Economische effecten campings Giethoorn

Economische effecten campings
Giethoorn
Opdrachtgever: Gemeente Steenwijkerland
ECORYS Nederland BV
Michel Briene
Gilbert Bal
Manfred Wienhoven
Rotterdam, 13 augustus 2010
ECORYS Nederland BV
Postbus 4175
3006 AD Rotterdam
Watermanweg 44
3067 GG Rotterdam
T 010 453 88 00
F 010 453 07 68
E [email protected]
W www.ecorys.nl
K.v.K. nr. 24316726
ECORYS Regio, Strategie & Ondernemerschap
T 010 453 87 99
F 010 453 86 50
w/II22329
Inhoudsopgave
Voorwoord
7
1 Inleiding
1.1 Aanleiding en doel
1.2 Inkadering en werkwijze
1.3 Leeswijzer
9
9
9
10
2 Toeristisch profiel Giethoorn
2.1 Inleiding
2.2 Giethoorn
2.3 Kampeerterreinen Giethoorn nader in beeld
2.4 Externe ontwikkelingen
13
13
13
14
15
3 Economische effecten
3.1 Inleiding
3.2 Directe effecten
3.2.1 Bestedingen van bezoekers
3.2.2 Toegevoegde waarde en werkgelegenheid
3.3 Doorwerking in de regionale economie
3.4 Effecten in breder maatschappelijk perspectief
3.5 Effecten aanscherping beleid
17
17
17
18
19
19
20
20
4 Samenvatting en conclusies
23
Geraadpleegde bronnen
25
Bijlagen
26
Bijlage 1 Begrippenlijst
27
Bijlage 2 Toelichting IO-analyse
29
Bijlage 3 Achtergrond informatie
32
w/II22329
Voorwoord
De Gemeente Steenwijkerland is een traject gestart voor het opstellen van een (ontwerp)
bestemmingsplan om het vigerende bestemmingsplan Giethoorn ’94 voor de kampeerterreinen te actualiseren en het plaatsen van bouwvergunningsplichtige stacaravans/
chalets mogelijk te maken. Als onderdeel van dit traject is het wenselijk om de sociaaleconomische aspecten van de kampeerterreinen inzichtelijk te maken. Wat is de huidige
economische en bredere sociaal-maatschappelijk betekenis van de aanwezige kampeerterreinen in Giethoorn voor de lokale en regionale economie en wat is het economische
effect indien op deze kampeerterreinen geen chalets mogen worden gerealiseerd? De
Gemeente Steenwijkerland heeft ECORYS gevraagd om genoemde effecten in beeld te
brengen. In deze rapportage worden de uitkomsten van de studie gepresenteerd.
De werkzaamheden zijn binnen ECORYS in de periode juni – juli 2010 uitgevoerd door
Michel Briene, Gilbert Bal en Manfred Wienhoven. Vanuit de zijde van de opdrachtgever
is de studie begeleid door Renée Barbilion (strategisch beleidsmedewerker RO van de
gemeente Steenwijkerland). Wij zijn de opdrachtgever erkentelijk voor de constructieve
samenwerking en het in ons gestelde vertrouwen. Uiteraard berust de eindverantwoordelijkheid voor aanpak en resultaten uitsluitend bij ECORYS.
Economische effecten campings Giethoorn
7
1 Inleiding
1.1
Aanleiding en doel
Toeristische markt in beweging
De aanwezige kampeerterreinen in Giethoorn zorgen via de bestedingen van de bezoekers
voor een impuls voor de lokale en regionale economie. Om de kampeerterreinen
aantrekkelijk te houden voor de consument en in te spelen op de wens naar meer kwaliteit
en comfort is al langer een tendens gaande naar upgrading van kampeerterreinen. Zo
vragen consumenten om grotere kavels met meer privacy, terwijl stacaravans gaandeweg
worden vervangen door (moderne) chalets met meer comfort. Genoemde tendens is niet
uniek voor Giethoorn, maar is ook elders zichtbaar.
Uitspraak rechtbank
De Gemeente heeft, door onduidelijkheid over het begrip stacaravan/ chalet, beleidsregels
opgesteld die als richtlijn dienen voor de toets of een stacaravan/ chalet al of niet
bouwvergunningplichtig is. De plaatsing van chalets heeft desondanks geleid tot
gerechtelijke procedures, waarbij de rechtbank heeft geoordeeld dat de betreffende
chalets wel bouwvergunningplichtig zijn. Tegen de meest recente uitspraak heeft de
Gemeente hoger beroep ingesteld. Indien de uitspraak van de rechtbank in stand blijft,
betekent dit dat de Gemeente tot handhaving zal moeten overgaan, omdat het geldende
bestemmingsplan bouwvergunningplichtige bouwwerken voor recreatief gebruik niet
toestaat.
Wet algemene bepalingen omgevingsrecht
Per 1 oktober 2010 treedt de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) in
werking. Ingevolge die wet zijn alle bouwwerken die zijn bedoeld voor recreatief
nachtverblijf, zoals stacaravans en chalets, en die maximaal een oppervlakte van 70 m²
hebben en maximaal 5 m hoog zijn, niet (omgevings)vergunningplichtig. Dat geldt echter
niet voor dergelijke bouwwerken die in een gebied zijn gelegen dat als beschermd
dorpsgezicht is aangewezen. Giethoorn is deels aangewezen als beschermd dorpsgezicht.
Dat betekent dat voor alle chalets en stacaravans en alle andere bouwwerken die voor
recreatief nachtverblijf zijn bedoeld op alle recreatieterreinen die in het beschermde
dorpsgezicht van Giethoorn zijn gelegen een (omgevings)vergunning is vereist. Zoals
gezegd staat het geldende bestemmingsplan vergunningplichtige bouwwerken voor
recreatief verblijf niet toe.
Inzicht in sociaal economische aspecten van kampeerterreinen in Giethoorn
Om te voorkomen dat de Gemeente een besluit tot handhaving moet nemen, is men
inmiddels een traject gestart voor het opstellen van een (ontwerp) bestemmingsplan om
het vigerende bestemmingsplan Giethoorn ’94 voor de kampeerterreinen te actualiseren
Economische effecten campings Giethoorn
9
en het plaatsen van bouwvergunningplichtige stacaravans/ chalets mogelijk te maken. Als
onderdeel van dit traject is het wenselijk om de sociaal-economische aspecten van de
kampeerterreinen inzichtelijk te maken. Wat is de huidige economische en bredere
sociaal-maatschappelijk betekenis van de kampeerterreinen voor de lokale en regionale
economie en wat is het effect indien geen chalets kunnen worden geplaatst? De Gemeente
Steenwijkerland heeft ECORYS gevraagd om hiervoor een studie te verrichten. In deze
rapportage worden de uitkomsten van de studie gepresenteerd.
1.2
Inkadering en werkwijze
Autonome ontwikkeling en scenario’s
In een economische effectmeting is het gebruikelijk om de realisatie van een project c.q.
beleidswijziging niet als een op zich zelfde staande ingreep te beschouwen, maar de
situatie met en zonder project/ ingreep met elkaar te vergelijken. Om die reden wordt ook
de huidige economische betekenis in beeld gebracht, alsmede de te verwachten autonome
ontwikkeling zonder uitvoering van de plannen. Voor het in beeld brengen van de
effecten als de gewenste omvorming van stacaravans naar chalets geen doorgang meer
kan vinden, zijn enkele scenario’s gedefinieerd. Het meest vergaande is uiteraard de
situatie waarbij een toeristisch verblijf (op termijn) op geen van de kampeerterreinen
meer mogelijk is.
Type effecten
De economische betekenis van de campings in Giethoorn wordt onder andere zichtbaar
via de bestedingen van de gebruikers van de campings en de daarbij behorende
voorzieningen. Op basis van deze bestedingsimpuls kan vervolgens de directe
economische betekenis van de campings voor de lokale en regionale economie in termen
van werkgelegenheid en toegevoegde waarde worden vastgesteld. Indirecte effecten
treden op bij sectoren die goederen of diensten leveren aan de bedrijven/ activiteiten die
in directe of afgeleide zin profiteren van de toeristisch-recreatieve bestedingen. Tenslotte
zijn er allerlei andere zogenaamde uitstralingseffecten die zich lastiger laten
kwantificeren (denk bijvoorbeeld aan mogelijke imago-effecten, effecten op de
leefbaarheid en het voorzieningenniveau). In deze studie is dit type effecten apart
behandeld en alleen kwalitatief benoemd.
Ruimtelijk schaalniveau
De omvang van de effecten wordt mede bepaald door het schaalniveau dat in beschouwing wordt genomen. Wat voor een bepaald geografisch afgebakend gebied additioneel
is, zal door verplaatsing en verdringing op regionale schaal zeer zeker niet altijd ook
additioneel zijn. Bij het in kaart brengen van de economische bijdrage van de
kampeerterreinen in Giethoorn is het direct omliggende gebied als studiegebied
gedefinieerd.
Dataverzameling
Voor het verkrijgen van de benodigde basisgegevens is onder andere gebruik gemaakt
van de aanwezige gegevens waarover de Gemeente beschikt (onder andere aantal
standplaatsen) en de her en der al beschikbare gegevens. De hiaten in kennis zijn
vervolgens aangevuld met eigen bureauexpertise.
1.3
Leeswijzer

