltijden.
Vlees, gevogelte en vissoorten die (half)
rauw zijn zoals biefstuk, rosbief,
tartaar, rollades, haring, schaal- en
schelpdieren. Vacuümverpakte
(gerookte) vis zoals zalm en paling.
Melkproducten en ijs: alle gepasteuriseerde en Schep- of softijs. 'Verse' melk van de
gesteriliseerde melkproducten en pap mits
boer.
gekoeld bewaard. Slagroom mits vers geklopt
of uit een spuitbus (let op schoon
spuitmondje). Per stuk verpakte ijsjes.
Dranken: koffie, thee, limonadesiroop ,
frisdrank, vruchten- en groentesappen. Alle
soorten alcoholische dranken, mits in overleg
met uw behandelend arts. Nog na te gisten
bier als Trapisten- en Witbier. Pilsener is
binnen een kiemarme voeding wel toegestaan.
Bespreek het gebruik van alcohol altijd met
uw arts.
Diëtetiek | DIET-510 | 29 april 2015 | pagina 4/7
Tapbier, kant-en-klaar gekochte
milkshakes, vers geperst fruit van de
groenteboer, kruidenthee. U mag geen
water dat de eerste 60 seconden uit de
kraan stroomt. Laat het kraanwater dus
altijd een minuut doorstromen.
Aangeraden
Koek, snoep, gebak: koek en snoep (verpakte
soorten) bewaren in een doos/trommel die niet
door iedereen gebruikt wordt. Vers gebak dat
in zijn geheel in de oven is geweest, evt. goed
verpakt en binnen 24 uur genuttigd.
Sterk afgeraden
Los gekochte koekjes. Koek of gebak
(van de bakker) met slagroom, mokka,
glazuur, crèmes of vers fruit.
Snacks: alles in blik en/of vacuüm verpakt
zoals: ragouts, knakworsten etc. Zelf bereide
ragouts mits goed doorgekookt. Zelf
gefrituurde snacks. Alle zoutjes uit nieuwe
verpakking.
Toevoegingen:
Producten van de snackbar of
automatiek. Kant-en-klare salades,
quiches, pizza's etc.
Losse pinda's en noten van de markt.
Zelfbereide, koude saus zoals
mayonaise. Niet mee verhitte garnering
als peterselie of koriander en andere
groene kruiden of specerijen.
Kiemarme voeding thuis
Als wij u adviseren thuis kiemarme voeding te gebruiken, raden wij u de volgende zaken
sterk aan:
Bereiden









Patiënteninformatie wordt
met de grootste zorg
samengesteld. Het betreft
algemene informatie.
U kunt aan deze uitgave
geen rechten ontlenen.
© Gelre ziekenhuizen
www.gelreziekenhuizen.nl
Verhit rauwe producten zoals vlees, vis, groenten, specerijen en kruiden (zoals
peterselie) door en door tot in de kern door middel van koken, bakken of braden.
Diepvriesproducten zijn niet schoner dan verse producten. Ook hierbij is goede
verhitting noodzakelijk.
Botersmeersels, zoet beleg en kant-en-klaar koude sauzen als ketchup en mayonaise
mag u uit de verpakking gebruiken mits u iedere keer schoon bestek gebruikt en/of
de buitenkant van de opening schoonmaakt.
Gesneden kaas of vleeswaren vers van de slagerij of kaasboer geeft minder garantie
van hygiëne dan de fabrieksmatig verpakte producten.
Gebruik verse en onbeschadigde producten, zoals verse melkproducten, gaaf fruit en
dergelijke. Schimmel- en smetplekken afsnijden is onvoldoende.
Gebruik geen opgewarmde restjes.
Barbecuen wordt sterk afgeraden.
Maaltijden van een restaurant, slager en dergelijke afhalen of laten bezorgen is
absoluut af te raden.
Wij raden u af de maaltijd in een restaurant te gebruiken zolang u SDD-medicatie
slikt.
Diëtetiek | DIET-510 | 29 april 2015 | pagina 5/7
Bewaren












