Dementie - Zuwe Hofpoort Ziekenhuis

Neurologie
Dementie
Deze informatie is bedoeld voor patiënten en betrokkenen die meer over dementie
willen weten. De folder bevat algemene informatie, enkele tips en adressen. Specifieke
informatie gericht op uw situatie kunt u bij uw huisarts of medisch specialist
verkrijgen.
Wat is dementie
Dementie is een verzamelnaam voor ruim vijftig ziektes, zoals de ziekte van Alzheimer,
vasculaire dementie, frontotemporale dementie en Lewy body dementie. Alle ziektes leiden
tot een geleidelijke achteruitgang van het geestelijk functioneren.
Kenmerken van dementie
Belangrijke kenmerken van dementie zijn problemen met het geheugen, taal, aangeleerde
vaardigheden, het handelen (plannen en organiseren) en besef van tijd/ruimte. Niet iedereen
met dementie heeft dezelfde klachten. Er bestaan verschillende vormen van dementie en
ook ‘mengvormen’. De meest voorkomende vormen van dementie en de bijbehorende
kenmerken staan hieronder:
Ziekte van Alzheimer
Zo’n 70 procent van de mensen met dementie heeft de ziekte van Alzheimer. Bij de ziekte
van Alzheimer ontstaan er in de zenuwcellen van de hersenen ophopingen van een bepaald
eiwit, bèta-amyloïd. Men denkt dat deze ophopingen de zenuwcellen en de verbindingen
tussen deze zenuwcellen te gronde brengen. Hierdoor kunnen de hersenen niet goed meer
functioneren.
Specifieke kenmerken:
• Geheugenklachten: problemen met het onthouden van nieuwe informatie en ophalen van
oude informatie (bijv. nieuwe namen leren of geboorteplaats herinneren).
• Moeite om op woorden te komen.
• Visuele klachten (bijv. moeite met klokkijken).
• Moeite met praktische handelingen (bijv. koffiezetten).
• Moeite om overzicht te houden (bijv. huishouden).
• Veranderingen in het gedrag (prikkelbaar, angstiger).
Vasculaire dementie
Bij ongeveer 16 procent van mensen met dementie zijn de verschijnselen het gevolg van
stoornissen in de doorbloeding van de hersenen, zoals een beroerte (hersenbloeding of
herseninfarct). Dit heet vasculaire dementie. Veel mensen met vasculaire dementie hebben
een voorgeschiedenis van hart- en vaatziekten, zoals een chronisch hoge bloeddruk,
hartritmestoornissen, diabetes en tia’s.
Specifieke kenmerken:
• Naast geheugenklachten ook andere cognitieve klachten (aandacht, taal, praktisch
handelen).
15131072
• Eerder een CVA (beroerte) doorgemaakt.
• Gedragsveranderingen (bijv. depressieve klachten, huilen, traagheid).
Frontotemporale dementie
Bij frontotemporale dementie (FTD) zijn vooral het voorste deel van de hersenen (de
frontaalkwab) en/of de temporale (slaapbeen) kwab beschadigd. Deze hersengebieden
zijn verantwoordelijk voor ons gedrag, emotionele reacties, taalvaardigheid en motoriek.
De voornaamste symptomen zijn afhankelijk van de plaats in de hersenen waar de ziekte
begint. Frontotemporale dementie komt relatief vaak op jonge leeftijd voor.
Specifieke kenmerken:
• Sluipende persoonlijkheid- en gedragsveranderingen (bijv. impulsiviteit, agressie,
onverschilligheid, zich niet goedkunnen inleven in een ander, geen ‘rem’ hebben op
gedrag).
• Niet meer goed kunnen plannen en organiseren (bijv. boodschappen doen, koken, uitjes
plannen).
• Taal/spraakproblemen (bijv. minder woorden tot beschikking hebben).
• Weinig inzicht in problematiek (bijv. veranderingen niet merken).
Lewy body dementie
Een kleine groep van de dementerende mensen, meestal ouder dan 65 jaar, heeft
Lewy body dementie. Iemand met deze ziekte ondervindt sterke schommelingen in de
achteruitgang van zijn verstandelijk functioneren. De verschijnselen verschillen sterk per
persoon en van dag tot dag. Ook krijgt iemand met Lewy body dementie verschijnselen
van de ziekte van Parkinson, zoals trillingen, stijfheid, langzame beweging, een gebogen
houding en een afwijkende manier van lopen.
Specifieke kenmerken
• Perioden van verwardheid (bijv. niet meer weten waar je bent). Deze periodes kunnen
per moment wisselen.
• Visuele of auditieve hallucinaties (bijv. dingen horen of zien die er niet zijn).
• Geheugenklachten: problemen met het navertellen van nieuwe informatie (bijv. een tvprogramma).
• Andere cognitieve klachten (bijv. taalproblemen, praktisch handelen).
• Lichamelijke stijfheid, traagheid of sloffend lopen.