In hoofdstuk 2 wordt nader ingegaan op het huidige toeristisch-recreatieve profiel
alsmede de positie die de kampeerterreinen daarbij innemen. Vervolgens wordt
gekeken naar enkele relevante trends en ontwikkelingen die mede bepalend zijn voor
de toekomstige marktpositie van de kampeerbedrijven.

De uitkomsten van de economische analyse staan centraal in hoofdstuk 3. Daarbij
kijken we naar de directe effecten in termen van de bestedingen, toegevoegde waarde
en werkgelegenheid, de indirecte effecten bij allerlei toeleverende bedrijven en de
uitstralingseffecten. Het hoofdstuk sluit af met enkele denkbare scenario’s om het
economische effect als gevolg van het niet meer kunnen omvormen van stacaravans
naar chalets inzichtelijk te maken.

In hoofdstuk 4 worden de belangrijkste conclusies van de uitgevoerde analyse op een
rij gezet. Dit hoofdstuk kan tevens worden gelezen als samenvatting.

In de bijlagen zijn enkele nadere detailleringen opgenomen.
Economische effecten campings Giethoorn
11
2 Toeristisch profiel Giethoorn
2.1
Inleiding
Giethoorn ligt in de kop van Noordwest Overijssel tussen Meppel en Steenwijk op
ongeveer 30 kilometer van Zwolle. Vanwege de aantrekkelijke en waterrijke omgeving,
de nabijheid van natuurgebieden in de omgeving en het rustieke karakter van Giethoorn is
het toerisme al vroeg tot ontwikkeling gekomen. De toeristische functie wordt onder
andere zichtbaar in de vele kampeerterreinen en andere logiesaccommodaties die het dorp
rijk is.
In paragraaf 2.2. wordt het huidige toeristisch-recreatieve profiel van Giethoorn verder
uitgewerkt. Vervolgens wordt in paragraaf 2.3 gekeken naar de positie die de
kampeerterreinen in Giethoorn daarbij innemen. Relevante trends en ontwikkelingen die
mede bepalend zijn voor de toekomstige marktpositie van de kampeerbedrijven komen in
paragraaf 2.4 aan de orde.
2.2
Giethoorn
Veenontginning als landschappelijke drager
Water bepaalt in belangrijke mate het uiterlijk en het karakter van Giethoorn. Zo is het
centrum van het dorp alleen te bereiken per boot, fiets of lopend en zijn er geen straten
maar vaarwegen, grachten, boogbruggen en vonders. Het karakteristieke van het dorp
heeft zijn oorsprong in de vervening. Het veen werd door turfgravers uit de bodem
gehaald en te drogen gelegd op het aangrenzende land om er vervolgens turf van te
steken. Als gevolg van de veenafgravingen ontstonden plassen en meren. De vaarten en
sloten in het gebied zijn gegraven om de turf naar de afzetmarkten te vervoeren. Veel
huizen in Giethoorn zijn op “eilandjes” gebouwd die alleen via de karakteristieke
boogbruggetjes zijn te bereiken. De eilandjes worden ook wel “huuspollen” genoemd.
Toerisme als economische pijler
Het dorp Giethoorn telt op dit moment ruim 2.600 inwoners en maakt bestuurlijk deel uit
van de gemeente Steenwijkerland. Een belangrijke economische drager in het dorp is het
toerisme. Veel van de inwoners zijn werkzaam in de toeristische sector en direct of
indirect afhankelijk van de bestedingen van de bezoekers aan het dorp in een van de
logiesaccommodaties, de winkels of andere toeristisch-recreatieve voorzieningen op het
gebied van kunst en cultuur.
Economische effecten campings Giethoorn
13
Ligging kampeerterreinen
Giethoorn ligt aan het “Het Bovenwijde”: een meer van ongeveer 2 kilometer lang en 1
kilometer breed dat vanwege de veenontginning is ontstaan. Tussen het meer en het dorp
lag vroeger een smalle zone van enkele honderden meters breed groenland dat
tegenwoordig vooral in gebruik is genomen door het toeristische bedrijfsleven. Van de 11
kampeerterreinen die Giethoorn telt, zijn de meeste geconcentreerd in de genoemde zone
(of in de directe nabijheid daarvan) die wordt ontsloten door het Binnenpad (zie figuur
2.1). In de volgende paragraaf wordt nader ingegaan op een aantal relevante kenmerken
van deze kampeerterreinen.
Figuur 2.1
Overzichtskaart Giethoorn
Bron: Google Maps
2.3
Kampeerterreinen Giethoorn nader in beeld
Capaciteit
De 11 aanwezige kampeerterreinen in Giethoorn zijn gemiddeld genomen klein en
hebben een capaciteit die varieert van 9 tot maximaal bijna 100 standplaatsen (tabel 2.1).
De totale (benutte) capaciteit van alle kampeerterreinen gezamenlijk bedraagt ruim 400
standplaatsen. Hierbij moet worden aangetekend dat Camping Kroek sinds 2003 leeg
staat. Naar verwachting zal dit terrein worden omgezet naar een recreatiewoningterrein.
Het is nog onbekend hoeveel woningen er dan zullen worden geplaatst.
Van de beschikbare seizoensrecreatieve standplaatsen zijn er op dit moment 287 in
gebruik ten behoeve van een stacaravan, chalet of recreatiewoning. Het restant van 74
plaatsen bestaat uit bestaande plaatsen die nog beschikbaar zijn en nog te realiseren
nieuwe plaatsen (chalets) waarvoor concrete plannen bestaan.
Tabel 2.1
Capaciteit kampeerterreinen Giethoorn
Naam bedrijf/
Aantal toeristische
Aantal seizoens-
Totaal aantal
standplaatsen
recreatieve plaatsen
standplaatsen
kampeerterrein
(waaronder
stacaravans en
chalets)
a)
1
Kroon
0
2
Botel
8
3
Smits paviljoen
0
4
De Kragge
0
5
Waterpark Brederwiede
0
18
6
Resort Venetië
0
44
7
De Stouwe
17
15
e)
50
b)
41
39
29
29
c)
d)
29
81
96
D’ Hof
De Punter
0
9
10
De Sloothaak
1
38
11
Kroek
a)
18
44
12
9
Totaal
49
39
8
g)
50
f)
9
39
0
0
0
41
361
402
18 chalets geplaatst, plan omvat totaal 50 chalets
b)
31 stacaravans geplaatst, nog 3 plaatsen beschikbaar, 7 chalets geplaatst
c)
1 chalet geplaatst, plan omvat totaal 18 chalets
d)
25 chalets geplaatst en in gebruik, plan omvat totaal 44 chalets
e)
waarvan 2 trekkershutten
f)
geen kampeermiddelen, 9 recreatiewoningen
g)
verwachting is dat dit terrein zal worden omgezet naar recreatiewoning terrein
Bron: Gemeente Steenwijkerland (2010)
2.4
Externe ontwikkelingen
Toerisme blijft groeisector