De temperatuur in de koelkast moet tussen de 4 en 7°C liggen. Zet
voedingsmiddelen die in de koelkast horen zo snel mogelijk weer in de koelkast
terug. Dek etenswaren goed af, ook in de koelkast.
Bewaar alle dranken niet langer dan 24 uur na opening gekoeld. Kleinverpakkingen
zijn dus niet noodzakelijk, mits u de verpakking maar goed afsluit en u het product
binnen 24 uur consumeert.
Frisdranken en limonadesiroop kunt u tot één week na openen gebruiken.
Bewaar kaas en vleeswaren niet langer dan 3 dagen.
Vries vers brood in en ontdooi per dag de gewenste hoeveelheid. Brood hoeft dus
niet per snee verpakt te worden.
Soep of jus kunt u 2 dagen bewaren. Voor gebruik kookt u soep of jus minstens 5
minuten door.
Gebruik eenmaal ontdooide diepvriesproducten op dezelfde manier als verse
producten. Vries ze niet opnieuw in.
Let extra op de uiterste houdbaarheidsdatum op de verpakking.
Bewaar rauwe producten en reeds bereide maaltijden gescheiden van elkaar.
Ontdooi vlees, vis of kip op een schaal in de koelkast. Het dooiwater bevat veel
bacteriën en moet u daarom in een schaal opvangen en weggooien.
Bewaar alle koude sauzen, zelf bereid of uit een potje, na openen niet langer dan 24
uur.
Wat betreft het bewaren van geopende verpakkingen van dranken en zelf bereid
etenswaar zijn de richtlijnen hetzelfde als tijdens de ziekenhuisopname.
Reinigen





Was voor de bereiding, het opdienen en het nuttigen van de maaltijd uw handen en
droog ze goed af.
Gebruik schoon en droog servies, bestek en keukenmateriaal, bij voorkeur geen
houten snijplanken en/of houten pollepels.
Verschoon dagelijks de thee-, hand- en sopdoeken, en gebruik een keukenrol.
Maak de koelkast regelmatig (één keer per maand) schoon.
Was af in sop en heet water (minimaal 60°C) of gebruik de afwasmachine.
Keukenmateriaal dat in contact is geweest met rauw vlees, kip, vis of eieren moet u
direct schoonmaken.
Voeding tijdens ziekte en behandeling
Voldoende eten en drinken vormt soms tijdens ziekte en behandeling een probleem. Eten
en drinken ervaart men dan vaak niet meer als vanzelfsprekend. Vaak genoemde
problemen zijn: verminderde eetlust , smaak- en geurveranderingen, weerzin tegen
voeding, snel een vol gevoel, misselijkheid, braken, diarree, pijnlijke mond of keel en
vermoeidheid. De voedingsproblemen verschillen van persoon tot persoon.
Een goede voeding bij ziekte is een voeding die voorziet in voldoende bouwstoffen
(eiwitten), energie (koolhydraten en vetten) en vitamines en mineralen. Het streven is
dat uw lichaamsgewicht niet onbedoeld afneemt.
Diëtetiek | DIET-510 | 29 april 2015 | pagina 6/7
Wanneer er sprake is van gewichtsverlies van meer dan 2 kilo, neem dan via uw arts
contact op met de diëtist. De diëtist inventariseert uw klachten en gewichtsverloop.
Vragen?
Heeft u na het lezen van deze brochure vragen over voeding? Dan kunt u terecht bij de
diëtisten van Gelre ziekenhuizen:
Naam diëtist: ………………………………………………Datum: ………………………


Gelre Apeldoorn, tel: 055 - 581 80 80 maandag t/m vrijdag 9.00 – 12.00 uur en
13.00 – 14.00 uur
Gelre Zutphen, tel: 0575 - 592 487 maandag t/m vrijdag: 8.30 - 10.00 uur en
13.00 - 14.00 uur
Vragen van medische aard kunt u het beste stellen aan uw huisarts of specialist.
Patiënteninformatie wordt
met de grootste zorg
samengesteld. Het betreft
algemene informatie.
U kunt aan deze uitgave
geen rechten ontlenen.
© Gelre ziekenhuizen
www.gelreziekenhuizen.nl
Diëtetiek | DIET-510 | 29 april 2015 | pagina 7/7