Zeldzame vormen van dementie
Er zijn diverse zeldzame vormen van dementie, zoals aids dementie en de ziekte van
Creutzfeldt-Jakob. Daarnaast zijn er ziektes die dementieachtige verschijnselen geven,
zoals het Korsakov syndroom en het organisch psycho syndroom, ook wel schildersziekte
genoemd.
Relevante folders
Van onderstaande vormen van dementie zijn aparte folders verkrijgbaar:
• Ziekte van Alzheimer
• Lewy Body Dementie
• Frontaaldementie
• Vasculaire dementie
Vraag uw arts hiernaar.
Geen genezing
Genezing van dementie bestaat nog niet. Wel zijn er medicijnen en speciale programma’s
waarmee de kwaliteit van leven verbeterd kan worden. Informatie hierover kunt u opvragen
bij de huisarts/medisch specialist.
Tips
Enkele simpele tips die men thuis kan toepassen zijn:
• Gebruik van een agenda/kalender/telefoon waarin alle afspraken genoteerd worden.
• Dagboek bijhouden/gesprekken opnemen op dvd of telefoon.
• Alarmklok instellen op belangrijke momenten.
• Nachtlampje laten branden.
• Breng overzicht en structuur aan in huis (dagindeling, instructies, pictogrammen).
• Doe één ding tegelijk.
Voor meer praktische tips zie ook de brochure: ‘Omgaan met dementie’ van Alzheimer
Nederland.
Mantelzorg
De mantelzorgers (familie of bekenden) fungeren vaak als ‘vervangend geheugen’ en zullen
moeten zoeken naar handige strategieën en oplossingen als oude manieren niet (meer)
werken. Geduld is hierbij belangrijk. Door de geheugenproblemen zullen dingen vaak
herhaald moeten worden.
Driekwart van de mensen met dementie woont gewoon thuis en wordt, zodra dat nodig
is, verzorgd door naaste familie (mantelzorg). Maar ook zij krijgen te maken met verdriet,
boosheid en frustratie om het verlies van de persoon die de patiënt vroeger was. Hierdoor
kan de verzorging geestelijk erg zwaar zijn. Door verschillende patiëntenorganisaties worden
bijeenkomsten en vakanties georganiseerd voor naaste familieleden van alzheimerpatiënten.
Bij deze organisaties kan men terecht voor vragen en steun van lotgenoten.
Soms kan de dagelijkse verzorging echter te zwaar worden. In dat geval kunnen
mogelijkheden voor dag- of weekendopvang besproken worden met de huisarts.
Vragen
Heeft u vragen over deze folder neem dan contact op met het secretariaat Neurologie.
T 0348 42 78 90.
Specifieke vragen voor patiënten met dementie stelt u aan uw huisarts of medisch specialist.
Medicijngebruik
Neem altijd uw actueel medicatieoverzicht mee. Dit overzicht kunt u krijgen bij uw apotheek.
Gebruikt u bloedverdunnende medicijnen, meld dit altijd vooraf aan uw arts.
Kosten
In Nederland worden de meeste ziekenhuisbehandelingen rechtstreeks met de
zorgverzekeraar afgehandeld. Niet alle ingrepen en behandelingen vallen onder het
basispakket en daarbij heeft u een eigen risico.
• Informeer altijd vooraf bij uw zorgverzekeraar of u voor een (volledige) vergoeding van
uw behandeling in ons ziekenhuis in aanmerking komt.
• Bent u onverzekerd dan krijgt u zelf de rekening van uw behandeling toegestuurd.
• Voor de vergoeding van ziekenhuiszorg heeft u altijd een verwijzing nodig van uw
huisarts of andere specialist.
• Neem altijd uw legitimatiebewijs (paspoort, identiteitskaart of rijbewijs) en uw
verzekeringspas mee bij een bezoek aan het ziekenhuis.
Meer informatie vindt u op www.zuwehofpoort.nl/kosten.
Handige telefoonnummers
Alzheimer Nederland
Alzheimer Telefoon
T 0800 50 88 (gratis, 24 uur per dag)
www.alzheimer-nederland.nl
Landelijke vereniging voor mantelzorgers
Mantelzorglijn
T 0900 20 20 496 (werkdagen 9.00 - 13.00 uur)
www.mezzo.nl
Interessante websites
Meer informatie over dementie staat op de website van het Zuwe Hofpoort Ziekenhuis.
Kijk op www.zuwehofpoort.nl en zoek op: dementie. U vindt daar ook websites van
patiëntenorganisaties, zoals Alzheimer Nederland.
Bronvermelding
Deze folder is afkomstig van Polikliniek Neurologie en gebaseerd op informatie van
patiëntenvereniging Alzheimer Nederland.
December 2015
Zuwe Hofpoort Ziekenhuis
Polanerbaan 2
3447 GN Woerden
T 0348 42 79 11
I www.zuwehofpoort.nl