Het economische belang van toerisme is in Nederland in het algemeen en specifiek in
Overijssel door de jaren heen verder toegenomen. Hoewel de crisis vooralsnog roet in het
eten gooit, zijn er op de langere termijn verdere groeiperspectieven. Hierbij speelt onder
andere de verdere toename van de welvaart een rol waardoor ons (besteedbaar) inkomen
verder zal toenemen. Op vakantie gaan of een bezoek brengen aan een dagattractie kan
bovendien worden gezien als een luxe goed. Van dergelijke goederen neemt de
consumptie relatief meer toe als sprake is van een inkomensstijging. In economische
termen: de inkomenselasticiteit van luxe goederen is groter dan één.
Op nationaal niveau blijken de relatief gunstige vooruitzichten van de toeristische sector
onder andere uit de verwachte toename van het aantal buitenlandse verblijfsgasten. Op
basis van een uitgevoerde analyse verwacht het NBTC (2008) een jaarlijkse groei van het
aantal buitenlandse gasten van 2% over de periode 2008-2020. In absolute zin draagt
Economische effecten campings Giethoorn
15
vooral een toename van het inkomend toerisme uit de buurlanden hieraan bij, maar de
toename van het bezoek uit Azië over de genoemde periode is relatief het sterkst.1
Binnenlandse markt vooral relevant
Voor Overijssel en zeker ook voor Giethoorn is vooral de Nederlandse vakantiemarkt
relevant. Naar verwachting zal ook in deze markt sprake zijn van groei. De bevolking in
Nederland neemt nog toe, terwijl de vakantieparticipatie en -frequentie ligt stijgen en
daarmee ook het aantal vakanties. In de Toekomstvisie Nederlandse Vakantiemarkt van
NBTC-NIPO Research (2007) is de toename van het aantal vakanties voor de periode
2006-2015 geraamd op circa 5 miljoen, oftewel een toename van 14% ten opzichte van
2006. Daarbij zal de verwachte jaarlijkse gemiddelde groei voor buitenlandse vakanties
hoger zijn dan voor binnenlandse vakanties (2% versus 1%).
Toenemende concurrentie
In hoeverre toeristische bestemmingen ook daadwerkelijk van deze gunstige perspectieven kunnen profiteren hangt sterk af van de mate waarin de toeristisch-recreatieve
sector kan inspelen op de wensen en eisen van de moderne toerist. Daarbij komt dat de
concurrentie internationaal gezien, maar ook tussen de verschillende vakantieregio’s in
Nederland, sterk is toegenomen. Onder invloed van allerlei structurele veranderingen in
zowel vraag (o.a. vergrijzing) als aanbod (meer aanbieders) verandert de markt voor
vrijetijdsvoorzieningen structureel.
Meer vraag naar kwaliteit
Een belangrijke en structurele trend is de toenemende vraag naar kwaliteit tegen een zo
gunstig mogelijke prijs. In de kampeersector zien we deze trend onder andere terug in een
toenemende vraag naar grotere kavels en een verschuiving naar de luxere accommodaties
(van tent naar caravan, van stacaravan naar chalet en van zomerhuisje naar vakantievilla).
Ook in Steenwijkerland en Giethoorn wordt deze trend zichtbaar. Zo worden kampeerterreinen heringericht naar een chaletterrein en zijn toeristische standplaatsen grotendeels
verdwenen. In deze transformatie staat de kern overigens niet alleen. Op veel andere
plaatsen in ons land vindt een vergelijkbare verschuiving in de toeristische markt plaats.
1
Zie ook NBTC (2008): Destinatie Holland 2020: Toekomstvisie Inkomend Toerisme, Den Haag.
3 Economische effecten
3.1
Inleiding
Het economische belang van de kampeerbedrijven in Giethoorn wordt op verschillende
manieren zichtbaar. Met de aanleg van de terreinen en het verdere onderhoud zijn kosten
gemoeid waarvan allerlei sectoren (waaronder de hoveniers, bouwnijverheid, producenten
van caravans, chalets, etc.) direct of indirect baat hebben. Omdat dergelijke kosten echter
in geval van een commerciële exploitatie moeten worden terugverdiend (onder andere via
de omzet en bestedingen van de gebruikers van de kampeerterreinen) is dit type kosten
niet apart zichtbaar gemaakt, maar is in de eerste plaats gekeken naar de bestedingen van
de gebruikers/ bezoekers van de kampeerterreinen. Hierdoor worden dubbeltellingen in
de ramingen voorkomen.
Uitgaande van deze bestedingsimpuls kan vervolgens de directe economische betekenis
van de campings voor de lokale en regionale economie in termen van werkgelegenheid en
toegevoegde waarde worden vastgesteld (paragraaf 3.2). Indirecte effecten treden op bij
sectoren die goederen of diensten leveren aan bedrijven/ activiteiten die in directe of
afgeleide zin bestedingen genereren vanwege de aanwezigheid van de campings. Deze
doorwerking naar andere sectoren in de regionale economie staat centraal in paragraaf
3.3. Tenslotte zijn er allerlei andere zogenaamde uitstralingseffecten die zich lastiger
laten kwantificeren (denk bijvoorbeeld aan mogelijke imago-effecten, effecten op de
leefbaarheid en het voorzieningenniveau, e.d.). In paragraaf 3.4 wordt in kwalitatieve zin
nader ingegaan op dit type effecten.
In de slotparagraaf worden enkele denkbare scenario’s gepresenteerd om het
economische effect als gevolg van het niet meer kunnen omvormen van stacaravans naar
chalets inzichtelijk te maken. In het uiterste geval zullen alle kampeerterreinen (op
termijn) verdwijnen.
3.2
Directe effecten
De directe effecten die samenhangen met de aanwezigheid van de kampeerterreinen in
Giethoorn worden in belangrijke mate bepaald door de omvang van het gebruik van de
kampeerterreinen en de daarmee samenhangende bestedingen. Op basis van deze
bestedingen kan de toegevoegde waarde en werkgelegenheid worden afgeleid.
Economische effecten campings Giethoorn
17
3.2.1
Bestedingen van bezoekers
Maatgevend voor de totale bestedingen van de bezoekers zijn de beschikbare capaciteit,
de daadwerkelijke benutting van de capaciteit (uitgedrukt in termen van aantallen
overnachtingen) en de daarmee samenhangende gemiddelde bestedingen per persoon.
Tabel 3.1

