Betere diagnose prille longkanker

Longkanker
Betere diagnose
prille longkanker
Talloze mensen hebben een verdacht vlekje op hun longen. Een NederlandsVlaamse innovatie stelt artsen in staat sneller en nauwkeuriger te bepalen
of dit goedaardig of kwaadaardig is. Het Erasmus MC leidde het onderzoek
naar de nieuwe beoordelingstechniek.
40
februari 2010 • Monitor
Tekst Joop van de Leemput | Beeld Levien Willemse
Nauwkeurig
Nederlandse en Vlaamse artsen hebben in
december een methode gepresenteerd waarmee ze op een eenvoudige en snelle wijze
kunnen bepalen of een longvlekje goedaardig
of kwaadaardig is. De nieuwe methode is
gebaseerd op software die de omvang en
groeisnelheid van een longvlekje nauwkeurig
berekent. Bij 999 van de duizend onderzochte
mensen blijkt de berekening juist te zijn. Dit
wordt beschouwd als een uitstekende score.
‘Onderscheid tussen
goed- en kwaadaardige
longvlekjes eerder
duidelijk’
Tot nu is het vooral het blote oog waarmee
het onderscheid tussen goed- en kwaadaardig
wordt bepaald. De uitkomst hangt dan af van
de interpretatie van de radioloog of longarts.
Dr. Rob van Klaveren is sinds tien jaar actief
als longarts en leidde het onderzoek naar de
nieuwe beoordelingstechniek. De kunst zit
hem volgens hem in het driedimensionale.
Op het beeldscherm kan het vlekje, dat vaak
maar een paar millimeter groot is, dankzij de
software naar alle kanten worden gedraaid.
Dit biedt veel meer informatie dan een plat
beeld. Dankzij het draaien worden de uitlopers van de tumor in de diepte zichtbaar.
Meer genezing?
De nieuwe techniek is in media gepresenteerd
als een doorbraak. Dat is correct vanuit het
oogpunt van diagnose. Nog niet zeker is, of de
behandeling van longkanker dankzij de software nu succesvoller wordt. Die kans is zeker
aanwezig, want vroege opsporing kan uitzaai­
ingen binnen en buiten de longen voorkomen.
Onderzoek hele
bevolking stap
dichterbij
• Elk jaar overlijden zo’n 8.800 Nederlanders
aan longkanker: 6.500 mannen en 2.300
vrouwen. De vooruitzichten van mensen
met longkanker zijn in de laatste twintig
jaar amper verbeterd.
• Longkanker wordt vaak laat ontdekt. Dit
komt doordat kleine tumoren in het begin
geen pijn of overlast veroorzaken. De
patiënt merkt er aanvankelijk niets van.
• Er is een nieuwe generatie medicatie
beschikbaar waar een minderheid van
de patiënten goed op reageert. Deze
patiënten leven enkele maanden langer
dankzij deze pillen, bekend als ‘targeted
therapy’. Voor gezonde burgers lijkt dit
een marginale winst, maar wie dodelijk
ziek is, ervaart een paar maanden extra als
essentieel.
• De diagnostische doorbraak - zie het
hoofdartikel - is zo belangrijk, omdat alle
patiënten met prille longkanker hier naar
verwachting baat bij zullen hebben.
• De software om vlekjes mee te beoordelen,
is van de Duitse firma Siemens en werd
afgelopen december gepresenteerd in het
vakblad New England Journal of Medicine.
In de komende jaren zullen radiologen
en longartsen de software gebruiken en
verder verbeteren.
• De innovatie brengt een bevolkingsonderzoek naar longkanker een stap
dichterbij. Tot nu toe is zo’n screening nooit
ingevoerd, omdat artsen niet goed wisten
hoe ze de talloze vlekjes moesten duiden.
Verder is onduidelijk of een dergelijke
screening daadwerkelijk zal leiden tot
minder sterfte.
NELSON
E
en vlekje op de longen is helemaal niet
zo bijzonder. Als van alle rokers en exrokers tussen de 50 en 75 jaar een scan,
een medische beeldopname, zou worden
gemaakt, is op ongeveer de helft van de
afbeeldingen een verdacht vlekje te zien.
Bij een vlekje op de long zullen veel mensen
aan kanker denken, zeker als ze roken. Maar
veruit de meeste vlekjes zijn kleine infecties,
schimmels, ontstekingen, littekens enzovoort.
Het vervelende is dat artsen dit vaak pas
kunnen vaststellen na een aantal ingrijpende
onderzoeken. Hiervoor moeten patiënten
door de CT- of PET-scanner. Soms wordt een
stukje longweefsel voor analyse uitgenomen.
Al die tijd verkeert de patiënt in onzekerheid:
heb ik wel of geen kanker?
Monitor • februari 2010
Aan de nieuwe manier van verdachte vlekjes
beoordelen hebben 7.500 Nederlanders en
Belgen van 50 tot 75 jaar meegewerkt, zowel
rokers als ex-rokers. Deze leeftijdsgroep loopt
het meeste risico op longkanker. De deelnemers zijn drie keer door de spiraal CT-scanner
gegaan.
De ziekenhuizen waar dit onderzoek naar
prille longkanker is uitgevoerd en gecoördineerd zijn het Erasmus MC (Rotterdam), UMC
Utrecht, UMC Groningen, Kennemer Gasthuis
(Haarlem) en UZ Gasthuisberg (Leuven, België).
Deze studie heet NELSON. Dit staat voor
Nederlands-Leuvens Longkanker Screening
Onderzoek. Het onderzoek is onder andere
gefinancieerd door ZonMw, de Nederlandse
Kankerbestrijding/Koningin Wilhelminafonds en de Vlaamse Liga tegen Kanker.
41