Capaciteit
De beschikbare capaciteit bedraagt in totaal ruim 400 standplaatsen. Van de beschikbare standplaatsen zijn er ruim 40 in gebruik als toeristische standplaats en bijna 290
als seizoensrecreatieve standplaats (stacaravan of chalet). Voor zo’n 70 plaatsen
bestaan er (concrete) plannen voor invulling met chalets (zie paragraaf 2.3). Met het
opnieuw in gebruik nemen van Camping Kroek zal de capaciteit toenemen met een
tot op heden onbekend aantal recreatiewoningen.

Aantal overnachtingen
Op basis van de beschikbare capaciteit is een inschatting gemaakt van het aantal
daarmee samenhangende overnachtingen. Voor het bepalen van het aantal
overnachtingen is onder andere rekening gehouden met de openstelling van de
verschillende accommodaties (niet alle bedrijven kennen een jaarrond openstelling),
bezettingsgraden, gemiddelde verblijfsduur en de gemiddelde groepsgrootte.
Uitgaande van de gemaakte veronderstellingen schatten wij het totale aantal
overnachtingen op de aanwezige plaatsen op jaarbasis op ruim 150.000.

Gemiddelde bestedingen per persoon per dag
Gegevens over de gemiddelde bestedingen per dag zijn ontleend uit het Continu
Vakantie Onderzoek (CVO)2 waarbij is gedifferentieerd naar type standplaats.
Basisveronderstellingen naar type standplaats
Toeristische
Seizoens-
Totaal aantal
standplaatsen
recreatieve
standplaatsen
standplaatsen
Beschikbare capaciteit (aantal
41
361
402
13.400
140.000
153.400
€ 27,10
€ 8,50
€ 22,40
standplaatsen)
Aantal overnachtingen
Gemiddelde bestedingen per
persoon per dag (euro)
Uitgaande van genoemde veronderstellingen schatten wij het huidige bestedingseffect
vanwege de aanwezige kampeerterreinen in Giethoorn op circa € 1,9 miljoen per jaar.3
2
3
Het ContinuVakantieOnderzoek (CVO) is een grootschalig multi-client onderzoek naar het vakantiegedrag van de
Nederlanders dat vier keer per jaar onder een panel van circa 6.500 Nederlanders wordt gehouden. Het onderzoek dat een
lange historie kent (vanaf 1980) geeft een breed en diepgaand inzicht in de ontwikkelingen en trends op de Nederlandse
vakantiemarkt.
Het totale bestedingseffect is groter dan de som van het aantal overnachtingen maal de gemiddelde bestedingen per
persoon per dag, omdat het daadwerkelijke aantal verblijfsdagen groter is dan het aantal overnachtingen. Om hiermee
rekening te houden is in de ramingen uitgegaan van een gemiddelde verblijfsduur van 6 dagen gekoppeld aan 5
overnachtingen.
3.2.2
Toegevoegde waarde en werkgelegenheid
Op basis van de hiervoor berekende bestedingsimpuls kan het daarmee samenhangende
directe werkgelegenheidseffect worden bepaald. Daartoe zijn de bestedingen toegedeeld
naar sector en is vervolgens op basis van productiestatistieken van het CBS en
sectorstructuur een doorvertaling gemaakt naar fte’s (voltijdbanen). Het totale directe
werkgelegenheidseffect wordt zodoende becijferd op circa 25 fte’s. Omdat relatief veel in
deeltijd wordt gewerkt, is de directe werkgelegenheid uitgedrukt in werkzame personen,
met ruim 40 aanzienlijk hoger.
Deze werkgelegenheid komt overigens niet alleen terecht bij de kampeerbedrijven zelf,
maar ook bij de horeca en andere toeristische (gerelateerde) bedrijven in de omgeving.
Bezoekers aan een kampeerterrein zullen immers ook in de omgeving besteden.
Uitgedrukt in toegevoegde waarde (grofweg omzet minus de waarde van de inkoop)
bedraagt het directe effect circa € 1,1 miljoen.
3.3
Doorwerking in de regionale economie
Indirecte effecten
Naast directe effecten treden via de inkooprelaties ook effecten op bij toeleveranciers in
Giethoorn, de omliggende regio en elders in Overijssel. Voorbeelden hiervan zijn de
groothandelbedrijven in dranken en voedingsmiddelen die producten leveren aan
aanwezige horecavoorzieningen. De indirecte effecten zijn vastgesteld op basis van een
zogenaamde input-output analyse, waarbij gebruik is gemaakt van de meest recente
(bioregionale) input-output tabel voor de provincie Overijssel (zie Bijlage 2 voor een
nadere beschrijving van de gehanteerde methodiek). Bij benadering gaat het om circa vijf
additionele fte’s. Dit zijn omgerekend bijna 10 werkzame personen. Uitgedrukt in
toegevoegde waarde is het indirecte effect becijferd op € 0,2 miljoen.
Totaal overzicht
Daarmee bedraagt het totale structurele werkgelegenheidseffect (direct en indirect) in
fte’s circa 30 en uitgedrukt in werkzame personen circa 50. Uitgedrukt in toegevoegde
waarde genereren de kampeerterreinen die actief zijn in Giethoorn jaarlijks een bedrag
van € 1,3 miljoen.
Tabel 3.2
Totaaloverzicht effecten (werkgelegenheid en toegevoegde waarde).
Type effect
Eenheid
Direct
Indirect effect
effect
bij
Totaal
toeleverende
bedrijven
Werkgelegenheid
fte's
25
5
30
Werkgelegenheid
werkzame personen
40
10
50
Toegevoegde waarde
miljoen euro
1,1
0,2
1,3
Economische effecten campings Giethoorn
19
3.4
Effecten in breder maatschappelijk perspectief
Effecten op leefbaarheid en voorzieningenniveau
Giethoorn is een relatief klein dorp met een beperkt aantal inwoners waardoor het lokale
draagvlak voor voorzieningen beperkt is. De aanwezigheid van de kampeerterreinen in
Giethoorn zorgt echter voor extra bezoekers en daarmee samenhangende bestedingen,
waardoor het economische draagvlak voor winkels en andere voorzieningen in het dorp
en het omliggende gebied wordt verbreed. Dat is goed voor de omzet en de
werkgelegenheid (dit effect is al eerder meegenomen), maar zorgt er tegelijkertijd voor
dat ook de eigen inwoners van Giethoorn en de omgeving kunnen beschikken over een
voorzieningenniveau dat breder en completer is in vergelijking met een situatie waarbij
de bestedingen van toeristen geheel of gedeeltelijk zouden wegvallen. Denk in dit geval
bijvoorbeeld aan het aanbod van winkels, de aanwezigheid van horecagelegenheden en
allerlei andere voorzieningen op het gebied van sport en cultuur.
Toerisme als werkgever belangrijk voor aandachtsgroepen op arbeidsmarkt
In zijn algemeenheid biedt de toeristische sector (nu en op termijn) vanwege de aard van
de werkzaamheden goede kansen voor specifieke groepen in de samenleving waaronder
jongeren, allochtonen en laag opgeleiden. Dit geldt ook voor de werkgelegenheid die
kampeerbedrijven in Giethoorn direct en indirect genereren. Vanwege het verdwijnen van
veel traditionele sectoren wordt de arbeidsmarkt met name aan de onderkant van de markt
steeds slechter voor genoemde kwetsbare groepen. Door ervoor te zorgen dat de
toeristische sector in Giethoorn voldoende perspectief wordt geboden, kunnen genoemde
groepen ook op termijn op de arbeidsmarkt worden bediend.
Kwaliteitsverbetering draagt bij aan imago
Investeringen in kwaliteitsverbetering van de huidige kampeerterreinen dragen bij aan het
imago van Giethoorn als aantrekkelijke toeristische bestemming. De markt verandert
immers en consumenten eisen steeds meer kwaliteit. Stilstand is achteruitgang. Door
gericht te investeren en ervoor te zorgen dat het aanbod blijft aansluiten bij wat de markt
vraagt, kan Giethoorn blijven concurreren en de marktpositie behouden. Hiermee hebben
de kampeerterreinen ook een gunstig uitstralingseffect naar andere toeristisch-recreatieve
voorzieningen in het gebied.
3.5
Effecten aanscherping beleid
Effecten voor de lokale en regionale economie
De geraamde economische betekenis van de aanwezige campings in Giethoorn kan
worden gezien als het maximale effect in de situatie dat de chalets niet kunnen worden
geplaatst en de aanwezige campings om die reden geen bestaansbasis meer hebben.
Uitgaande van de geraamde economische betekenis is dit maximale
werkgelegenheidseffect uitgedrukt in fte’s circa 30 en uitgedrukt in werkzame personen
circa 50. Het effect neemt toe als tevens rekening wordt gehouden met de capaciteit die
op Camping Kroek kan worden gerealiseerd.
Omdat er ook zonder chalets op termijn een zekere markt zal zijn voor de aanwezige
campings, zal het uiteindelijke netto effect lager liggen. Dit geldt zeker voor de korte
termijn, omdat er naast een vraag naar chalets nog steeds vraag bestaat naar andere type
standplaatsen. Op de langere termijn is het echter maar de vraag of de aanwezige
bedrijven nog bestaansrecht hebben als de gewenste kwaliteitsverbetering en upgrading
als gevolg van het plaatsen van chalets niet meer mogelijk is. De aanwezige bedrijven
zijn wat betreft beschikbare capaciteit klein, waardoor het lastiger wordt om voldoende
inkomen te genereren. Vanwege het onzekere toekomstperspectief wordt
bedrijfsopvolging of verkoop bovendien lastig. Om die reden zal het uiteindelijke effect
op de wat langere termijn dichter in de buurt komen van het genoemde maximale effect.
Indien we de onder- en bovengrens op respectievelijk 20% en 80% van het geraamde
maximale effect leggen, kan het uiteindelijke netto effect van het niet meer kunnen
plaatsen van chalets worden geraamd op minimaal 10 en maximaal 40 banen. Zoals
aangegeven zal het effect op de korte termijn zich naar verwachting aan de ondergrens
begeven, maar zal het effect zich op de langere termijn richting bovengrens bewegen.
Effecten voor de eigenaren van de chalets
Niet onbelangrijk tot slot is dat een aanscherping van het beleid betekent dat een chalet in
het uiterste geval niet meer mogelijk is en, voor zover omvorming al heeft plaats
gevonden, verwijderd dient te worden. In dat geval krijgt de huidige eigenaar van het
chalet en de eigenaar van het park te maken met kapitaalvernietiging en zullen aanvullende kosten moeten worden gemaakt om de aanwezige chalets te amoveren.
Economische effecten campings Giethoorn
21
4 Samenvatting en conclusies
In deze rapportage zijn de uitkomsten beschreven van een studie naar de huidige
economische en bredere sociaal-maatschappelijke betekenis van de kampeerterreinen in
Giethoorn en het te verwachten effect indien de gewenste omvorming van stacaravans
naar chalets geen doorgang meer kan vinden. In dit slothoofdstuk worden de belangrijkste
conclusies van de studie op een rij gezet.
1) Toeristisch profiel Giethoorn
Vanwege de aantrekkelijke en waterrijke omgeving, de nabijheid van natuurgebieden
in de omgeving en het rustieke karakter van Giethoorn, is het toerisme in dit gebied al
vroeg tot ontwikkeling gekomen. De toeristische functie wordt onder andere
zichtbaar in de vele kampeerterreinen en andere logiesaccommodaties die het dorp
rijk is. De 11 aanwezige kampeerterreinen in Giethoorn zijn gemiddeld genomen
klein en hebben een capaciteit die varieert van 9 tot maximaal bijna 100
standplaatsen. De totale (benutte) capaciteit van alle kampeerterreinen gezamenlijk
bedraagt ruim 400 standplaatsen. Van de beschikbare standplaatsen zijn er ruim 40 in
gebruik als toeristische standplaats en bijna 290 als seizoensrecreatieve standplaats
(stacaravan of chalet). Voor zo’n 70 plaatsen bestaan er (concrete) plannen voor
invulling met chalets. Met het opnieuw in gebruik nemen van Camping Kroek zal de
capaciteit verder toenemen met een tot op heden onbekend aantal recreatiewoningen.
2) Huidige economische betekenis kampeerterreinen Giethoorn
Op basis van de beschikbare capaciteit en het huidige gebruik is een inschatting
gemaakt van de bestedingseffecten en daarvan af te leiden werkgelegenheidseffecten.
Het genoemde bestedingseffect vanwege de bestedingen van de gebruikers van de
kampeerterreinen ramen wij op circa € 1,9 miljoen per jaar. Op basis van deze
bestedingsimpuls is vervolgens de werkgelegenheid bepaald. Inclusief (indirecte)
effecten bij toeleverende bedrijven ramen wij het structurele werkgelegenheidseffect
(direct en indirect) uitgedrukt in fte’s op circa 30 en uitgedrukt in werkzame personen
op circa 50. Uitgedrukt in toegevoegde waarde (grofweg omzet minus de waarde van
de inkoop) genereren de kampeerterreinen die actief zijn in Giethoorn jaarlijks een
bedrag van € 1,3 miljoen. Het effect neemt toe als tevens rekening wordt gehouden
met de capaciteit die op Camping Kroek kan worden gerealiseerd.
3) Bredere maatschappelijke betekenis
Naast de genoemde effecten leidt de aanwezigheid van de kampeerterreinen nog tot
een aantal andere effecten die zich lastiger laten kwantificeren en moeilijk onder
een noemer kunnen worden gebracht. Relevant is onder andere de bijdrage die de
aanwezigheid van de kampeerterreinen in Giethoorn via de toeristische bestedingen
leveren aan de instandhouding van een voorzieningenniveau dat breder en completer
is dan in een situatie waarbij de bestedingen van toeristen geheel of gedeeltelijk
Economische effecten campings Giethoorn
23
zouden wegvallen. Kampeerbedrijven en daaraan gerelateerde toeristische
voorzieningen bieden bovendien vooral werkgelegenheid voor specifieke groepen in
de samenleving waaronder jongeren, allochtonen en laagopgeleiden. Door ervoor te
zorgen dat de toeristische sector in Giethoorn voldoende perspectief wordt geboden,
kunnen genoemde kwetsbare groepen ook op termijn op de arbeidsmarkt worden
bediend.
4) Omvorming kampeerterreinen past in trend naar meer kwaliteit
Een belangrijke structurele trend binnen de toeristische sector is de toenemende vraag
naar kwaliteit tegen een zo gunstig mogelijke prijs. In de kampeersector zien we deze
trend naar kwaliteitsverbetering onder andere terug in een toenemende vraag naar
grotere kavels en een verschuiving naar luxere accommodaties (van tent naar caravan,
van stacaravan naar chalet en van zomerhuisje naar vakantievilla). Ook in Steenwijkerland en Giethoorn wordt deze trend zichtbaar. Zo worden kampeerterreinen
heringericht naar een chaletterrein en zijn toeristische standplaatsen grotendeels
verdwenen. In deze transformatie staat de kern overigens niet alleen. Op veel andere
plaatsen in ons land vindt een vergelijkbare verschuiving in de toeristische markt
plaats.
5) Tegengaan van omvorming tast concurrentiepositie aan
Indien omvorming niet meer mogelijk is gaat de economische functie van de
kampeerterreinen op termijn verloren. Hierdoor loopt het bedrijfsleven in het uiterste
geval op termijn circa € 1,9 miljoen aan bestedingen mis en zullen (uitgaande van de
op peildatum benutte capaciteit) maximaal circa 50 banen verdwijnen. Omdat er ook
zonder de omvorming van de chalets een zekere markt zal zijn voor de aanwezige
campings zal het uiteindelijke netto effect naar verwachting lager liggen. Om hiermee
rekening te houden is voor het netto effect een bandbreedte aangehouden van 10 tot
40 banen. Het effect zal op de korte termijn naar verwachting neigen naar de
ondergrens, maar gaandeweg langzaam oplopen richting bovengrens. De snelheid
waarmee dit uiteindelijk gebeurt, is in dit stadium moeilijk exact vast te stellen. De
(nog) aanwezige stacaravans zijn immers nog niet aan het einde van de levensduur en
zullen pas op termijn (indien vervanging nodig is) hun functie verliezen.
Geraadpleegde bronnen
Literatuur
CBS/NBTC (2009), Toerisme en recreatie in cijfers 2009, Voorburg/ Leidschendam.
CBS (2009), Nationale Rekeningen 2008, Voorburg/ Heerlen.
CBS (2010), Vakanties van Nederlanders 2009, Voorburg/ Heerlen.
ECORYS (2008), Toerisme in Drenthe: ‘de groene motor’: de economische betekenis
van toerisme en recreatie in Drenthe, Rotterdam.
Gemeente Steenwijkerland (2008), Uitgangspunten notitie bestemmingsplan
verblijfsrecreatieterreinen. Steenwijk.
Gemeente Steenwijkerland (2010), Aangeleverde gegevens capaciteit
kampeerterreinen. Steenwijk.
NBTC (2008): Destinatie Holland 2020: Toekomstvisie Inkomend Toerisme, Den Haag.
NBTC – NIPO Research (2007), Toekomstvisie vakantiemarkt: ontwikkeling 2007-2015,
Leidschendam.
NBTC (2009), Kerncijfer toerisme, Leidschendam.
Provincie Overijssel/ GOBT (2009), Feiten en cijfers over de vrijetijdssector in
Overijssel 2009, Zwolle.
Internet
http://www.gobt.nl/
http://www.kroondomeingiethoorn.nl/Kroondomein.htm
http://www.steenwijkerland.nl/
Economische effecten campings Giethoorn
25
Bijlagen
Bijlage 1 Begrippenlijst
Afschrijvingen
De berekende waardevermindering van vaste activa (zoals
machines, gebouwen, software en andere duurzame
productiemiddelen) die worden ingezet in het productieproces,
voor zover die vermindering het gevolg is van normale
technische slijtage, economische veroudering of verzekerbare
schade.
Arbeidsinkomensquote Het aandeel van de lonen in de toegevoegde waarde in een
economie. Het verloop van de arbeidsinkomensquote is een
indicator voor de ontwikkeling van de winstgevendheid van
bedrijven; een stijging van de arbeidsinkomensquote duidt op
een lagere winstgevendheid.
Arbeidsjaar
De gemiddelde contractuele arbeidsduur van een voltijdsbaan
van werknemers op jaarbasis.
Basisprijzen
Wordt gebruikt als waardering voor de toegevoegde waarde.
De waardering tegen basisprijzen gaat uit van de prijs die de
producent uiteindelijk overhoudt, dus exclusief handels- en
vervoersmarges van derden en exclusief het saldo van
productgebonden belastingen en productgebonden subsidies.
Belastingen
Door de overheid opgelegde, verplichte heffingen, zonder een
direct aanwijsbare tegenprestatie, die dienen ter dekking van
overheidsuitgaven.
Beroepsbevolking
Alle personen van 15-64 jaar die tenminste twaalf uur per
week werken of actief dergelijk werk zoeken.
Binnenlands product
Het totale inkomen dat door middel van productie in
Nederland is gevormd. Het is daarmee gelijk aan de som van
de toegevoegde waarden van alle bedrijfstakken. Wordt
meestal bruto gebruikt en uitgedrukt in marktprijzen.
Bruto
productiewaarde
De marktwaarde van de afgezette goederen en diensten,
vermeerderd met de waarde van de goederen die aan de
voorraad zijn toegevoegd.
Economische effecten campings Giethoorn
27
Bruto toegevoegde
waarde
Toegevoegde waarde inclusief afschrijvingen.
Consumptieve
bestedingen
De goederen en diensten die gebruikt worden voor
rechtstreekse bevrediging van individuele of collectieve
behoeften
Geregistreerde
werkloosheid
Mensen zonder werk (of met werk van minder dan twaalf uur
per week) die bij een arbeidsbureau staan ingeschreven en
direct beschikbaar zijn voor een baan van minstens twaalf uur
per week.
Marktprijzen
De waardering tegen marktprijzen is de prijs die de afnemer
betaalt, dus inclusief handels- en vervoersmarges en de
belastingen op productie en invoer, en exclusief de subsidies
op productie en invoer. Wordt vooral gebruikt als waardering
voor de toegevoegde waarde en het binnenlands product.
Multiplier
Vermenigvuldigingsfactor die de mate van doorwerking of
uitstraling weergeeft. Een multiplier van bijvoorbeeld 1,5
geeft aan dat er behalve het oorspronkelijke directe effect ter
grootte van 1, nog een additioneel indirect effect van 0,5
optreedt.
Nationaal inkomen
Alle inkomens die Nederlandse ingezetenen ontvangen op
grond van hun deelname aan een (binnen- of buitenlands)
productieproces, dan wel op grond van hun bezit van
vermogenstitels, obligaties, leningen en spaartegoeden. Deze
inkomens omvatten, onder andere, de beloning van
werknemers, belastingen en subsidies op productie en invoer,
rente, dividenden en niet-uitgekeerde winsten. Is gelijk aan de
som van de primaire inkomens van alle sectoren. Het kan ook
worden berekend als het binnenlands product plus de per saldo
uit het buitenland ontvangen lonen, rente, dividenden etc. Dit
wordt uitgedrukt in marktprijzen.
Nationaal product
De totale toegevoegde waarde die in Nederland wordt
voortgebracht, plus de per saldo uit het buitenland ontvangen
primaire inkomens. Is in waarde gelijk aan het nationaal
inkomen. De reële verandering ervan is exclusief de invloed
van de ruilvoetverandering, dit in tegenstelling tot de reële
verandering van het nationaal inkomen.
Productiewaarde
De marktwaarde van de afgezette goederen en diensten,
vermeerderd met de waarde van de goederen die aan de
voorraad zijn toegevoegd.
Bijlage 2 Toelichting IO-analyse
Wat is een input output tabel?
Een input output tabel geeft een gedetailleerde beschrijving van de goederen en
dienstenstromen in een regio of land welke verband houden met het productieproces.
Door zijn vorm kan een input output tabel zowel horizontaal als verticaal worden gelezen.
Op de regels van de tabel wordt namelijk een overzicht gegeven van de goederen en
dienstenstromen vanuit de onderscheiden sectoren ("output"), terwijl de kolommen
inzicht geven in de goederen en dienstenstromen naar de sectoren ("input").
De output of afzet van elke sector omvat de intermediaire leveringen (tussenproducten
van sector naar sector) en de finale leveringen (uitvoer, consumptie, investeringen en
voorraadvorming). De input of kostenzijde omvat de door andere sectoren geleverde
intermediaire goederen en de primaire kosten (invoer, afschrijvingen, indirecte
belastingen minus subsidies, lonen en salarissen en overig inkomen). Aldus verschaft de
input output tabel voor de economische sectoren van het gebied waarop de tabel
betrekking heeft, een volledig overzicht van de afzet en kostenstructuur.
Uitwerking van een voorbeeld
Ter verduidelijking van het voorgaande is hieronder een fictieve regionale I/O tabel
weergegeven.
Tabel 1
Voorbeeld IO-tabel
Sectoren
(1)
(2)
(3)
(4)
leveringen aan
Totaal
Finale
Productie
interme-
levering
Totaal
a
b
c
d
diair
(1) Levering van
a
10
12
14
7
43
57
100
b
8
9
0
3
20
30
50
c
3
4
10
9
26
14
40
d
2
1
10
1
14
31
45
(2) Subtotaal
23
26
34
20
103
132
235
(3) Invoer
27
14
0
15
56
(4) Toegevoegde waarde
50
10
6
10
76
(5) Totale productie
100
50
40
45
235
Economische effecten campings Giethoorn
29
De leveringen van een sector in de regio bestaan uit de leveringen aan sectoren a t/m d in
dezelfde regio ofwel de intermediaire leveringen (kolom (1)) en leveringen aan de finale
vraag in de regio en daarbuiten (kolom (3)). De intermediaire leveringen zijn die
leveringen die in de toegeleverde sector mede als input dienen voor de voortbrenging van
het eindproduct. Zo levert bijvoorbeeld sector a 10 eenheden aan zichzelf (de interne
leveringen), 12 eenheden aan b, 14 aan c en tot slot 7 eenheden aan sector d. Het totaal
van de intermediaire leveringen van sector a bedraagt 43 (kolom (2)). De finale
leveringen (kolom (3)) zijn die goederen en diensten die het eindproduct vormen van het
totale productieproces per sector. De finale leveringen kunnen bestaan uit:

consumptiegoederen voor de gezinshuishoudingen in de regio;

investeringsgoederen voor de bedrijven in de regio;

export, onderverdeeld in export naar overig Nederland en het buitenland;

goederen, geleverd aan de overheid in de regio;

en tot slot kunnen er mutaties in de voorraadvorming plaatsvinden.
De totale productie van een sector (kolom (4)) bestaat dan uit het totaal van de
intermediaire en de finale leveringen. De kostenstructuur van een sector, weergegeven
door de kolommen van de sectoren, bestaat uit:

de leveringen van grondstoffen en halffabrikaten door de sectoren in de regio, hieronder zijn
eveneens de interne leveringen begrepen;

de primaire kostencategorieën bestaande uit: de invoer van goederen onderverdeeld in invoer vanuit
andere regio’s (regel (3)) en de toegevoegde waarde (regel (4)), welke onderverdeeld kan worden in
de kostencomponenten lonen en salarissen (inclusief de sociale lasten), het winstinkomen en de
afschrijvingen.
Het totaal van alle kostencomponenten is per sector vermeld op regel (5). Het totaal van
de inputs is gelijk aan de omvang van de totale productie. Per sector geldt, dat het totaal
van de kostencomponenten (de inputs) gelijk is aan het totaal van de afzetcomponenten
(de outputs). De productie van alle sectoren tezamen vormt de totale productie in de
economie. In het voorbeeld is dit gelijk aan 235 eenheden.
Toepassingsmogelijkheden
Indien men erin slaagt voor elk van de onderscheiden sectoren gegevens te verzamelen
over:

intermediaire kosten (leveringen door andere sectoren),

intermediaire leveringen (aan andere sectoren),

primaire kosten,

finale leveringen,
dan beschikt men over een kwantitatieve set van gegevens van de betreffende economie
die zich uitstekend leent voor een beschrijvende analyse van de structuur en de
ontwikkeling van het economisch proces.
Een belangrijke toepassingsmogelijkheid van de input output tabel berust daarnaast op de
verbanden die er bestaan tussen de omvang van de finale productie van één bepaalde
sector en de productie omvang van alle sectoren welke door het leveren van intermediaire
goederen bijdragen in de totstandkoming van de productie van eerst bedoelde sector.
Meer in het bijzonder is het dan op basis hiervan mogelijk de effecten na te gaan van een
bestedingsimpuls in de vorm van bijvoorbeeld een stijging van de vraag naar
investeringsgoederen, voor de gehele economie. Een toeneming van de vraag heeft
immers niet alleen een direct effect op de productie van een bepaalde sector maar
daarnaast door de vereiste toeleveringen ook indirecte effecten in alle mogelijke andere
sectoren. Ook deze sectoren zijn op hun beurt afhankelijk van (weer andere) sectoren, die
eveneens toeleveringen nodig hebben, etc., etc.. De indirecte effecten worden wel steeds
kleiner zodat het gehele proces tot een einde komt. De som van alle indirecte effecten
vormt het totale indirecte effect 1. De extra toeneming van de vraag in alle mogelijke
sectoren wordt doorwerking genoemd. Dankzij dit doorwerkingseffect leidt een extra
besteding van 1 gulden tot een totale stijging van de economische transacties met meer
dan 1 gulden. De verhouding tussen het uiteindelijk effect en de impuls heet multiplier.
Een multiplier is dus een vermenigvuldigingsfactor die de mate van doorwerking of
uitstraling weergeeft. Een multiplier met een waarde van bijvoorbeeld 1,5 geeft aan dat er
behalve het oorspronkelijke directe effect ter grootte van 1, nog een additioneel indirect
effect van 0,5 optreedt. De effecten kunnen daarbij zijn uitgedrukt in termen van
werkgelegenheid (er is dan sprake van een werkgelegenheidsmultiplier) doch ook in
termen van bijvoorbeeld productie, import en toegevoegde waarde.
Deze multipliers kunnen van sector tot sector verschillen. In sectoren waarin veel wordt
ingevoerd of de winstopslag hoog is, is de multiplier relatief laag. Naarmate de economie
van een regio een meer "open" karakter heeft, zal de verwevenheid met sectoren buiten de
regio sterker zijn. Een belangrijk deel van de indirecte effecten van een bepaalde impuls
zal dan, zoals dat heet, "weglekken" naar andere regio's. Een verandering van de omvang
van de productie van een bepaalde sector heeft dan weinig of zelfs hoegenaamd geen
doorwerkingseffecten op de productieomvang in de andere sectoren van de betreffende
regio. Met andere woorden de productiemultipliers zullen niet hoog zijn.
Het voorgaande betekent derhalve dat door input output analyse zicht kan worden
gegeven op de directe en indirecte effecten van een bestedingsimpuls in termen van
productie, werkgelegenheid en toegevoegde waarde.
Economische effecten campings Giethoorn
31
Bijlage 3 Achtergrond informatie
Tabel 0.1
Overzicht toeristische indicatoren Nederland
Interne toeristische
Eenheden
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
mln euro
30675
30404
30976
32163
33972
35899
36891
mln euro
15098
14710
14931
15379
16096
17003
17392
bestedingen
Toeristisch bruto
binnenlands poduct
% bbp
%
Toeristische
mln euro
3,2
3,1
3,0
3,0
3,0
3,0
2,9
12651
12353
12541
12848
13403
14118
14467
toegevoegde waarde
% toegevoegde waarde
%
3,1
2,9
2,9
2,9
2,8
2,8
2,7
Toeristische banen
1000 banen
383
378
374
377
385
395
397
% banen
%
Toeristisch werkzame
4,3
4,3
4,3
4,3
4,3
4,3
4,3
341
337
334
336
346
356
357
4,1
4,1
4,1
4,1
4,1
4,1
4,1
245
239
237
237
242
248
248
3,7
3,7
3,7
3,7
3,7
3,7
3,6
30879
30609
30454
31077
32615
34170
35637
13,5
13,1
12,8
12,6
12,8
13
13,1
personen
% aantal werkzame
1000
personen
personen
Toeristisch
1000
arbeidsvolume
arbeidsjare
% arbeidsvolume
%
Recreatieve bestedingen
mln euro
n
van ingezeten
% consumptieve
%
bestedingen door
huishoudens
Bron: CBS (2009) Nationale Rekeningen 2008